▶ “Ons gelijkekansenbeleid heeft de onderwijskwaliteit doen dalen” – Dirk Van Damme
Dirk Van Damme, de grootste onderwijsdeskundige van ons land, is hoofd van de Commissie van Wijzen die het zwalpende schip van het onderwijs terug op koers moet krijgen. In een nieuwe aflevering van Het Gesprek vraagt journalist Marc Van de Looverbosch aan Van Damme hoe wijs hij zelf is.
In december 2022 heeft Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) een Commissie van Wijzen opgericht. Deze commissie kreeg de opdracht om oplossingen te zoeken voor de problemen in het onderwijs, zoals het lerarentekort en de dalende onderwijskwaliteit. De groep bestaat onder meer uit academici, leraren, schooldirecteurs en HR-experts. Dirk Van Damme, onderwijsspecialist en voormalig topman van OESO, leidt de commissie. “Veel landen kampen met een dalende onderwijskwaliteit, maar het is wel opvallend dat het in Vlaanderen zo snel bergafwaarts gaat.”
Uit de nieuwe PISA-resultaten, een onderzoek naar het niveau van 15-jarigen op het vlak van lezen, wiskunde en wetenschappen, blijkt dat het niveau van de Vlaamse leerlingen de afgelopen twintig jaar nog nooit zo laag heeft gestaan. “Voor wiskunde blijven we in die subtop zitten. Dat is een beetje een schrale troost. Maar voor taal is het gewoon dramatisch”, stelt Van Damme vast. De onderwijsspecialist kaart wel aan dat er rekening moet worden gehouden met de motivatie van de leerlingen bij het afleggen van zo’n test. “Vermits die niet meetelt voor punten, zetten sommige leerlingen er zich gewoon niet voor in. Dat blijft een pijnpunt in de PISA-testen."
Prestatiekloof
Ook de sociaaleconomische situatie van leerlingen blijkt een rol te spelen in de PISA-resultaten. Zo is de prestatiekloof tussen sociaal kwetsbare en geprivilegieerde leerlingen groot. Bij leerlingen met een hoge sociaaleconomische situatie zijn er slechts 6 procent laagpresteerders, bij een lage sociaaleconomische situatie gaat het om 41 procent laagpresteerders. “De impact van de sociale achtergrond wordt noch groter, noch kleiner, het blijft gewoon gelijk. Welk beleid er ook gevoerd wordt, je krijgt de kloof niet kleiner. We hebben in Vlaanderen al decennialang een gelijkekansenbeleid, werkt het dan gewoon niet of zou het veel erger zijn zonder dat gelijkekansenbeleid?”, vraagt Van Damme zich af.
Van Damme die destijds, als kabinetschef van voormalig onderwijsminister Frank Vandenbroucke, mee het gelijkekansenbeleid heeft uitgetekend, reageert scherp. “Maar in plaats van de lat lager te zetten, moeten we proberen om de laagste groep omhoog te brengen. Dat is de kern van de zaak. Wij hebben een gelijkekansenbeleid gevoerd dat, onbedoeld, een daling van de onderwijskwaliteit mee heeft gestimuleerd. Daarbij hebben we de lat lager gelegd zonder dat de prestatie van de meest kwetsbare groep is verbeterd. Wij hebben er destijds nooit bij stilgestaan dat door een gelijkekansenbeleid te voeren, de kwaliteit van ons onderwijs zou verslechteren. Wij hebben een denkfout gemaakt, die ik absoluut erken.”
Pretpedagogie
Volgens waarnemers is de dalende onderwijskwaliteit ook in grote mate te wijten aan de ‘pretpedagogie’, leren moet leuk zijn. Van Damme is het daarmee eens maar stelt ook vast dat de tanker langzaam aan het keren is. “Memoriseren heeft een negatieve bijklank gekregen, papegaaienwerk zeggen sommigen, maar het is echt nodig. Ik ben het niet altijd politiek eens met Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts maar hij is wel de eerste minister die de kwaliteit van het onderwijs echt op de agenda heeft gezet. Kwaliteit met excellentie aan de top moet echt het streefdoel zijn”, kaart Van Damme aan.
