Commissie kaart wachtlijsten voor OKAN-klassen aan
De hoge instroom van anderstalige nieuwkomers en het lerarentekort zorgen voor wachtlijsten in het onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers (OKAN). Het Kinderrechtencommissariaat stelde vast dat enkele honderden anderstalige nieuwkomers tussen 12 en 18 jaar noodgedwongen thuis zitten. Hoe wil minister Ben Weyts de wachtlijsten wegwerken? Hij kreeg er enkele vragen om uitleg over in de Commissie voor Onderwijs.
Wat kan er op korte en lange termijn beter?
“Honderden anderstalige nieuwkomers zitten thuis. Dat is niet oké. Zo missen jongeren kansen om de taal te leren en zich te ontwikkelen. En ze lopen waardevolle sociale contacten mis, want veel nieuwkomers leggen hun eerste contacten in de klas”, zei commissielid Kim De Witte (PVDA) over de wachtlijsten in het OKAN-onderwijs. Hij voegde eraan toe dat het ook een impact heeft op de ouders, die vaak moeten thuisblijven om voor de kinderen te zorgen. Ouders met een arbeidsvergunning kunnen daardoor niet werken. Daarnaast is de samenleving er, volgens hem, evenmin mee gebaat. De kinderen en jongeren missen zo namelijk een eerste ervaring om te integreren.
Kim De Witte gaf aan dat de scholen en de minister al belangrijke inspanningen deden, maar dat het nog onvoldoende is. Dat blijkt uit een onderzoek van VRT en een advies van het Kinderrechtencommissariaat. Het commissariaat pleit voor een gebruiksvriendelijk instrument om anderstalige nieuwkomers in te schrijven in scholen. Dat zou goed zijn voor de nieuwkomers, de scholen én de overheid, die een duidelijk beeld zal krijgen van het capaciteitstekort. “Minister, hoe reageert u op de cijfers? Hoe wilt u ervoor zorgen dat de jongeren op de wachtlijst zo snel mogelijk hun plaats krijgen? En hoe wilt u meer scholen aanmoedigen om OKAN-klassen in te richten?”, vroeg Kim De Witte aan de minister.
Commissielid Hilâl Yalçin (cd&v) maakte de cijfers concreter: “Momenteel zouden er over heel Limburg nog acht plekjes beschikbaar zijn.” Ofwel werd de maximumcapaciteit bereikt, ofwel vinden de Limburgse scholen te weinig leerkrachten voor het OKAN-onderwijs. De nood is, volgens haar, echter het hoogst in de provincie Antwerpen en in verschillende centrumsteden in Vlaanderen. Een 550-tal jongeren zouden op de wachtlijst staan, mits er geen dubbeltellingen zijn. Ze legde de minister enkele vragen voor, waaronder: “Gaat u op korte termijn beleidsinitiatieven nemen om het OKAN-onderwijs te ondersteunen? En staan er op lange termijn beleidsinitiatieven op til die dergelijke situaties in de toekomst kunnen voorkomen?”
“Sinds ruim een jaar, en vooral sinds het begin van de oorlog in Oekraïne, bereiken ons regelmatig berichten van een ernstig capaciteitstekort in onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers”, zei commissielid Elisabeth Meuleman (Groen). Ze wou van de minister weten of hij meer exacte cijfers kon voorleggen dan die van het Kinderrechtencommissariaat, dat zich noodgedwongen moet behelpen met lokale schattingen. Daarnaast polste ze bij de minister wat hij vindt van het advies van het commissariaat om een digitaal aanmeldplatform te ontwikkelen. Tot slot wou ze weten wat de minister op korte termijn wil doen om het acute capaciteitstekort weg te werken.
Focus op het creëren van extra plekken
“Dit zijn vragen en een thematiek die mij nauw aan het hart liggen”, gaf minister Ben Weyts aan. De instroom van vluchtelingen, vaak uit Oekraïne, was volgens de minister nog nooit zo groot. Het is volgens hem dan ook geen eenvoudige taak om dat “met ons onderwijsveld op te moeten slorpen”.
Wat is er gewijzigd om de capaciteit in het OKAN-onderwijs te verhogen? Vanaf dag één krijgt een school die jonge nieuwkomers een plekje kan geven financiering. Het is daarnaast makkelijker, volgens de minister, om andere profielen van leerkrachten in te schakelen, denk maar aan Oekraïense leerkrachten. Ook de bijkomende financiering voor anderstalige kleuters, de versoepelde regels voor thuisonderwijs van Oekraïense leerlingen en de vereenvoudigde aanvraag om OKAN-onderwijs te geven, haalde de minister onder meer aan.
“Ik denk dat we vanuit de overheid alles gedaan hebben wat binnen onze mogelijkheden en bevoegdheden ligt om het onderwijsveld maximaal te ondersteunen in de context van het capaciteitstekort in OKAN”, zei de minister. Hij gaf aan dat er sinds de vorige vragen om uitleg over het thema nog eens zeven vestigingen, bovenop de 20 extra OKAN-plaatsen sinds begin dit schooljaar, zijn bij gekomen. “Er zitten momenteel 2859 leerlingen meer in een OKAN-klas dan dezelfde periode vorig schooljaar”, zei hij.
In het begin van de oorlog in Oekraïne was er, volgens de minister, een grote concentratiebeweging in Antwerpen, omdat er daar al een sterke Oekraïense gemeenschap was. Samen met het lokale bestuur nam hij initiatieven: “Er zijn dit schooljaar al meer dan 750 OKAN-plaatsen bij gekomen in Antwerpen. En dat gebeurt ‘as we speak’ nog steeds. We verwachten daar dit jaar nog eens 200 extra plaatsen bij te kunnen creëren, ook enkel daar.” Daarnaast is de minister in overleg om ook in Lier, Limburg en Aalst de capaciteit te verhogen.
Over de mogelijkheid om een Vlaanderenbrede aanmeldingsprocedure te creëren, een advies van het Kinderrechtencommissariaat, gaf de minister aan dat dat geen extra plekken oplevert. “Onze eerste bezorgdheid is het creëren van extra capaciteit, niet de administratieve lasten of het inzetten van middelen en mensen om brede bevragingen te organiseren.”
Het debat vond plaats op donderdag 4 mei.
