▶ “De Vlaamse canon is geen politiek project” - Katlijne Van der Stighelen
De Canon van Vlaanderen heeft bloed, zweet en tranen gekost. Met hevige voor- en tegenstanders leek het soms op een halve Guldensporenslag. Katlijne Van der Stighelen, professor kunstwetenschappen aan de KU Leuven en lid van de canoncommissie, biedt ons een verrassende inkijk achter de schermen. Ze praat erover met journalist Marc Van de Looverbosch in een nieuwe aflevering van ‘Het Gesprek’.
Toen de Vlaamse Regering met het idee van een Vlaamse canon op de proppen kwam, werd dit niet met open armen ontvangen. “De politiek, de Vlaamse regering en de N-VA willen de geschiedenis gebruiken voor politieke doeleinden”, klonk het bij Jo Tollebeek, hoogleraar geschiedenis aan de KU Leuven. Ook professor Katlijne Van de Stighelen was op haar hoede. “Toen Emmanuel Gerard, de voorzitter van canoncommissie, mij contacteerde en vroeg of ik wou meewerken aan het project heb ik niet meteen toegehapt. Zo een canon lag zeer gevoelig. Sommigen beweerden dat het een politiek project zou worden, maar dat is het niet. De politiek is op geen enkele manier betrokken geweest bij de totstandkoming van de canon.”
Ondanks de hevige kritiek vooraf waren de reacties bij het verschijnen van de canon overwegend positief. Volgens Van de Stighelen is het een divers en genuanceerd boek geworden. “Elk woord, elke term, elke zin die in deze canon staat, daar is over nagedacht. Daar zijn 3 tot 5 redacties overheen gegaan. Wij hebben alle teksten bekeken, alle standpunten besproken. Men is niet over een nacht ijs gegaan. Het is een compromis dat gestoeld is op de expertise van de collega’s en van experten die zijn uitgenodigd door de canoncommissie. Het is niet uitsluitend een academisch werkstuk, diverse stemmen uit diverse sectoren werden gehoord. Iedereen van de canoncommissie staat achter het geleverde werk.”
Zestig vensters
De Canon van Vlaanderen bestaat uit zestig onderwerpen, vensters genoemd. Die vensters zijn chronologisch geordend. Elk venster is opgebouwd uit een blikvanger en een iconisch beeld, een thema en twee focuspunten. Maar hoe kwam men tot deze keuzes? Waarom werden bepaalde figuren wel of niet genoemd? “Ik had natuurlijk veel meer kunstenaars in deze canon willen hebben maar om te vermijden dat het een lijstje zou worden, hebben we duidelijk gekozen voor bepaalde auteurs. Er is geen intentie achter de keuzes te zoeken, het is een gevolg van langdurig beraad”, duidt Van der Stighelen.
Volgens het Vlaams Belang draagt de Vlaamse canon weinig bij aan de versterking van de Vlaamse identiteit. Zo begrijpt Filip Brusselmans niet waarom het kolonialisme wordt vernoemd. “Des te meer er kritiek is vanuit die zijde, des te meer ben ik tevreden”, zegt Van der Stighelen. “Het bevestigt dat de manier waarop er gekeken werd naar die canon, niet is ingevuld zoals men had verwacht. Als er vanuit die politieke hoek heel veel kritiek is op het project, dan ervaar ik dat als een legitimatie van het project.”
