Aangekaart: de veiligheid van jaagpaden voor fietsers
Recent raakte een vrouw vermist toen ze op het jaagpad in Zemst de Zenne in fietste. Haar fiets werd ondertussen teruggevonden in het water, maar er is nog geen spoor van het lichaam. Het ongeval deed vragen oproepen over de veiligheid van jaagpaden. Bestaat er een overzicht van gevaarlijke locaties op deze jaagpaden? En welke veiligheidsmaatregelen moeten voorkomen dat fietsers in het water kunnen belanden? Bevoegd minister Lydia Peeters kreeg er enkele vragen om uitleg over in de Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken.
Oproep om pijnpunten jaagpaden in kaart te brengen
Wat is een jaagpad? Het is, in de eerste plaats, een dienstweg die noodzakelijk is voor het onderhoud van kanalen, waterwegen, oevers, kaaimuren en bruggen. Daarnaast worden jaagpaden intensief gebruikt door wandelaars en fietsers, recreatief of voor het woon-werkverkeer. Verschillende fietssnelwegen bestaan zelfs gedeeltelijk uit jaagpaden.
Het tragische ongeval in Zemst, waarbij een jonge vrouw in de Zenne belandde, was voor commissielid Wim Verheyden (Vlaams Belang) de aanleiding voor zijn vraag om uitleg aan de minister. “Als meerdere fietsers naast elkaar rijden, moet er weinig gebeuren om gevaarlijke toestanden te creëren. Ook wie onoplettend is of wegschuift met de fiets dreigt in het water te belanden”, aldus het commissielid. Hij haalde ook de reacties in de media aan, gaande van “Er had een afsluiting langs het gevaarlijke stuk langs de Zenne moeten staan” tot “Op sommige knelpunten zijn er balustrades aangebracht. Maar het volledige jaagpad gaan beveiligen, lijkt moeilijk”.
Wim Verheyden wou van de minister weten of die zal onderzoeken welke veiligheidsmaatregelen er nodig zijn om een dergelijk ongeval te voorkomen. Daarnaast legde hij de minister volgende vragen voor: “Beschikt u over een lijst van gevaarlijke plaatsen waar veiligheidsmaatregelen – zoals een afsluiting – levens zouden kunnen redden? Welke initiatieven kunt of wilt u in dat verband nemen?”
Zowel Wim Verheyden als commissielid Stijn Bex (Groen) verwezen in deze context ook naar het dodelijke ongeval waarbij een 21-jarige man op nieuwjaarsnacht verdronk in het kanaal aan De Kruitfabriek in Vilvoorde drie jaar geleden. “Onlangs pas, drie jaar na het dodelijke ongeval en na aandringen van de ouders van het slachtoffer, kreeg die kade waarlangs ook een fietsostrade loopt een reling”, zei Stijn Bex. Volgens hem is het onmogelijk alle jaagpaden te voorzien van een afsluiting. Hij vindt het wel een goed idee om in kaart te brengen welke plaatsen gevaarlijk zijn en hoe die pijnpunten moeten worden aangepakt.
“Zijn er richtlijnen voor fietspaden naast waterwegen? Stond de plaats van het ongeval in Zemst bij uw diensten bekend als een gevaarlijke plaats? Is er een overzicht van dergelijke gevaarlijke locaties? Als dat niet zo is, zult u dan de opdracht geven om zo’n overzicht te maken? Hoe wilt u de veiligheid van fietspaden langs waterwegen op een structurele manier monitoren en verbeteren?”, wou hij van de minister weten.
Commissielid Marino Keulen (Open Vld) greep terug naar de vaststelling van mobiliteitsprofessor Dirk Lauwers, die vindt dat er op het vlak van het gebruik van jaagpaden als fietspaden nog heel wat werk aan de winkel is. Volgens de professor zou de veiligheid verhoogd kunnen worden met een aantal ingrepen, zoals een witte lijn, een soort van aarden strook naast het pad dat mensen moet alarmeren wanneer ze van het pad afwijken of verlichting.
“Het ideale is dat er, net zoals bij de fietspaden, een systematische controle komt om dan een prioriteitenlijst op te maken”, zei Marino Keulen. Hij stelde de minister onder andere volgende vragen: “Hoe ziet het kwaliteitsbeleid van de fietspaden en -snelwegen op de jaagpaden er vandaag uit? Hoe kunnen we de veiligheid op die jaagpaden, ingericht of gebruikt als fietspad, verhogen?”
Ook commissielid Annick Lambrecht (Vooruit) had een vraag om uitleg over het thema. Daarbij haalde ze de studie ‘Functioneel en recreatief medegebruik van de jaagpaden in Vlaanderen’ aan, dat zich in een finale fase bevindt en dat onder meer duidelijkheid moet scheppen over het toelaten van speedpedelecs op jaagpaden. “Werd deze studie ondertussen gefinaliseerd? Welke aanpassingen zullen er gebeuren om jaagpaden op een veilige manier open te stellen voor alle fietsers?”, vroeg ze zich onder meer af.
Wachten op inventaris van de jaagpaden
De minister gaf aan dat het jaagpad van het ongeval in Zemst recent, namelijk in 2019, werd heraangelegd. Die heraanleg gebeurde conform de regels, die werden bepaald door de betrokken partners: De Vlaamse Waterweg, het Departement Omgeving en het gemeentebestuur. Het gaat over een jaagpad van 3,50 meter, met een schrikzone tussen het pad en de Zennedijk van 50 centimeter. Er werd geen reling of verlichting geplaatst.
Op gevaarlijke locaties, bijvoorbeeld waar een weg het jaagpad kruist, neemt De Vlaamse Waterweg al een aantal veiligheidsmaatregelen. “Dat gebeurt bijvoorbeeld door het afschermen met een vangrail of door middel van een leuning”, aldus de minister. Om de verkeersveiligheid van de jaagpaden te verhogen, wil de minister de staat van de jaagpaden nog grondiger in kaart brengen. In opdracht van De Vlaamse Waterweg werkt de Fietsersbond op dit ogenblik een inventaris van de jaagpaden uit. Dat zou dit voorjaar moeten worden afgerond. “Ik hoop dan ook dat iedereen dat met brede blik en open vizier bekijkt en dat we niet telkens weer de terugkoppeling krijgen dat het wegens ecologische verbindingen of aspecten niet verlicht mag worden, zoals dat tot op heden vaak gebeurde”, gaf de minister aan.
Over de studie ‘Functioneel en recreatief medegebruik van de jaagpaden in Vlaanderen’, zei de minister dat die zo goed als finaal is. In maart 2023 staat ze op de agenda van de raad van bestuur van De Vlaamse Waterweg. Wanneer zij de studie goedkeuren, kan die volgens de minister besproken worden in de commissie.
Het debat in de commissie vond plaats op donderdag 9 februari.
