Betonrapport 2024: verharding verder afremmen of helemaal stoppen?

Van die vijf hectare verharding worden er vier in harde bestemmingen gerealiseerd: wonen, werken, recreatie en infrastructuur en één hectare in zachte bestemmingen zoals landbouw of natuurgebied. “Tegen 2050 mag er geen verharding meer bijkomen en moet er in de zachte bestemmingen een ontharding van 20 procent doorgevoerd worden”, gaf commissielid Mieke Schauvliege (Groen) aan. “Een opdracht, want het Betonrapport stelt dat we, om dat te realiseren, voor elke verharde vierkante meter die er nog bijkomt elders twee vierkante meter moeten ontharden.”

“Beleidsinstrumenten die ingezet zijn om verharding tegen te gaan, zijn ver te zoeken”, merkte Mieke Schauvliege op, “en maatregelen om bijkomende verharding in de zachte bestemmingen verder tegen te gaan, zijn er nauwelijks.” Ze legde de minister enkele vragen voor, zoals: Welke maatregelen moeten de verharding in de open ruimte tegengaan? Worden zonevreemde functiewijzingen, die de aanleiding zijn van de bijkomende verharding in het agrarisch gebied, alsnog ingevoerd? En geeft de Vlaamse overheid zelf het goede voorbeeld door zichzelf een verhardingsstop op te leggen?

Commissielid Stijn De Roo (cd&v) sloot aan: “De Vlaamse Regering zet in op ontharding van de bodem. U gaf aan, minister, dat de verharding wordt gemeten aan de hand van de bodemafdekkingskaart van Digitaal Vlaanderen. Die wordt om de drie jaar gemaakt en gepubliceerd in het Ruimterapport. Wanneer mogen we het Ruimterapport 2024 verwachten? En welke conclusies over uw gevoerde beleid van de afgelopen jaren trekt u uit het Betonrapport?”

Minister Zuhal Demir verbaasde zich over het feit dat een aantal termen door elkaar worden gebruikt: “U weet dat het Betonrapport met ruimtebeslag heeft te maken, en niet met verharding, bestemming of gebruik. Maar het klopt dat er nog steeds verharding optreedt”, gaf de minister mee. “Want hoe ga je anders extra fietspaden leggen? Hoe ga je zorgen voor verkeersveilige wegen, extra sociale woningen, woningbouw, enzovoort? Maar de kentering is wel ingezet, want de verhardingsgraad is wel degelijk dalend. En daarnaast zetten we in op ontharding, met een hele resem aan projecten.” Inzetten op ontharding betekent wel dat bestaande gebouwen en wegen afgebroken moeten worden.

Er komt voorlopig geen nieuw ruimterapport, gaf de minister nog mee. De cijfers worden wel gepubliceerd op de website van het Departement Omgeving. Daarnaast verschijnt er in juni 2024 een rapport Bouwshift. Het Ruimterapport wordt dus het rapport Bouwshift.

“De Vlaamse Regering neemt bovendien op korte termijn geen initiatieven meer rond zonevreemde functiewijzigingen”, zei de minister vervolgens. In het kader van de afspraken met landbouwers zal een werkgroep zich hierover buigen.

Als antwoord op de vraag van de commissieleden naar de opportuniteit van een verhardingsstop, maakte minister Demir een bedenking: “Ik denk dat een algemene verhardingsstop niet aan de orde is. Niet elke bijkomende verharding is ‘slecht’. Nogmaals, er zijn heel wat uitdagingen: fietspaden aanleggen, bijkomende sociale woningen, de herontwikkeling van een verlaten bedrijfssite ... Dat zijn dus allemaal zaken waar we toch niet tegen zijn, denk ik.”

“Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat er geen nieuwe harde bestemmingen bijkomen en dat we overbodige harde bestemmingen uit gewestplannen schrappen. Daarnaast moeten we ervoor zorgen dat er voldoende infiltratie en buffering van hemelwater mogelijk is bij projecten en extra verharding vermijden”, concludeerde de minister samen.