Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de strijd tegen zwerfvuil en de optie om statiegeld in te voeren op drankverpakkingen
Actuele vraag over de invoering van statiegeld op blikjes en petflessen
Verslag
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, minister, hoelang zult u dit nog blijven pikken? De meerderheidsfractie N-VA houdt zich weer eens niet aan de afspraak. Het is niet de eerste keer en het zal wellicht ook niet de laatste keer zijn. Maar erger is dat ze u volledig in uw hemd zet.
In verband met de problematiek rond het statiegeld merken we dat nu al meer dan 100 gemeenten en steden, waarvan in 36 steden de N-VA ook in de meerderheid zit, zich expliciet achter het systeem van statiegeld scharen. Dit wordt wel gekoppeld aan heel wat sensibilisering, dat is waar. Dat is ook normaal, want 40 procent van het zwerfvuil op straat zijn plastic flessen en blikjes. Als we dat project zouden aanpakken, dan kunnen we het aantal blikjes en plastic flessen verminderen met 70 tot 90 procent. Maar de N-VA gijzelt de Vlaamse Regering en bij uitbreiding het volledig parlement.
Minister, u bent bezig met een studie. Als die studie uitwijst dat het gebruik van statiegeld inderdaad een goed systeem is, dan vraag ik u concreet of u dat deze legislatuur nog concreet zult aanpakken en daarin uw verantwoordelijkheid opnemen? Dat zou een stuk meer dan 20 miljoen euro besparen. Het is dus een dubbele meevaller. (Applaus bij sp.a en Groen)
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Voorzitter, collega's, ik weet niet of jullie de Nockalmstrasse kennen. Ik kan uit ervaring spreken: 52 haarspeldbochten en ongelooflijk mooie vergezichten, maar zonder enig blikje, flesje of papier. Met andere woorden: het kan. Ik zou dan denken dat dat zeker in het land van de sorteerkampioenen ook moet kunnen.
Collega's, het zwerfvuildebat is een ruim debat, waarvan flesjes en blikjes een onderdeel uitmaken. Er zullen verschillende maatregelen nodig zijn om het zwerfvuil uit ons straatbeeld te krijgen. Een totaalaanpak is iets wat het parlement en de regering altijd hebben uitgesproken. Statiegeld kan een positieve bijdrage leveren in die totaalaanpak, al moeten we ook aandacht hebben voor de buurtwinkels en voor de grensproblematiek. Daarom net is er onderzoek gevraagd. Dat onderzoek is momenteel lopende. Ik ben echt wel verbaasd dat een dergelijk belangrijk debat al bij het vuilnis wordt gezet voor de onderzoeksresultaten bekend zijn. Dan stel ik mij de vraag hoe het nu verder moet.
Minister, ik wil u de vraag stellen of al uw collega's in de Vlaamse Regering u en alle verschillende maatregelen in het onderzoek naar een totaalaanpak van het zwerfvuil steunen, of zij alle pistes mee ondersteunen en of ook daar reeds voorafnames gebeuren. (Applaus bij CD&V en Groen)
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, collega's, het is zeer duidelijk, landbouwers willen het, ze zijn het beu dat er 6000 koeien per jaar in Vlaanderen gewond raken of sterven als gevolg van stukjes blik in hun maag. Natuurverenigingen willen het, ze zijn het beu dat rivieren en natuurgebieden vol liggen met blikjes en flesjes. Burgers willen het, enquêtes tonen aan dat de meerderheid van de burgers in Vlaanderen voorstander is van een statiegeldsysteem. Steden en gemeenten willen het: maar liefst 88 steden en gemeenten van allerlei allooi en met mensen in de meerderheid van verschillende partijen, hebben zich aangesloten bij de statiegeldalliantie. Eén organisatie wil het niet en dat is Fost Plus, de federatie die de verpakkende industrie verdedigt. Dus mijn vraag, collega's, is aan wiens kant we staan. Staan we aan de kant van de landbouwers, de natuurverenigingen, de burgers, de steden en gemeenten wier belastinggeld we verkwisten aan het opruimen van zwerfvuil, of staan we aan de kant van de verpakkingsindustrie?
Minister, ik denk dat onze positie duidelijk is en ik denk dat ook uw positie duidelijk is. Ik denk dat u ook aan de kant staat van de burgers, de steden en gemeenten en de landbouwers. Er is één partij die dat niet doet maar mijn vraag is: wat zegt de Vlaamse Regering? Bent u tot een consensus gekomen binnen de Vlaamse Regering en kiest de Vlaamse Regering de kant van het statiegeld? (Applaus bij Groen)
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega's, zwerfvuil zorgt voor heel wat ergernis bij veel Vlamingen. We hebben binnen de Vlaamse Regering afgesproken dat de aanpak van zwerfvuil een van onze speerpunten is gedurende deze legislatuur.
We hebben in 2016 beslist de aanpak van zwerfvuil te versterken. We hebben een aantal initiatieven genomen zoals Mooimakers waarbij ook heel wat lokale initiatieven lopen. We hebben afgesproken om na twee jaar een evaluatie te houden van dat versterkte zwerfvuilbeleid, en statiegeld of een sterkere producentenverantwoordelijkheid in te voeren wanneer er geen resultaten zijn. Dat staat uitdrukkelijk in de beleidsbrief die ook hier in het parlement is goedgekeurd. Ik ga ervan uit dat de afspraken die zijn gemaakt worden aangehouden.
De opdracht is gegeven aan de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), eind maart heb ik de resultaten van dat versterkte zwerfvuilbeleid en op basis daarvan zal een voorstel worden geformuleerd naar de Vlaamse Regering.
Zwerfvuil – blikjes en flesjes – is een zaak, en daar bestaan een aantal oplossingen voor, maar zwerfvuil is natuurlijk meer dan enkele blikjes en flesjes. Naast de aanpak van die flesjes en blikjes zijn er ook een aantal andere initiatieven. We hebben dan ook werk gemaakt van een versterkt zwerfvuilbeleid.
Het voorstel dat op basis van de evaluatie zal worden geformuleerd, zal een totaalaanpak omvatten waarbij het niet alleen gaat over statiegeld of producentenverantwoordelijkheid, maar ook over de andere aanpak van zwerfvuil. Dat lijkt me logisch, dat is ook altijd op die manier gezegd in de commissie en binnen de regering. Collega's, we zullen die evaluatie afwachten en op basis daarvan zal de regering een beslissing nemen.
Minister, u hebt 100 procent gelijk dat het om een totaalaanpak gaat. De twee voorstellen van resolutie die mijn fractie heeft ingediend in de commissie Leefmilieu betreffen een aantal hefbomen voor een totaalaanpak, maar dan moeten we wel de juiste gegevens aan de publieke opinie meedelen. Dat is ongelooflijk belangrijk. Zeggen dat het invoeren van statiegeld een nadeel is voor de consument, dat de prijzen zullen stijgen en dat de winkels daar problemen mee hebben, vind ik niet correct. Ik heb u daarnet al gezegd dat u meer dan 20 miljoen euro zult kunnen uitsparen, het zal dus een belastingvermindering zijn. Studies tonen dat ook aan en er is ook een heel groot draagvlak bij de publieke opinie: meer dan 60 procent heeft zich daar achter geschaard.
Minister, ik roep u en alle politieke partijen in dit halfrond die het goed menen met ons milieu en met de volksgezondheid op om de handen in elkaar te slaan en te gaan voor dat statiegeld. Zo kunnen we de publieke opinie tonen dat wij die eerste stappen zetten voor een beter en een gezonder milieu. (Applaus bij sp.a en Groen)
Minister, ik wil u ook hartelijk danken voor uw antwoord. Ik ben blij te vernemen dat u in dezen ook de ondersteuning hebt van uw collega’s van de regering, om het onderzoek dat momenteel loopt, effectief au sérieux te nemen en om op basis van die onderzoeksgegevens te kijken hoe wij verder aan de slag moeten met dit verhaal.
Ik heb nog een bijkomende vraag. Eind maart zullen de onderzoeksgegevens hopelijk gekend zijn. Dan zal vervolgens ook het verdere debat gevoerd moeten worden. Voorziet u eventueel nog het betrekken van andere partners in dezen? En hoe wilt u de verdere discussie dan voeren?
Minister, Fost Plus is de federatie van de verpakkingsindustrie. Het Vlaamse Gewest heeft daar, net als alle andere gewesten, een samenwerkingsovereenkomst mee afgesloten. Zij zijn degenen die het beleid op het vlak van ophaling en recyclage van afval voor het Vlaamse Gewest, voor OVAM, moeten uitvoeren. Ik vind het eigenaardig, minister, dat een organisatie die een deel van uw beleid moet uitvoeren, zo lobbyt tegen statiegeld, tegen iets waarover duidelijke afspraken zijn gemaakt, tegen een evaluatie die we zouden afwachten. Wat doen zij nu? Ze sturen brieven naar steden en gemeenten om hen te vragen zich uit te spreken tegen statiegeld enzovoort. Ik vind dat deze organisatie haar boekje ver te buiten gaat. Die samenwerkingsovereenkomst moet in 2018 vernieuwd worden. Vindt u dat wij nog op deze manier met deze organisatie kunnen samenwerken, die haar boekje nu toch wel ver te buiten gaat? (Applaus bij Groen)
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, uiteraard is onze partij ook heel bezorgd om het milieu. Zwerfvuil is inderdaad een ergernis voor velen, en zeer zeker ook voor Open Vld. Wij vinden dat u gelijk hebt. We hebben met deze regering ingezet op een versterkt zwerfvuilbeleid, en we moeten effectief de evaluatie die we volgende week ontvangen, afwachten. Wij kijken zeer zeker uit naar die evaluatie.
Wij denken namens onze partij dat er ook moet worden ingezet op een versterkte handhaving van de zwerfvuilproblematiek. Op welke manier zal men daar met de regering op inzetten? Neem dat alstublieft mee, want wij zijn er grote voorstander van dat dat ernstig bestraft wordt. (Applaus bij Open Vld)
De heer Sintobin heeft het woord.
Voorzitter, het was mij gisteren niet zo duidelijk wat het standpunt was van de grootste meerderheidspartij. Was het nu Jelle Engelbosch, die een ‘njet’ uitsprak? Was het nu Wilfried Vandaele, die gisterenavond op Radio 1 een en ander nuanceerde? Het standpunt van Bart Nevens heb ik nog niet gehoord, maar misschien horen we dat straks. (Opmerkingen)
Het is natuurlijk wel normaal dat hier drie vraagstellers staan over een debat dat eigenlijk gestart wordt door een meerderheidspartij. Ik vind dat bijzonder spijtig. We moeten die evaluatie inderdaad afwachten, maar in afwachting van het ruimere debat, minister, wil ik toch drie zaken meegeven namens onze fractie.
Een: het kan niet op de kap van de consument. Het mag geen belastingverhoging zijn. Twee: we moeten inderdaad de producenten ertoe aanzetten om een oplossing te vinden. En drie: we moeten in ieder geval ook de buurtwinkels beschermen in dit dossier.
Collega Van Dyck, het gaat mij over het feit dat uw partij op twaalf uur tijd twee verschillende standpunten heeft ingenomen.
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, van een storm in een glas water gesproken, of in een petfles. Wat zegt de N-VA, collega’s? De N-VA wil een ruimere aanpak van het ook voor ons verschrikkelijke probleem van het zwerfvuil – laten we het daarover eens zijn. Wij kiezen voor een doorgedreven consumentenverantwoordelijkheid, ruimer dan enkel voor blik en voor petflessen. We willen dus ook dat ander zwerfvuil weghalen, ook zakjes, folies enzovoort, minister. Ik heb hier nog geen concrete voorstellen over gehoord.
In het kader van de materialenkringloop willen we ook meer inzamelen in de fameuze blauwe zak dan vandaag het geval is: botervlootjes, piepschuimen bakjes enzovoort.
Dus de lat moet voor Fost Plus, collega, heel wat hoger worden gelegd dan vandaag het geval is. En we denken dat we dat dit jaar kunnen doen, aangezien we nu een nieuwe beheersovereenkomst sluiten. Ook daarover heb ik nog niemand concreet horen spreken.
Dus kort, voorzitter, wat willen wij? We willen verder gaan. We willen verder gaan in de aanpak van het zwerfvuil dan alleen statiegeld. Zo eenvoudig is dat. (Applaus bij de N-VA)
De heer Sanctorum heeft het woord.
Vlaanderen is kampioen op het vlak van recyclage. Alleen zeggen we dat wel al twintig jaar op basis van hetzelfde systeem.
De vraag of de Vlaamse Regering de evaluatie met een open vizier zal beoordelen, is natuurlijk wel legitiem. Want, collega Vandaele, het klopt natuurlijk dat het over meer moet gaan dan over statiegeld alleen. Maar je kunt moeilijk het statiegeld afschieten en ondertussen een oproep doen om toch nog meer te doen. Er klopt iets niet in die redenering.
Nu, ik zou de politici die tegen statiegeld zijn, toch wel willen oproepen om niet mee te gaan met de industrie. Want zij willen de status quo. Zij willen niet dat er meer gebeurt dan vandaag. Zij willen de status quo. En met die status quo zullen we nooit recyclagekampioen blijven. (Applaus bij CD&V, Open Vld en Groen)
Het debat neemt hier een heel vreemde wending, in die zin dat er wordt gezegd dat er nog nooit over de uitbreiding van de blauwe zak is gesproken of over de plastic zakjes. Collega’s die de commissie een beetje volgen, weten dat we de beslissing over de blauwe zak uitbreiden en dat dat op sporen staat. Er zijn in dat verband twee proefprojecten geweest, met de roze, de blauwe en paarse zak. We hebben daarover ook discussies gehad met onze collega, de fractieleider van Open Vld, over Mechelen. Ik herinner mij dat nog zeer goed, collega's. Dat zit dus op sporen. Dat wordt inderdaad bij de nieuwe erkenning van Fost Plus in september meegenomen.
Er lag een heel concreet voorstel op tafel in verband met het verbieden van de plastic zakjes, maar dat voorstel heeft het helaas niet gehaald, collega's.
Ik ben dus toch wel bijzonder verwonderd dat men zegt: ‘Er wordt daar niet over gesproken.’ Dat zijn allemaal zaken die al op de tafel hebben gelegen en waarover we al heel vaak van gedachten hebben gewisseld.
Hoe zit het nu met de evaluatie? We krijgen die eind maart en uiteraard zal ik daarmee naar de Vlaamse Regering gaan. Zoals afgesproken, zal daarin ook een aanpak zitten op basis van die evaluatie, collega's. We zullen daar uiteraard ook alle partners bij betrekken. Dat is ook logisch. En het spreekt voor zich – en ook dat heb ik een aantal keren gezegd – dat, als het statiegeld op tafel komt, het een eenvoudig systeem moet zijn, dat het iets moet zijn dat kleine winkels niet mag benadelen omdat het een systeem moet zijn dat geen belastingverhoging is. Al die elementen, al die parameters, al die randvoorwaarden heb ik al tot vervelens toe herhaald, collega's, ook in het parlement. (Opmerkingen)
Het lijkt me dus logisch, collega's, dat, als we naar zo'n systeem gaan, het een systeem moet zijn dat ervoor zorgt dat er minder zwerfvuil is. En het klopt natuurlijk dat er bij het zwerfvuil veel blikjes en plastic flessen te vinden zijn.
Ik sluit mij aan bij wat de heer Sanctorum zegt. We zijn in het verleden altijd recyclagekampioen geweest. We hebben een overeenkomst afgesloten met Fost Plus en we hebben de pmd-zak. We kennen dat allemaal. Maar we kunnen er niet naast kijken dat er ook heel veel zwerfvuil ligt. En iedereen voelt dat, iedereen ziet dat. We moeten echt wel een stap vooruit zetten om betere resultaten te boeken op dat vlak.
We hebben gezegd: we gaan naar een versterkt zwerfvuilbeleid. We hebben daarvoor twee jaar de tijd en we wachten daarvan de resultaten af. Collega's, laat ons in alle sereniteit die resultaten afwachten. Onderschat ook niet welke inspanningen er op het terrein gebeurd zijn. Ik ben benieuwd wat de resultaten zullen geven. Laat ons dan, conform de afspraak, ook binnen de meerderheid bekijken wat we verder ondernemen om absoluut iets te doen tegen zwerfvuil.
U zegt dat er ook iets moet gebeuren aan de kant van de handhaving. Daarin hebt u 100 procent gelijk. Er zijn al een aantal stappen gezet. Eén, we geven een subsidie voor het installeren van camera's, om mensen op heterdaad te kunnen betrappen. Twee, ik heb een heel concreet voorstel op tafel liggen om de boetes op zwerfvuil te verhogen, zodat, wanneer iemand wordt gepakt, daaraan een forse boete wordt gekoppeld. Dat voorstel ligt op tafel en gaat mee in een verzameldecreet, zodat die aanpak loont en we een totaalaanpak hebben wat het zwerfvuil betreft.
Collega's, ik denk dat niemand gebaat is bij forse uitspraken of bij demagogische uitspraken die ongerustheid veroorzaken. Laat ons iets doen aan het zwerfvuil.
Ik denk dat dit enkel kan op basis van de evaluatie die we tegen eind maart 2018 zullen houden. Zoals afgesproken, kunnen we nadien dan verdere afspraken maken. (Applaus bij CD&V)
Minister, ik heb heel goed geluisterd naar alle argumenten van de democratische partijen in dit halfrond. Ik heb de indruk dat de bereidwilligheid er is, maar de woorden van de N-VA hebben me absoluut niet gerustgesteld. Ik heb het gevoel dat de N-VA een heel aantal argumenten gebruikt om een aantal zaken te vertragen. Ik hoop dat de N-VA niet kiest voor vuile perken, parken, pleinen en bomen, maar ook mee haar verantwoordelijkheid wil nemen. U moet akte nemen van de partijen die uw kant kiezen. We reiken u de hand. Maak hier op zeer korte termijn werk van. Als politici zijn we dit allemaal verschuldigd aan al onze inwoners, maar ook aan onze dieren, aan het milieu en vooral aan onze gezondheid. (Applaus bij sp.a en Groen)
Minister, ik dank u hartelijk voor uw antwoord. Het moet duidelijk zijn dat de totaalaanpak belangrijk is voor iedereen in dit halfrond die het zwerfvuildebat ernstig neemt.
Mijnheer Vandaele, na het horen van uw toespraak had ik even het gevoel dat u toch effectief afwezig bent wanneer u in de commissie zit. Ik kan het me niet voorstellen, maar u weet dat alle elementen die u nu hebt aangehaald, onderdeel van het debat zijn. Ik betreur dat u die elementen nu gedeeltelijk van de tafel veegt. U neemt het debat opnieuw niet ernstig. Ik hoop alleszins dat alle maatregelen een eerlijke kans zullen krijgen en dat we een eerlijk debat zullen voeren, zodat we op basis van ervaring, onderzoek, kennis en gegevens de juiste conclusies kunnen trekken.
Wat de belastingverhoging betreft, doet u alsof alle maatregelen de belastingen zullen verhogen. U moet echter weten dat we vandaag ook al voor het zwerfvuil betalen. De gemeenten investeren al massa’s geld in de ophaling van het zwerfvuil. Het kost ons sowieso geld. We moeten efficiëntere maatregelen zoeken, zodat het zwerfvuil niet in het straatbeeld komt.
Ik hoop, met andere woorden, dat we allemaal een eerlijk debat kunnen steunen om met betrekking tot zwerfvuil tot een goed en stevig beleid te komen. (Applaus bij CD&V en Groen)
Mijnheer Vandaele, ik kan u wel al vertellen dat de trofee van ‘Tjeef van het Jaar’ nu al naar u gaat. (Gelach. Applaus)
We willen het zwerfvuil allemaal in een bredere context bekijken. We erkennen dat het probleem groter is dan enkel die petflessen en blikjes. U weet echter dat die 6000 koeien die gewond raken, zich niet verwonden aan een stukje kauwgom, maar aan die petflessen en die blikjes die we zien en die een groot gedeelte van het zwerfvuil uitmaken. Als we dat kunnen opruimen, zullen we met betrekking tot zwerfvuil fantastische resultaten boeken. Met statiegeld kunnen we 80 tot 90 procent van die blikjes en petflessen uit ons milieu halen. Dat zal ons meer geld besparen dan het zal kosten. (Applaus bij Groen)
Mevrouw Meuleman, mijn dag kan niet meer stuk. (Gelach)
De actuele vragen zijn afgehandeld.