De begroting, hoe zit dat?
Een van de belangrijkste rollen van het Vlaams Parlement is de bespreking en goedkeuring van de begroting. Benieuwd wat zo’n begroting precies is? In acht vragen – én antwoorden – ontdek je er het fijne van.
1. Wat is de begroting?
We starten met een quizje. Wat is volgens jou de begroting?
Heb je de vraag goed beantwoord? Toegegeven, zo’n definitie blijft best vaag. Een tweede poging ... De begroting is een belangrijk instrument om de uitgaven van de Vlaamse overheid voor het komende jaar vast te leggen. De begroting toont dus wat belangrijk is en hoeveel dat precies mag kosten. Naast de totale uitgaven voor het komende jaar bevat de begroting ook een planning van de totale inkomsten.
Gerrit, onze vlogger, legt het in mensentaal voor je uit.
Vergelijk het met een portemonnee die we met ons allen het hele jaar door vullen door belastingen te betalen. Met dat geld uit de portemonnee organiseert de overheid bepaalde diensten voor ons. Zo wordt je belastinggeld gebruikt voor bijvoorbeeld de bouw van woonzorgcentra, het toekennen van energiepremies, het betalen van leerkrachten en zorgverleners, en ga zo maar door ...
En wat is dan de rol van het Vlaams Parlement? Het parlement bespreekt het begrotingsvoorstel van de regering en keurt het goed, eventueel na de nodige bijsturingen. Met andere woorden, de Vlaamse overheid geeft geen enkele euro uit zonder de goedkeuring van het parlement. Eigenlijk beslist het parlement dus waaraan de overheid geld besteedt en waar ze het geld vandaan haalt om de uitgaven te betalen.
2. Waarom is de begroting belangrijk?
De Vlaamse overheid kan onmogelijk alle wensen en behoeften van de samenleving vervullen. Aan politiek doen betekent dus keuzes maken. Daar is natuurlijk geld voor nodig. De begroting is de vertaling van de keuzes die politici maken. Die keuzes beïnvloeden ontegensprekelijk ons dagelijkse leven. Hoeveel geld gaat er naar het groeipakket, de nieuwe kinderbijslag? Moeten Vlaamse bedrijven subsidies ontvangen om te investeren in zonnepanelen? Worden er nieuwe of betere fietspaden aangelegd? Het zijn allemaal beslissingen die een impact hebben op de begroting.
Meer weten over deze begrotingscijfers? Bekijk de website van het Departement Financiën en Begroting.
Meer weten over deze begrotingscijfers? Bekijk de website van het Departement Financiën en Begroting.
De Vlaamse bevoegdheden op een rijtje
Waarvoor is het Vlaams Parlement bevoegd en wat kan dat voor jou betekenen? Enkele voorbeelden ...
-
Onderwijs en Vorming
Als ouder hoef je geen inschrijvingsgeld te betalen voor het kleuter-, lager en middelbaar onderwijs.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid?
Naast het kleuter- en leerplichtonderwijs vallen ook het hoger onderwijs, het kunstonderwijs en het volwassenenonderwijs onder deze bevoegdheid. -
Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Heb je kinderen, dan geven die recht op het groeipakket, de nieuwe kinderbijslag.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid? Ook de middelen voor kinderopvang, voor personen met een handicap, voor jeugd-, ouderen-, gezins- en thuiszorg, de Vlaamse sociale bescherming en de middelen voor de bouw of verbouwing van bijvoorbeeld woonzorgcentra vallen onder deze bevoegdheid. -
Kanselarij, Bestuur, Buitenlandse Zaken en Justitie
Als nieuwkomer moet je een cursus volgen over hoe de Vlaamse samenleving in elkaar zit.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid?
Ook algemene diensten, gemeenten en provincies, gelijke kansen en inburgering, buitenlandse handel en investeringen, Brussel en de Vlaamse Rand, toerisme, en justitie en handhaving vallen onder deze bevoegdheid. -
Financiën en Begroting
Heb je een auto, dan moet je jaarlijks verkeersbelasting betalen.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid?
Ook het innen van Vlaamse belastingen, de fiscale kortingen (bijvoorbeeld de jobbonus) en de uitgaven voor rente op de schuld vallen onder deze bevoegdheid. -
Mobiliteit en Openbare Werken
De Vlaamse overheid vernieuwt de Vlaamse snelwegen waarop je rijdt.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid?
Ook de uitgaven voor nieuwe weg- en waterinfrastructuur, het in stand houden van de regionale luchthavens, de rivieren en kanalen en het openbaar vervoer van De Lijn vallen onder deze bevoegdheid. -
Werk en Sociale Economie
Je kan je poetshulp met dienstencheques betalen.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid?
Ook het activeren van werklozen, het ondersteunen van beginnende zelfstandigen en de financiering van VDAB vallen onder deze bevoegdheid. -
Omgeving
Als je je woning energiezuinig renoveert, kan je daarvoor een premie krijgen.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid?
Ook de initiatieven op het vlak van leefmilieu, klimaat, natuur, ruimtelijke ordening, wonen, energie, dierenwelzijn en onroerend erfgoed vallen onder deze bevoegdheid. -
Economie, Wetenschappen en Innovatie
Als je een bedrijf wil starten, kan je daarvoor steun krijgen van de Vlaamse overheid.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid?
Ook middelen voor onderzoek en ontwikkeling, het laten doorgroeien van beloftevolle bedrijven en de financiering van de ondernemingen vallen onder deze bevoegdheid. -
Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Je kan gratis boeken lenen in de bibliotheek.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid?
Ook de middelen voor musea, opera en film, de jeugdverenigingen, het sportbeleid en de VRT vallen onder deze bevoegdheid. -
Landbouw en Visserij
Als landbouwer of visser kan je je producten in de kijker laten zetten door initiatieven als ‘Lekker van bij ons’ of ‘Vis van het Jaar’.
Wat valt er nog zoal onder deze bevoegdheid?
Ook de middelen voor investeringen in de Vlaamse landbouw en visserij vallen onder deze bevoegdheid. -
Vlaams Parlement en Vlaamse Regering
Je kan een gratis rondleiding volgen in het Vlaams Parlement of je kan een vergadering bijwonen.
Wat valt er onder deze bevoegdheid?
De middelen voor het Vlaams Parlement en de Vlaamse Regering vallen onder deze bevoegdheid.
5. Wie beslist er waaraan het geld wordt besteed?
Ben je 18 jaar of ouder en Vlaming, dan moet je om de vijf jaar naar de stembus om te kiezen welke Vlaamse volksvertegenwoordigers er volgens jou in het Vlaams Parlement mogen zitten. De gekozen volksvertegenwoordigers – ze zijn met 124 – wijzen daarna de ministers van de Vlaamse Regering aan. De ministers stellen een regeerakkoord op. Daarin bepalen ze waarop ze tijdens de komende zittingsperiode de focus willen leggen en hoe ze het geld over de verschillende bevoegdheden willen verdelen. Ziezo, de begroting is geboren.
De begroting gaat niet over één nacht ijs. Het parlement is het hele jaar bezig met de opstelling en de uitvoering ervan.
Een stappenplan ...
6. Hoe kan ik de beleidskeuzes en de bijbehorende begrotingskeuzes beïnvloeden?
Elke partij heeft een idee over hoe de samenleving er moet uitzien. Als je voor een bepaalde partij stemt, bepaal je mee hoeveel invloed die partij zal hebben. Het spreekt voor zich dat partijen met veel stemmen meer kans hebben om hun visie op de samenleving uit te werken. Jouw stem in het stemhokje speelt dus een belangrijke rol.
Het verwarmen van scholen, het laten rijden van de bussen van De Lijn of het onderhouden van de wegen, er zijn heel wat vaste kosten die je niet zomaar kan schrappen of op korte termijn ingrijpend kan aanpassen. Al kan elke regering wel – alweer: mét de goedkeuring van het parlement – eigen klemtonen leggen. Op langere termijn kunnen uitgaven en inkomsten wel gemakkelijker worden gewijzigd.
7. Kan de Vlaamse overheid meer geld uitgeven dan ze ontvangt?
De Vlaamse overheid kan meer geld uitgeven dan ze ontvangt. We spreken dan over een begrotingstekort. In de media lees je dan dat de begroting in het rood gaat. Maar omgekeerd kan ook: als de inkomsten groter zijn dan de uitgaven, is er een begrotingsoverschot.
De Vlaamse Regering kan niet zelf beslissen of ze in het rood gaat. De 124 Vlaamse volksvertegenwoordigers krijgen het laatste woord: zij bespreken de begroting, doen eventueel voorstellen om ze te wijzigen en beslissen om de begroting te aanvaarden of af te keuren.
Een begroting in evenwicht garandeert natuurlijk een financieel gezondere overheid. Toch is de samenleving soms gebaat bij een tekort, bijvoorbeeld als de behoeften te groot zijn om in één jaar af te betalen. Denk maar aan de coronacrisis. Dat houdt in dat er moeilijke keuzes moeten worden gemaakt over hoe het geld het best kan worden verdeeld. En dikwijls zijn de beschikbare middelen niet voldoende om aan ieders wensen te voldoen.
8. Kan een begroting nog worden aangepast?
In de loop van de maand mei stelt de Vlaamse Regering aan het Vlaams Parlement voor om de begroting aan te passen. Waarom? Omdat de uiteindelijke inkomsten en uitgaven vaak afwijken van de oorspronkelijke planning. Zo kan een onverwachte situatie, zoals een pandemie of sterke prijsstijgingen, onvoorziene uitgaven met zich meebrengen.
Deze webpagina is gebaseerd op de begrotingsontwerpen 2023 en op extra informatie van het Departement Financiën en Begroting.
