Verslag plenaire vergadering
Verslag
Het antwoord wordt gegeven door minister Diependaele.
De minister vraagt of u teleurgesteld bent. (Gelach. Opmerkingen van Robrecht Bothuyne)
Neen, dus.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, collega’s, ik ben niet teleurgesteld dat u vandaag de vraag komt beantwoorden over de renovatie van onze Vlaamse woningen. Minister, renoveren kost geld, en u zit op de pot geld die we daarvoor nodig hebben, dus ik ben heel blij om u hier aan de overkant te zien staan. (Gelach)
Ik dacht dat u uw chequeboek ging bovenhalen.
Ik denk dat we moeten investeren in energiezuinige woningen. We hebben daar als Vlaamse Regering een heel duidelijk doel gesteld: tegen 2050 – ten laatste, uiteraard – moet elke woning in Vlaanderen energiezuinig zijn. 3,3 miljoen woningen, of 96 procent van de Vlaamse woningen, halen die doelstelling niet. We moeten dus in 96 procent van de woningen in Vlaanderen investeren, om ervoor te zorgen dat ze voldoende energiezuinig zijn. Dat is goed voor het klimaat, maar uiteraard bijzonder belangrijk voor de portemonnee van de Vlamingen.
Op dat vlak zagen we dat de gestegen energieprijzen nog niet van dien aard waren dat ze de Vlamingen massaal hebben aangezet om te gaan renoveren. Dat waren toch alleszins de cijfers van professor Albrecht, die deze week in de krant stonden. We hebben een duidelijk doel. Het renovatieritme moet maal drie. Er moeten drie keer meer woningen gerenoveerd worden dan vandaag. Maar we zien dat het tot op vandaag nog niet lukt om de Vlamingen mee te krijgen, om de Vlamingen voldoende te ondersteunen, om die renovaties op het terrein mogelijk te maken, of waar te maken.
De vraag is heel eenvoudig, minister: wat zult u doen om de Vlamingen voldoende te ondersteunen om het mogelijk te maken dat elke Vlaming in een energiezuinige woning woont?
Minister Diependaele heeft het woord.
Dank u, mijnheer Bothuyne, voor de vraag. Wees maar zeker, ik laat op woensdag altijd mijn portefeuille thuis, uit schrik om hier overvallen te worden door parlementsleden. (Gelach)
We weten inderdaad allemaal dat we voor een heel grote uitdaging staan in Vlaanderen. Dat is een marathon die we moeten lopen. De vraag is of de studie die gisteren in de krant stond, en die ik voor alle duidelijkheid nog niet gezien heb, een goede indicatie is. Ik denk dat het goed is om te onderbouwen dat er maatregelen nodig zijn, en dat we die renovatiestrategie verder moeten uitrollen in Vlaanderen. Maar er moeten wel een paar nuances geplaatst worden bij die studie.
Eerst en vooral, de cijfers die daar weergegeven worden, gaan enkel en alleen over de vergunningsplichtige werken. En dat is natuurlijk zeer beperkt, zeker als je het hebt over renovatie in het kader van energiebesparing en dergelijke klimaatmaatregelen. De vraag of die al dan niet vergunningsplichtig zijn, is geen goede graadmeter.
Voor zonnepanelen is bijvoorbeeld geen vergunning nodig. Ik kan u zeggen, vanuit mijn bevoegdheid, dat we binnen de sociale woningsector met ASTER (Access to Sustainability for Tenants through Energy Effective Retrofit) het grootste zonnepanelenproject in Vlaanderen ooit, in 2022 zijn beginnen uit te rollen. Dat zit hier niet in.
Voor warmtepompen is geen vergunning nodig, voor dakisolatie is geen vergunning nodig, voor zoldervloerisolatie is geen vergunning nodig, voor nieuwe ramen ook niet, en ga zo maar door. Er zijn heel wat zaken die gedaan kunnen worden, waarvoor geen vergunning nodig is. En dat is ook een goede zaak, dat daar geen vergunning voor nodig is, omdat dat veel vlotter gaat, omdat dat een hele administratieve afhandeling is, die men dan niet moet gaan doen.
Een tweede nuance: de cijfers die weergegeven worden in het onderzoek, gaan over heel België, en niet over Vlaanderen. En we weten allemaal dat er verschillende renovatiestrategieën gevolgd worden. Dus kun je die cijfers niet gebruiken om te zeggen of het in Vlaanderen al dan niet slecht gaat.
Ik geef u wel een paar cijfers, en ik hoed me altijd zeer erg om kortetermijncijfers te gebruiken om op lange termijn conclusies te trekken. We hebben nog maar sinds 1 oktober de Mijn VerbouwPremie en dergelijke meer. Om op die paar maanden te gaan zeggen of het goed of slecht is, wees daar voorzichtig mee.
Maar ik geef er u wel een paar die al wat inzicht geven …
Heel kort dan, want uw tijd loopt.
Het aantal warmtepompen is met 76 procent gestegen, het aantal boilers met 28 procent. Er werden 100.000 zonnepaneelinstallaties geïnstalleerd in 2022, en dat is een verdubbeling tegenover 202. Er zijn heel wat kortetermijncijfers te geven, maar die geven toch een ander beeld van de renovatiestrategie zoals die vandaag loopt.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Het glas is misschien halfvol eerder dan halfleeg, maar het glas moet vol zijn. We moeten ervoor zorgen dat we het renovatieritme maal drie krijgen in Vlaanderen. Alleen op die manier gaan we de doelstellingen halen en ervoor zorgen dat mensen structureel energie kunnen gaan besparen, structureel geld kunnen gaan besparen.
Er bereiken mij wat signalen dat we bij de uitvoering van onze renovatiestrategie nog wel een tandje bij kunnen steken. Mensen moeten acht tot tien maanden wachten alvorens de beloofde premie op hun rekening staat, wanneer ze in een dakisolatie investeren, in muurisolatie, in energiezuinig ramen en dergelijke meer. Acht tot tien maanden. Verwacht de Vlaamse Regering dat mensen dat zelf gaan voorschieten?
Vorige week hadden we het al over de renteloze lening die plots niet meer renteloos is, wat voor heel veel gezinnen, zeker kwetsbare gezinnen met een beperkte financiële draagkracht, problematisch is. We stellen vast dat er lange wachtlijsten aan het ontstaan zijn bij de Energiehuizen, die moeten instaan voor begeleiding en ontzorging van gezinnen. Het aantal geïnstalleerde warmtepompen stijgt wel in Vlaanderen maar 2,5 keer te traag en het beloofde warmtepomptarief van uw collega, minister Demir, is er tot op vandaag nog niet. Ik denk dat we in de uitvoering van onze strategie echt nog een tandje of twee bij moeten steken. (Applaus bij cd&v)
De heer Gryffroy heeft het woord.
Ik denk dat we inderdaad moeten proberen om de cijfers op de juiste manier te zien. Vergunningplichtige investeringen zijn meestal ook grotere investeringen, groter dan bijvoorbeeld alleen dakisolatie.
Ten tweede, ik stel ook maar vast dat er nog heel veel gezinnen zijn die nog een relatief interessant vast contract hebben, en die zijn daar wel mee bezig. Je voelt dat als je met hen praat: ze zoeken naar de beste oplossing voor zichzelf. In die zoektocht naar de beste oplossing hebben ze ook de zoektocht naar de goede aannemer, die ook zeer moeilijk te vinden is. Ik denk dat je voor iets dat opgestart is in september of oktober, met het bijkomende budget tot 24 miljoen euro dat de Energiehuizen krijgen, toch een beetje de tijd moet laten totdat die markt zich begint te ontwikkelen. Na die zoektocht naar de goede aannemer, naar de goede technieken, moeten we kijken welke cijfers we nemen om heden en verleden te vergelijken.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister Diependaele, u bent begonnen met te zeggen dat u uw portefeuille hebt thuisgelaten omdat u schrik hebt om overvallen te worden door parlementsleden. Wel, ik kan u geruststellen, want mevrouw El Kaouakibi, die is hier alweer niet. Haar stoel is leeg, zoals elke week. Dus u hoeft zich daar absoluut geen zorgen over te maken. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Waar u zich wel zorgen over moet maken, is over de stijgende renovatiekosten. Want, natuurlijk: de hoofdreden dat zo weinig mensen overgaan tot het laten plaatsen van isolatie, is dat de kosten steeds stijgen en mensen dat niet kunnen betalen. En wat is dan weer een van de redenen van de stijgende isolatiekosten? Dat is dat overheden, en ook partijen zoals de uwe, het steeds duurder maken voor bedrijven om CO2 uit te stoten. En om isolatiemateriaal te produceren, is er nu eenmaal CO2-uitstoot nodig. Dus, een tip van mij aan u: stop met die CO2-dogmatiek, en de kostprijs van het isolatiemateriaal zal niet verder doorstijgen.
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister, ‘de CO2-dogmatiek’ is taal die daar graag wordt gebruikt, maar we weten allemaal dat de bedoeling van deze regering en dit parlement is om ervoor te zorgen dat mensen die het klimaat sparen, ook hun eigen portefeuille sparen. Dan is renovatie van woningen het uitgelezen instrument. U hebt de cijfers juist gekaderd. De grote vraag stelt zich bij die grote renovaties. We weten dat die heel veel geld kosten. Er is de Mijn VerbouwLening, waar ook tegemoetgekomen wordt aan de bezorgdheid door mensen die een bescheiden inkomen hebben meer premie, meer tussenkomst te geven. Zijn er ook cijfers over de kleinste inkomens die intekenen op die Mijn VerbouwLening? Moeten we daar een tandje bijschakelen?
Een tweede element is de collectieve aanpak, de wijkrenovaties, waarvan we weten dat dat tijd kost en dat daar vooral de Energiehuizen in de gemeenten en de steden veel werk kunnen leveren. Mijn aanbeveling aan de regering is om daar de vinger aan de pols te houden. Ik denk dat het ontzorgen en zorgen voor comfort en gemak bij renovaties voor heel veel mensen de drempel verder zal verlagen.
De heer Aerts heeft het woord.
Minister, het renovatieritme moet maal drie, zegt collega Bothuyne, maar in werkelijkheid moet het nog maal veel meer, want vandaag is de kloof tussen doelstelling en ambitie gigantisch groot. We zitten vandaag met 2700 renovaties van woningen voldoende geïsoleerd tot niveau A, en de doelstelling van de Vlaamse overheid is 100.000. Die kloof is gigantisch groot. Elke keer zeggen dat we die cijfers nog gaan afwachten? Nee, het is de verantwoordelijkheid van deze Vlaamse Regering om constant bij te sturen en te versnellen. Versnellen is dus niet afwachten. Als er nu cijfers komen waaruit blijkt dat de grondige renovaties status quo blijven ten opzichte van vorig jaar, dan betekent dat dat er nog heel veel werk is om die versnelling te maken. Wie valt er het meest uit de boot? De mensen die niet de mentale of de financiële ruimte hebben om effectief de isolatie – de grondige isolatie – van hun woning te gaan aanpakken. Ze zouden er het meeste voordeel bij hebben. Hoe gaan we nu vanuit de Vlaamse overheid ervoor zorgen dat die mensen, dat net die groep sneller haar renovatie kan waarmaken? (Applaus bij Groen)
De heer Veys heeft het woord.
Collega Bothuyne illustreert het: dit is voor de komende dertig jaar een van de grootste uitdagingen. Het is de sleutel om de klimaattransitie in Vlaanderen succesvol te maken. Maar dat onderzoek – het is ook niet het eerste onderzoek – stelt twee problemen vast: het geld komt steeds bij dezelfden terecht, en dus te weinig bij diegenen die echt rekenen op de overheid om hen te helpen, mensen die het niet kunnen voorschieten. Er is nood aan collectieve oplossingen. Maar telkens opnieuw als de Vlaamse Regering met nieuwe maatregelen, premies of renteloze leningen komt, zijn die net niet op die groep gericht. Het gaat over mensen die geen bijkomende leningsaflossing aankunnen, die het niet kunnen voorschieten.
Minister, u zegt vaak dat het haalbaar en betaalbaar moet zijn, maar “voor wie dan?” vraagt de Vooruitfractie zich af. Het is telkens opnieuw een boeltje. Vorige week ging het nog over de renteloze leningen die na enkele maanden niet renteloos meer bleken te zijn. Met de procedure nu heeft de Vlaamse Regering acht maanden om te reageren, ze geven geen garantie om te antwoorden binnen die termijn en de aanvrager heeft één maand om daartegen in beroep te gaan.
Minister, hoe gaat u dat bijsturen zodanig dat dat wel een beter effect heeft? Welke collectieve oplossingen stelt deze regering voor? (Applaus bij Vooruit)
Minister Diependaele heeft het woord.
Collega’s, dank u wel voor de bijkomende vragen en mijnheer Van Rooy voor het signaal dat u blijkbaar mevrouw El Kaouakibi mist. Dat is zeker genoteerd.
De tussenkomsten van jullie allemaal wijzen erop dat we ons ervan bewust zijn dat er een renovatiegolf nodig is en dat we voor die uitdaging staan. Daar zijn we het ook absoluut over eens. Er zijn ook voldoende signalen die wel degelijk aangeven dat die renovaties op gang komen. Er is al verwezen naar de markt zelf. Praat maar eens met de leveranciers om te vragen hoelang het wachten is op zonnepanelen of warmtepompen, enzovoort. De markt moet zich daar ook op zetten om te kunnen volgen. De signalen dat er veel vraag naar is, zijn er wel degelijk.
Trouwens, mijnheer Bothuyne, u verwijst zelf naar het feit dat er inderdaad gewacht moet worden op die premies. Ook daar wordt aan gewerkt, maar de overbevraging van die premie wijst natuurlijk net op het feit dat mensen willen renoveren. Dat was dan uw eerste vraag. De zaken spelen een beetje op elkaar in natuurlijk.
Mijnheer Veys, het is absoluut je reinste onzin dat de mensen met de laagste inkomens het minste toegang zouden vinden. Sinds 1 oktober 2022 – dus nog maar een paar maanden geleden – zijn er 61.500 premies aangevraagd. 47 procent daarvan, ongeveer de helft, is in de laagste inkomenscategorieën. Die mensen vinden dus wel degelijk de toegang tot die ondersteuning.
Nu, er is een maatregel die er nog bij komt en die pas nu zijn effectieve uitwerking of zijn gevolgen zal krijgen, en u weet het allemaal: sinds 1 januari 2023 is er ook een renovatieverplichting. Als een woning bij de verkoop niet voldoet aan het energielabel E of F, zal men verplicht zijn om binnen de vijf jaar te gaan renoveren. Ook van die maatregel kunnen we vandaag nog geen indicaties voorleggen of die al dan niet werkt.
Ik voeg er nog graag het volgende aan toe. We weten allemaal dat het in veel gevallen voordeliger is, althans qua klimaatdoelstellingen, om een woning af te breken en nieuwbouw te zetten. Daarvoor is nog altijd die federale maatregel waarvan ik alleen maar hoop dat men die gaat bestendigen op lange termijn. Dat is de 6 procent btw voor vernieuwbouw. In ons regeerakkoord hebben we opgenomen om die zeker te vragen.
Ik ben ervan overtuigd dat de maatregelen die we nu met de Vlaamse overheid nemen wel degelijk de goede zijn, dat we hier aan de opstart van die renovatiestrategie staan en dat we die absoluut moeten aanhouden. Vergeet ook niet dat zo’n renovatiestrategie, dat zulke renovaties voor mensen weloverwogen moeten zijn en dat je zo’n renovatie niet van de ene dag op de andere, op twee weken tijd in gang zet. Mensen moeten daar wel hun tijd voor kunnen nemen. Dus laat ons hen ook die tijd gunnen en bekijken hoe we de komende maanden en jaren moeten bijsturen. Want daar ben ik het wel mee eens: we moeten als overheid voortdurend bekijken of onze maatregelen het nodige effect, de nodige impact hebben en bijsturen indien nodig en mogelijk. Ik dank u. (Applaus bij de N-VA)
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, ik dank u. U bent begonnen met te zeggen dat u bang bent voor een hold-up op uw portefeuille in dit huis. Nu, heel veel Vlamingen beleven hun energiefactuur maandelijks als een hold-up op hun portefeuille en dat is wat we allemaal samen moeten vermijden. Wij willen ervoor zorgen dat elke Vlaming een energiezuinige woning heeft. Het is een recht voor elke Vlaming om zo'n energiezuinige woning te kunnen bewonen. We hebben daar de juiste strategie voor, met ontzorging, met inkomensgerelateerde premies, met renteloze leningen. Maar dan moeten we er wel voor zorgen dat die werkt. Wachtlijsten bij de energiehuizen om begeleiding te krijgen, premies die acht tot tien maanden te laat worden uitbetaald en renteloze leningen die geen renteloze leningen meer zijn, warmtepomptarieven die worden beloofd, maar niet worden gerealiseerd: ik denk dat we op dat vlak beter kunnen en moeten met deze regering. Op die manier kunnen we ervoor zorgen dat effectief elke Vlaming een energiezuinige woning heeft. (Applaus bij cd&v en Open Vld)
De actuele vraag is afgehandeld.