Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het capaciteitstarief
Verslag
De heer Van Rooy heeft het woord.
Voorzitter, lieve collega’s van het Vlaams Belang, ambtsgenoten, minister Demir, vlak voor de kerstperiode stond ik hier in het verzet tegen de nieuwe CO2-belasting die de eurofiele Vivaldipartijen willen invoeren. Vandaag sta ik hier voor de zoveelste keer in ons verzet tegen het degoutante capaciteitstarief dat helaas op 1 januari in werking is getreden. Al twee jaar lang, van in het prille begin, verzet het Vlaams Belang zich principieel tegen het capaciteitstarief om twee redenen.
Ten eerste, het is onrechtvaardig dat mensen die weinig elektriciteit verbruiken of niet in de mogelijkheid zijn om dat verbruik te verspreiden, meer moeten betalen, zeker op een moment dat de energiefacturen hoger zijn dan ooit en de energiearmoede de pan uit swingt. Twee, het is je reinste regelneverij om het gedrag van mensen te proberen sturen en de Vlamingen worden nu opgezadeld met een nog complexere tariefstructuur en met nieuwe kopzorgen.
Want wie drie toestellen die veel verbruiken een kwartiertje tegelijk aanzet, zal extra moeten betalen. Denk aan een strijkijzer, oven, kookplaat, droogkast, haardroger, warmtepomp, friteuse of elektrische auto. Een kerstfeestje, verjaardagsfeestje of kotfeestje kan al leiden tot een hogere stroomfactuur. Volgens de studie van de UGent zal door het capaciteitstarief zeker een derde van de Vlaamse gezinnen nu nog meer moeten betalen, tot wel 100 euro extra.
Minister Demir, afgelopen zomer trok u hiertegen naar de rechtbank, misschien een beetje laat, maar toch. Maar intussen is het capaciteitstarief wel in werking getreden. Uw coalitiepartners cd&v en Open Vld willen eigenlijk dat u uw verzet tegen het capaciteitstarief stopzet. Minister, wat is de stand van zaken? (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, beste collega’s, een gelukkig nieuwjaar en welkom aan de grote en kleine gasten in het publiek.
Ik neem u direct mee naar het einde van het jaar, Kerstmis 2023. Het capaciteitstarief is ingegaan op 1 januari en bijna een jaar van kracht. We hebben ons leren aanpassen: niet te veel elektrische toestellen tegelijk inschakelen, want dan moet je meer betalen.
Kerst 2023, het huis is koud als de gasten aankomen, want de kalkoen stond in de oven en dus moest de elektrische verwarming af. De kalkoen is klaar, dan kan de friteuse aan om de kroketten te bakken. Iedereen aan tafel, kalkoen koud, maar gelukkig kan de verwarming weer aan. Het wordt dan toch wat gezelliger, tenzij iemand een extra portie kroketten wil, want dan moet de verwarming weer af en de friteuse weer aan. Enfin, u begrijpt het gegeven. Als de gasten weg zijn, is het kiezen tussen de vaatwasser of de wasmachine draaien, want tezamen betaal je meer. Als je daar helemaal door bent, is het te hopen dat dochterlief niet haar haar is beginnen föhnen, want dan is het allemaal voor niets geweest en betaalt u een hoge maandpiek in de maand december.
Minister, het mag belachelijk klinken, maar met het capaciteitstarief worden de netkosten niet meer bepaald door het verbruik, maar door de hoogste piek in die maand op een kwartier tijd. Wie thuiskomt van het werk en drie zware elektrische toestellen – een haardroger is nu niet echt zwaar – tegelijk aanzet, moet meer betalen. Meer zelfs, wie weinig gebruikt, moet sowieso meer betalen! Die persoon kan niets doen om zijn factuur gelijk te houden of te doen dalen. Dat komt dan nog eens allemaal boven op onze nu al torenhoge factuur. Waar zijn we mee bezig?
Dit is echt de absurditeit van die volledige liberalisering van de energiesector. Het is een collectief probleem. Ons energienet wordt volledig geïndividualiseerd, tot op het niveau van hoeveel toestellen men per kwartier aan heeft staan.
U bent naar de rechter gestapt. Hoe zit het daarmee? En vooral, kunt u garanderen dat mensen niet meer gaan moeten betalen dit jaar aan nettarieven door de invoering van het capaciteitstarief? (Applaus bij de PVDA)
Minister Demir heeft het woord.
Beste collega’s, ik zeg toch al even, denk ik, al een aantal jaren, dat ik geen voorstander ben van het principe van dat capaciteitstarief en het capaciteitstarief dat door de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) is uitgewerkt. Dat is ook de reden geweest waarom ik onder andere die studie van de universiteit had besteld, om te zien wie van dat tarief nadeel heeft. Dat is ook heel duidelijk naar voren gekomen.
Ik heb op basis van die studie meermaals met de onafhankelijke regulator, de VREG, samengezeten. Heel veel, heel vaak. We hebben ook heel vaak gezegd dat ze dit niet zo konden invoeren, dat dit niet oké is wat ons betreft. Maar de VREG was zeer zelfzeker. Ik denk dat men toch wel in een wereldvreemde omgeving zit, dat men niet beseft hoe de mensen dat thuis aanvoelen. En dat is ook de reden geweest waarom we naar de rechtbank zijn getrokken. Dat was het enige middel dat ik nog had. Ik heb langs alle kanten geprobeerd om die onafhankelijke regulator te overtuigen, zoals jullie ook in het parlement, want de regulator is meermaals naar het parlement gekomen en er zijn ook heel wat vragen gesteld. Maar de regulator zegt dat ze verdergaan.
Ik heb zelfs gezegd dat we in de grootste energiecrisis sinds de Tweede Wereldoorlog zitten en vroeg hen of ze ‘op hun kop gevallen waren’, nu ze een dergelijk onrechtvaardig en incorrect capaciteitstarief willen voeren. Ze hebben eigenlijk hun middenvinger opgestoken en zijn verdergegaan. Ik blijf er dus bij dat ik het geen goed idee vind.
Ik lees wel dat een aantal mensen zeggen dat het misschien toch niet zo slecht is, want dat zal de mensen bewust maken van het energiegebruik. Maar ik denk dat de mensen zich meer dan ooit bewust zijn van het energiegebruik. Dus ook dat vond ik zeer ongepast. Ook een aantal energie-experts zeggen dat het allemaal niet zo erg is. Jawel, het is wel erg en wij willen dat niet.
Helaas had ik geen enkel ander middel. Naar de rechtbank gaan, dat doe je als allerlaatste redmiddel. Maar u weet dat Europa de bevoegdheid van tarifering aan de VREG heeft gegeven. De VREG zet verder en houdt geen rekening met het feit dat het onrechtvaardig is, dat de kleine gebruikers eigenlijk meer moeten betalen – zeer onlogisch. Mensen die met twee gaan werken en overdag niet thuis zijn, kunnen ‘s avonds als ze thuiskomen niet anders dan alles tegelijk aanzetten. Dat is de reden van mijn verzet.
25 januari is de eerste pleitzitting. Wij gaan daarnaartoe. Ik zal mij de komende weken en maanden ook focussen op deze rechtszaak, omdat het belangrijk is. We gaan het wel niet retroactief doen om de chaos – zoals sommigen hier in het parlement zeggen – te vermijden. Wij willen geen chaos. Maar op 25 januari start de rechtszaak. En daar wordt dan ook de verdere behandelingskalender vastgelegd bij het Hof van Beroep.
Ik hoop dan ook dat we tot een goed resultaat komen, maar eigenlijk hoop ik nog meer dat de VREG haar gezond verstand terugvindt, dat op dit moment zoek is. Ik roep dan ook zowel de VREG als al haar bestuurders op, want ik heb ook brieven geschreven naar de bestuurders om te zeggen dat dit echt niet het moment is om dit in te voeren.
Bovendien is het ook discriminatoir. Want u moet weten dat 33 procent van de mensen een digitale meter hebben, al de rest niet. Dit is dus pure discriminatie. En het is op basis van die rechtsgrond en andere rechtsgronden dat wij de zaak hebben ingezet. Wij zullen ons de komende weken en maanden goed focussen op die zaak, en ook de belangen van al die Vlamingen die het systeem terecht onrechtvaardig en incorrect vinden en waarover de VREG heeft gezegd dat ze geen aanpassingen gaan aanbrengen, ten volle verdedigen voor de rechtbank.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister Demir, dank u voor uw antwoord.
Laat één ding duidelijk zijn: wij steunen u met uw juridische procedure tegen het capaciteitstarief. Maar in feite – dat moet toch eerlijk gezegd worden – verzet u zich daarmee tegen uw eigen beleid en dat van de Vlaamse Regering.
Want het is toch deze Vlaamse Regering die Vlaanderen razendsnel wil elektrificeren? U bent het toch, minister Demir, die mensen er binnen enkele jaren al toe verplicht om bij nieuwbouw een elektrische warmtepomp te installeren, en mensen er ook toe verplicht om elektrisch te rijden als ze een nieuwe auto kopen, in 2029 al? Dat kan het elektriciteitsnet simpelweg niet aan. Het is precies daarom dat het capaciteitstarief werd bedacht en nu helaas ook is ingevoerd.
Bent u dus bereid, minister, om die elektrificatie geleidelijk te laten gebeuren, op mensenmaat, en zonder dwang, zonder verplichting? Want alleen dan zal het fundament, zal de noodzaak van dit degoutante capaciteitstarief wegvallen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, het is toch absurd dat een minister naar de rechtbank moet stappen over de bepaling van nettarieven en dat een parlement daar niets over te zeggen heeft. Dat is het gevolg van de liberalisering van de energiesector in Europa, in België en in Vlaanderen. Alle kleuren en liberalen in dit parlement staan erachter, ook de N-VA. Het verbaast zelfs dat de N-VA nog verder wil gaan. De N-VA is voorstander om niet alleen het capaciteitstarief afhankelijk te maken van uw maandpiek, maar ook nog eens de elektriciteitsfactuur afhankelijk te maken van het moment van de dag waarop je elektriciteit verbruikt. Daar is de N-VA voorstander van, om het allemaal nog moeilijker te maken. Opnieuw, minister, alsof mensen kunnen kiezen wanneer ze hun was doen, wanneer ze koken. Dat is voor je naar uw werk vertrekt en wanneer je van uw werk opnieuw thuiskomt.
Dus is mijn vraag de volgende, minister. Garandeert u dat u de hakken ook in het zand zult zetten voor de hervormingen, gesteund door uw eigen meerderheid, om een tarifering per uur in te voeren in Vlaanderen?
De heer Bothuyne heeft het woord.
Collega’s, het capaciteitstarief is inderdaad ingevoerd door de VREG sinds 1 januari 2023, tegen de wil van dit parlement in. We hebben ontelbare keren overleg gehad met de VREG over de manier waarop het tarief is ingevoerd. Helaas is er met onze opmerkingen en suggesties al te weinig gebeurd.
De minister gaat naar de rechtbank. We zullen zien wat dat oplevert. Wat ons betreft, moet er zo snel mogelijk werk worden gemaakt van een doorstart, van een nieuw tarief dat rekening houdt met de opmerkingen die zowel de minister als dit parlement hebben gemaakt. Daarom, minister, vragen we u om samen met de VREG die doorstart te maken. U hebt in het verleden al een studie besteld over het vorige tarief en het vorige voorstel. Laat ons er nu voor zorgen dat er zo snel mogelijk opnieuw het nodige studiewerk gebeurt, zodat er een nieuw tarief op tafel kan komen, in overleg met u, dit parlement en de VREG, dat een echte oplossing kan betekenen voor de Vlaamse energiegebruikers.
De heer Schiltz heeft het woord.
Collega’s, de elektrificering van onze economie is niet een uitvindsel van politici. Het is een economisch fenomeen dat zich spontaan voltrekt. Wij versnellen dat misschien, wij geven daar hier en daar een duwtje aan.
Als u nu denkt, mijnheer Van Rooy, dat politiek en beleid het gedrag van de mensen niet mogen beïnvloeden, dan vraag ik me af wat u hier zit te doen. (Opmerkingen van Sam Van Rooy)
Fiscaliteit, tarieven sturen altijd. Je moet als politicus dus altijd een keuze maken. Zeggen dat je eigenlijk niet wilt kiezen, is laf. Dat is weglopen van uw verantwoordelijkheid.
De essentie, minister, is op welke manier wij, regering, parlement en regulator, een tarifering vinden van energie die mensen beloont om energie zo ecologisch mogelijk te gebruiken. De tarifering moet belonen, niet bestraffen. In het voorstel van tarief dat de VREG heeft neergelegd, is er een klein derde, iets meer dan 20 procent van de mensen, dat een heel klein beetje tot 100 euro meer zal bijbetalen. Maar twee derde van de mensen zal er voordeel aan hebben. Dus is mijn vraag, los van de juridische discussie, op welke manier wij dat derde van de bevolking kunnen stimuleren, flankeren, helpen, zodat ook zij baat hebben bij de energietransitie.
Het systeem van een capaciteitstarief is helemaal niet zo gek, mijnheer Van Rooy. Als we niets doen, zullen we miljarden moeten betalen voor ons elektriciteitsnet, boven op de prijs die we vandaag al moeten betalen. Vergeef mij, we moeten behoedzaam zijn en onze kinderen behoeden voor een energiesysteem dat implodeert en onmogelijk in staat zal zijn om welvaart te creëren. (Applaus bij Open Vld)
De heer Aerts heeft het woord.
Collega’s, ik zou het debat toch even willen terugbrengen tot de essentie waar we voor staan. Er is het afgelopen jaar verzet geweest tegen het capaciteitstarief. Het capaciteitstarief is desondanks toch ingevoerd en de rechter spreekt zich hier nog over uit. Dat is de essentie. Het gaat over 7 procent van onze energiefactuur.
De echte hefboom om onze energiefactuur naar beneden te krijgen, zit in energie besparen. Daar zijn de uitdagingen gigantisch hoog, doordat we met de slechtst geïsoleerde woningen van heel Europa zitten. Laat ons focussen op die 93 procent van de energiefactuur. Vlaanderen heeft daar een ongelooflijke versnelling nodig. Veel meer sociale woningen, de wachttijden bij energiehuizen aanpakken, wijk per wijk een renovatiegolf over Vlaanderen laten rollen: dat is wat Vlaanderen nodig heeft. Dat is het echte middel tegen de hoge energiefacturen.
Mijn vraag aan u, minister, maar ook aan de collega’s hier, is om vooral het vizier juist te zetten. Zorg voor de Vlaamse renovatiegolf, want dat is het echte en het enige middel dat werkt tegen de hoge energiefactuur. (Applaus bij Groen)
De heer Tobback heeft het woord.
Collega’s, elektrificatie is een goede zaak, al was het maar alleen omdat het een alternatief is voor de olie en de gas dat we anders moeten kopen bij Vladimir Poetin. Dat is niet mijn vriend, maar die van de heer Van Rooy, en dus op dat punt verschillen we grondig van mening. (Opmerkingen bij het Vlaams Belang)
Maar als we voor elektrificatie gaan, minister, dan is het ook logisch dat het elektriciteitsnet hetzelfde is voor die elektrificatie als wat ons wegennet is voor ons transport. Dan moet dat elektriciteitsnet een publieke dienst zijn, die niet commercieel geëxploiteerd wordt, die in eigendom is, zoals de wegen dat zijn, van de overheid. Dan hoeft er ook geen tarificatieplan voor te zijn, maar dan moet het ook sterk genoeg zijn. En het capaciteitstarief is een draak en een gruwel om de simpele reden dat het vandaag eigenlijk dient om mensen meer te laten betalen omdat het net niet sterk genoeg is, omdat de dienst niet beschikbaar is, en ook nog eens zonder dat het dat net versterkt. Mensen betalen dat dwaze capaciteitstarief zonder dat ze een alternatief hebben, en zonder dat er ook maar één jota beter wordt aan dat net.
Dus wij steunen vanuit Vooruit ten volle uw procedure. We hopen dat u ze wint, maar ik hoop vooral dat de Vlaamse Regering ook bereid is om verder te kijken, en bijvoorbeeld dat net overneemt van de gemeenten, en het niet als een commerciële activiteit exploiteert, maar als een publieke dienst, die het zou moeten zijn, en die stevig en sterk genoeg is. (Applaus bij Vooruit)
De heer Vandaele heeft het woord.
Ja, voorzitter, het standpunt van de N-VA is al langer duidelijk. Wij vinden het capaciteitstarief zoals de VREG het heeft ingevoerd geen goed idee. Mensen begrijpen het systeem niet, maar ze begrijpen inderdaad ook niet dat die VREG niet luistert naar de overheid, naar het parlement, naar regeringen. Dat de overheid zelfs een rechtszaak moet aanspannen tegen en instantie die die overheid zelf heeft opgericht en zelf financiert, dat begrijpen de mensen niet. Maar voor de rest ben ik het helemaal eens met collega Aerts, als die zegt dat we verder moeten gaan op het verminderen van het verbruik, en op isolatie en al wat erbij komt. Ik denk dat de Vlaamse Regering op dat vlak inderdaad heel wat stappen heeft gezet, en dat we die weg vooral verder moeten bewandelen.
Een slotreactie van de heer Van Rooy en de heer D’Haese. (Opmerkingen van minister Demir)
Oei, mevrouw de minister, ik was u vergeten.
Minister Demir heeft het woord.
Dank u wel, ik was lichtjes in paniek, voorzitter, dat ik niet meer mocht antwoorden. (Gelach. Opmerkingen van de voorzitter.)
Er waren verschillende tussenkomsten, dus ik wil toch een aantal dingen meegeven. Eén, wat de energietransitie betreft: ik ben inderdaad van mening dat dat een evolutie is die bezig is, en dat het goed is dat dat loopt. Collega Schiltz zegt om economische redenen, maar ook om ecologische redenen. Wij moeten inderdaad af van fossiele brandstoffen. Mijnheer Van Rooy, u bent ook een Vlaams nationalist. Ik ga ervan uit dat u ook houdt van uw omgeving, dat u houdt van alles wat met omgeving te maken heeft, uw natuur, uw water, uw rivieren, de grachtjes die hier in Vlaanderen aanwezig zijn. Het is belangrijk om die toekomst toch na te laten voor onze kinderen en kleinkinderen.
En dat betekent effectief ook wel dat we die energietransitie moeten doen, maar we moeten dat wel op de juiste manier doen. Dus inderdaad, ik ben daar voorstander van, omdat ik een Vlaams nationalist ben in hart en nieren, en ik hou van mijn omgeving, en ik wil een omgeving nalaten aan de toekomst van de Vlamingen, die proper is en waar we nog allemaal gezond kunnen ademhalen. Dus daarom is dat ook wel nodig. En ook economisch, zoals collega Schiltz zegt.
Twee, wat het capaciteitstarief betreft: ik heb vandaag mijn standpunt hierover bekend gemaakt. Ik heb ook tegen de VREG gezegd dat dat het draagvlak onderuithaalt voor de hele energietransitie die bezig is. Daarom alleen al vond ik het geen goed idee. En inderdaad mijnheer D’Haese, ik heb graag mijn kroketten warm, ik denk elke Vlaming trouwens. En daarom hebben we – ik, jullie – meermaals aan de VREG gezegd dat het geen goed idee is, dat ze daar niet mee moeten aankomen, niet mee moeten doordoen, vooral ook omdat we aan Fluvius een jaar geleden al hebben gevraagd om een langetermijnoefening te maken.
En inderdaad, collega Tobback, mijn standpunt over Fluvius is zeer bekend. Ik vind dat de Vlaamse overheid daar een belangrijke rol in moet spelen, dat dat een belangrijk onderdeel moet zijn van de Vlaamse overheid, maar zover zijn we niet. Dat is misschien iets – hopelijk – voor de toekomst.
Wij hebben aan Fluvius gevraagd om een langetermijnoefening te maken en Fluvius zal de komende jaren 11 miljard euro investeren in die netten. De komende jaren komt er dus een netversterking. Er wordt 4 miljard euro meer geïnvesteerd dan er oorspronkelijk was voorzien.
Daarom ook denk ik dat dat capaciteitstarief er te vroeg komt of niet nodig is, zeker niet in de vorm zoals het vandaag is uitgetekend. Ook de studie van de Universiteit van Gent zegt dat heel duidelijk. Het is niet logisch dat wie minder gebruikt, meer moeten betalen. Sorry, maar dat versta ik niet. Ik krijg dat niet uitgelegd. Dat was ook de reden waarom wij heel duidelijk tegen die regulator hebben gezegd dat we dat niet willen, dat ze daarmee moeten stoppen en dat dat geen goed idee is.
Maar ja, u hebt ook gezien wat de evolutie is geweest. De VREG wilde daar geen rekening mee houden en doet gewoon verder. We zullen ons de komende weken en maanden goed focussen op die rechtszaak. We gaan daarmee verder. We hebben goede juridische elementen om dat tarief aan te vechten. Ik herhaal dat we ons midden in een energiecrisis bevinden. Alleen daarom al, los van alle andere juridische elementen, vind ik het gewoon een barslecht idee van de VREG. Ik vraag mij echt af of de VREG beseft hoe dat bij elke Vlaming binnenkomt. Ik vraag mij echt af of zij met de Vlamingen spreken. Ik denk het niet.
Collega Aerts, weet u dat Vlaanderen de enige regio in dit land is die haar doelstelling heeft gehaald wat energiebesparing betreft? We zien dat ook sinds de intrede van dat eengemaakt loket. Er is de versterking van de energiehuizen, er zijn heel wat energiedeskundigen aangeworven, er is ongezien veel geld uitgetrokken voor premies en er zijn immens veel aanvragen en dat is goed. Daken, buitenmuren en vloeren worden geïsoleerd. Het is ongezien.
En ja, u vindt dat natuurlijk niet prettig. Ik zal niet verwijzen naar uw collega Tinne Van der Straeten, die andere dingen aan het doen is. Maar wij zetten de koers verder, wij blijven op Vlaams niveau energie besparen. Elke Vlaming is daar volop mee bezig en wij ondersteunen dat vanuit het Vlaamse niveau. Wij zullen de energiehuizen blijven versterken waar dat nodig is. We hebben ongeveer 1 miljard euro gemobiliseerd. De cijfers van het aantal mensen dat die premies aanvraagt, spreekt voor zich. Het is bijzonder goed dat de woningen goed en stevig worden ingepakt. We zetten dat voort.
U kent mijn mening over dat capaciteitstarief. Ik ben daartegen en dat is ook de reden waarom wij naar de rechtbank zijn getrokken. Op 25 januari vindt de eerste zitting plaats. Ik hoop dat het Hof van Beroep snel een uitspraak kan doen zodat we snel af zijn van dat tarief.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Ja, u verwijst natuurlijk naar de VREG, de VREG, de VREG. Maar niet alleen de VREG is het probleem, ook deze Vlaamse Regering is het probleem. Ik herhaal dat de VREG dat capaciteitstarief niet zou hoeven in te voeren als die elektrificatie geleidelijk zou mogen gebeuren op vrijwillige basis en er geen fanatiek overheidsbeleid zou worden gevoerd van een razendsnelle dwangmatige elektrificatie. Stop met het verplichten en het gebieden. Stop met die verplichte warmtepompen, stop met die verplichte elektrische auto’s. Laat de mensen in Vlaanderen vrij kiezen. En dan zou er in plaats van het capaciteitstarief een geleidelijke investering kunnen gebeuren in ons elektriciteitsnet.
Die razendsnelle elektrificatie die men wil doorvoeren, is trouwens ook tegenstrijdig met de oerdomme kernuitstap, want er zal in dit land straks simpelweg te weinig elektriciteit zijn om aan de snel stijgende vraag te voldoen. Helaas moet ik vandaag opnieuw concluderen dat deze Vlaamse Regering de daling van de CO2-uitstoot en de elektrificatie belangrijker vindt dan de daling van de energiefactuur van de Vlamingen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, de invoering van dat capaciteitstarief is eigenlijk maar het symptoom van de ziekte van ons energiesysteem, namelijk de totale liberalisering die ervoor zorgt dat we het individu verantwoordelijk maken voor de capaciteit van ons elektriciteitsnet. Het gaat dan over 100 euro capaciteitstarief. Voor mij is 100 euro redelijk veel geld, dus ik hoop dat we daar iets aan kunnen doen. Maar die andere 93 procent is natuurlijk ook veel te hoog. Daarvan kan ik alleen maar zeggen dat het niet alleen het energienet is dat we in publieke handen moeten hebben en waar we ons publiek over moeten kunnen uitspreken, maar ook de rest van de energie – de energieproductie en de energieverdeling – moeten we in publieke handen hebben. Het is de liberalisering, die alles in stukjes heeft geknipt, die ons leidt tot de chaos waarin we vandaag zitten, met netten die het niet aankunnen en prijzen die we niet kunnen betalen.
Als we vandaag één ding moeten doen, minister, dan is dat energie in publieke handen moet zijn, betaalbaar, groen, ecologisch en sociaal. (Applaus bij de PVDA)
De actuele vragen zijn afgehandeld.