Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het asymmetrische arbeidsmarktbeleid
Verslag
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, meer mensen aan het werk, dat is de inzet van ons Vlaams arbeidsmarktbeleid. We hebben 180.000 werkzoekenden en 75.000 openstaande vacatures. Wat hoor je rechtse partijen dan roepen als oplossing, als wondermiddel? Beperk die werkloosheid in de tijd. Dat is gemakkelijk. Dat is een federale bevoegdheid. Maar wat zeggen alle arbeidsmarktspecialisten? De regio's falen, ook Vlaanderen.
Wij kunnen beter. Wij moeten beter. We hebben alle instrumenten in handen om mensen toe te leiden naar een job. Dan vraag ik mij af waarom de voorzitter van cd&v ervoor pleit om mensen tweeënhalf jaar in de wachtzaal te laten zitten en aan hun lot over te laten om dan botweg hun uitkering te schrappen. Wij zouden voorstellen op een zeer constructieve manier dat VDAB en de Vlaamse Regering effectief en veel meer investeren om mensen op te leiden naar knelpuntberoepen. Er zijn er meer dan tweehonderd in Vlaanderen.
Waar wacht VDAB op, minister? We hebben de cijfers eens bekeken. 15.000 mensen die meer dan een jaar werkloos zijn, kennen vandaag geen Nederlands en volgen geen opleiding Nederlands. Waar wacht u op om hen op te leiden? Waar wacht de Vlaamse Regering op om te investeren in betaalbare en flexibele kinderopvang, ook voor mama's en ouders die willen gaan werken? Waar wacht de Vlaamse Regering op om te zorgen voor flexibel openbaar vervoer?
Minister, de hamvraag is eigenlijk heel simpel: wat gaat u doen om 180.000 werkzoekenden effectief toe te leiden naar een werkbare, goedbetaalde en veilig beschermde job? (Applaus bij Vooruit)
De heer Ronse heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, ik sta hier voor een keer niet namens de N-VA-fractie maar namens Sinterklaas. Sinterklaas heeft een probleem. Hij kreeg een brief van minister Jo Brouns en hij kan het cadeau dat de minister vraagt, niet geven. Er is maar één persoon in de wereld die hem dat zou kunnen geven, en dat ben ik blijkbaar.
Collega's, ik ga de brief die de minister aan de Sint heeft gestuurd en die de Sint mij overhandigde, even voorlezen.
“Beste Sint, het was een speciaal jaar voor mij. Ik werd minister en dat ministerschap bracht me naar verre en wondermooie oorden. Het allermooiste wat ik tot nu toe zag, is Kortrijk. Wat een mooie stad!
Tijdens mijn vele reizen naar het prachtige West-Vlaanderen leerde ik dat maar liefst 14.000 Noord-Fransen daar werken en slechts 6000 Walen. Nochtans werken in Henegouwen 4 op de 10 mensen op beroepsactieve leeftijd niet. Nochtans ligt Henegouwen vlak bij West-Vlaanderen. Nochtans zitten West-Vlaamse bedrijven met duizenden openstaande vacatures. Ik leerde dat Noord-Fransen zo gretig zijn om te komen omdat hun werkloosheidsuitkering in de tijd beperkt is.
Lieve Sint, ik wil zo graag dat we hier in Vlaanderen meer mensen aan het werk krijgen, want dat betekent sterkere bedrijven, minder uitkeringen en een betere begroting. Daarom vraag ik u, Sinterklaas, om mij, zoals het trouwens in de rest van de wereld is, de mogelijkheid te geven om in Vlaanderen de werkloosheidsuitkering in de tijd te beperken. Ik weet dat mijn partij daar vroeger anders over dacht, maar ook wij evolueren mee.
Uw kapoen, Jo.” (Applaus bij de N-VA)
Minister, ik vind het een fantastische brief. Ik heb goed nieuws voor u: hierbij mijn handtekening onder de volgende tekst: “Het Vlaams Parlement steunt minister Brouns om via asymmetrisch beleid de werkloosheidsuitkering in de tijd te beperken in Vlaanderen.”
Ik had echter zelf ook een vraag voor de Sint: Sinterklaas, kunt u ervoor zorgen dat het dit voorjaar al geregeld is? Ik geef u alleszins mijn handtekening. (Applaus bij de N-VA)
Minister Brouns heeft het woord.
Dank u wel, collega Gennez en collega Ronse.
Collega Gennez, zoals u weet, doet VDAB, van de eerste tot de laatste medewerker, er iedere dag alles aan om elke Vlaming die op zoek is naar werk, zo snel als mogelijk toe te leiden naar een gepaste job. En gelukkig zijn het er vandaag weinig en is het aantal werklozen historisch laag. Ik heb het al een aantal keren mogen zeggen en ik krijg vandaag de kans om het te herhalen: ze doen dat met een meer dan ooit sterk aanklampende aanpak. De contactstrategie is verscherpt van zes naar twee weken. Mensen die daarbij ondersteuning nodig hebben, worden op die manier extra ondersteund. VDAB gaat naar werkgevers wanneer blijkt dat die bijzondere moeilijkheden ervaren bij de invulling van vacatures.
U hebt verwezen naar taal. We gaan met het actieplan ‘Vijf voor taal’ heel concreet hierrond werken zodat, als de afspraken niet worden nageleefd, er kan worden gesanctioneerd. We investeren dus in taalopleiding.
Jobcoaching na de aanwerving is heel belangrijk om de duurzame uitbouw van een job te kunnen waarborgen.
Het is ook heel belangrijk dat we vroeger dan ooit gaan inzetten op maatwerk, specifiek voor die groepen die vandaag kwetsbaar zijn. Het is een heel belangrijke maatregel om hier te onderstrepen.
Collega's, vanaf dag 1 dat VDAB mensen begeleidt, is het mogelijk dat ze na controle een sanctie krijgen. Ik geef even de cijfers voor 2021. 7000 werkzoekenden verloren minstens tijdelijk hun werkloosheidsuitkering. 1362 van hen moesten zelfs opnieuw aan de slag gaan als ze opnieuw het recht op een werkloosheidsuitkering willen. In vergelijking met het buitenland en onze eigen regio's krijgt 5,6 procent van diegenen die vandaag in Vlaanderen werkzoekend zijn, een sanctie als dat nodig is. In Wallonië is dat 2,3 procent en in Duitsland is het 3 procent. VDAB is dus in Vlaanderen heel aanklampend bezig.
Collega's, het klopt evenzeer dat er vandaag ook een groep mensen is waarbij VDAB op een bepaald ogenblik tot de vaststelling komt dat ze niet toeleidbaar zijn. Het gaat over een groep van ongeveer 18.000 mensen die na herhaaldelijke trajecten, na heel veel bemiddelingsinspanningen – ook vanuit henzelf – niet in staat zijn om op een bepaald ogenblik in hun leven arbeidsactiviteiten op te pakken. Dan moet je de vraag stellen of het werkloosheidstatuut het juiste statuut is. Het gaat vaak om mensen met multiproblemen: mensen in armoede, dakloosheid, psychiatrische problemen, drugsverslaafden. VDAB is gericht op werk en doet er ook alles aan om mensen toe te leiden naar werk, maar op dat ogenblik zijn dat voor die mensen niet de juiste begeleidingsmethoden. Ze hebben vaak meer ondersteuning nodig in bijvoorbeeld de zorgsfeer.
Maar we laten die mensen niet los, dat is belangrijk. Die mensen moeten ingeschreven blijven bij VDAB zodat er na een herevaluatie eventueel opnieuw kan worden gezocht naar werk voor die groep.
Collega Ronse, u weet dat we, wat het asymmetrische beleid betreft, al een heel aantal stappen hebben gezet. Ik heb hier ook al vaak mogen verwijzen naar het voorbeeld van de tijdelijke werkloosheid en de verplichte inschrijving op dat vlak. Daarnaast is het absoluut waar dat we aan de Federale Regering, aan collega Dermagne vragen om nog meer sleutels in handen te krijgen, om nog meer hefbomen in handen te krijgen om vorm te geven aan het Vlaamse arbeidsmarktbeleid.
Ik denk hierbij heel concreet aan de beschikbaarheid. Het is belangrijk om een regionale invulling te kunnen geven aan de passende dienstbetrekking of de sancties, waarvan we de hoogte dan zelf mogen invullen, zoals we vandaag in ‘t Pallieterke konden lezen.
Collega Ronse, ik denk dat het allemaal voorbeelden zijn van asymmetrisch beleid die we vandaag nodig hebben om ons arbeidsmarktbeleid nog verder te kunnen versterken. (Applaus bij cd&v)
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Minister, ik lees ’t Pallieterke niet, maar ik heb wel Sammy Mahdi in de reguliere media, in ‘De zevende dag’ horen zeggen dat de oplossing voor de werkloosheid is om die in de tijd te beperken. Eigenlijk geeft hij aan u als Vlaams cd&v-minister een buis. Ik twijfel niet aan uw goede bedoelingen. U hebt zelf een hele reeks aan voorstellen, maatregelen, enzovoort opgesomd, maar in de feiten zitten we met 180.000 werkzoekenden en 75.000 openstaande vacatures. Dat zijn 180.000 mensen die u kansen ontneemt. Dat zijn 75.000 werkgevers die geen personeel vinden. Dat is een rem op onze economie, een rem op onze welvaartsstaat. En dat is gewoon heel slecht voor onze sociale bescherming.
Minister, waar wacht u op als cd&v-minister, als Vlaams minister bevoegd voor het werk en de economie, om de hand aan de ploeg te slaan en om ook al die 180.000 Vlaamse werkzoekenden effectief naar een job toe te leiden? (Applaus bij Vooruit, Groen en de PVDA)
De heer Ronse heeft het woord.
Minister, ik heb u net uw sinterklaascadeau gegeven waar u zo hard naar vroeg. Ik vind dat u er toch iets enthousiaster bij mag staan. Hier in dit Vlaams Parlement hebt u Open Vld, die staat voor een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd. Wij met de N-VA willen een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd. Cd&v wil een beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd. Er is een meerderheid in dit Vlaams Parlement, en de Vivaldiregering heeft bij haar aantreden gezegd dat ze voor een asymmetrisch beleid gaat: “Wel Vlaanderen, wel Wallonië, wel Brussel, je mag zelf je keuzes maken wat je wilt rond arbeidsmarktbeleid.” We kunnen het nu doen. We hebben een meerderheid voor de beperking van die werkloosheidsuitkering in de tijd, dus minister: wanneer gaat u die deal beklinken met minister Dermagne? (Applaus bij de N-VA)
De heer De Witte heeft het woord.
Sancties voor zieken, gemeenschapsdienst voor werklozen, het degressief maken van de uitkeringen, het beperken van de uitkeringen in de tijd: collega’s, er is duidelijk een opbod in het sanctioneringsbeleid en mijn fractie zal daar niet in meegaan, niet omdat wij vinden dat werkzoekenden geen plichten zouden hebben, wel omdat al het onderzoek hierover aantoont dat dit soort maatregelen de mensen niet aan een job helpt, maar wel het risico op armoede vergroot. Minister, collega Ronse, nog niet zo lang geleden kropen zestien proffen arbeidsrecht in hun pen om te waarschuwen tegen dit soort maatregelen. Kijk dus alstublieft ook een beetje naar de wetenschap. Als je mensen aan een job wilt helpen, stop dan met besparen op VDAB, investeer in betere kinderopvang, en last but not least: zorg voor meer werkbaar werk op die arbeidsmarkt. Ik dank u. (Applaus van Jos D'Haese)
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Namens mijn collega Tom Ongena, die helaas ziek in bed ligt en anders zeker ook mee deze vraag gesteld had: ik ben ook heel blij dat cd&v ons jarenlange standpunt van de beperking van de werkloosheid in de tijd eindelijk steunt. We zijn het enige land ter wereld waar je eeuwig werkloos kunt blijven en op het einde van de rit ook nog eens een pensioen krijgt dat niet gek veel verschilt van mensen die wel heel hun leven gewerkt hebben. Collega’s, iedereen – van links tot rechts – voelt aan dat dat niet houdbaar is, dat dat onrechtvaardig is. Er zijn nu heel veel partijen die voor de beperking van werkloosheid in de tijd zijn. Ik stel voor dat we daar inderdaad werk van maken. Maar op Vlaams niveau hebben we ook een verantwoordelijkheid, moeten we activeren. Minister, ik hoor eigenlijk weinig concreets wat u gaat doen voor mensen die weigeren in te gaan op sollicitaties voor die tienduizenden vacatures die nog steeds openstaan. Wat gaat u nu concreet doen om ervoor te zorgen dat VDAB daar strenger tegen optreedt? Want dat hebben we zeker ook nodig in ons land. (Applaus van Willem-Frederik Schiltz)
De heer Annouri heeft het woord.
Collega’s, laten we eerlijk zijn, die beperking van werkloosheid in de tijd is geen maatregel maar een trofee die de luidste roeper hier absoluut op zijn hoed wil zetten. Want wat heeft de werkgever, de werkzoekende of de Vlaamse arbeidsmarkt er in godsnaam aan dat we het statuut gaan veranderen van mensen die werk zoeken en dat we die naar alle waarschijnlijkheid zullen doorsluizen naar het OCMW en dat de druk daar ook verhoogd zal worden? Daar ga je toch niet de effectiviteit op onze arbeidsmarkt mee versterken. Daar ga je toch niet meer mensen mee aan de slag helpen. Dit is gewoon een symbolentrofee die u probeert binnen te halen.
Minister, als het gaat over wat Vlaanderen kan doen: iedereen heeft het hier over VDAB. Geef VDAB dan meer middelen. Er is in het verleden op bespaard geweest. Die mensen kraken onder de druk. Er zijn door verschillende collega’s vragen gesteld over mensen die bij VDAB werken en langdurig ziek zijn omdat ze het niet kunnen volgen.
Versterk dan VDAB, zorg ervoor dat ze de mensen op maat kunnen helpen en dat ze ervoor kunnen zorgen dat meer mensen op een kwalitatieve manier begeleid worden. Er zijn 180.000 werkzoekenden, maar ik geef nog een ander cijfer, collega’s: 235.000 Vlamingen zijn langdurig ziek en kunnen niet presteren op de arbeidsmarkt omdat ze uitgewrongen worden als een citroen. Maak daar een prioriteit van, dan gaat u als Vlaams minister echt stappen vooruit zetten op het vlak van werkbaarheid en het sterker maken van onze arbeidsmarkt, in plaats van aan die symbooldossiers te werken. (Applaus bij Groen, Vooruit en de PVDA)
De heer Bothuyne heeft het woord.
Collega’s, onze arbeidsmarkt staat in brand. Vanuit Vlaanderen voeren we een bijzonder sterk beleid met de instrumenten die we hebben. Dat sterke beleid, dat is niet iets wat ik zeg, dat is wat Eurostat zegt. Ik heb net de cijfers opgezocht. Vlaanderen slaagt erin om twee tot drie keer meer transities van werkloosheid naar werk te verwezenlijken dan Brussel of Wallonië; werklozen gaan twee tot drie keer sneller aan het werk in Vlaanderen, in vergelijking met Brussel of Wallonië. We werken binnen een federaal kader. Ook op federaal niveau hebben we ambities geuit om onze werkzaamheidsgraad te verhogen in de richting van 80 procent. Ik ben een beetje teleurgesteld dat u daar niet naar verwijst, collega Gennez.
Wat stellen we vast? Dat we ondanks alle vragen voor een sterk asymmetrisch beleid – ook van uw fractie, collega Gennez, en ook uw fractie, collega Annouri – nul krijgen op het rekest van de PS, en dat we in de Federale Regering weinig steun krijgen van de fracties van collega Annouri en van collega Gennez. De linkse en extreemlinkse fracties vinden elkaar in het immobilisme. We moeten dat immobilisme doorbreken, collega’s. We hebben daarvoor inderdaad het voorstel op tafel gelegd om op federaal niveau een hervorming door te voeren van ons werkloosheidssysteem, zodat iedereen op de juiste plaats de juiste begeleiding kan krijgen om zo snel mogelijk terug aan het werk te gaan. Laat ons alstublieft niet vervallen in lethargie en stilstand, maar hervormen en vooruitgaan. (Applaus bij de meerderheid)
Mevrouw Malfroot heeft het woord.
Over het activeringsbeleid is al heel veel gezegd. Wij proberen al jaren om mensen te activeren, maar het verwachte resultaat blijft uit. Denk maar aan de talloze migranten van niet-Europese herkomst die tot op heden nog niet aan het werk zijn. Ik ga een paar cijfers noemen. Concreet werken slechts zes op de tien migrantenmannen en slechts vier op de tien migrantenvrouwen. Al jaren spreken we hier over een asymmetrisch arbeidsmarktbeleid, maar al jaren horen we bij cd&v dezelfde woorden, woorden die niet omgezet worden in daden. Steeds horen we: “We zijn ermee bezig, het wordt in de toekomst opgenomen.”
Minister, voor ons is het van belang dat het arbeidsmarktbeleid volledig Vlaams wordt, want Vlaanderen en Wallonië staan lijnrecht tegenover elkaar, ook qua arbeidsmarktbehoeften. Al jaren kaarten wij aan dat Vlaams geld in Vlaamse handen moet blijven en dat het Vlaamse geld nu in die bodemloze Waalse putten verdwijnt. Dat moet stoppen, minister. De verantwoordelijkheid enkel bij VDAB leggen is op dit moment niet genoeg en het is ook geen optie.
Mijn vraag, minister: waar wacht u op om het arbeidsmarktbeleid volledig Vlaams te maken? (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister Brouns heeft het woord.
Collega Ronse, geen brief aan Sinterklaas, maar een brief aan collega Dermagne, om werk te maken van een apart statuut.
Ja, collega Gennez, VDAB werkt meer en meer aanklampend, dat weet u. Zij doen dat allemaal, elke dag opnieuw en zeer aanklampend. Zij hebben een en dezelfde ambitie: zoveel mogelijk mensen helpen die vandaag op zoek zijn naar werk, hoe moeilijk hun profielen vaak ook zijn. De groep mensen die vandaag werkzoekend is, is vaak een groep met een grotere rugzak dan de groep die we voorheen kenden. Zij hebben dus extra zorg nodig en VDAB doet dat op een zeer aanklampende manier.
U weet dat we het werkgelegenheidsakkoord hebben: activeren, opleiden, inzetten op werkbaar werk. Er wordt dus meer dan ooit ingezet op activering. Meerdere collega’s hebben daarnaar gevraagd, ook collega Annouri, en heel terecht. Want de naast de mensen die op zoek zijn naar werk, en bij wie we 100 procent moeten inzetten op activering, zijn er ook bepaalde groepen bij wie dat heel moeilijk is. Daar oordeelt VDAB op een bepaald ogenblik dat er op dat moment voor die mensen andere noden zijn dan richting werk. Ook daar moeten we omkadering voor hebben en daarover gaat dat debat.
Maar daarnaast, voor de activering, om te komen tot de invulling van alle Vlaamse vacatures en tot een werkzaamheidsgraad van 80 procent, moeten wij heel sterk inzetten op de niet-actieven. Daar hoort onder andere de groep van langdurig zieken bij. Dat zijn vandaag in Vlaanderen 240.000 mensen. Het is belangrijk dat we daar heel sterk op inzetten.
Dat zijn 700.000 niet-actieve Vlamingen. Die verdienen ook bijzonder veel aandacht om die werkzaamheidsgraad richting 80 procent te brengen.
Collega De Witte, wat de eindigheid betreft: zoals verschillende collega’s ons daarop geattendeerd hebben, toont het buitenland aan dat dat een extra middel, een extra druk kan zijn voor sommige mensen. Maar ik herhaal dat wij ook de groep die niet-toeleidbaar is, die groep die op een bepaald moment in hun carrière door VDAB als dusdanig wordt beoordeeld, niet loslaten.
Collega Vande Reyde, u verwijst naar de wijze waarop VDAB vandaag aan de slag gaat met die groep mensen. Ik herhaal het: ze doen dat heel aanklampend, en als er moet worden gesanctioneerd, dan wordt er ook gesanctioneerd. Dat is in vergelijking met de ons omliggende landen, dus wat dat betreft zijn die cijfers daar ook goed.
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Collega Bothuyne, ik neem aan dat u de inspanningen van Frank Vandenbroucke, met de ‘terug naar werk’-coaches en de verlaging van de lasten op de sociale economie, die voor extra jobs hier in Vlaanderen hebben gezorgd, in dank aanvaardt.
En tegelijkertijd zou ik aan u, minister, toch willen vragen waarom u zegt dat VDAB het onderste uit de kan haalt. Tot op vandaag weet VDAB, en dus de Vlaamse Regering en u, niet wat mensen die meer dan twee jaar lang werkloos zijn, aan jobaanbiedingen, trajectbegeleiding, stages of opleidingen gekregen hebben. Als u dat niet weet, en u kunt niet antwoorden op schriftelijke vragen van ons, dan vraag ik mij af hoe u durft te zeggen dat u alles, alles, alles uit de kast haalt, of het onderste uit de kan haalt. Dat klopt gewoon niet.
Eigenlijk heeft Sammy Mahdi gezegd dat men er in Vlaanderen niet in slaagt. “Wacht, we gaan een paraplu opendoen en we gaan zien of we federaal een symboolmaatregel kunnen afdwingen.” Maar zo werkt dat niet, collega's. Een actief arbeidsmarktbeleid, dat is mensenwerk, dat is aanklampend beleid, dat is investeren in opleiding, in kinderopvang, in mobiliteit, en niet mensen 2,5 jaar aan hun lot overlaten. (Applaus bij Vooruit en Groen)
De heer Ronse heeft het woord.
Mijn gedachten zitten nu vooral bij al die mensen, al die Vlamingen die vandaag keihard aan het werk zijn, en die er allemaal van overtuigd zijn dat door die uitkering in de tijd te beperken, we meer handen aan de ploeg zullen kunnen slaan. Dat is bewezen, overal. Dat bewijst West-Vlaanderen met het grote aantal Fransen die bij ons komen werken.
En wat moeten al die hardwerkende Vlamingen denken? Ze zien hier een meerderheid in het Vlaams Parlement die zegt: beperk de werkloosheidsuitkering in de tijd. Ze zien een Federale Regering die zegt dat Vlaanderen op het vlak van arbeidsmarkt mag doen wat het wil. En tegelijk zien ze een Vlaamse minister die onmachtig is, die moet gaan smeken bij een radicaal-linkse Waalse socialist, om dat alsjeblieft, alsjeblieft te mogen doen. Mensen verstaan dat niet meer. Mensen verstaan dat niet meer.
Ten tweede: ik wil ook de hand uitsteken naar de Vlaamse socialisten. Want waar de Waalse socialisten alles doen om werken tegen te houden, hoor ik hier de Vlaamse socialisten in het Vlaams Parlement zeggen om VDAB nog meer op controle, nog meer op sanctionering te laten inzetten. Wel, collega Gennez, u ziet in mij, en ik denk trouwens in alle collega’s, een partner, om ook het sanctie- en controlebeleid van VDAB dat we hier in Vlaanderen voeren, te gaan versterken. Ik dank u. (Applaus bij de N-VA en Open Vld)
De actuele vragen zijn afgehandeld.