Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het crisisplan vaccinatietwijfel
Verslag
Mevrouw Saeys heeft het woord.
In het begin van dit jaar stond ik hier met een vraag over de opmars van mazelen in België. Toen heb ik ook op de gevaren van fake news gewezen, dat meer en meer door antivaccinatiebewegingen op poten wordt gezet.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) is de vaccinatietwijfel de volgende jaren een van de grootste gevaren voor onze gezondheidszorg. Ik denk dat ze ook wel gelijk hebben. In het regeerakkoord hebben we expliciet geschreven dat we willen inzetten op informatie- en sensibilisatiecampagnes om echt op het belang van vaccinatie te wijzen en om de strijd aan te gaan met dat fake news over mogelijke gevaren. Ik las in de kranten dat er opmerkelijke zaken door die antivaccinatiebewegingen worden gedaan. Ze organiseren blijkbaar symposia waarbij ze ouders en toekomstige ouders willen overhalen om hun kinderen niet te vaccineren. Ze gebruiken daarvoor heel wat foutieve informatie. Het zou gelinkt zijn aan autisme en aan onvruchtbaarheid, je zou er kanker van krijgen. Echt de waanzin voorbij!
We weten allemaal dat vaccinatie heel belangrijk is voor het kind zelf, maar ook voor de mensen rondom je. Door niet te vaccineren vertoon je eigenlijk een zeer asociaal en gevaarlijk gedrag. Ik las ook dat het agentschap een crisisplan ‘Vaccinatietwijfel’ heeft gelanceerd, vooral met het doel tools aan te reiken voor de vaccinatoren, dus voor artsen, verpleegkundigen en dergelijke, om op een goede manier het gesprek aan te gaan met ouders die twijfelen over vaccinatie.
Minister, wat gaat u doen? Zitten daar acties in om effectief de strijd aan te gaan op de sociale media en om de informatie die op dergelijke symposia wordt verspreid, tegen te gaan?
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Voorzitter, minister, Vlaanderen heeft een hoge vaccinatiegraad. Dat is goed en heel belangrijk, want dat is het meest efficiëntie preventiemiddel om onze bevolking te beschermen tegen vaccineerbare infectieziekten. Vlaanderen heeft een gezondheidsdoelstelling, die u zult evalueren. Er zal ook een nieuwe gezondheidsdoelstelling komen. Vlaanderen besteedt daar ook heel wat middelen aan. Dat is vanzelfsprekend heel belangrijk.
De gezondheidsdoelstelling richt zich op specifieke doelgroepen: kinderen, ouderen, bepaalde beroepscategorieën, mensen die vaak reizen enzovoort. In de beleidsnota zien we verschillende zaken: evaluatie van de gezondheidsdoelstelling, de opmaak van een nieuwe doelstelling, maatregelen die het vertrouwen van de bevolking in het belang van vaccineren moeten bestendigen, informatiecampagnes om de bevolking te sensibiliseren en informeren, maar ook om fake news tegen te gaan. Dat is heel hard nodig, want we zien dat het alsmaar belangrijker wordt. We lazen deze week inderdaad berichten die zeggen dat een vijfde van de Belgen twijfels heeft, en dat 21 procent twijfelt aan de veiligheid. Mensen zijn kritischer en er circuleert heel wat foute informatie. We lazen ook dat er een crisisplan rond vaccinatietwijfel komt.
Minister, welke initiatieven neemt u om ervoor te zorgen dat de bevolking correct geïnformeerd is, zodat er vertrouwen is in vaccinatie en zodat de huidige vaccinatiegraad minstens kan worden bestendigd?
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, dank u voor deze vraag.
Mevrouw Schryvers, u zegt terecht dat de vaccinatiegraad in Vlaanderen hoog is en blijft. Dat is een goede zaak. We kunnen op dit ogenblik niet zeggen dat er veel vaccinatieweigeraars zijn of dat dat vandaag een invloed heeft op de vaccinatiegraad.
Wil dat zeggen dat er geen potentiële dreiging is? Neen. Er is wel degelijk een potentiële dreiging. Er zijn ten eerste mensen die twijfelen. Ze stellen zich vragen over de veiligheid en over de doelmatigheid van het vaccineren. Er zijn ook de manifeste ‘antivaxers’, die in opmars zijn. Dus moeten we ons daarop voorbereiden. Dat is ook wat we doen. Daarom bereidt het agentschap een vaccinatiecrisisplan voor. Dat wordt vandaag deels met een overheidsopdracht voorzien. Zodra we die aanbevelingen hebben, zullen we er rekening mee houden wanneer we volgend jaar de gezondheidsdoelstellingen inzake vaccinatie zullen bepalen.
Het is beter te voorkomen dan te genezen. Dat geldt niet alleen voor het vaccineren. We moeten ons ook vaccineren tegen dit soort campagnes. We spelen hier inderdaad met de gezondheid van de mensen. Dus is het belangrijk juiste informatie te geven en om een antwoord te bieden aan diegenen die twijfels zaaien. Socialemediacampagnes kunnen daar inderdaad deel van uitmaken.
Op het ogenblik dat we onze vernieuwde gezondheidsdoelstellingen rond vaccinaties zullen voorbereiden – en ik hoop dat het vaccinatiecrisisplan ons daarbij kan inspireren – zullen we dat inderdaad mee aan bod laten komen.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Minister, de vaccinatiegraad op dit moment is 90 procent. Het is natuurlijk wel de bedoeling dat we dat behouden. In het buitenland zien we dat er maar enkele gevallen moeten zijn, waardoor mensen die al twijfelen, overslaan naar niet vaccineren. We moeten daar echt heel kort op de bal spelen.
Het is inderdaad een probleem op de sociale media. We zien steeds meer dat de ‘antivaxers’ foutieve informatie geven. Daar moeten we vooral op inzetten. Het crisisplan omvat ook brede campagnes en sensibilisering, maar het mag niet alleen bij affiches en brochures blijven. We moeten proactief en effectief de mensen correct informeren, anders vrees ik dat de ‘antivaxerbeweging’ steeds meer aan belang zal winnen. (Applaus bij de meerderheid)
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Het is een serieus probleem dat we continu moeten blijven monitoren. Welke foute informatie wordt er verspreid? Welke acties worden er gevoerd? We zien dat heel wat mensen op het terrein, zoals artsen, verpleegkundigen, Huizen van het Kind enzovoort, vragen voorgeschoteld krijgen die zijn ingegeven door het nieuws op sociale media en door de ‘antivaxers’. Zij weten niet altijd duidelijk een antwoord, omdat het vaak heel technisch en moeilijk is. Op welke manier zal een crisisplan daarmee rekening houden? Dat moet van onderuit groeien. Als die mensen niet dadelijk een heel goed antwoord weten om twijfelaars te kunnen overtuigen, dan dreigt de twijfel heel snel over te slaan.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Ik wil me graag aansluiten bij de collega's, omdat dit een belangrijk probleem is. Ook al zou het aantal ‘antivaxers’ nog niet groot zijn, toch moeten we voldoende aandacht hebben om die foute informatie tegen te gaan. Ik zou deze oproep echt wel willen ondersteunen, minister, om de foute informatie tegen te gaan, desnoods met dezelfde middelen van de sociale media, desnoods met influencers.
Professor Pierre Van Damme heeft in de media getuigd dat er niet veel nodig is om de Vlaamse vaccinatiegraad plots te doen dalen. Hij haalde Ierland en Denemarken aan, waar blijkbaar door enkele incidenten de dekkingsgraad van de ene op de andere dag kelderde.
Vaccinatie is een algemeen volksgezondheidsprobleem en niet een probleem van enkelen. Het is belangrijk dat de hele bevolking daarvoor wordt beschermd.
De heer De Reuse heeft het woord.
De keten van de vaccinatie is natuurlijk zo sterk als de zwakste schakel. We kunnen heel wat zaken van de collega's bijtreden, ook van viroloog Marc Van Ranst. Als hij praat over zijn vakgebied vertelt hij best wel wat interessante zaken. Hij vraagt ook dat we blijven investeren en sensibiliseren in vaccinatie. Deze Vlaamse Regering wil dit crisisplan voortzetten om een van haar gezondheidsdoelstellingen te halen.
Ik wil nog de aandacht vestigen op drie zaken, minister. U kunt en zou zeker moeten ingrijpen in de opleiding van onze zorgverstrekkers, want ook zij die nu nog studeren en binnenkort afstuderen, hebben blijkbaar weinig grondige kennis van vaccinaties. Daar moet zeker iets aan gebeuren.
Minister, u zou ook actie moeten ondernemen om de nonchalance bij de opvolgingsprik te verminderen. Er moet een grondige opvolging zijn van de verplichte vaccinatie. We hebben de reizigersvaccinatie voor mensen die van hier naar bepaalde landen vertrekken, maar we mogen natuurlijk ook niet wegkijken van de groeiende vluchtelingenstromen naar Europa vanuit streken waar de gezondheidszorg nogal ondermaats is. In afwachting van een migratiestop vragen wij dat vanuit het oogpunt van de volksgezondheid een grondig vaccinatieprogramma zou worden opgezet.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Voorzitter, wij delen die zorg. We hebben een brede vaccinatiegraad. Maar deze week viel het cijfer van 21 procent vaccinatietwijfelenden. Dat betekent ook dat die echt broos is. En inderdaad, wie genoeg tijd onder jonge ouders doorbrengt, zal ervaren dat zelfs hoogopgeleide ouders door dit discours worden verleid. Als je de term vaccinatie-onderzoek opzoekt op Twitter, merk je dat de toptweets over antivaccinatie en pseudowetenschap gaan. Er zijn nu zelfs professionals die ingaan tegen vaccinaties.
Kind en Gezin doet het hierin super. Zij doen echt hun best. Maar hun artsen en verpleegkundigen moeten wel argumentatie, munitie hebben om hier tegenin te gaan. Zij stuiten op een tsunami aan desinformatie. En een slogan op een folder of een poster zal niet volstaan, daarin moet ik de collega’s bijtreden. We moeten inderdaad in de opleidingen argumentatie geven, niet alleen voor huisartsen, maar ook voor verpleegkundigen, vroedkundigen, net als voor de studenten in paramedische opleidingen die met die ouders in contact komen, en ook voor tieners die zelf worden gevaccineerd.
Minister, wat zult u precies ondernemen?
Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.
Ik ben blij dat het probleem ernstig wordt genomen en dat er een crisisplan wordt uitgewerkt. De World Health Organisation (WHO) heeft groot gelijk dat ze de vaccinatietwijfel als een van de grootste bedreigingen voor onze gezondheid beschouwt.
Ik wil een risico meegeven, namelijk dat ouders die twijfelen over vaccinatie of die niet vaccineren, verwijten krijgen. Maar die ouders willen niet bewust tegenwerken, zij zijn bezorgd over de gezondheid van hun kind. Er is inderdaad nood aan een brede informatiecampagne, niet enkel gericht op de antivaccinatiecampagnes, maar gericht op die 21 procent ouders die twijfelen aan vaccinaties omdat ze kritisch en bezorgd zijn.
Eén, ik ben blij dat iedereen, van links over rechts en iedereen daartussen, geweldig de strijd tegen fake news wil aangaan, in het algemeen en wat vaccineren betreft in het bijzonder. Dat is op zich al belangrijk. Laat ons daar bij tijd en wijle nog maar eens op terugkomen.
Twee, we hebben niet gewacht op een aantal krantenartikelen om een crisisplan uit te werken. Dat plan is de voorbije periode in gang gezet, net omdat we ons bewust zijn van deze problemen. Dat crisisplan zullen we meenemen bij het uitbouwen van die gezondheidsdoelstellingen.
Drie, we moeten intussen inderdaad informeren. Er zijn twee websites. De website www.laatjevaccineren.be is een algemene campagnewebsite waarop iedereen terechtkan. Op de website van Zorg en Gezondheid is er een specifieke module ‘vaccinaties’ waar vaccinators alle informatie kunnen verkrijgen.
Er werd een vraag gesteld naar studiedagen, waarop wij zullen ingaan. Er worden twee studiedagen georganiseerd in 2020. Ten eerste, het zogenaamde Valentijn Vaccinatiesymposium op 7 februari. Daarbij zullen we diegenen die mee in het preventieve luik aanwezig zijn, zoals Kind en Gezin en de centra voor leerlingenbegeleiding, de nodige informatie en argumenten geven. In het kader van de Europese Vaccinatieweek is er in april 2020 een Europees symposium. Daar zullen we ook de nodige argumenten aanleveren om om te gaan met de kritische houding en om aan te geven waarom de argumenten die worden gebruikt tegen vaccinatie niet valide zijn. De argumenten voor vaccinatie zullen nog eens extra in de verf worden gezet.
Ik ben zeer blij dat die acties zullen worden genomen. Want ik ben heel bezorgd wanneer ik merk dat artsen symposia organiseren om mensen foutieve informatie over vaccinatie te geven. Ik heb zelfs gelezen dat ze attesten voor het verplichte poliovaccin vervalsen. Dat baart mij ernstige zorgen. Want zoals ik al zei, breng je door niet te vaccineren niet enkel de gezondheid van jezelf of van je kind in gevaar, maar ook de algemene volksgezondheid. En daarvoor moeten we ons echt behoeden. (Applaus bij Open Vld)
We hebben een hoge vaccinatiegraad in Vlaanderen en we moeten ervoor zorgen dat we die ook hoog houden. Daarvoor zijn een aantal maatregelen nodig. Dat is nodig, omdat die hoge vaccinatiegraad ervoor zorgt dat mensen zelf beschermd zijn, en dat de brede bevolking beschermd is. En het gaat dan zeker om diegenen die zich, om de een of andere reden, niet kunnen laten vaccineren.
Minister, daarom zou ik u willen vragen om blijvend in te zetten op maatregelen, om ten eerste de bevolking te sensibiliseren en om ten tweede de correcte informatie mee te geven aan de mensen zelf, en aan diegenen die daar op het terrein vragen over krijgen. Zo blijft het vertrouwen in die vaccinaties hoog. (Applaus bij CD&V)
De actuele vragen zijn afgehandeld.