Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de deelname van de Vlaamse Regering aan de Rode Neuzen Dag
Verslag
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Vorige week hebben we het hier in het halfrond al even gehad over de Rode Neuzen Dag, een initiatief dat geld verzamelt om jongeren mentaal sterker te maken, vooral in een schoolse context. En we hebben via de sociale media kunnen volgen dat de leden van de Vlaamse Regering dat project heel actief hebben ondersteund.
Minister, u hebt op het slotevenement een cheque overhandigd aan de OverKophuizen. Er zijn er zo een vijftal in Vlaanderen. Dat zijn huizen waar jongeren gewoon kunnen binnenlopen om hun verhaal te brengen. Er wordt geluisterd, en ze kunnen er ook professionele hulp krijgen. We vinden het keitof dat u, als minister, jongerenwelzijn een warm hart toedraagt, en dat u daar alles voor wilt doen.
Maar ik ben dinsdag ook naar de commissie gekomen. U hebt toen gezien dat hier niet een of twee maar tweeduizend mensen stonden te protesteren, omdat er heel wat geld wordt afgenomen. Ze zijn ongerust; we hoorden hun protesten tot in de commissie. Ze zijn heel erg ongerust.
En in die groep zitten ook de mensen van de centra algemeen welzijnswerk (CAW’s). Het zijn net die mensen die de jongeren laagdrempelig opvangen in de jongerenadviescentra (JAC’s). Mensen en jongeren kunnen er binnenlopen voor een gesprek of voor professionele hulpverlening.
Het zijn ook de JAC’s die dan nog eens de OverKophuizen gaan ondersteunen. Het is een outreaching-model. Enerzijds gaat u dus geld geven aan een initiatief, en anderzijds gaat u geld afnemen van een organisatie die u ondersteunt. Ik begrijp dat niet, eerlijk gezegd. Ik begrijp dat totaal niet. En ik begrijp ook dat de sector niet begrijpt waarom er zoveel wordt bespaard, zeker omdat u de jongeren een warm hart wilt toedragen.
Mijn vraag luidt dan ook: zou die besparingen niet terugdraaien? (Applaus bij Groen, sp.a en de PVDA)
Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.
Ik wil collega De Martelaer zeker bijtreden. Het is eerst en vooral fantastisch dat de Rode Neuzen Dag dit jaar opnieuw een succes was. Er zijn negenhonderd scholen die hebben meegedaan, en duizenden mensen hebben van de Rode Neuzen Dag een succes gemaakt. Mijn dochter ging zelf ook in het rood naar school, en we hebben de acties thuis mee gesteund.
Het mentaal welzijn van jongeren en het weerbaarder maken van jongeren is heel erg belangrijk. Maar ik vind het eigenlijk hypocriet dat u en uw collega-ministers daar vervolgens ook een rode neus gaan opzetten. Ik ga u ook zeggen waarom ik dat hypocriet vind: omdat u tegelijkertijd gaat besparen op de hulpverlening aan die kwetsbare jongeren.
Zo gaat u onder meer 5 miljoen euro besparen bij de CAW’s. Daar gaan 75 mensen moeten afvloeien. Zoals mijn collega zei, stonden er gisteren 2500 mensen te protesteren tegen uw besparingsbeleid. Zij zeggen: ‘Zorgen voor anderen zal je weeral met minder moeten doen. Mensen die steun willen, zullen langer moeten wachten. Dat is voor ons hulpverleners, een bittere pil om te slikken.’
Eerst beslist u om te gaan besparen, onder meer in hulpverlening aan kwetsbare jongeren. Vervolgens gaat u, enkele dagen later, vrolijk een rode neus opzetten omdat u het thema zo belangrijk vindt. Dat is hypocriet, minister. En dat zeg ik niet alleen. Ook Zorgnet-Icuro zegt dat de besparingen de geestelijke gezondheid treffen: ‘Met Rode Neuzen alleen komen we er niet.’ Iemand van een jongerenadviescentrum zegt: ‘Rode Neuzen Dag is zeer waardevol. We merken dat aan de jongeren. Zij worden zich steeds beter bewust dat ze daarover kunnen praten als ze zich slecht voelen. Dan komen ze bij ons terecht.’ Dat is dan bij het JAC. ‘Maar wij krijgen de centen niet. En dat is toch wrang.’
Hij heeft gelijk.
Minister, wat ze van u verwachten, is dat u zorgt voor structurele hulpverlening voor kwetsbare jongeren, niet dat u één keer per jaar een rode neus opzet. In plaats van een rode neus zou u het schaamrood op de wangen moeten hebben omdat u net bespaart op de hulpverlening aan kwetsbare jongeren.
Vind u het gepast dat u enerzijds foto’s laat nemen van uzelf met een rode neus op, omdat het thema belangrijk zou zijn, en dat u anderzijds zelf bespaart in de hulpverlening voor kwetsbare jongeren? (Applaus bij de PVDA)
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, we hebben het daarnet gehad over fake news. Ik denk dat men in dezen ook bij de feiten moet blijven en geen fake news moet verspreiden. Ik had niet gedacht dat ik al bij mijn volgende antwoord daarvoor zou moeten appelleren aan u. Wat is immers de realiteit? De realiteit is dat de begroting van Welzijn volgend jaar met 289 miljoen euro zal stijgen en niet zal dalen. De realiteit is dat we 40 miljoen euro extra zullen uittrekken voor mensen met een beperking, 11 miljoen euro voor mensen in de ouderenzorg, 9 miljoen euro voor mensen in de jeugdzorg, 9 miljoen euro voor de kinderopvang. Daarnaast moet ik ook nog eens 122 miljoen euro gaan zoeken om het nieuwe groeipakket, de vroegere kinderbijslag, extra te financieren, 78 miljoen euro extra om VIA 5 voor het personeel te kunnen bekostigen enzovoort. Dat geeft een groei. Een groei, geen besparing.
Het is echter inderdaad wel zo dat we moeten kiezen. Ofwel moet er op een efficiëntere manier worden gewerkt om meer antwoorden te geven aan diegenen die de echte antwoorden moeten krijgen, om te zorgen dat de hulpverlening meer terechtkomt bij de mensen die ze moeten hebben. Dat betekent dat we inderdaad vragen aan iedereen, aan de overheid, aan iedereen, om een efficiëntieoefening te doen. Ik heb maandag iemand van het CAW van Halle-Vilvoorde in de krant gelezen. De overheadkosten van dat CAW zijn op tien jaar tijd gestegen van 5,6 naar 19,9 miljoen euro. De overheadkosten, dat zijn niet de kosten voor mensen op het terrein, dat is voor de structuur daarboven. Dat is een stijging met 350 procent. Globaal genomen vragen we een inspanning aan het personeel van 3,8 procent. 3,8 procent. Ik denk dat je die inspanning kunt vragen, want door die inspanning te vragen zullen we op het terrein meer antwoorden kunnen en moeten geven.
Collega’s, van twee zaken één. Een aantal mensen die hier gisteren voor de deur stonden, hebben de voorbije vijf jaar hier ook voor de deur gestaan, toen onder de vorige Vlaamse Regering het budget voor welzijnsbeleid ook met 2 miljard euro is gestegen. Daarvoor werd toen in de facturen de prijs verhoogd. Er is wat verhoogd in de kinderopvang, in de waterfactuur, de zorgverzekering. Toen heeft men gezegd dat dat een factuurregering zou zijn. Vijf jaar aan een stuk hebben die organisaties en heeft uw partij hier aan de deur gestaan om te zeggen niet te willen dat die mensen extra bezwaard zouden worden. Wel, als u niet wilt dat er extra geld wordt gevraagd van de mensen, dan moet het komen van de structuren, als we meer geld willen geven aan diegenen die het echt nodig hebben. Dát is hetgeen we nu doen. Dat is de keuze die we nu hebben gemaakt. We vragen van iedereen een inspanning, maar u mag niet uw fake news herhalen, want er komt 289 miljoen euro bij in het budget volgend jaar. Dat is de waarheid, dat is de realiteit. Extra geld in de jeugdhulp: dat is de waarheid, dat is de realiteit.
We maken inderdaad een aantal keuzes. Daarstraks is gesproken over buddyprojecten. Wel, we gaan de projecten van ArmenTeKort ondersteunen. Ik maak binnenkort nog een andere keuze, door extra geld uit te trekken voor buurtgerichte zorg voor kansarmen. En dat zullen we doen met die organisaties. We besparen niet op Samenlevingsopbouw. We besparen niet op Tele-Onthaal. We besparen niet op projecten die deradicalisering in de crisisopvang organiseren. We besparen niet op 1Gezin1Plan. We besparen niet op Bindkracht. We besparen niet op het Netwerk Tegen Armoede. We vragen echter wel een efficiëntieoefening, opdat er meer geld kan gaan naar diegenen die het nodig hebben. Als dat niet de juiste keuze is, dan moet u het alternatief kunnen zeggen. Als we het niet mogen vragen van de mensen, en daar hebt u vijf jaar tegen geprotesteerd, en we mogen het niet vragen aan de structuren, dan is het enige antwoord dat u kunt geven dat diegenen die die hulp vragen, de komende jaren maar wat langer zullen moeten wachten. Dat is dan misschien uw keuze, maar dat is niet onze keuze. (Applaus bij de meerderheid)
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het is geen fake news, het is de realiteit dat de CAW’s 5 miljoen euro moeten besparen. Hierdoor zullen 52 voltijdsequivalenten moeten vertrekken. (Opmerkingen van minister Wouter Beke)
Ik heb nog een heel mooi spreekwoord gevonden: ‘Nieuwe bezems vegen schoon, maar oude bezems kennen alle hoeken en gaten.’ U geeft meer geld aan de OverKophuizen. Ik heb daar geen probleem mee. U gaat ervan uit dat zij het beter en misschien goedkoper zullen doen, maar u vergeet dat de CAW’s en de JAC’s de valkuilen kennen en al jaren in alle hoeken en gaten vegen. Zij weten hoe ze hiermee moeten omgaan. U vindt efficiëntie belangrijk, maar ik kan me niet inbeelden dat organisaties die al heel lang werken, niet efficiënt zouden werken.
Minister, fake news is dat u vindt dat het werkveld meer moet doen met minder middelen. U bespaart bij de CAW’s, bij het steunpunt Mens en Samenleving (SAM) en bij Samenlevingsopbouw. Indien de samenlevingsopbouw geen beroep meer op SAM kan doen, moet dat elders worden ingekocht. U bespaart op het sociaal werkveld en op de hulpverleners die nu al kampen met wachtlijsten en met een hulpvraag groter dan wat ze kunnen bieden. U vraag hun nog efficiënter te werken en nog meer te doen met minder middelen. Dat kan niet. De mensen in het werkveld die de kwetsbare jongeren moeten helpen, zitten al op hun tandvlees. Ze kunnen niet nog meer doen met minder middelen.
U moet investeren. Het gaat erom dat u tijdens Rode Neuzen Dag met een rode neus verschijnt om uit te pakken met hoe belangrijk u dat vindt, maar dat u ondertussen op diezelfde dienstverlening bespaart. Het is fake news te beweren dat een organisatie zomaar meer kan doen met 5 miljoen euro minder. Dat kunnen die organisaties niet. Er zijn meer middelen nodig voor zorg en welzijn, om die wachtlijsten weg te werken en om hulp te bieden aan kwetsbare jongeren die hulp nodig hebben. Er is meer geld nodig. (Applaus bij de PVDA)
Mevrouw Wouters heeft het woord.
Minister, we vinden het uiteraard zeer jammer dat u bespaart bij de CAW’s en de JAC’s, want deze maatregel heeft wel degelijk een rechtstreeks effect op de meest kwetsbare mensen in onze samenleving. We maken ons, net als de verschillende centra, zorgen om de draagkracht van de medewerkers en de vrijwilligers, die hierdoor nog meer onder druk worden gezet, terwijl ze nu al onder een flinke werkdruk staan. Door deze maatregel wordt meer van hen verwacht met minder middelen. Dat komt de kwaliteit van de dienstverlening door onze hulpverleners niet ten goede. We moeten beter zorg dragen voor deze mensen, want ze leveren heel belangrijk werk. Het aantal burn-outs in de zorg- en welzijnssector, bijvoorbeeld, is een duidelijk signaal dat de druk nu al te hoog is.
Minister, hoe zult u het welzijn van onze hulpverleners verzekeren? (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Voorzitter, elke dag vragen werknemers die in de eerste lijn voor mensen zorgen zich af aan wie ze tijd zullen geven: aan het suïcidaal meisje, aan de jongen die al drie dagen in het park slaapt of aan het kind dat zich zorgen maakt om ruziemakende ouders. Nu al kunnen ze niet iedereen helpen.
Minister, ik weet dat uw bekommernis om die kinderen en jongeren oprecht is, maar ik begrijp niet hoe u kunt geloven dat die organisaties 5 miljoen euro kunnen besparen zonder mensen te ontslaan. Het gaat niet om efficiëntie. Zij stellen vooral mensen te werk die op hun beurt andere mensen helpen. Per persoon die een CAW of een andere organisatie moet ontslaan, zullen tientallen of honderden mensen niet meer worden geholpen. De CAW’s hebben berekend dat het ontslag van die mensen betekent dat ze 5907 jongeren minder zullen kunnen helpen met een gesprek en dat ze 2678 chatvragen minder zullen kunnen beantwoorden.
Dus, minister, tenzij u bereid bent om nog te kijken of u de besparing kunt herzien, is mijn vraag aan u waar deze jongeren naartoe moeten.
Wij investeren volgend jaar 9 miljoen euro extra in de jeugdhulp. Het klopt echter dat de overheadkosten van de CAW’s gestegen zijn met meer dan 5 procent. Bij de ene zijn die wat minder gestegen, bij de andere is er een spectaculaire stijging. En dan vragen we inderdaad om kritisch naar de eigen organisatie te kijken. Bij een stijging met 5 procent vragen wij een inspanning in aantal voltijdsequivalenten van 3,8 procent om die middelen te kunnen vrijmaken zodat we die kunnen investeren in jeugdhulp, in zorgvragen en in bijkomende projecten en antwoorden.
Er wordt hier gezegd dat er wordt bespaard op Samenlevingsopbouw, maar dat is niet waar, integendeel. Ik zal voor de volgende drie jaar een nieuw project goedkeuren om aan die nieuwe zorgvragen tegemoet te komen. Daar zullen heel wat extra middelen naartoe gaan.
We kunnen het oneens zijn over de keuzes die worden gemaakt maar niet over de ‘facts and figures’. Dat is de strijd tegen fake news, of het dan over vaccinaties gaat of hierover. We kunnen geen discussie voeren over de cijfers, het Welzijnsbudget zal volgend jaar met 289 miljoen euro stijgen.
Minister, u hebt me niet overtuigd dat al die jongeren nog terecht zullen kunnen in de laagdrempelige hulpverlening, want dat zijn precies de JAC’s. Iedereen kent de JAC’s, mensen kunnen daar instappen, bellen of langsgaan. U wilt inderdaad investeren in nieuwe bezems, maar ik geloof niet dat u daarmee beter zult kunnen vegen. (Applaus bij Groen)
U hebt het over overheadkosten, maar het gaat in feite over de ondersteuning van de mensen die aan de basis staan, die geconfronteerd worden met jongeren die suïcide willen plegen, die dakloos zijn. Hulpverleners hebben hulp nodig om die zorg te kunnen bieden. U wilt besparen op de overhead van de CAW’s, u wilt besparen op SAM, maar daarmee bespaart u op de ondersteuning die de mensen op het terrein nodig hebben.
U zegt dat u zult investeren maar dat klopt niet, u bespaart 5 miljoen euro op de CAW’s en tegelijkertijd maakt u andere keuzes. Uw regering kiest ervoor om 9 miljoen euro te investeren voor hulpverlening inzake cyberveiligheid. Dat zijn de keuzes die u maakt: 5 miljoen euro besparen op de hulp aan kwetsbare mensen en dan wel 9 miljoen euro investeren in hulp inzake cyberveiligheid. Cyberveiligheid is zeer belangrijk, maar hulp aan kwetsbare jongeren is dat ook.
De actuele vragen zijn afgehandeld.