Verslag plenaire vergadering
Verslag
Het antwoord wordt gegeven door minister-president Bourgeois. Minister Muyters neemt op dit moment in het kader van het Europees voorzitterschap deel aan een informele ministerraad in Amsterdam.
De heer Daems heeft het woord.
‘Qui veut le moins, a le plus.’ Ik ben vereerd dat de minister-president zelf antwoordt.
Los van het politieke debat voor of tegen Schengen, komt er vandaag meer druk om eventueel, al dan niet tijdelijk, de Schengenzone anders te laten functioneren. En dan lijkt het me nogal evident dat minstens een economische inschatting wordt gemaakt van de eventuele impact daarvan.
U kent ongetwijfeld de volgende cijfers. Vlaanderen staat voor meer dan 80 procent van de export van heel België. Een ander belangrijk gegeven is dat bijna de helft van onze export naar onze buurlanden gaat, meer bepaald Duitsland, Frankrijk en Nederland. Als we dan weten dat meer dan de helft van de handel met de buurlanden over de weg gebeurt, dan kunnen we niet anders dan concluderen dat er een impact is. Mijn vraag is dan ook heel eenvoudig. Is het mogelijk om een inschatting te maken van de directe en indirecte korte- en langetermijngevolgen van een eventuele opschorting van het Schengenakkoord? Of is dat al gebeurd? Wat is de economische impact daarvan? Kan die op een rationele basis worden berekend? Dit is immers een element dat mee moet worden gewogen om eventueel tot dat soort van beslissingen te komen.
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Het is niet zo dat het invoeren van tijdelijke interne grenscontroles een opschorting betekent van het Schengenakkoord. Het gaat om een toepassing van Schengen. Bij palend buitengrenstoezicht en bij bedreiging van de openbare orde of de binnenlandse veiligheid kan een lidstaat met toepassing van Schengen overgaan tot tijdelijke interne grenscontroles voor zes maanden, driemaal met zes maanden verlengbaar, tot twee jaar in totaal. Dat betekent niet dat Schengen in vraag wordt gesteld. Dat heeft uiteraard een economische impact maar het impacteert niet het vrije verkeer van goederen en personen als dusdanig, dat blijft overeind. Er worden geen douanerechten geheven en er worden geen invoertarieven ingesteld. Het gaat echter om een heel grote materiële belemmering aan de grens.
Koen De Leus, econoom aan de KBC, schat de impact per vrachtwagen er per wachtuur op 55 euro. Economen wagen zich niet aan die berekening. Juncker zelf zegt dat interne grenscontroles in Denemarken en Zweden worden geschat op 300 miljoen euro op jaarbasis. Als dat voor de hele eurozone zou zijn, dan raamt hij de impact op 3 miljard euro. Het is evident dat die vertragingen een impact hebben. Daar komen ook nog een aantal overheidskosten bij door die controles. Ik ben het dan ook met u eens dat er wel degelijk een serieuze impact is maar het impactassessment is niet gebeurd, noch door de Europese Unie, noch door een enkele lidstaat.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Het is mijn bedoeling een inschatting te kunnen maken van de gevolgen. U hebt terecht Juncker geciteerd. Hij heeft het over een impact van 3 miljard euro voor de volledige zone. Mijn vraag is of uw diensten binnen de Vlaamse Regering een toetsing kunnen maken zodat we weten waar het effectief over gaat. Ik stel die vraag omdat wij uitgerekend in het hart van Europa liggen en een groot doorvoerland zijn. Wanneer goederen eenmaal andere wegen vinden, dan komen die niet noodzakelijk terug, en dat is een beetje mijn vrees, puur economisch gesproken, in dit dossier.
De heer Ronse heeft het woord.
Mijnheer Daems, u stelt bijzonder interessante vragen. Uit het antwoord van de minister-president leid ik af dat ze meer dan terecht zijn. Het zal een enorme impact hebben.
De N-VA is voor een open economie. We vinden Schengen bijzonder belangrijk, maar wegens de impact die dit kan hebben, is er des te meer nood aan echt doortastende maatregelen en controle aan de buitengrenzen. We betreuren het dat het Europees Parlement slechts een schijnmaatregel heeft genomen, namelijk de goedkeuring van het spreidingsplan zonder echt aan de wortels van het probleem te werken, namelijk degelijke controle aan de buitengrenzen van Europa, hetzij door Griekenland in de meest drastische vorm uit de Schengenzone te halen en naar een mini-Schengenzone te gaan, hetzij door het zelf tijdelijk over te nemen, hetzij door aan zogenaamde hotspots te werken. Onze fractie zal op alle niveaus haar verantwoordelijkheid nemen.
De heer Van Rompuy heeft het woord.
We doen met deze regering enorme inspanningen om de economie terug aan de praat te krijgen. De snelste manier om de economie terug in achteruit te zetten, is de grenzen toe te doen. Dan zijn alle inspanningen onmiddellijk voor niets geweest. Die vergissing mogen we niet maken, en zeker niet licht maken.
De Schengenzone is van vitaal belang voor de Vlaamse economie. Waarschijnlijk zijn wij met onze meest open economie van Europa het meest kwetsbaar voor het sluiten van de grenzen. Er is een verschil tussen tijdelijke grenscontroles en Schengen. Als we één land uit de Schengenzone gooien, moeten we goed weten waaraan we beginnen. We weten niet waar dat gaat eindigen. Het is een domino die de hele Schengenzone uit elkaar kan rafelen. We moeten ons daar goed bewust van zijn.
Ik ben zelf een maand geleden naar Frankrijk gereden, waarmee ik u een idee wil geven of we echt veiliger zijn met grenscontroles. Er was één uur file aan de grens. Google Maps heeft me voorgesteld om de binnenweg te nemen. Ik ben Frankrijk binnengereden en kon zwaaien naar de douaniers. We worden er niet veiliger door en de economische impact zou voor Vlaanderen desastreus zijn.
De heer Van Grieken heeft het woord.
Ik ben verbaasd door het betoog van mijn collega van de N-VA, die moppert op het Europees niveau omdat de grenzen niet worden gecontroleerd en omdat er maar een spreidingsplan wordt ingevoerd. Als ik u was, zou ik eens kijken naar de Federale Regering: daar is ook een regeringspartij – u niet onbekend – waarvoor er geen grenscontroles komen en die een spreidingsplan doorvoert.
Ik ben ook verbaasd door wat de heer Daems zegt. Zeker als liberaal moet u het principe van een afspraak, een contract, toch kennen. De afspraak van Schengen is dat de binnengrenzen niet worden gecontroleerd, maar wel de buitengrenzen. Als één partij de deal niet nakomt, dan heeft dat consequenties. Als Griekenland wel ons geld wil, maar het vertikt om de buitengrenzen te bewaken, dan heeft dat consequenties.
Wat economische bangmakerij betreft, laat ons eerlijk zijn, mijnheer Daems: Ierland en het Verenigd Koninkrijk zitten niet in Schengen, maar economisch doen die het niet zo slecht. Het Verenigd Koninkrijk zal waarschijnlijk in 2030 Duitsland voorbijsteken, en Ierland heeft groeicijfers waar wij alleen maar van kunnen dromen.
Minister-president, bereken niet alleen de economische kost als Schengen zou verdwijnen, maar ook de kostprijs van de asielzoekersstroom voor onze maatschappij, niet alleen voor inburgering met bed, bad en brood, maar ook alles wat erna komt zoals sociale huisvesting, leefloon enzovoort.
De heer Caron heeft het woord.
Als bijna-grensbewoner in Zuid-West-Vlaanderen wil ik de problematiek van de grenscontrole belichten, ook economisch. De gemiddelde files aan de grens tussen België en Frankrijk duren inderdaad één uur, zoals de heer Van Rompuy zei. Vele beroepsverenigingen klagen steen en been over de economische kost van minstens een uur wachten aan de grens. Het is logisch dat in tijden van crisis na zo’n terroristische aanslag dergelijke dingen gebeuren, maar hoe efficiënt is dat nog, gelet op de economische schade? Er worden ook vele sluipwegen gebruikt door vrachtwagens en andere grensoverstekers. Er staat daar vandaag in de krant een reportage over. Ik pleit ervoor om daar geen oneindige rek op te zetten. De economische schade is wel groot, om nog maar te zwijgen over de ecologische schade. Ik woon vlak langs de files die er elke dag stilstaan.
Collega’s, het is duidelijk dat er in die aangelegenheden twee tot drie afwegingen worden meegenomen: heel het economische aspect, dat collega Daems heel terecht aanhaalt, het veiligheidsaspect, waarbij Frankrijk bijvoorbeeld grenscontroles doet wegens de terroristische dreiging, en de maatregelen met betrekking tot de vluchtelingeninstroom, wat ertoe leidt dat een aantal landen aan hun grenzen controles invoeren, waarbij je Frankrijk en Duitsland er niet van kunt beschuldigen dat ze anti-Europees of tegen de vrije markt zouden zijn. Op dit ogenblik is dat het geval voor Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Zweden, Denemarken en Noorwegen. Dat zijn er zes. Dat is economisch absoluut geen ideale toestand.
Dan kom ik tot het andere punt, en dat is wat Europa moet oplossen. Niemand zegt dat we Schengen op zich in vraag gaan stellen, maar dan moet Schengen in zijn integraliteit worden toegepast en dan moet je sluitende controles aan de buitengrenzen hebben. Dat is wat er op dit ogenblik ontbreekt. Daar zijn diverse oplossingen voor, door diverse lidstaten geformuleerd. Ik ga daar niet op in, maar volgens mij ligt de sleutel daar. Het is ook vandaag aan bod gekomen dat Europa heel snel die sleutel vindt, met Frontex, op andere manieren, zodat het echte Schengensysteem werkt en je de interne controles niet moet doen.
Ik ga kijken of we vorm kunnen geven aan uw suggestie. Ik denk dat dat niet gemakkelijk is. Ik heb me wat geïnformeerd en alle economen houden zich daar ver van af. U hebt natuurlijk een punt. We zeggen het elke dag: we zijn een open economie, we zijn een logistiek centrum, wij leven van de export. Als hier dus grenscontroles zijn, dan vertragen die natuurlijk heel wat transportmogelijkheden.
Nog eens: we moeten een onderscheid maken tussen grenscontroles en het afschaffen van het vrije verkeer. Daar gaat het niet over. Het is een materiële belemmering met een economische impact.
Mijn slotopmerking is vrij eenvoudig. De minister-president heeft gelijk in die zin dat het hier gaat over economische vertragingseffecten, het gaat niet over de principes. Maar mij lijkt het wel vrij interessant om misschien van hieruit – we hebben trouwens vertegenwoordigers in de Europese Unie – toch eens de aanzet te geven en te zeggen: kijk eens wat de economische kost zou zijn wanneer je je job aan de buitengrenzen niet doet. Dat is een heel andere invalshoek, die men tot nu toe niet genomen heeft. Men heeft altijd nogal vrij emotionele invalshoeken in die zaak, waar ik geen afbreuk aan doe, maar het zou niet onnuttig zijn om toch ook eens even de prijs op tafel te leggen van het gebrek aan maatregelen aan de buitengrenzen. Misschien zou dat een stuk vooruitgang kunnen geven bij de besluitvorming op Europees niveau. Want zoals altijd wordt gezegd: als je iemand in de portefeuille neemt, werkt het meestal sneller. (Applaus bij Open Vld)
De actuele vraag is afgehandeld.