Verslag vergadering Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, vorige week stond in enkele kranten een affaire over mensen die een appartement of huis hebben gekocht via het immokantoor Made Estate en daarna voor zeer onaangename verrassingen stonden. Ik som ze even op: het gaat over allerlei gebreken zoals vocht in de muren tot paddenstoelen in de gang. Interessant aan deze casus was dat het niet alleen ging over mensen die waren gedupeerd, maar ook over ex-werknemers die getuigden over de bedrijfsstrategie. Ik citeer: “Alles draait om besparen. Er worden bonussen uitgedeeld voor wie zijn panden binnen een bepaalde tijd en budget kan afwerken. Maar de eisen die ze daarbij vooropstellen, maken het onmogelijk om nog kwaliteit af te leveren.” Misschien vergis ik me, maar in de krant dacht ik te lezen dat het ging over 400 euro per vierkante meter, waarvan iedereen zei dat men daar onmogelijk kwalitatief werk voor kan leveren. Via een of ander bonussysteem worden mensen tegen elkaar opgezet. Als ze het toch gedaan krijgen binnen dit budget, dan krijgen ze een extra bonus.
Minister, Made Estate is geen kleine garnaal. Het maakt deel uit van de Winvest Holding, een grote vastgoedspeler, die in 2020 nog een omzet draaide van 26 miljoen euro. Allemaal goed en wel, maar het minste dat je kunt verwachten, is dat als je zaken renoveert en op de markt zet, ze kwalitatief zijn. U weet evengoed als ik dat betaalbare en kwalitatieve woningen vinden een grote uitdaging is voor veel jonge gezinnen, zeker in een stad als Antwerpen. De getuigenissen van de getroffen bewoners tonen aan dat het wettelijk kader blijkbaar niet volstaat om structurele wanpraktijken zoals in dit geval te voorkomen.
Ondertussen zijn er twee zaken gebeurd. Staatssecretaris voor Consumentenbescherming Eva De Bleeker gaf de Economische Inspectie de opdracht een onderzoek te starten naar mogelijk oneerlijke handelspraktijken en het niet correct informeren van de consument. Ook het Beroepsinstituut van Vastgoedmakelaars (BIV) startte een onderzoek.
Minister, ik was getriggerd door deze affaire en ik ben benieuwd of u als Vlaams minister van Wonen ook iets kunt doen. Hebt u weet van meer gedupeerden van Made Estate? Zijn er nog verhalen en hebben die uw kabinet bereikt nadat dit de kranten heeft gehaald? Welke stappen kunt en zult u binnen uw bevoegdheden ondernemen in dit dossier? Wat zijn uw mogelijkheden als Vlaams minister van Wonen als dit soort casussen opduikt om daarop in te grijpen? Welke stappen moeten worden genomen om dit soort praktijken in de toekomst te voorkomen, zodat je als koper die bij een immomakelaar een gerenoveerde woning koopt, zeker bent van een kwaliteitslabel en je je daarover achteraf geen zorgen hoeft te maken?
Minister Diependaele heeft het woord.
Ik denk dat we allemaal in de pers hebben vernomen dat Made Estate in het oog van de storm is terechtgekomen na tal van klachten van misnoegde kopers. Op het eerste gezicht ziet de aangekochte woning er in orde uit, maar al snel worden verborgen gebreken zichtbaar. Dat zijn praktijken die absoluut ontoelaatbaar zijn.
Om op uw eerste vraag te antwoorden: ikzelf of mijn administratie hebben geen kennis van andere gedupeerden. Ik heb in deze materie ook geen bevoegdheid. De regels inzake aan- en verkoop van reguliere woningen vallen onder de federale bevoegdheid, de zogenaamde wet-Breyne. Als er klachten zijn over de handelwijze van de verkoper, kunnen die aan mijn collega, de staatssecretaris voor Consumentenbescherming Eva De Bleeker worden gericht. Uw vraag is helemaal in het kader van consumentenbescherming, waar koop en verkoop centraal staan. Hetgeen hier ook gebeurd is: staatssecretaris De Bleeker heeft, zoals u zelf aangeeft, de Economische Inspectie de opdracht gegeven om een onderzoek te starten naar mogelijk oneerlijke handelspraktijken en het niet correct informeren van de consument. Ook het BIV startte een onderzoek.
Ik kan alleen maar geïnteresseerde kandidaat-kopers aanraden om bij de verkoper voldoende informatie over de staat van de woning in te winnen alvorens te kopen. Dat is trouwens een aanbeveling die we de laatste maanden en jaren heel dikwijls hebben gedaan: aan kopers het signaal geven dat ze zich niet moeten laten opjagen door de markt, dat ze enkele vragen heel duidelijk stellen.
Vooraleer te kopen, moet je jezelf twee concrete vragen duidelijk stellen. Ten eerste: kan ik dit financieel aan? Past het in mijn doelstelling in het leven? Wil ik nog wereldreizen maken of niet? Of gaat voorlopig alles naar de afbetaling van dat huis? Zorg dat je weet waar je aan begint in het kader van je eigen financiële mogelijkheden. Ten tweede: zorg dat je heel goed nagaat wat de intrinsieke waarde is van de woning. Is ze van goede kwaliteit? Zal ze dat ook op lange termijn zijn? Is het een investering die je op een of andere manier behoudt? Die twee vragen worden dikwijls een beetje vergeten, en dan krijg je dergelijke voorvallen. Dat is meer in het algemeen. Hier gaat het wel degelijk over wanpraktijken, en dat is nog iets anders.
Het lijkt in dat opzicht zeker nuttig om de woning meer dan eens te bezichtigen, bij voorkeur met een expert, advies te vragen aan vakmensen, bijvoorbeeld een architect of een aannemer. De website www.vlaanderen.be/een-woning-kopen bevat hierover heel wat nuttige informatie. Het is een leidraad voor mensen die willen kopen om bepaalde zaken in de gaten te houden.
Maar wanpraktijken zoals in het geval van Made Estate zijn natuurlijk ontoelaatbaar en moeten bij de bevoegde federale instanties aangeklaagd worden.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, mijn vragen waren informatief. Ik was benieuwd naar wat er op het niveau van Vlaanderen mogelijk is. Het is goed dat er op het federale niveau op dit moment stappen worden gezet. Ik ben ook blij dat u dit duidelijk veroordeelt. Dit kan inderdaad absoluut niet.
Over uw bijkomende opmerking om je te informeren als koper ben ik het met u eens. We verschillen niet zoveel in leeftijd, maar u klinkt als een goede schoonvader of een vader die aan zijn kinderen die gaan kopen, adviseert: zorg dat je je tijd neemt, doe niets overhaast, laat je bijstaan door een expert.
Er is natuurlijk een bijkomend probleem. Ik kan alleen spreken voor een stad als Antwerpen, maar ook voor vrienden die buiten Antwerpen in grootsteden wonen. Als ze gaan kopen, is die realiteit er vandaag niet. De tijd nemen om twee keer te gaan kijken met een expert, rustig uit te zoeken of alles in goede staat is, dat staat in schril contrast met wat ik lees en hoor, namelijk dat mensen iets hebben gekocht enkel en alleen op basis van foto's. Dat is omdat vanaf het moment dat er iets te koop stond, er al 140 mensen waren die wilden gaan kijken. Er zit vandaag zo’n ongelooflijke concurrentiële druk op de koopmarkt dat mensen zich verplicht en opgejaagd voelen, zodat ze meteen kopen. Verkopers hebben het geluk dat er nog veel mensen staan te wachten. Ze zeggen: ‘Als je het nu wilt, dan is het voor jou.’ Dan vervallen al die logische, verantwoorde zaken die ze moeten doen om te gaan kijken. Minister, uw twee voorstellen staan in schril contrast met de realiteit.
Dit is een informatieve vraag. Als een vastgoedmakelaar die een huis heeft gerenoveerd, afficheert dat hij alles heeft gerenoveerd op die en die manier, dat het instapklaar en volledig correct is, en dat blijkt niet het geval te zijn en niet te voldoen aan de werkelijkheid, kan Vlaanderen dan iets doen tegen vastgoedmakelaars die andere informatie gebruiken? Of valt dat ook onder consumentenbescherming? Kan Vlaanderen daar iets aan doen?
Op welke manier kunt u als Vlaams minister van Wonen in contact komen met de staatssecretaris voor Consumentenbescherming om dit soort zaken op te volgen? Hoe gaat het precies in zijn werk?
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Ik vind dit praktijken die niet kunnen. Minister, ik heb uw antwoord beluisterd en u geeft terecht aan dat je niet alles kunt oplossen met specifieke regelgeving van Wonen. Er zijn verschillende mogelijkheden in het recht om daartegen in te gaan en er zelfs voor te zorgen dat de koop kan worden vernietigd als er verborgen gebreken zijn. Dat bestaat vandaag al. Het is niet nodig om andere regelgeving, specifiek voor Wonen te maken. Het zijn praktijken die niet kunnen, het is verschrikkelijk, maar er zijn voldoende juridische mogelijkheden om daartegen op te treden zonder dat er nog eens aparte koterijen moeten worden opgericht vanuit Wonen voor die doelgroep.
De heer Veys heeft het woord.
We komen hier bij een essentiële taak van de minister van Wonen. Dat is natuurlijk waken over de woningmarkt, weliswaar binnen uw bevoegdheden. U hebt wel als taak om de cowboys uit de markt te halen.
Collega Annouri stelde een specifieke vraag over koopwoningen, maar ik zie dat Winvest – de naam zegt al veel over de intenties van de firma – ook panden verhuurt aan particulieren en aan studenten. Daar kan ook sprake zijn van ernstige problemen zoals vocht, waterlekken, slechte isolatie. Wat doet de Wooninspectie daartegen? Hebt u zicht op inspecties op die panden? Bent u geneigd, door dit nieuws te vernemen en door de actie van de staatssecretaris voor Consumentenbescherming, aan de alarmbel te trekken? Vindt u dat u in Antwerpen ook eens moet gaan checken? Die specifieke firma is niet noodzakelijk gebonden aan Antwerpen. Voorlopig is dat nog zo – ik denk dat ze in het noorden zitten – maar ze kunnen wel uitbreiden naar andere steden en gemeenten. Plant u daar nog acties om zeker te zijn dat er geen misbruiken optreden?
Minister Diependaele heeft het woord.
Mijnheer Annouri, als ik met mijn kindjes van 8 en 10 op de baan ben, werd ik al een paar keer zo aangesproken: ‘Ik wist niet dat je al grootvader was.’ Maar het is nu wel de eerste keer dat iemand mij schoonvader noemt. Maar goed, ik begrijp uw punt. Ik denk dat we helemaal op dezelfde lijn zitten.
Als je economie wilt uitleggen, moet je altijd rekening houden met de psychologie. Economie heeft altijd achterliggende psychologische logica’s. De druk op de markt zoals die de laatste jaren is opgebouwd, stoort me wel degelijk. Ik heb daar begrip voor, maar het leidt soms tot foute situaties. Makelaars hebben het over: je koopt geen huis, je koopt een droom. Dat is ook zo. Waarschijnlijk is de tweede meest belangrijke keuze die je maakt naast de partnerkeuze, de woning die je koopt. Dat is zeer belangrijk. Je moet er een beetje verliefd op zijn, en daar zit een klein irrationeel element in. Wij proberen altijd het rationele goed voor ogen te houden met de twee concrete vragen zoals ik ze daarnet heb genoemd.
Ik ben het er helemaal mee eens: de psychologie die we de laatste jaren op die markt hebben gezien, en de druk van ‘als je nu niet koopt, zal het nooit meer lukken’, daar wil ik voor waarschuwen. Het is onze taak als beleidsmakers om daarvoor te waarschuwen. Wat niet wegneemt dat het nog altijd een mooie en leuke beslissing in je leven moet zijn.
Ik maak even een zijsprong met een voorbeeld. Op het moment dat we de woonbonus hebben afgeschaft, waren er in die paar maanden mensen die plotseling meer hebben betaald voor hun woning om toch maar gebruik te kunnen maken van de woonbonus. Ze hebben meer betaald dan het voordeel van de woonbonus hun ooit zou opbrengen. Dat zijn natuurlijk jammere keuzes. We hebben altijd gecommuniceerd: wees daar voorzichtig mee, let daarmee op. Maar goed, het is natuurlijk de verantwoordelijkheid van die mensen zelf.
Dit gaat wel degelijk om consumentenbescherming. Ik weet niet meer wat de concrete vraag was, maar het past daar volledig in. In koop en verkoop hebben we niet direct bevoegdheid. Met staatssecretaris De Bleeker hebben we geen overleg hierover, maar natuurlijk wel af en toe over begroting. Ze heeft hier onmiddellijk op gereageerd door dat onderzoek in te stellen. Ik weet niet of we daaraan door overleg nog meer kunnen doen.
Mijnheer Veys, eerst en vooral: neen, over de koopmarkt is koop en verkoop wel degelijk een federale bevoegdheid, en daar kan ik de cowboys niet uit halen. Dat is wel degelijk een bevoegdheid van Consumentenbescherming. Wat u zegt over de verhuur en woningkwaliteit, dat is natuurlijk wel terecht: dat is wel onze bevoegdheid. U kent het hele systeem. Er zijn inspecteurs. We vragen aan gemeenten om een conformiteitsattest af te leveren. Als er geen conformiteitsattest wordt afgeleverd, kan er in geval van slechte kwaliteit de Wooninspectie op afgestuurd worden enzovoort.
Antwerpen is trouwens verregaand ontvoogd wat de Wooninspectie betreft. De stad heeft zelf een sterk draaiend systeem. Dat is het hele verhaal van woonkwaliteit in geval van huur en verhuur zoals het u bekend is.
Mevrouw Schauvliege, ik ben het helemaal eens met u, ik weet niet meer precies waarover concreet, maar ik sluit me daarbij aan.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, wat mevrouw Schauvliege zei, is dat er geen extra koterijen nodig zijn en dat er voldoende middelen zijn om consumenten te helpen om de problemen aan te kaarten. Het is zeker niet de vraag om extra koterijen te creëren. Het is wel belangrijk om al die mensen voldoende te informeren en bij te staan. Ik weet niet of u dat kunt.
Verschillende van de slachtoffers hebben aangehaald dat ze Made Estate hebben aangesproken en dat ze bot vingen. Ze kregen geen antwoord en werden niet verder geholpen. Waarschijnlijk zit dit bij de federale consumentenbescherming of consumentenbijstand, het is een beetje flou, maar het is vooral belangrijk dat de slachtoffers maximaal worden bijgestaan.
Winvest is inderdaad een grote speler. In Antwerpen heeft het de Oudaan, de door Renaat Braem ontworpen politietoren opgekocht. Het gaat daar heel wat in investeren. Het is een prestigeproject. Ik kan me niet inbeelden dat het daar niet de kantjes zal af lopen. Hopelijk zullen ze dat als prestigeproject goed renoveren, met alle toeters en bellen die erbij horen, omdat heel Antwerpen naar dat gebouw kijkt.
Net daarom vind ik het jammer dat er van die praktijken worden opgezet om bonussen uit te delen aan aannemers die gaan renoveren, om ze zo goedkoop mogelijk onder de lat te laten gaan en dan een koper daarvan de dupe te laten zijn. Ik ben dus blij met uw veroordeling en ik kijk uit naar de stappen die u zult zetten. Ik hoop dat dit soort bedrijven, die zich meermaals hebben bezondigd aan dat soort praktijken, effectief uit roulatie worden gehaald. Ik ben zeer benieuwd naar uw volgende stappen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.