Actieplan Plenum 2.0 van de voorzitter: stand van zaken 2017-2018

De politieke werking

(Evaluatie van de controlemiddelen)

Centraal in ‘Plenum 2.0, 2014- 2019, Ons Vlaams Parlement in actie’, staat de bekommernis om het controlerecht van het parlement inhoudelijk te versterken, het individuele controlerecht van elke volksvertegenwoordiger te erkennen én de uitoefening van die controle zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.

In de vorige zittingsjaren werden de regels voor het gebruik van de controlemiddelen versoepeld; deze zijn intussen ruim ingeburgerd en worden toegepast in de verschillende commissies. In het zittingsjaar 2017-18 is een procedure uitgewerkt die parlementsleden moet toelaten informatieve vragen te stellen aan de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG). De VREG staat als autonome dienst met rechtspersoonlijkheid onder het toezicht van het Vlaams Parlement.

(Gentlemen’s agreement tussen de fracties)

Het Actieplan Plenum 2.0 stelde een nieuw gentlemen’s agreement tussen de fracties in het vooruitzicht. De zes fractievoorzitters sloten op 18 mei 2015 een herenakkoord, dat tot mei 2019 geldt. Volgens dit akkoord honoreert het Uitgebreid Bureau een gemotiveerd verzoek voor een actualiteitsdebat op vraag van minstens drie erkende fracties. De rechten van een kleine oppositie worden op die manier beschermd. In het zittingsjaar 2017-18 vonden negen actualiteitsdebatten plaats.

De commissies: agendasetting

(Thematische voortgangsrapportages)

De voorzitter pleit voor agendasetting door de commissies. Thematische voortgangsrapportages bieden een kans aan het parlement om actiever de politieke agenda te bepalen. In juli 2018 liepen verschillende thematische voortgangsrapportages, onder meer over het geactualiseerde actieplan van de Vlaamse Regering ter preventie van gewelddadige radicalisering en polarisering, over de uitvoering van het Vlaams Verkeersveiligheidsplan en over de kilometerheffing voor vrachtwagens.

Alle vaste beleidscommissies doen aan actieve agendasetting in de vorm van een planning van hun werkzaamheden op korte, middellange en soms lange termijn.

Op maat gesneden informatie komt de kwaliteit van de commissiebesprekingen ten goede. Daarom heeft het Parlementair Informatiecentrum (in samenwerking met de directie Decreetgeving) in het voorbije zittingsjaar een informatiedossier over het genetisch testen (in opdracht van de Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin), evenals dossiers over ‘Erfbelastingen of successierechten’ en over ‘de Begroting 2018’ opgesteld. Het heeft verder eerdere informatiedossiers geactualiseerd, bijvoorbeeld het informatiedossier over de alternatieve financiering van overheidsinvesteringen.

Sommige thema’s worden zo belangrijk bevonden dat het Vlaams Parlement  aparte commissies heeft opgericht om de beleidsagenda te beïnvloeden. Zo bleven de Commissie voor de bestrijding van de gewelddadige radicalisering, de Commissie voor de opvolging van het klimaatbeleid in Vlaanderen, de Ad hoc commissie voor de alternatieve financiering van overheidsinvesteringen actief tijdens het zittingsjaar 2017-2018. De Commissie inzake het grensoverschrijdend gedrag in de sport werd in de loop van dat zittingsjaar omgevormd tot de Commissie voor grensoverschrijdend gedrag. Haar opdracht bestond erin om bestaande beleidsinitiatieven te analyseren en aanbevelingen over de preventie en de aanpak van grensoverschrijdend gedrag uit te brengen, en dit zowel in het algemeen als specifiek voor specifieke beleidsdomeinen. De commissie heeft haar werkzaamheden afgerond voor het zomerreces 2018.

(Betere leesbaarheid van de begrotingsstukken)

Vertrekkend vanuit de vaststelling dat de begrotingsdocumenten moeilijk leesbaar zijn, trekt het parlement een werkgroep rond dit thema, waarin eveneens vertegenwoordigers van de Vlaamse Regering, het Departement Financiën en Begroting, het Rekenhof en de SERV zetelen. In november 2017 besliste het Uitgebreid Bureau om een projectgroep en een stuurgroep op te richten en financiële middelen vrij te maken voor de aanstelling van een projectleider. Het opzet is om vanaf de begroting 2019 beter leesbare begrotingsdocumenten aan te bieden.

(Europese werking)

Het Vlaams Parlement wil ruim aandacht besteden aan EU-dossiers en aan de Europese Unie in het algemeen. Zo sprak de heer Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, op woensdag 9 mei 2018 de plenaire vergadering toe, gevolgd door een debat met de Vlaamse volksvertegenwoordigers. Ook in de andere richting zet het parlement initiatieven op: zo bracht een delegatie van het Vlaams Parlement in februari 2018 een werkbezoek aan het Europees Hof van Justitie.

Het Vlaams Parlement  verwacht van de uitvoerende macht systematische briefings van de thema’s van de Europese ministerraden die het Vlaams Parlement rechtstreeks aanbelangen.

De debriefings van de Europese ministerraden vinden systematisch plaats in de Commissie voor Landbouw en Visserij (4 keer per jaar). Ook de Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken tracht om systematisch de Europese ministerraden te debriefen n.a.v. voor Vlaanderen relevante dossiers. De Algemene Afvaardiging bij de Europese Unie publiceert maandelijks een rapportering “Mededeling over de belangrijkste ontwikkelingen in de EU” die een zeer uitgebreide stand van zaken geeft over nieuwe voorstellen van richtlijn en aangenomen richtlijnen tijdens de afgelopen maand, evenals een stand van zaken van omzettings- en inbreukdossiers. De uitgebreide informatie van de Vlaamse Regering is een eerste stap in de opvolging. De Vlaamse volksvertegenwoordigers stellen in de bevoegde commissies vragen over de omzetting van specifieke richtlijnen.

Vier vaste beleidscommissies volgen de EU-werking structureel op en agenderen regelmatig EU-dossiers op de agenda:

·       Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid

·       Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken

·       Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting

·       Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme

​De Commissie voor Algemeen Beleid volgt, conform het Reglement, het Europees Semester en het begrotingstoezicht op d.m.v. de jaarlijkse bespreking van het Vlaamse Hervormingsprogramma (maart-april) en het Vlaamse ontwerpbegrotingsplan (oktober). Het Vlaams Parlement vaardigt altijd een parlementslid af naar de Interparliamentary Conference on Stability, Economic Coordination and Governance in the European Union. 

(Paraparlementaire instellingen)

De drie paraparlementaire instellingen maakten ook in 2017-2018 verder werk van een inbedding van hun werking in de werkzaamheden van het Vlaams Parlement.

Het Kinderrechtencommissariaat

• Het Kinderrechtencommissariaat adviseerde de afgelopen periode het Vlaams Parlement over een diversiteit aan thema’s (jeugdinformatiebeleid, grensoverschrijdend gedrag in de sport, armoedebestrijding, jeugdhulp …). Het gaf dertien adviezen en heeft aan acht hoorzittingen deelgenomen.
• Daarnaast presenteert de kinderrechtencommissaris telkens in november zijn jaarverslag, dat wordt ook toegelicht in verschillende commissies.
• Het Kinderrechtencommissariaat is ook lid van de stuurgroep van De Kracht van je Stem. Het Kinderrechtencommissariaat heeft ten slotte een overleg- en adviesorgaan met zowel een vertegenwoordiging van het middenveld en de academische wereld, als van alle politieke fracties van het Vlaams Parlement.

De Vlaamse Ombudsdienst

• Het jaarverslag van de Vlaamse ombudsman en de parlementaire ontvangst en behandeling ervan (hoorzitting in verschillende commissies met ombudsman en minister), blijven centraal staan in de relatie tussen parlement en ombudsman (en ombudsvrouw gender). Dat was ook weer zo in 2017-2018 en dat zal ook ongetwijfeld zo zijn in 2019-2024. De ombudsman zal in zijn jaarverslag 2018, naar het voorbeeld van het jaarverslag 2013, opnieuw terugblikken op de voorbije legislatuur en vooruitkijken naar het regeerakkoord en de volgende legislatuur.
• In 2017-2018 was het Vlaams Parlement de plek waar een heel specifiek verzoeningsresultaat werd bereikt via de interregionale bemiddelende instantie “kilometerheffing”, waarvan de ombudsman in 2017-2018 de eerste voorzitter was. In het voorjaar van 2018 kon de ombudsman verzoening over de hele lijn rapporteren in een discussie tussen overheid en private dienstverleners over het verdienmodel van de bedrijven die de kilometerheffing voor vrachtwagens “aanbieden” aan hun klanten. De ombudsman denkt dat de werking van deze instantie de weg toont die hij verder wil bewandelen: nog meer betrokkenheid bij alternatieve conflictoplossing bij ingewikkelde dossiers met verschillende overheden, publiek-private samenwerking en hoogtechnologische ontwikkelingen. 

Vlaams Vredesinstituut

• Mevrouw Tine Destrooper werd, met ingang van 16 januari 2018, tot directeur van het Vlaams Vredesinstituut benoemd voor een mandaat van 6 jaar.
• Op vraag van de parlementsvoorzitter bracht het Vlaams Vredesinstituut in het zittingsjaar 2017-18 een rapport en advies uit omtrent overheidsfinanciering voor militaire en dual use onderzoek, en omtrent het stelsel voor sportschieten in Vlaanderen. Het bracht hierover verslag uit in de commissies, en rapporteerde aan het bredere publiek en betrokken actoren tijdens een vervolgtraject.
• Daarnaast koppelde het Instituut voor het eerst een Engelstalige policy brief aan het jaarlijks advies bij de cijfers omtrent de Vlaamse wapenexport, die breed werd opgepikt op Europees niveau. Verder publiceerde het Vredesinstituut in het najaar van 2018 het boek “Omgaan met Controverse en Polarisatie in de Klas", waarmee het een nieuw doelpubliek aansprak.
• Het Instituut nam deel aan verscheidene (beleids)conferenties en workshops, onder meer bij de Verenigde Naties en bij Europese en Vlaamse actoren, zoals Kazerne Dossin.
• Bovendien vonden verscheidene evenementen plaats voor lokale en internationale belanghebbenden, zoals de SAFTE-conferentie of het Internationaal Parlementair Forum voor Kleine en Lichte Vuurwapens. Deze evenementen - telkens met bijdrage van minstens één Vlaamse Volksvertegenwoordiger - brachten internationale beleidsmakers en onderzoekers naar het Vlaams Parlement en leidden eveneens tot brede zichtbaarheid van het Instituut en van het Vlaams Parlement in nationale en internationale media, zoals The Guardian, the Washington Post, Euronews, en NRC Handelsblad. Ook tijdens de voorstelling van het jaarverslag in april, bracht het Instituut het brede publiek naar het Vlaams Parlement. 

Het Vlaams Parlement als slimme decreetgever

Het Vlaams Parlement is bezorgd om een duidelijker en betere wetgeving en heeft daarom een reeks afspraken met de Vlaamse Regering gemaakt.

Een betere wetgeving begint bij de reguleringsimpactanalyse (RIA).

Een RIA moet worden opgemaakt voor alle voorontwerpen van decreet en besluiten van de Vlaamse Regering die een regulerend effect hebben op de burger, het bedrijfsleven of non-profit organisaties. Bij de jaarlijkse opmaak van de beleidsbrieven en bijhorende planning van de regelgevingsagenda’s moet worden onderzocht of de opmaak van een RIA noodzakelijk is. In dit zittingsjaar werd aan 18 van ingediende ontwerpen van decreet een RIA toegevoegd.

Bij het begin van de huidige zittingsperiode engageerde de Vlaamse Regering zich ertoe om het Vlaams Parlement in een vroege fase bij de beleidsvorming te betrekken. In het zittingsjaar 2017-2018 diende de Vlaamse Regering 7 visie- of conceptnota’s, actieplannen, groen- en witboeken enz. ter bespreking in bij het Vlaams Parlement.

Aan de commissies werd gevraagd de strategische adviesraden actiever in te schakelen als bevoorrechte partners. Het voorbije zittingsjaar vroeg het Vlaams Parlement drie keer een advies aan een strategische adviesraad en vijf keer aan de Raad van State.

Vlaams Parlement: waakhond van de regering (periodiek overleg met de regering)

Op vraag van de voorzitter van het Vlaams Parlement heeft de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) op 21 september 2015 het advies ‘Tien denksporen voor ex post decreetsevaluatie in en door het Vlaams Parlement’ uitgebracht. Denkspoor 4 houdt in dat de regering elk jaar voor elk beleidsdomein een lijst van decreetsevaluaties zou overmaken. Vervolgens wordt deze in elke vakcommissie ter bespreking geagendeerd, zodat daar de nodige discussie en conclusies aan kunnen worden gekoppeld. Dit moet op korte termijn de transparantie van en parlementaire controle op de evaluatie-initiatieven van de regering versterken.

Dit voorstel is via een wijziging van het Reglement aangenomen door de plenaire vergadering van 7 februari 2018. De Regering heeft voortaan de plicht om via de beleidsbrieven jaarlijks te rapporteren over zowel geplande en lopende decreetsevaluaties (met een indicatieve timing), als over de al uitgevoerde decreetsevaluaties (met een toelichting van wat de Vlaamse Regering met de conclusies heeft gedaan of van plan is ermee te doen).

Verplichte rapportages zijn een ander middel tot transparantie en verantwoording. De Vlaamse instellingen gebruiken steeds meer de publicatiedatabank van de Vlaamse overheid als middel om de verplichte parlementaire rapportages in te dienen. Parlementsleden en fracties kunnen de rapportages via het intranet opvolgen.

Het Rekenhof: de bevoorrechte partner van het parlement

Voor de controletaak van het parlement blijft het Rekenhof een bevoorrechte partner.

In 2017-2018 werden acht besprekingen gehouden in de beleidscommissies over verslagen en rapporten van het Rekenhof, onder meer over de impact van de vluchtelingencrisis op de Vlaamse begrotingsuitvoering 2016, over de impact van de zesde staatshervorming op de Vlaamse overheid, en over gelijke onderwijskansen in het gewoon basisonderwijs. Bij een aantal andere besprekingen waren vertegenwoordigers van het Rekenhof aanwezig (bv. Gedachtewisseling over de activiteiten van de ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV) en de opvolging van de aanbevelingen van het Rekenhof).

Verder heeft de plenaire vergadering een motie aangenomen, waarin het Rekenhof gevraagd wordt een onderzoek uit te voeren over het systeem van de au pairs (28 maart 2018).

Het Vlaams Parlement en het Rekenhof hebben op donderdag 24 mei 2018 een studiedag georganiseerd ‘Vinger aan de pols van de Vlaamse overheid’. De studiedag bood een terugblik op 20 jaar performantie-audits in Vlaanderen aan de hand van een lezing, enkele thematische presentaties en een panelgesprek met stakeholders uit politiek, administratie, de academische wereld en het middenveld. Op die manier wilden de beide organiserende instellingen nagaan hoe het instrument ‘performantie-audit’ kan bijdragen tot een betere werking van de overheid. Ze onderzochten of de uitgaven die de overheid doet niet alleen juridisch en boekhoudkundig in orde zijn, maar ook of ze efficiënt gebeuren.

De volksvertegenwoordiger: een mandaat met inhoud

‘De volksvertegenwoordiger – een mandaat met inhoud’ vormt een laatste beleidsklemtoon inzake de politieke werking in het Actieplan Plenum. Het Vlaams Parlement zet in op de inhoudelijke ondersteuning van de Vlaamse volksvertegenwoordiger door hen op maat gesneden informatie aan te bieden, en anderzijds de informatiestroom meer digitaal te laten verlopen.

In aansluiting op Plenum 2.0 biedt het meerjarenplan van het Parlementair Informatiecentrum een kader voor het op vraag en maat selecteren van relevante, betrouwbare én geïntegreerde informatie. Ten behoeve van de dienstverlening aan de volksvertegenwoordigers wordt de digitale informatiestroom voortgezet, waarvan al grote digitaliseringsprojecten voor de parlementaire werking gerealiseerd zijn.

Op termijn zal het Algemeen Secretariaat de verdere ontwikkeling van het Vlaams Parlement tot een digitaal parlement faciliteren. In het kader van het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten van de Vlaamse overheid heeft het Algemeen Secretariaat een voorstel ingediend om spraaktechnologie in te zetten voor zijn verslaggeving. Dit project behelst de aankoop van onderzoek naar en ontwikkeling van automatische spraakherkenning (speech to text). Het hoofddoel is de verslaggeving van de plenaire en commissievergaderingen van het Vlaams Parlement te ondersteunen en te optimaliseren. Verder verleent het Algemeen Secretariaat zijn medewerking aan het project ‘Digitale Besluitvorming Vlaamse Regering’ van het Departement Kanselarij en Bestuur. Dit project beoogt documenten, zoals ontwerpen van decreet, digitaal uit te wisselen tussen de Vlaamse Regering en het Vlaams Parlement.

De voorzitter streeft ernaar om de inhoudelijke meerwaarde van buitenlandse zendingen van commissies (commissiereizen) te vergroten en meer te enten op de parlementaire werkzaamheden. Daarom wordt over elke buitenlandse commissiezending van meer dan drie dagen een rapportering aan het Uitgebreid Bureau met een toelichting over de afgelegde werkbezoeken uitgebracht. In het zittingsjaar 2017-18 werden vier verslagen over buitenlandse werkbezoeken van de commissies uitgebracht. Het Parlementair Informatiecentrum ondersteunt van zijn kant de commissiezendingen door land- of regiofiches op te maken, die een inhoudelijke voorbereiding aanbieden.

Communicatie en publiek

Het Vlaams Parlement levert als open huis van oudsher belangrijke inspanningen om zijn werking bij het bredere publiek bekend te maken.

(Grondige vernieuwing van de website)

In 2018 heeft het Vlaams Parlement het bestaande aanbod, met name zijn sociale media, de website met livestreaming van de vergaderingen en het openhuisbeleid voor evenementen, uitgebreid met een parlementaire televisieomroep. De uitzendingen van vlaamsparlement.tv zijn in januari 2018 van start gegaan en brengen een mix van rechtstreekse verslagen van de parlementaire debatten, interviews met Vlaamse volksvertegenwoordigers of opiniemakers en studiodebatten.

(Vernieuwd Bezoekerscentrum ‘De Loketten’)

De Loketten worden uitgebouwd tot een modern, interactief en aantrekkelijk bezoekerscentrum, met een publieksfunctie voor de burger en de scholen, zo stelt het Actieplan Plenum.

Nadat de inhoudelijke krachtlijnen, die op basis van een concept van prof. E. Gerard eind 2014 goedgekeurd werden, is in de loop van 2015 het bestek voor een raamovereenkomst uitgewerkt en in de markt geplaatst. Deze raamovereenkomst slaat onder meer op de scenografie van de permanente tentoonstelling en de inplanting van de verschillende functies in het Bezoekerscentrum. Een bestek voor de hard- en software en de audiovisuele producties en een bestek voor het meubilair, de technische uitrusting en de grafische elementen werden eind 2017 gegund. Zo kon in 2018 de praktische realisatie van het Bezoekerscentrum opgestart worden. Het Bureau heeft ook de opening van het Bezoekerscentrum op 17 en 18 november 2018 vastgelegd.

Het Vlaams Parlement Internationaal

Het Actieplan Plenum 2.0 vertolkt de ambitie om het Vlaams Parlement een grotere internationale weerklank te geven. Officiële ontvangsten van ambassadeurs en buitenlandse delegaties, maar evenzeer eigen werkbezoeken zijn hiertoe een geschikt middel. Het Plenum stelt vast dat de internationale instellingen vaak de bevoegdheidsverdeling onvoldoende weten in te schatten, zodat hier een taak voor de Vlaamse parlementaire gemeenschap ligt om meer proactief op te treden.

Prominente bewindslieden uit de internationale politiek worden geregeld door het Vlaams Parlement uitgenodigd en krijgen zo een forum voor gedachtewisseling met de Vlaamse volksvertegenwoordigers.

De eerste minister van het Groothertogdom Luxemburg, de heer Xavier Bettel, had de gelegenheid om op woensdag 21 maart 2018 de plenaire vergadering toe te spreken. Voorzitter Peumans bracht in juli een tweedaags werkbezoek aan Marokko, op uitnodiging van de parlementsvoorzitter. Eerste ondervoorzitter Peter Van Rompuy hield de toespraak op de 11 juliviering in Berlijn.

Vlaamse volksvertegenwoordigers nemen deel aan vergaderingen van het Europees Parlement, het Comité van de Regio’s en aan Europese vergaderingen in andere Europese lidstaten, evenals aan de parlementaire fora van OESO en aan de COP-vergaderingen in het kader van het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties. Verder blijft het Vlaams Parlement actief binnen de CALRE (conferentie van de Europese regionale wetgevende parlementen) en op interparlementaire commissievergaderingen van het EU-voorzitterschap.

Verder nam een delegatie van vijf leden van de Commissie voor Onderwijs en Vorming, namens het Vlaams Parlement, in Montréal deel aan het Seminarie over meertaligheid en taalbeleid, georganiseerd door de Universiteit van Gent, de Université de Montréal en de University of Toronto.

De laatste jaren zijn er intensere contacten uitgebouwd met een aantal Duitse deelstaatparlementen. Delegaties van het Uitgebreid Bureau hebben op donderdag 19 en vrijdag 20 april 2018 een werkbezoek aan Saksen en de Saksische Landtag gebracht, en  op donderdag 7 en vrijdag 8 juni 2018 aan de Landtag van Baden-Württemberg. Ook met Schotland, Wales en Noord-Ierland zijn er contacten en worden regelmatig bezoeken afgelegd: zo vond op donderdag 28 juni 2018 een werkbezoek met de Presiding Officer van de National Assembly for Wales plaats.

Interne organisatie van het parlement

(Een ‘slim’ personeelsbeleid)

Een modern parlement vereist een professionele administratie. Om de professionalisering van het Algemeen Secretariaat voort te zetten, zijn in het zittingsjaar 2017-2018 verschillende projecten en initiatieven inzake personeelsbeleid en interne werking genomen. Zo formuleerde het Algemeen Secretariaat de doelstellingen duidelijker, vertaalde deze in concrete doelstellingen voor teams en onderzocht de personeelsplanning in samenhang met de gewenste dienstverlening. Voor verschillende acties werkt het Algemeen Secretariaat samen met de betrokken entiteiten van de Vlaamse Regering, om een maximale synergie en efficiëntiewinst te bereiken.

Het Algemeen Secretariaat nam een principebeslissing om een proefproject op te starten waarbij werknemers van een maatwerkbedrijf via sociale enclavewerking de parlementsmedewerkers ter plekke bij de uitvoering van hun taken  zullen bijstaan. Het Vlaams Parlement wil hiermee zijn voorbeeldrol inzake sociale tewerkstelling opnemen.

(Ecologische voetafdruk)

Het Uitgebreid Bureau besliste om meer aandacht te besteden aan de duurzaamheid van de eigen dienstreizen. Daarom zullen parlementsleden niet met het vliegtuig reizen als de bestemming op minder dan 500 kilometer ligt of als de reis over land minder dan zes uur in beslag neemt. Een afwijking van dit principe is enkel toegestaan indien aangetoond dat de verplaatsing met een ander vervoermiddel een onevenredig verlies van tijd of middelen meebrengt, of om andere zwaarwichtige redenen niet opportuun of praktisch uitvoerbaar wordt geacht. Dit beginsel zal vanaf de volgende zittingsperiode worden toegepast.

Het Actieplan Plenum 2.0 wil van het Vlaams Parlement een klimaatneutrale ‘excellente onderneming’ maken door energie-efficiëntie in elk bestek op te nemen als criterium.

Uit het bedrijfsvervoersplan 2018-2020 blijkt dat de eigen werknemers al vaak duurzame keuzes maken voor hun verplaatsingsgedrag. Om dit verder te stimuleren, zet het Vlaams Parlement in op thuiswerk en het sensibiliseren van het fietsgebruik.