Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, de werkende klasse toont vandaag haar collectieve kracht met een staking voor meer koopkracht. Mensen die iedere dag van het jaar dit land doen draaien, de welvaart creëren, leggen vandaag voor één dag het werk neer, omdat het gewoon niet meer te doen is, omdat de energieprijzen veel te hoog zijn, omdat men het niet meer kan trekken en omdat daar veel te weinig aan gebeurt.
Er is geen enkel schip gelost vandaag in de haven van Antwerpen, heel veel grote bedrijven liggen plat, maar ook heel veel kleine zelfstandigen hebben zich bij die acties aangesloten, openbare diensten, het onderwijs, en ga zo maar door, met een heel duidelijk signaal. Ik ben vanochtend langs de piketten gegaan, minister. Ze hebben een heel duidelijk signaal: de prijzen vandaag zijn niet meer betaalbaar.
Ik heb vanochtend opnieuw verhalen gehoord van alleenstaanden die een voorschotfactuur van 470 euro kregen. Dat is onbetaalbaar. Gezinnen die een afbetaling krijgen van 2000 euro en afbetalingsplannen moeten sluiten. Dat is onbetaalbaar. En toch doet de politiek veel te weinig om daar verandering in te brengen.
En dat is een probleem, minister, voor de werkende klasse, die haar rekeningen niet meer kan betalen. Dat is een probleem, beste collega’s, voor de zelfstandigen, die overkop dreigen te gaan door die hoge energieprijzen, en door de verminderde koopkracht van de mensen. En dat is ook, minister, een probleem voor de grote bedrijven, die vandaag riskeren hun productie stil te moeten leggen, of die dat al doen, omdat ze die waanzinnige energieprijzen gewoon niet meer kunnen betalen.
En dan hoor ik vandaag van allerlei rechtse politici en Twitterhelden hoe onverantwoord het niet is dat die mensen vandaag het werk neerleggen. Maar wat er echt onverantwoord is, minister, collega’s, vandaag, dat is dat niet wordt ingegrepen op die prijs, dat die prijzen niet geblokkeerd worden, en dat Engie de miljarden euro’s naar zijn aandeelhouders kan blijven slepen. Dat is wat er vandaag onverantwoord is.
En ik hoor de voorzitter van de Open Vld vanochtend op de radio zeggen dat wanneer mensen, die iedere dag – ik zal dat herhalen: iedere dag – de boel doen draaien, maar die vandaag hun rekeningen niet kunnen betalen, een signaal geven, omdat alle petities en open brieven niet gehoord worden, zij de ‘tactieken van Poetin’ gebruiken. De tactieken van Poetin, beste collega’s. Wat een schande dat er op die manier door een partijvoorzitter over die mensen gesproken wordt! Wat een gebrek aan respect! Mijn respect hebben ze in elk geval wel.
Aan u, minister, de vraag. U kunt uiteraard de energieprijzen niet blokkeren, maar wel bijna 200 euro aan taksen uit de factuur halen. Bent u dat nu eindelijk van plan? (Applaus bij de PVDA)
Minister Demir heeft het woord.
Collega D’Haese, de staking van vandaag is inderdaad een actie voor meer koopkracht, als ik de pamfletten goed gelezen heb. Het gaat over hoe mensen qua loon meer kunnen overhouden. U weet dat we met de Vlaamse Regering, met de Septemberverklaring ook een jobbonus hebben beslist.
De vakbonden eisen ook twee zaken heel expliciet. Dat is, één, het prijsplafond voor gas en elektriciteit, heb ik gelezen, en twee, een uitbreiding van het sociaal tarief. Wat dat prijsplafond voor gas en elektriciteit betreft, weet u dat we daar vanuit Vlaanderen gezegd hebben – alhoewel ik niet in dat Europese forum zit – om te doen wat ze moeten doen, want dat zou voor veel gezinnen heel welgekomen zijn, want die prijzen zijn waanzinnig. Ik betreur dat ik daar niets anders van heb gehoord, en dat mensen teleurgesteld zijn. Ik begrijp dat mensen teleurgesteld zijn rond die aankondigingspolitiek. Want er zijn ministers die zelfs hadden uitgerekend wat dat prijsplafond ging doen met de factuur. Het stond op Het Laatste Nieuws enzovoort. Tot op vandaag weten we niet hoever het daarmee staat. Ik zou vooral vragen aan eenieder die aan beleid doet om dingen die je niet kunt waarmaken ook niet te beloven. Want mensen gaan daarop in, en terecht vind ik. Als politici iets beloven, moeten ze dat ook doen.
Wat doen wij vanuit Vlaanderen? U weet het: wij hebben de energieheffing voor gezinnen – ik besef dat dat iets klein is – uit de factuur gehaald. Ik heb ook de quotumplicht voor leveranciers verlaagd. Die is met 88 miljoen euro gedaald in 2023 en met 112 miljoen in 2024. We hebben ook de Vlaamse beleidscomponent volgend jaar proberen stabiel te houden tot 178 miljoen. En wat we vooral doen met de Vlaamse Regering, is dat miljard euro dat we massaal steken in het renoveren en isoleren van woningen. We zien dat heel veel gezinnen daar sinds de start van die maatregel een beroep op doen. Dat gaat ook over heel veel centen. Wij hebben gekozen, vanuit energiezijde, om vooral op een structurele manier gezinnen te ondersteunen, en om geen eenmalige acties te doen.
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, ik heb toch de indruk dat u de ernst van de situatie niet echt vat. U antwoordt zelfs niet eens op mijn vraag. Mijn vraag was: gaat u die bijna 200 euro aan Vlaamse taksen uit de energiefactuur halen, structureel ervoor zorgen dat de mensen niet moeten betalen voor die taksen, terwijl ze al genoeg te betalen hebben voor energie? Ik heb de indruk dat u de situatie, de problemen waar mensen vandaag in zitten, niet genoeg vat. Wij krijgen vandaag onze energiefacturen niet betaald doordat langs de andere kant de multinational Engie met 9 miljard euro overwinsten gaat lopen in deze energiecrisis. En wat doet onze minister van Energie? Wat doet u daaraan? Eigenlijk niks, integendeel, u geeft dan nog eens 600.000 euro aan subsidies aan Engie bovenop. Dat is wat er gebeurt. Dat is blijkbaar het Vlaamse beleid hier, minister. En dan zeggen uw partijgenoten dat het onverantwoord is als mensen zich daartegen verzetten. Wel, de echte ‘onverantwoorden’ zijn al die mensen die vandaag de energieprijzen gewoon laten stijgen, minister.
Opnieuw mijn vraag: bent u van plan om bijna 200 euro aan Vlaamse taksen uit de energiefactuur te halen? (Applaus bij de PVDA)
Collega Bothuyne, u bent niet van fractie veranderd, maar u bent iets minder mobiel dan normaal.
Ik ben iets minder mobiel, maar er is net een oproep geweest aan de cd&v-fractie om het been stijf te houden. Ik probeer dat in de praktijk te brengen. (Gelach)
De heer Aerts heeft het woord.
Op een moment dat bedrijven als Total megawinsten boeken, vind ik het maar normaal dat er hard gewerkt wordt aan prijsplafonds. En het is dan ook heel normaal dat we op Europees vlak starten. Dat is geen kwestie van aankondigingspolitiek. Dat is een kwestie van goede politiek en het onderste uit de kan proberen te halen. Dat is volop inzetten op lagere facturen. Ondertussen worden er ook op federaal niveau heel veel mensen en gezinnen beschermd. De beste bescherming krijg je – overal te horen – via het uitgebreide sociale tarief, al meer dan een jaar lang. Dat is een gigantisch belangrijke maatregel. Maar voor de groep net daarboven komt de energiefactuur heel zwaar aan. De beste bescherming is nog altijd een goed gerenoveerde woning. Wie blijft er nog altijd uit de boot vallen? Dat zijn de mensen die net boven die tabellen vallen, net boven dat sociaal tarief, want ze hebben de middelen niet om die premies te gaan voorschieten. Opnieuw blijkt uit het advies van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) dat leningen hen niet vooruithelpen. Het huidige systeem is onvoldoende om hen echt een goede woning te kunnen laten renoveren.
De heer Vandaele heeft het woord.
Zoals de minister al zelf zei, heeft de Vlaamse Regering al flink wat inspanningen gedaan om het Vlaamse aandeel in de energiefactuur kleiner te maken. Op nul brengen is niet realistisch. We weten allemaal dat er nog facturen betaald moeten worden, ook uit het verleden, dat ook die hele hernieuwbare-energiefactuur op de ene of andere manier betaald moet worden. We hebben als Vlaanderen wel degelijk het voorbeeld gegeven. Er zijn ook heel wat andere maatregelen – de minister noemde er ook een aantal – die wij nemen om juist mensen te ondersteunen die dat nodig hebben. Wat ons betreft: vanuit de N-VA kunnen wij de regering alleen maar aanmoedigen om op die weg verder te gaan.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, discussiëren of debatteren over stakingen is honorabel, dat mag. Alleen moet het niet dienen als een afleidingsmanoeuvre om te verstoppen dat men daarnaast geen beleid aan het voeren is. Los van wat men denkt van de zin van stakingen vandaag, gaat uw antwoord totaal niet in op de eisen die wel voor een stuk terecht zijn, met name – en collega Aerts heeft er ook al naar verwezen – het feit dat het renovatiebeleid van deze Vlaamse Regering eigenlijk niet toegankelijk is voor een groot deel van de mensen die vandaag het hardst getroffen zijn en die dus ook voor de langst mogelijke periode in onduidelijkheid en in het ongewisse blijven over hun mogelijkheden om kosten te besparen. We weten dat het niet gebeurt. U weet dat dat niet gebeurt. We zien aan de cijfers dat dat niet gebeurt, dat de slechts geïsoleerde woningen van de mensen met de laagste inkomens de laatste zijn die ooit gerenoveerd zullen zijn en dat zij dus het langst blijven lijden. Je zou voor minder kwaad worden. Of je daar nu voor moet staken of niet, laat ik in het midden. Maar je zou voor minder kwaad worden. En uw antwoord is er geen, want u zegt gewoon wat u al doet, zelfs zonder te erkennen dat dat eigenlijk nogal wat gaten vertoont.
Het zou nuttig zijn om minstens de kwaadheid van die mensen serieus te nemen door er serieus op te antwoorden.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Dank u, voorzitter. Collega’s, stakingen noch debatteren over stakingen hebben ooit al gezorgd voor extra inkomen, voor extra loonsverhogingen of voor lagere energiefacturen. (Opmerkingen bij Vooruit)
Dat neemt niet weg dat vele duizenden, veel honderdduizenden Vlamingen op dit moment wakker liggen van de energiefacturen die de pan uit swingen. We hebben gelukkig het sociaal tarief dat een op de vijf gezinnen ondersteunt en het draagbaar houdt om die energiefactuur te kunnen betalen. Alleen kost dat miljarden euro’s belastinggeld aan alle anderen, is het geen structurele oplossing en is het eigenlijk het subsidiëren van energieconsumptie.
Wij hebben daarom het voorstel gedaan, minister, om het sociaal tarief voor elektriciteit te vervangen door de financiering van zonnepanelen. Maar dat vergt samenwerking tussen u en minister Van der Straeten, die op federaal niveau bevoegd is voor dat sociaal tarief.
Dus, minister, de vraag is heel eenvoudig. Zult u initiatief nemen om ervoor te zorgen dat mensen die het moeilijk hebben in staat worden gesteld om zelf met hun eigen zonnepanelen in hun eigen energie te voorzien en op die manier structureel een lagere stroomfactuur te krijgen?
De heer Schiltz heeft het woord.
Dank u, voorzitter.
Collega D’Haese, nu maakt u er wel echt een potje van. Ik heb er begrip voor dat mensen boos en ongerust zijn als zij hun rekeningen niet meer kunnen betalen. Ik denk dat we daar heel empathisch in moeten zijn. Maar kunnen we ook even stilstaan bij wat er gebeurt? Federaal is het sociaal tarief uitgebreid. Federaal is bovendien voor mensen die daarbuiten vallen, maar het toch moeilijk kunnen krijgen, een basispakket energie aangeboden, bovendien ook nog met een sociale correctie zodat het rechtvaardig is.
Wat hebben wij dan in Vlaanderen gedaan? Wij kunnen niet ingrijpen op die tarieven, dat kunnen we niet. De minister heeft gezegd dat er al 160 miljoen euro uit de factuur is gehaald en dat ze dingen niet opnieuw verhoogt, dat ze het laag houdt. Dat is een bijkomende inspanning op de begroting.
Ten tweede hebben we ook de renovatiepolitiek, die werd aangehaald door de heer Aerts en de heer Tobback, de turbo in geduwd: één loket, één premie. We hebben ontzorgd en ook de drempels naar beneden gehaald. Naar beneden! Dus we subsidiëren niet de rijke mensen, maar de mensen die het bescheidener hebben. De minister heeft zich er in de commissies keer op keer voor geëngageerd dat die maatregelen tegen het licht worden gehouden, dat we monitoren of die maatregel zijn doel bereikt.
Wat doen we vervolgens nog? Er zijn nog altijd mensen die werken en hun facturen moeilijk kunnen betalen. Wel, daarvoor is er de jobbonus om de bijkomende koopkracht van mensen omhoog te krikken. Ik zal u nog iets zeggen. Nergens stijgen de lonen zo snel als in ons land. Vandaag stond nog in De Tijd dat ze 5,7 procent sneller stijgen dan waar dan ook rondom ons. Ik kan wel empathie tonen maar de zakken van de overheid zijn niet eindeloos diep. Kunnen we er alsjeblieft ook rekening mee houden dat veel van die indexeringen door bedrijven betaald worden die stilaan ook het water aan de lippen voelen? Geen job is ook nog altijd veel dramatischer als je facturen moet betalen dan wel een job. Dus alsjeblieft, zet alles in perspectief. (Applaus van Jean-Jacques De Gucht en Gwenny De Vroe)
Minister Demir heeft het woord.
Dank u, collega’s, ook voor de verschillende tussenkomsten. Ja, collega D’Haese, u vraagt of ik die 200 euro niet uit de factuur kan halen? Als u me kunt zeggen op wie ik dat kan verhalen? Engie? U zegt dat heel gemakkelijk maar werk dat nu eens juridisch uit. (Opmerkingen van Jos D'Haese)
Collega D’Haese, ik vind wel dat u ook correct moet zijn. Dien dan maar een voorstel in en dan zullen we dat bekijken.
Want deze meerderheid heeft inderdaad haar nek uitgestoken en heeft een decreet gemaakt rond bijvoorbeeld de groenestroomcertificaten. Daarmee hebben we ervoor gezorgd dat meer dan 1 miljard euro niet in die energiefactuur zit. Dat ligt nu bij de Raad van State. Dat was juridische spitstechnologie maar we hebben gezegd dat we daarvoor ons best gingen doen. We hebben onze nek daar keihard voor uitgestoken omdat ik niet wil dat we diegenen die al overgesubsidieerd zijn de komende jaren nog eens gaan subsidiëren. Het gaat over een bedrag van 1,2 miljard euro. We zullen zien wat de Raad van State gaat zeggen, maar ik heb daar heel, heel, heel hard aan gewerkt met heel veel goede juristen.
Nu komt u af met de vraag om die 200 euro eruit te halen. Als u me kunt zeggen hoe ik dat moet doen? Als ik het op de begroting zet, is het ook niet goed. Dan betaalt iemand het altijd finaal, met andere woorden, eenieder die in dit land woont, werkt en belasting betaalt. Dus vandaar dat ik zeg dat vestzak-broekzakoperaties niet helpen, collega D’Haese.
Dien dan een voorstel in dat juridisch goed in elkaar zit; dan zullen we bekijken hoe u dat doet. Maar zomaar suggereren om het eruit te halen en het op de begroting zetten? Dat ga ik niet doen. Dat is ook opnieuw de mensen iets op de mouw spelden. Je haalt het eruit maar aan de andere kant ga je het opnieuw afnemen. Daarom worden de mensen kwaad. Daarom zijn de mensen inderdaad enorm kwaad. Dat gaan we dus niet doen.
Maar elk voorstel dat redelijk is en juridisch goed in elkaar zit, wil ik zeker bekijken.
Wat het renovatiebeleid betreft, klopt het niet, collega Aerts, dat dat niet voor iedereen toegankelijk is. Ik stoor mij er wel aan, want ik vind het heel belangrijk dat eenieder recht heeft op de nodige financiële ondersteuning, want een renovatie kost geld. Voor de laagste inkomens gaan we zelfs iets meer financiële ondersteuning geven. Daar zitten we aan een totaalbedrag van 25.000 euro, één premie, één loket, zoals collega's Schiltz heeft gezegd, met zo weinig mogelijk drempels. Voor de hogere inkomens is dat 17.000 euro in totaliteit wanneer mensen in aanmerking komen voor een premie.
Voor de mensen met een sociaal tarief, met een uitkering of iets anders, de kwetsbaren, gaan we zelfs heel aanklampend werken. Daarvoor hebben we nog eens extra 36 miljoen euro vrijgemaakt voor de noodkoopwoningen, die dringend moeten worden aangepakt. Er zijn extra budgetten vrijgemaakt, ook voor mensen met een sociaal tarief, om hen bij manier van spreken via de OCMW’s te helpen. De OCMW's weten wie die mensen zijn. Er komt extra ondersteuning via minister Somers. Ook van bij ons is daar extra ondersteuning om te kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat die mensen ook zonnepanelen kunnen leggen, zelf energie kunnen opwekken en hun woning kunnen renoveren. Daar zijn de nodige budgetten voor vrijgemaakt.
We zien ook wel dat sinds ene loket begin september er gigantisch veel mensen een aanvraag doen. Het is nu kwestie om al die mensen zo goed mogelijk een antwoord te bieden. Dat is de reden waarom we extra budget hebben voorzien voor de energiehuizen. Zij kunnen extra deskundigen aanwerven. Dat zal nog even duren. Daarom hebben we een oproep gedaan aan zelfstandigen en freelancers die onmiddellijk kunnen worden ingezet. Er hebben er zich 250 aangemeld. Zij kunnen de komende weken en maanden al die dossiers ondersteunen. Daarnaast moeten we natuurlijk ook zien dat de hele bouwsector, en eenieder die met energie bezig is, ook kan volgen.
Ik blijf er immers bij, collega D'Haese, dat we hier vanuit Vlaanderen wel degelijk mee bezig zijn. Er is de jobkorting. Daarnaast is er het doel om op een structurele manier de woningen maximaal te isoleren. U hebt ook de berichtgeving gezien dat woningen die heel goed geïsoleerd zijn, woningen zijn met een heel lage factuur. Ik las gisteren nog iets in de krant over een factuur van 20 of 30 euro. Dat zijn woningen die supergoed geïsoleerd zijn. 80 procent van onze woningen is heel slecht geïsoleerd. Het heeft dus geen zin om een maandelijkse cheque of wat dan ook te geven. Neen, we gaan er structureel mee aan de slag. Het is nu aan ons, aan onze energiehuizen, aan onze deskundigen, om die dossiers allemaal zo goed mogelijk aan te pakken en de betalingen te doen. Nogmaals, ik wacht op het decreet Groenestroomcertificaten, waar we onze nek hebben uitgestoken en waarvan ik hoop dat we groen licht krijgen van de Raad van State.
Nogmaals, als u een voorstel doet, wil ik dat wel eens zien. Zomaar zeggen dat Engie of Total dat moet betalen? Ja, als u mij zegt hoe ik dat juridisch hard kan maken, graag. Ik zou niet liever willen, maar dan moet u mij maar zeggen hoe dat moet gebeuren, want het zomaar terughalen bij diezelfde mensen, is een ‘no pasarán’.
De heer D'Haese heeft het woord.
Voorzitter, beste collega's, ik hoor hier zeggen door cd&v: acties van de werkende klasse, betogingen en stakingen hebben nog nooit gezorgd voor meer koopkracht. Mijnheer Bothuyne, ik zou denken dat cd&v de geschiedenis van de werkende klasse, van de arbeidersbeweging in dit land een heel klein beetje beter kent. Zonder betogingen en stakers, mijnheer Bothuyne, werkten de kinderen nog in de mijnen voor een loon waar ze niet van konden leven. Dat is de realiteit. U zou beter moeten weten, mijnheer Bothuyne, want zonder al die acties die het afgelopen jaar gevoerd zijn voor meer koopkracht en voor energiemaatregelen, waren deze Vlaamse Regering en de Federale Regering helemaal niet in beweging gekomen en waren de maatregelen die er vandaag zijn – die te weinig zijn, maar die er toch al zijn –, er in een geen enkel geval geweest.
Er wordt hier gezegd dat het niet realistisch is om die kosten uit de factuur te halen. Het enige dat vandaag niet realistisch is, beste collega's, is dat gezinnen, bedrijven en zelfstandigen dit soort facturen moeten blijven betalen. Dat is vandaag niet realistisch.
Minister, als u een oplossing wilt en u weet waar u de factuur naartoe kunt schuiven, stop dan als N-VA met het verzet tegen het afromen van die overwinsten zoals jullie nu al heel de tijd doen. Zorg dat we die overwinsten deftig kunnen afromen, en dan kunt u dat geld gebruiken om de taksen uit de factuur te halen. (Applaus bij de PVDA)
De actuele vraag is afgehandeld.