Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
Minister, uw partijgenoot Theo Francken, federaal staatssecretaris, is vandaag bijna wanhopig op zoek naar opvangplaatsen voor asielzoekers. Hij zoekt die in loodsen, in legerkazernes, tot in zijn eigen gemeente toe.
Op een gegeven moment – en dat nadert met rasse schreden, want volgens de statistieken komen de eerste vluchtelingen hier over twee weken aan – zullen de erkende vluchtelingen moeten doorstromen van de opvangplaatsen van Theo Francken naar de huurmarkt, naar de Vlaamse huurmarkt, naar uw huurmarkt.
De Vlaamse huurmarkt is daar vandaag echter niet klaar voor. Het aanbod is veel te beperkt en de huurprijzen veel te hoog. En wat ik u vandaag verwijt, mevrouw Homans, is dat u die huurmarkt daar ook niet klaar voor maakt. Al jaren staan er tachtigduizend Vlamingen in de wachtrij voor een sociale woning. En de private huurmarkt wordt alsmaar onbetaalbaarder.
Vorige week hebt u in de media een open brief gekregen van tien organisaties, en niet van de minste: armoedeorganisaties, huurorganisaties en vluchtelingenorganisaties. Zij vragen u allemaal met aandrang om dringend doortastende maatregelen te nemen op de huurmarkt, omdat er anders drama’s zullen ontstaan. Die drama’s zullen zich vertalen in het feit dat een opvangprobleem van Francken het woonprobleem van u wordt, minister. Welke maatregelen zult u treffen om die drama’s te vermijden?
Minister Homans heeft het woord.
Mevrouw Moerenhout, afgaande op uw communicatie in De Standaard vandaag, moet ik toch zeggen dat uw partij met een gespleten tong spreekt. Ik verklaar mij nader. Uw partijvoorzitter zegt op eender welk forum dat de asielzoekers die binnenkort erkende vluchtelingen zullen zijn, hoogopgeleide profielen hebben, dat ze een absolute meerwaarde zullen zijn voor onze economie en dat ze allemaal onmiddellijk aan het werk zullen gaan.
U legt nu onmiddellijk de link met sociale huisvesting. Mijn vraag aan Groen is: wat is het nu? Wat is in uw ogen nu het profiel van die mensen? (Applaus bij de N-VA)
Als ze aan de voorwaarden voldoen om in aanmerking te komen voor een sociale woning, kunnen ze zich inschrijven op de wachtlijst, net zoals iedereen dat moet doen. Als men erkend is, betekent dat ook dat men een inkomen heeft. Ofwel is dat een leefloon, ofwel een inkomen uit arbeid. Zij moeten zich dus beredderen op de private huurmarkt. 20 procent van alle Vlamingen doet dat momenteel ook. Zij kunnen dat ook. Er zijn op de private huurmarkt nog heel veel leegstaande woningen en dergelijke meer.
U spreekt in uw communicatie ook over huursubsidies. Zoals ik vanmorgen in de commissie nog eens heb uitgelegd, gaat dat over onbewoonbaar verklaarde woningen. Ik ga er niet van uit dat elke private huurwoning in Vlaanderen per definitie onbewoonbaar is. Ik heb, in tegenstelling tot u, wel vertrouwen in de private eigenaars en verhuurders.
Ik wil ook nog even zeggen dat we wel degelijk bouwen, bijbouwen en renoveren. 2015 is een recordjaar geweest met bijna een miljard euro aan investeringen, zowel renovatie als bijbouwen. U zegt nu samen met de mensen van het Netwerk tegen Armoede dat ik onmiddellijk ik-weet-niet-hoeveel sociale woningen moet bijbouwen, maar ik weet niet of u beseft dat de gemiddelde kostprijs 160.000 euro per woning is, en de gemiddelde doorlooptijd vier jaar. Dat staat er dus niet van vandaag op morgen.
Ik vind, in tegenstelling tot wat u in uw communicatie zegt, woonbegeleiding wel degelijk zeer belangrijk. Ik kan u zeggen dat we in het kader van de asielcrisis 20 miljoen euro hebben vrijgemaakt voor die lokale besturen die de meeste instroom van erkende vluchtelingen krijgen, om onder andere ook bijkomend in te zetten op woonbegeleiding, want dat is wel degelijk zeer belangrijk. (Applaus bij de N-VA)
De feiten zijn de feiten. De feiten zijn dat er momenteel al 80.000 Vlamingen op de wachtlijst staan en dat er duizenden erkende vluchtelingen zullen bijkomen. Minister, u bent verantwoordelijk voor wat er op de huurmarkt gebeurt. Als u in uw antwoord over semantiek begint, dan is dat een zwaktebod tot en met. Er werd hier gevraagd, met applaus van uw fractievoorzitter, wat u voorstelt. U zegt verder geen mogelijkheden te zien op de huurmarkt, maar vorige week communiceerde de fractievoorzitter van een meerderheidspartij, Bart Somers, burgemeester van de stad Mechelen, dat hij 400.000 euro investeert in sociale verhuurkantoren voor erkende vluchtelingen. (Opmerkingen van Bart Somers).
U moet uw persberichten nalezen, mijnheer Somers. U zou ook leegstand bestrijden en leegstaande woningen een herbestemming geven om erkende vluchtelingen op te vangen.
Minister, mijn vraag is: als een fractievoorzitter van een meerderheidspartij het kan op stedelijk niveau, waarom kunt u het niet op Vlaams niveau?
Mevrouw Partyka heeft het woord.
Er is inderdaad een probleem. Er zullen 21.000 erkende vluchtelingen op de Vlaamse huurmarkt bijkomen. Ze zullen vooral op de privémarkt komen, waar een probleem is van aanbod en kwaliteit. Er zal zich dus een probleem van verdringing voordoen op de huurmarkt. Er is een grote nood aan een uitbreiding van het aanbod. De Vlaamse Regering is bevoegd om structurele maatregelen te nemen. Minister, u zult 10 miljoen euro extra uittrekken voor sociale verhuurkantoren. Dat is een positieve evolutie. Bovendien zal in extra middelen worden voorzien voor woonbegeleiding door lokale besturen. De vluchtelingen zullen immers door de lokale besturen, door de OCMW’s, op de huurmarkt moeten worden begeleid. Er is ook een probleem van discriminatie. We zullen de lokale besturen moeten helpen om de vluchtelingen een woning te bezorgen.
De heer Somers heeft het woord.
Er zal druk ontstaan op het onderste segment van de huurmarkt omdat de asielzoekers in onze samenleving terechtkomen. Vraag en aanbod worden vandaag al verstoord. De samenleving moet ervoor zorgen dat het aanbod in het onderste segment vergroot en uitbreidt. We kunnen dat niet doen voor bepaalde doelgroepen, want dan zijn we geen rechten, maar voorrechten aan het creëren voor asielzoekers. Dat is natuurlijk het laatste wat we moeten doen. Als we de sociale verhuurkantoren uitbreiden, dan zal het in de eerste plaats zijn voor mensen die al lang op de wachtlijst staan. Als deze mensen via sociale verhuurkantoren aan een woning kunnen geraken, komen er op dezelfde huurmarkt andere woningen vrij. Mijn pleidooi is na te denken over hoe we het onderste segment van de huurmarkt kunnen versterken en het aanbod kunnen vergroten, zowel privaat als publiek. (Applaus bij Open Vld en N-VA)
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
Minister u bent de coördinerende minister. De steden en gemeenten hebben nood aan een gecoördineerde aanpak. Ze hebben nood aan informatie over wat er op hen afkomt en hoe ze er op een goede manier moeten mee omgaan. Ze wensen ook duidelijkheid over wat de gevolgen zullen zijn en hoe ze het hoofd zullen moeten bieden aan wat er op hen afkomt op het vlak van huisvesting. Er worden natuurlijk al inspanningen gedaan, en dat zal ook nodig zijn. De VVSG heeft berekend hoeveel bijkomende woningen er nodig zullen zijn via sociale verhuurkantoren. Dat is niet om voorrechten te creëren, niemand vraagt daarom. Iedereen vraagt wel structurele maatregelen voor het onderste segment van de huurmarkt. Minister, leg een plan voor, want steden en gemeenten zitten erop te wachten en vragen om duidelijkheid. (Applaus bij sp.a)
De heer Anseeuw heeft het woord.
Mevrouw Moerenhout, u pleit voor woonzekerheid voor elke erkende vluchteling. Ik ga voort op uw communicatie eerder op de dag, want nu blijft u eerder op de vlakte. U wil daarvoor drie instrumenten gebruiken. Ten eerste, u pleit voor een versnelde bouw van sociale woningen, maar die werd al gerealiseerd. Elk jaar opnieuw worden er meer woningen opgeleverd. Er is geen enkele reden waarom die trend zou worden gebroken. Ten tweede, u pleit voor meer geld voor huurpremies. Dat komt er en dat weet u, want de begroting werd deze ochtend toegelicht. Ten derde, u bent voorstander van een uitbreiding van de sociale verhuurkantoren. Ook dat gebeurt al. De voorbije jaren bedroeg de groei telkens gemiddeld 10 procent in het woonpatrimonium van de SVK’s. Thans mikken we op een verhoging van die groei met 20 procent.
De vraag is wat u met de uitbreidingen wilt doen. Als u, zoals u zegt, elke erkende vluchteling onmiddellijk een woning wilt geven, dan betekent dit dat u voorrang wil geven aan erkende vluchtelingen. Daar past de N-VA voor.
U breekt een lans voor woonzekerheid voor nieuwe erkende vluchtelingen. Wij breken een lans voor woonzekerheid voor elke woonbehoeftige in Vlaanderen. Voorrang geven rijmt daar niet mee.
Als u geen voorrang geeft, vraag ik me af waarover uw vraag dan wel handelt. Alle uitbreidingen die u vraagt, liggen immers al op tafel. Dat weet u en dat staat ook in de begroting.
Voorzitter, het zal u niet verbazen dat ik de analyse van collega Anseeuw volmondig bijval.
Mevrouw Moerenhout, u reageerde op mijn antwoord dat de wachtlijsten voor een sociale woning zouden groeien. U zegt daarmee dus dat een erkende vluchteling per definitie terecht moet kunnen op de sociale huurmarkt. U houdt er helemaal geen rekening mee dat betrokkenen misschien wel eens een inkomen zouden kunnen hebben uit arbeid, wat volgens uw voorzitter blijkbaar wel schering en inslag zal zijn.
We moeten roeien met de riemen die we hebben. We bouwen sociale woningen bij. Dat heeft niets te maken met deze crisis. Ik herhaal dat in 2015 een record aan investeringen is genoteerd van 1 miljard euro en dat de SVK’s worden uitgebreid, zoals deze ochtend overigens in commissie werd toegelicht.
Mevrouw Partyka, u verwijst naar de 10 miljoen extra vrije beleidsruimte die ik van mijn collega’s heb gekregen, waarvoor oprechte dank. Die zullen we gebruiken voor SVK’s, maar die beslissing was al genomen vooraleer we met deze crisis werden geconfronteerd. Ze heeft dus niets te maken met de vluchtelingencrisis. Een SVK is een goed instrument om meer woningen tegen sociale huurprijzen op de markt te brengen.
Wie een woning huurt via een SVK, krijgt een huursubsidie. U kent het verschil tussen huursubsidie en huurpremie. Dat heb ik deze ochtend nog eens duidelijk gemaakt.
Mijnheer Somers, uw communicatie verwarde me enigszins. Ik vond ze goed, maar ik wist niet precies welke richting u uit wilde met de SVK’s. Het stemt me alleszins tevreden dat u nu klaarheid hebt geschapen. In Mechelen staan volgens u ongeveer 250 mensen op de wachtlijst voor een woning via een SVK en u wilt de erkende vluchtelingen absoluut geen voorrang geven. U vindt een SVK een goed instrument om meer betaalbare woningen op de markt te brengen.
U hebt gelijk met uw standpunt dat het onderste segment van de privéhuurmarkt moet worden versterkt. Dat moeten we ook doen via de huurwetgeving. We moeten de eigenaars, de potentiële verhuurders, veel meer vertrouwen geven, zodat ze veel meer zin hebben en meer zekerheid krijgen om hun eigendom op de markt te brengen. Nu bestaat er een vreemde balans, die niet in evenwicht is, met enerzijds de rechten van de huurders die absoluut moeten worden gevrijwaard en anderzijds deze van de verhuurder, eigenaar. Momenteel herschrijven we de huurwetgeving. Dit aspect zal daarin zeker worden opgenomen.
Mevrouw Hostekint, ik ben coördinerend minister van heel veel bevoegdheden, maar van deze bevoegdheid net niet. Het is de minister-president die coördineert in het kader van de vluchtelingencrisis. Het was wel nodig om hierover even duidelijkheid te geven.
Wat de inspanningen via de SVK betreft, heb ik vanochtend in de commissie al gezegd dat we er op één jaar tijd 1000 woningen bij hebben die via een SVK worden verhuurd. Ik denk dat er in 2014 ongeveer 6600 waren, in 2015 7800. Ik vind dat echt wel een verdienste, ik vind dat een zeer nuttig instrument. Zullen we mensen een dak boven het hoofd moeten geven? Ja, absoluut. Zullen we ze voorrang geven op de sociale woningmarkt, wat u, voor alle duidelijkheid, niet beweerd hebt, mevrouw Moerenhout, en ik heb ook nooit gezegd dat u dat beweerd hebt? Neen, dat zullen we niet doen. Mogen ze zich inschrijven als ze voldoen aan de voorwaarden? Absoluut. Voor het overige moeten ze zich beredderen op de private huurmarkt, net zoals iemand anders die bijvoorbeeld al lang in Vlaanderen leeft, die het misschien ook niet altijd even gemakkelijk heeft, maar die wel een inkomen heeft uit arbeid, of een leefloon. En die mensen kunnen het ook.
Collega van CD&V, we zeggen hier vandaag exact, maar dan ook exact hetzelfde. Het aanbod op de algehele huurmarkt, zowel privé als sociaal, is te klein. Het moet worden uitgebreid, en dat is exact wat wij zeggen.
Collega van de N-VA, u zegt dat u investeert in sociale woningen, maar u bespaart in sociale woningen, met 15 procent deze legislatuur.
Minister, u hebt het op het einde rechtgezet, maar u hebt eerder vandaag geïnsinueerd dat Groen aan vluchtelingen voorrang wil geven voor sociale woningen. Het feit dat u die leugen volhoudt, is een teken van onmacht en onkunde. Ik ben blij dat u dat op het einde hebt rechtgezet. Ik verwacht dat u dat ook op de sociale media zult doen, want het is heel kwalijk, voor de mensen in de maatschappij, voor de Vlamingen op de huurmarkt. (Applaus bij sp.a en Groen)
Tot slot zou ik u graag willen oproepen om te luisteren naar de tien organisaties die u een brief hebben geschreven, en naar uw eigen Vlaamse Woonraad, uw eigen adviesorgaan dat u hetzelfde advies geeft als wat ik u hier vandaag vraag. Dat zal ten goede komen, niet alleen aan de erkende vluchtelingen, maar ook aan de Vlaamse huurders, want hun huurprijs is vandaag al veel te hoog en als u niets onderneemt, zal hun huurprijs nog verder stijgen. En tot slot, zal het ten goede komen aan de steden en gemeenten, want zonder extra ondersteuning van de Vlaamse Regering moeten zij het alleen aankunnen en ze kunnen het vandaag niet alleen aan.
De actuele vraag is afgehandeld.