Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de ambitie om Vlaanderen energiezuiniger te maken en de timing voor de aangekondigde aanpassing van de energiepremies
Verslag
De heer Danen heeft het woord.
Minister, collega’s, vorige week leek er een hoerastemming te zijn ontstaan rond de gestegen energierenovatiepremies of isolatiepremies. Op het eerste zicht zou je kunnen zeggen: goede zaak, fantastisch dat de Vlaamse bouwer of verbouwer grondig renoveert en de isolatieverplichtingen daarbij heel erg opvolgt.
Op het tweede zicht, minister, lijkt er toch wat meer aan de hand te zijn. Want wat zien we? Heel wat van die beslissingen zijn ingegeven door onzekerheid, die door uw beleid mee wordt geïnitieerd.
Waarom is dat zo? Vorig jaar, toen we nog maar een paar weken in het parlement waren, kondigde u al aan dat u die premies zou afschaffen. Wat gebeurde er? Mensen gingen massaal isoleren. Nog niet zo lang geleden zei u dat het eind dit jaar zou gedaan zijn en zo zette u nog meer druk op die mensen. Een paar weken geleden zei u dat het werd verlengd en dat de termijn eind juni van volgend jaar zou aflopen.
Minister, dat noem ik geen goed beleid. U stort de mensen in onzekerheid. De uitdagingen zijn immens, zoals u zelf aangaf. Een vijfde van onze daken is niet geïsoleerd, de helft van onze muren is niet geïsoleerd, twee derde van onze vloerisolatie ontbreekt. Met de druppelsgewijze aanpak die nu voorligt, zullen we er niet komen. Er is veel meer nodig.
De mensen, de verbouwers, hebben recht op duidelijkheid, minister. Zij moeten weten waar ze aan toe zijn, niet alleen nu de komende maanden, maar de komende jaren. Wanneer zult u die duidelijkheid creëren?
De heer Gryffroy heeft het woord.
60.000 premies dit jaar. Daar kunnen we inderdaad niet over klagen. De mensen vinden hun weg naar minder kilowattuur verbruik.
Wat is echter het probleem? Het probleem is dat de premies momenteel worden uitgedrukt in dikte van isolatie. In Vlaanderen is dat minimaal 14 centimeter rotswol om een premie te krijgen, in Wallonie 18 centimeter. Om een belastingvoordeel te krijgen, volstaat 10 centimeter.
Tegelijk willen we tegen 2050 streven naar een energiepeil voor alle woningen van E60. Daarvoor ben je verplicht om de constructie aan te pakken, en helpt het niet om enkel rotswol te plaatsen van bijvoorbeeld 14 centimeter dik. Dat noemen we in het vakjargon het ‘lock-in’-effect. We geven nu een premie voor isolatiediktes die later onvoldoende kunnen blijken om de norm te halen die we nu vooropstellen.
Daarom hebben we al verschillende keren gevraagd wanneer de aanpassing van het premiestelsel er komt. We moeten een premiestelsel uitwerken dat gericht is op de toekomst. U hebt enkele weken geleden inderdaad gezegd dat het vermoedelijk iets wordt voor eind dit jaar plus een regularisatietijd van zes maanden, dat is eind juli. Maar we zijn 15 november. Dan heb ik schrik dat we er dit jaar misschien niet meer komen en dat het januari of februari wordt. Hoe langer we het uitstellen, hoe langer we met het ‘lock-in’-effect zitten.
Minister, kunt u nu een correcte planning geven? We riskeren dat mensen nu een investering doen, die later onvoldoende zal zijn.
Minister Turtelboom heeft het woord.
De hervorming van de premies zit er inderdaad aan te komen. De timing waarnaar u verwijst, mijnheer Gryffroy, houd ik nog altijd aan. Ik ben vooral heel blij met de stijging van het aantal premies. We zitten nu ongeveer opnieuw op het niveau van 2011-2012. We hebben een terugval gehad.
Wat ook de reden is waarom mensen een premie aanvragen, voor mij is het allerbelangrijkste dat de premie wordt aangevraagd en dat men isoleert. Uit onderzoek blijkt dat 18 procent van de woningen vandaag nog geen dakisolatie heeft. Op 2,3 miljoen woningen en 400.000 appartementen zou je kunnen zeggen dat er nog een kleine 500.000 daken niet zijn geïsoleerd. Dit jaar zullen we voor 50.000 daken premies geven. We zijn opnieuw met een inhaalbeweging bezig. We zien een sterke stijging bij de premie voor dakisolatie en vooral bij de combipremie. Die stijging is nog veel groter. Ik zal de gedetailleerde cijfers overmaken.
Wat is het doel van de hervorming van de premies? Van uitstel mag geen afstel komen. Alles moet erop gericht zijn om mensen vandaag, morgen of overmorgen te doen beslissen om een concrete planning te maken voor hun dakisolatie. Als je dak is geïsoleerd, kun je een derde van je energiekosten besparen. Als je een energiekost hebt van 1500 euro per jaar kan die dus dalen naar 1000 euro. Alles moet erop gericht zijn om mensen nu aan te zetten om te isoleren, en niet over vijf jaar.
Wat zal de hervorming inhouden? De hervorming zal veel meer inzetten op totaalrenovatie omdat men dan de hoogste rendementen heeft. Daarnaast zullen een aantal normen worden aangepast. Het klopt immers, zoals de heer Gryffroy heeft gezegd, dat we nog werken met verschillende diktes die toekomstgericht niet altijd voldoende zijn aangepast maar die vaak ook een zeer complex kluwen vormen. Soms heeft men voor één onderdeel vier verschillende soorten premies, afhankelijk van de dikte van het materiaal. Dat is te veel, te complex en te onduidelijk. Het premiesysteem zou vooral de totaalrenovatie tot doel moeten hebben. Daarbij worden mensen aangezet om nu te isoleren, want elk jaar zonder isolatie is een verloren jaar. Uit een recent onderzoek blijkt bovendien dat de waarde van een huis dat niet geïsoleerd is in 2015, jaarlijks met 1 procent daalt. De waarde van een huis dat in orde is, stijgt met 1 à 1,5 procent. Het is belangrijk om de woning up-to-date te houden en er vooral op het vlak van energie voor te zorgen dat ze in orde is.
Volgende week starten we met het overleg binnen de regering. We handhaven de timing om tegen juli 2016 tot een akkoord te komen met de uitvoering van de premies. Ik wil nog dit jaar de principiële beslissing nemen over de wijze waarop het premiesysteem zal worden hervormd. Wanneer een premiestelsel te lang onveranderd blijft, past men zich daaraan aan en gaat men ervan uit dat die premie ook vijf jaar later nog kan worden aangevraagd. Dat moet eruit. Nu isoleren is het allerbelangrijkste.
Minister, ik ben blij dat u positief bent. Ik ben zelf ook positief of probeer dat toch te zijn. Maar in dit geval vind ik dat wel moeilijk. Ik vind uw euforie een beetje misplaatst. Uw beleid doet me denken aan een winkel waarbij op een bordje staat: uitverkoop wegens sluiting. En dan bent u blij dat u deze week zoveel verkocht hebt. Ik vind dit een omgekeerde redenering.
U zegt dat u bezig bent met een hervorming die halverwege volgend jaar moet ingaan. Dat is al bijna twee jaar na de eerste aankondiging van de hervorming. Ik verwacht duidelijkheid. De Vlaamse bouwer of verbouwer plant zijn verbouwingen soms maanden en jaren op voorhand. Hij wil duidelijkheid. Ik vraag u dat u die duidelijkheid zou verschaffen.
Minister, het is positief dat u spreekt over totaalrenovatie. Daarmee lost u het probleem van die verschillende diktes op, ongeacht of men nu alleen platen plaatst tussen de verschillende spanten of het volledige dak isoleert. Ook het systeem van warmtepompen moet worden hervormd.
Ik blijf er ook bij dat het premiestelsel dringend moet worden hervormd. Zo niet, klopt het niet meer met de langetermijndoelstelling die we willen behalen. Minister, als u zegt dat u zult proberen om binnen de vijf weken tot een principeakkoord te komen binnen de regering, dan veronderstel ik dat u daar ook nog mee naar de commissie zult komen zodat we ook daarover in de commissie nog van gedachten kunnen wisselen. U hebt zelf gezegd dat na de definitieve beslissing nog zes maanden het oude systeem wordt toegepast vooraleer wordt omgeschakeld naar het nieuwe systeem. In dat geval haalt u 1 juli niet.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, ik ben blij met het gestegen aantal premies en met de hervorming die u aankondigt. Het is goed dat u meer nog dan vandaag wilt inzetten op die totaalrenovatie. Dat is een heel belangrijk signaal. Het is ook goed dat u snelle beslissers wat meer voordeel wilt geven dan diegenen die nog langer wachten. Wat ons betreft, mag een geleidelijke afbouw van premies geen afschaffing daarvan inhouden. Het is heel belangrijk om in een blijvende stimulans te voorzien. Mensen hebben soms goede redenen waarom zij dit jaar of zelfs volgend jaar nog niet in staat zijn om hun woning aan te pakken. Wat ons betreft dus geen afschaffing van de premies maar wel extra aandacht voor de sociaal zwakkeren die worden geconfronteerd met hogere energiefacturen. We moeten de energiearmoede bij de bron aanpakken.
Minister, wat wilt u extra doen om die doelgroep preventief te helpen om hun energiefactuur te doen dalen en er op die manier voor te zorgen dat er energie, maar ook geld, bespaard wordt bij de gezinnen?
Mevrouw Van Volcem heeft het woord.
Minister, u voert een goed beleid. Alleen al het cijfer van 60.000 premie-aanvragen toont aan dat uw beleid werkt. Ik vind het zeer goed dat u dat blijft stimuleren, om de mensen zo vlug mogelijk te laten isoleren – want de goedkoopste energie is de energie die je niet verbruikt. Uiteraard moet de afbouw geleidelijk gebeuren. Uiteraard moeten uw totaalaanpak en de hervorming in de ministerraad gebeuren, en dan moet dat naar het parlement. Uw coalitiepartner, de N-VA, die hier het probleem aankaart, zal dat dan uiteraard mee ondersteunen aangezien ze die visie genegen is.
Minister, laat u niet opjagen. En laat de mensen zoveel mogelijk nog isoleren, beter vandaag dan morgen.
De heer Beenders heeft het woord.
Minister, de vorige Vlaamse Regering voorzag in haar begroting in ongeveer 50 miljoen euro om energiepremies uit te betalen, om zo de energiefactuur maximaal onder controle te houden. We weten dat de energiefactuur sinds een jaar door tal van maatregelen aanzienlijk is gestegen. Als minister hebt u die 50 miljoen euro geschrapt in de begroting. U hebt gezegd dat elke energiepremie moet worden betaald door die door te rekenen in de elektriciteitsfactuur. Nu u met de hervorming bezig bent, is het misschien het ideale moment om vooral de betaalbaarheid van de elektriciteit te garanderen, zoals ook de heer Bothuyne zegt. Vandaar mijn vraag: zult u met de hervorming opnieuw in eigen middelen voorzien in de begroting, om toch een deel van die energiepremies zelf te betalen, vanuit de Vlaamse Regering, zodat de elektriciteitsfactuur niet nog meer zal stijgen wanneer de hervorming wordt doorgevoerd?
Mijnheer Beenders, ik vind het mooi dat u bezorgd bent om de energiefactuur. Die bezorgdheid was er misschien beter iets sneller gekomen in de vorige legislatuur. Dan hadden we vandaag in een andere situatie gezeten. (Opmerkingen bij sp.a)
Ja, ik weet dat die opmerking pijn doet.
Mijnheer Daenen, u zegt dat als je op een winkel ‘totale uitverkoop’ zet, je blij bent als de omzet stijgt. U maakt daarbij een fundamentele denkfout. Ik ga de winkel van de energiepremies niet sluiten. Ik ga hervormen om de mensen meer tot renovaties aan te zetten. Geen enkele hervorming zal ertoe leiden dat we op een bepaald moment tegen de mensen gaan zeggen: ‘Trek uw plan. Wij stimuleren u niet meer om energie-efficiënte investeringen te doen.’ Neen, een hervorming moet als doel hebben dat meer mensen effectief gaan isoleren. De enige kilowattuur die echt gratis is, is deze die je niet verbruikt.
Ik vraag aan de minister en aan de meerderheid dat zij duidelijk zouden zijn en aan de mensen zouden uitleggen wat zij kunnen verwachten. Niet alleen nu, de komende weken en maanden, maar ook de komende jaren. Wie verbouwt, plant dat meestal lang op voorhand. Die verbouwingen duren lange tijd, zeker als je totaal renoveert. We kunnen alleen maar zeggen dat mensen verwachten dat een beleid niet druppelsgewijs maar gecoördineerd tot stand zal komen. Ik hoop dat, zoals u hebt gezegd, het Renovatiepact zal worden geïntegreerd met de energiepremies, of andersom, maar dat het geen aparte, geïsoleerde eilandjes zullen zijn want de mensen willen een gecoördineerd beleid dat ook voor de komende jaren duidelijkheid schept.
Het gaat mij hier, voor alle duidelijkheid, niet om de euro’s. We hebben inderdaad in het verleden 100 miljoen euro uitgegeven. Dat zal dit jaar waarschijnlijk ook weer zoveel zijn. Daar moeten we niet aan komen. Het gaat mij om de inhoudelijke hervorming. En ja, mevrouw Van Volcem, dan wil ik inderdaad dat de minister wél mag worden opgejaagd. In de commissie werd al meerdere keren gevraagd wanneer we het inhoudelijke gingen hervormen. Het gaat niet over het totaalbedrag maar over hoe ik mijn constructie moet isoleren, hoe ik mijn warmtepomp moet aanpakken. En dat moet niet op een korte termijn worden bekeken, maar op een lange termijn. Wij willen dat de woningen op lange termijn E60 halen. Dat is de doelstelling. Daartoe moet je nu het inhoudelijke hervormen en niet over euro’s discussiëren. Ik jaag haar inderdaad wel op. (Applaus bij de N-VA)
De actuele vragen zijn afgehandeld.