Commissie voor Openbare Werken, Mobiliteit en Energie Vergadering van 01/03/2005
Vraag om uitleg van de heer Eloi Glorieux tot de heer Kris Peeters, Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, over de gebrekkige verdeling van spaarlampen in uitvoering van een resolutie van het Vlaams Parlement
De voorzitter: Aan de orde is de vraag om uitleg van de heer Glorieux tot de heer Peeters, Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, over de gebrekkige verdeling van spaarlampen in uitvoering van een resolutie van het Vlaams Parlement.
De heer Glorieux heeft het woord.
De heer Eloi Glorieux: Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, mijn vraag gaat over de uitvoering van een resolutie van het Vlaams Parlement die tijdens de vorige legislatuur quasi unaniem werd goedgekeurd. In de resolutie staat dat alle burgers in Vlaanderen een energiebon krijgen, die kan worden ingeruild tegen een kwaliteitsvolle spaarlamp, een spaardouchekop of een energiemeter.
Deze maatregel heeft heel wat voordelen. Spaarlampen gebruiken 80 percent minder stroom dan klassieke gloeilampen. Een spaardouchekop bespaart 5 liter water per minuut, en uiteraard ook de energie om het water te verwarmen.
Als een gezin van vier personen op een efficiënte manier gebruik maakt van de energiebon, de spaarlampen en de spaardouchekop, kan 87 euro per jaar worden bespaard op de energierekening.
Dat kan 8 tot 10 jaar lang, met name de levensduur van een spaarlamp.
Indien alle Vlamingen nuttig gebruik maken van de spaarlamp - dus als de spaarlamp wordt gebruikt in het salon, waar de lamp meerdere uren per dag brandt, zal meer worden bespaard dan wanneer de lamp in het toilet hangt, tenzij het hele gezin acute diarree heeft - kan in Vlaanderen de energie worden bespaard die een klassieke centrale van 100 megawatt opwerkt. Dat komt overeen met een klassieke steenkoolcentrale of ongeveer 20 percent van de jaarlijkse productiecapaciteit van bijvoorbeeld kernreactor Doel 1.
Het is dus geen nutteloze maatregel. De maatregel heeft wel degelijk effect en is rendabel. De maatregel kost de distributienetbeheerders ongeveer evenveel als het gratis ter beschikking stellen van 100 kilowattuur. Het voordeel van deze maatregel blijft evenwel 8 tot 10 jaar duren. De mensen ervaren dus jaar na jaar hetzelfde voordeel, voor een eenmalige investering van de grootte van de gratis 100 kilowattuur. Uiteindelijk werd, op een afgezwakte wijze en gespreid in de tijd, begonnen met de uitvoering van de resolutie. Hierdoor slagen de distributienetbeheerders er heel gemakkelijk in de energiebesparingsdoelstelling van 1 percent te halen. Mijnheer de minister, vorige week hebt u als antwoord op een vraag gezegd dat u onderzoekt hoe u de doelstelling kunt optrekken. Dat is inderdaad zeer zinvol.
De verdeling van de eerste spaarlampen startte in september 2004 en de actie loopt tot eind april 2005. In deze periode moet elk gezinshoofd een spaarlamp krijgen. In 2006 moet de tweede fase in werking treden, waarbij elk ander gezinslid de keuze krijgt tussen een spaarlamp en een spaardouchekop.
De energiemeter die in de resolutie was opgenomen, is ondertussen verdwenen. Ook van de begeleidende informatiecampagne om de burgers te informeren over de voordelen van het gebruik van een spaarlamp, is niet veel terechtgekomen.
Op de koop toe werd de in de resolutie geboden mogelijkheid om te kiezen tussen verschillende soorten spaarlampen niet uitgevoerd, en krijgen de mensen de klassieke spaarlamp. Veel mensen kennen de klassieke spaarlamp, maar weten niet dat de voorbije jaren voor bijna elk gebruik spaarlampen op de markt kwamen. Het nut van deze maatregel was dat mensen met meerdere spaarlampen in contact komen en ervan overtuigd kunnen worden dat er naast het gekende, voor sommigen lelijke, type ook moderne modellen beschikbaar zijn.
De spaarlampen worden door de postbode thuis aangeboden. Dat is een goed systeem. Als niemand thuis is, deponeert de postbode een briefje in de bus, waarmee de spaarlamp op het postkantoor kan worden afgehaald.
Uit een krantenartikel van vorige week blijkt dat ongeveer 19 percent van de spaarlampen niet wordt opgehaald. Ik kan me voorstellen dat er heel wat praktische beslommeringen zijn waardoor de lamp niet wordt afgehaald. Een gezin waarvan beide partners werken, kan problemen hebben om tijdens de kantooruren naar het postkantoor te gaan. Bij veel mensen kan het bonnetje verloren gaan tussen het reclamedrukwerk. Andere mensen kunnen het, wegens gebrek aan informatie, kennis en inzicht, niet de moeite vinden om voor een lamp naar het postkantoor te gaan.
In totaal moeten 2 miljoen spaarlampen worden verdeeld, maar GeDIS heeft maar 1,6 miljoen spaarlampen aangekocht. Toeval of niet, dat is precies het aantal spaarlampen dat is verdeeld. Ofwel kon GeDIS perfect vooraf inschatten dat ongeveer 20 percent van de spaarlampen niet zou worden opgehaald. Ofwel werkt hier een ander mechanisme.
Mijnheer de minister, het is belangrijk hieruit lering te trekken voor de tweede fase van de distributie. Is er een verklaring voor het feit dat bijna een vijfde van de spaarlampen niet werd opgehaald? Is er een verklaring voor het feit dat GeDIS slechts voor 80 percent van de gezinshoofden een spaarlamp ter beschikking heeft? Dat is exact het aantal dat werd verspreid.
Mijnheer de minister, zal de tweede fase van de uitvoering van de resolutie, met name de distributie van een spaarlamp of een spaardouchekop per extra gezinslid, effectief worden uitgevoerd? Volgens welke timing zal dat gebeuren? Welke lessen worden getrokken uit de falende distributie tijdens de eerste fase?
Mijnheer de minister, bent u bereid bij de uitvoering van de tweede fase opnieuw over te stappen op het oorspronkelijke voorstel van resolutie, zodat de burgers de keuze hebben tussen verschillende types en modellen van spaarlampen? De meeste mensen kennen de klassieke spaarlamp, maar weten niet dat momenteel voor bijna alle verlichtingsarmaturen kwaliteitsvolle spaarlampmodellen beschikbaar zijn.
Mijnheer de minister, op welke wijze zult u uitvoering geven aan de opdracht van de resolutie om simultaan met de distributie van de spaarlampen een informatiecampagne op te zetten, waarin de nadruk wordt gelegd op het financiële voordeel voor de gezinnen, op tips om het energiebesparingspotentieel van spaarlampen te optimaliseren en op het aanmoedigen van mensen om zelf extra spaarlampen aan te schaffen.
Ik bedoel dan uiteraard een informatiecampagne die de informatie bij elke burger brengt, net zoals de spaarlamp bij elke burger moet geraken. De informatiecampagne tijdens de maand van de energiebesparing is zeer zinvol, maar het moet verder gaan, want ik heb ervaren dat deze informatie niet bij veel mensen terechtkomt.
De voorzitter: De heer Decaluwe heeft het woord.
De heer Carl Decaluwe: Mijnheer de voorzitter, op het ogenblik dat in de pers verscheen dat ongeveer 19 percent van de spaarlampen niet werd verdeeld, kreeg ik een antwoord op een schriftelijke vraag.
Mijnheer de minister, in uw antwoord stelt u dat 90 percent van de Vlamingen al een spaarlamp heeft gekregen. Gaat het over 90 percent van de 81 percent of is er onduidelijkheid over de cijfers? Ik heb het gevoel dat er misverstanden bestaan over de cijfers. Mijnheer de minister, u moet hier niet onmiddellijk op antwoorden, maar misschien kunt u dit eens bekijken.
Mijnheer de minister, gelukkig zijn er geen 400.000 lampen over, want anders zou u worden geïnterpelleerd over het feit dat te veel lampen werden besteld.
De voorzitter: Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Mevrouw Annick De Ridder: Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, het is natuurlijk gemakkelijk te zeggen dat 80 percent dat werd afgehaald net overeenkomt met 20 percent minder productie. Een omgekeerde situatie, waarbij een overschot van 20 percent moet worden verantwoord, zou veel pijnlijker zijn.
De hoofdbekommernis is dat de bedeling niet vlot gebeurt. Mijnheer Glorieux, ik wil erop wijzen dat dat een federale materie is. In de commissie voor de Infrastructuur van het federale parlement werd hierover op 16 februari 2005 een vraag gesteld en werd een antwoord geformuleerd.
Voor Vlaanderen zou het interessant zijn dat een studie wordt gemaakt over de mate waarin deze operatie het beoogde effect heeft bereikt. Door het gebruik van die lampen en spaardouchekoppen is er een besparing gedurende 10 jaar, maar heeft dat ook een mentaliteitswijziging tot gevolg? Worden mensen hierdoor wakker geschud? Worden hierover enquêtes georganiseerd?
De voorzitter: Minister Peeters heeft het woord.
Minister Kris Peeters: Mijnheer de voorzitter, collega's, momenteel loopt een enquête over de eerste fase van de uitvoering van de energiebonactie. In deze enquête wordt eveneens gepeild naar de redenen waarom een deel van de bevolking de spaarlamp niet heeft afgehaald. Het resultaat zal waarschijnlijk een combinatie zijn van verschillende redenen, zoals verhuizen of overlijden. Het feit dat mensen reeds over voldoende spaarlampen en een spaardouchekop beschikken, zal zeker een aangehaalde reden zijn. Een respons van 80 percent kan bovendien moeilijk een falende distributie worden genoemd.
Er is een verklaring voor het feit dat GeDIS slechts voor 80 percent van de gezinnen een spaarlamp heeft aangekocht. In 2003 verdeelde GeDIS op een gelijkaardige wijze spaarlampen en spaardouchekoppen voor beschermde afnemers. De respons op deze actie was iets hoger dan 80 percent. Bij de bestelling van de spaarlampen heeft GeDIS met deze ervaring rekening gehouden. Bovendien heeft GeDIS met de leverancier van de spaarlampen duidelijke afspraken gemaakt over mogelijke bijbestellingen. De praktijk wijst uit dat de inschatting van GeDIS correct was.
Mijnheer Glorieux, het afstemmen van de tweede fase van de energiebonactie op het oorspronkelijke voorstel van resolutie, waarbij de burgers kunnen kiezen uit verschillende types en modellen van spaarlampen, is nog niet aan de orde. In eerste instantie moet worden bekeken of het nog zinvol is een tweede fase te laten doorgaan. Deze beslissing zal gebaseerd worden op de resultaten van de enquête.
In de enquête wordt niet enkel gepeild naar de respons, maar ook naar het effectieve gebruik van spaarlampen en spaardouchekoppen. Een gratis gekregen spaarlamp in de kast of de schuif leggen, is geen energiebesparing. We zullen de evaluatie ook hier bespreken, om te bekijken hoe we de tweede fase moeten aanpakken en welke nuanceringen of bijkomende acties nodig zijn. De actie - als we een tweede fase doen - moet een effectieve energiebesparing als resultaat hebben.
Tijdens het uitvoeren van de eerste fase van de energiebonactie werd door netbeheerders een specifieke informatiebrochure verspreid, die wijst op de financiële en milieuvoordelen van het gebruik van spaarlampen en spaardouchekoppen. Ook in de communicatie van de Vlaamse overheid wordt reeds geruime tijd aandacht geschonken aan het gebruik van spaarlampen en spaardouchekoppen, zowel in brochures als op de website.
De communicatieacties van de Vlaamse overheid hebben een sterk toegenomen bereik. In 2004 telde de website 200.000 bezoekers, tegenover 89.000 in 2003 en 25.000 in 2002. De administratie verspreidde in 2004 ook ongeveer 290.000 brochures, waarvan ongeveer 220.000 exemplaren over REG.
Collega's, we zullen kijken hoe we met de resultaten van de enquête, en met een duidelijke doelstelling voor ogen, bijkomende acties kunnen ondernemen.
De voorzitter: De heer Glorieux heeft het woord.
De heer Eloi Glorieux: Mijnheer de minister, ik ben verwonderd door de reacties van de collega's. Er kan nooit 20 percent overschot zijn, tenzij 120 percent werd besteld. Als we elke Vlaming een spaarlamp moeten geven, wordt het volledige aantal aangekocht en verdeeld.
Er loopt een enquête over de eerste fase. Mijnheer de minister, u zegt dat een mogelijke oorzaak voor het niet afhalen van de spaarlamp is dat mensen al over voldoende spaarlampen beschikken. Net daarom is het belangrijk verschillende types spaarlampen aan te bieden. De klassieke spaarlamp kunnen we niet overal gebruiken, want mensen hebben moderne verlichting waar de klassieke spaarlamp niet in past. We kunnen dus nog veel mogelijkheden tot energiebesparing benutten door mensen vertrouwd te maken met de moderne spaarlampen.
Mijnheer de minister, u zegt dat u niet zeker bent dat de tweede fase er komt. Dat zou ik ten zeerste betreuren. Als mensen een gratis gekregen spaarlamp in de kast laten liggen, is dat nogmaals een bewijs dat een simultane informatiecampagne nodig is. We moeten de mensen op een eenvoudige manier duidelijk maken hoeveel per jaar kan worden bespaard door het gebruik van de lamp. Ik ben ervan overtuigd dat het overgrote deel van de mensen de lamp dan ook effectief zal gebruiken.
Er moet nog veel informatiewerk gebeuren. Het is de taak van de overheid de begeleidende informatie simultaan te verspreiden, opdat de lamp op de meest efficiënte manier gebruikt wordt.
De voorzitter: het incident is gesloten.