Verslag plenaire vergadering
Verslag
Aan de orde is de algemene bespreking van het voorstel van decreet van de heren Vermeiren, Bossuyt, Sannen en Van Grembergen houdende oprichting van een financieringsfonds voor schuldafbouw en eenmalige investeringsuitgaven.
De algemene bespreking is geopend.
Naar aanleiding van een amendement merkte de parlementsvoorzitter gisteren op dat de regering wellicht gevraagd had aan enkele parlementsleden om het in te dienen. Zelfs in dat geval, zo onderstreepte de voorzitter, dragen de parlementsleden daarvoor de volle verantwoordlijkheid. Hetzelfde kan gezegd worden over het voorliggende voorstel van decreet : hoewel het werd ingefluisterd vanuit de regering, blijven de indieners ervoor verantwoordelijk.
Ik begrijp niet waarom u hiernaar verwijst. Wat u zegt is vanzelfsprekend. Er is wel een groot verschil met het amendement van gisteren. In dat geval ging het om een amendement bij een samenwerkingsakkoord. Een samenwerkingsakkoord fnuikt op zich al de mogelijkheden van het parlement; bovendien werd het ingediend naar aanleiding van een decreet ter begeleiding van de begroting; er werd op de koop toe ook nog gewerkt met een amendement. Dat was wat te veel van het goede.
Het reglement bepaalt dat de spoedbehandeling van een voorstel van decreet kan worden gevraagd. Dat is een recht.
- De heer Johan De Roo, eerste ondervoorzitter, treedt als voorzitter op.
Dat betwist ik niet. Ik wil enkel aantonen dat er slechts legistiek werk geleverd wordt. Er wordt een fundamenteel voorstel van decreet besproken zonder advies van de Raad van State en opmerkingen van een inspecteur van Financiën, buiten de normale procedures. Een dergelijke werkwijze zal de slagkracht van het parlement niet bepaald ten goede komen.
Ik heb er niets op tegen dat het parlement zich beraadt over de aanwending van de begrotingsmiddelen als de schuldafbouw sneller verloopt dan gepland. De fundamentele regels van een begroting worden met dit voorstel van decreet echter met de voeten getreden : het fonds is niet eenjarig, niet specifiek en ontsnapt aan de normale controle van parlement en Rekenhof.
Een begroting goedkeuren is een contract aangaan met de burger over de belastingen en de wijze waarop deze moeten worden aangewend. Het is een kunst om juist te begroten en om goed te kiezen. Door het financieringsfonds zou er een permanente begrotingsruiter worden gecreëerd die ontsnapt aan parlementaire controle. De regering zal slechts bij wijze van informatie aan het parlement meedelen wat er met de miljarden aan overschotten zal worden gedaan. Het risico ontstaat dat ministers minder geneigd zullen zijn om de aangegane engagementen binnen het jaar na te komen. In het verleden is het ook gebeurd dat er gauwgauw op het einde van het jaar beslissingen werden genomen. In de loop der jaren is er echter een nieuwe cultuur gegroeid waarbij het aanwendingspercentage dat werd vastgesteld in de begroting steeds meer werd opgedreven. Ik begrijp de zorg van de indieners om de engagementen ten opzichte van de burger zo goed mogelijk na te komen. Deze werkwijze zal echter aanleiding geven tot onnauwkeurigheden en een gebrek aan transparantie.
We moeten rekening houden met de kritiek die enkele vertegenwoordigers van het Rekenhof vanmorgen in de commissie in eigen naam hebben geformuleerd. Met het financieringsfonds wordt een VOI van categorie A in het leven geroepen. Het Rekenhof staat bijzonder kritisch tegenover de creatie van nieuwe VOI's. Vanaf de tweede regering-Van den Brande zijn er nog zeer weinig VOI's bijgekomen. De creatie van nog maar eens een nieuwe VOI staat haaks op de beleidsintenties die minister Sauwens heeft verwoord. De vertegenwoordigers van het Rekenhof hebben ook opgemerkt dat de regels van de rijkscomptabiliteit worden omzeild. De uitgaven ten laste van het fonds kunnen niet vooraf, maar enkel a posteriori worden gecontroleerd : na een periode van vijf jaar. Dat zal ongetwijfeld tot kritiek in het Boek met opmerkingen leiden. Elke uitgave ten laste van de begroting wordt gecontroleerd door de Inspectie van Financiën; het Rekenhof moet voor alle uitgaven een visum geven. Een VOI van de categorie A heeft echter geen visum nodig.
Volgens het Rekenhof heeft het Vlaams Parlement al resoluties goedgekeurd om te vermijden dat de reglementen nog omzeild worden. Bovendien zouden niet-gesplitste kredieten in de toekomst onmogelijk worden, omdat er te veel problemen mee zijn. Zelfs tijdens de begrotingscontrole kunnen al deze tekorten niet opgelost worden. Op deze manier blijven we de annaliteit, specificiteit en transparantieregels omzeilen. Eigenlijk worden onze parlementaire bevoegdheden door enkele parlementsleden uitgehold.
We hebben ook gevraagd wat precies bedoeld wordt met eenmalige investeringsuitgaven. De heer Denys heeft vanmorgen geprobeerd een definitie te formuleren maar toen we die toepasten op concrete voorbeelden, liepen we al gauw vast.
Het Rekenhof zegt ook dat het zindelijker zou zijn drie verschillende decreten in te dienen : één ter oprichting van een fonds, één ter aanpassing van de begroting voor het jaar 2000 en één ter aanpassing van de begroting voor het jaar 2001.
Uit dat alles kan ik alleen maar besluiten dat het hier een nieuwe begroting binnen de begroting betreft, waar het Vlaams Parlement geen controle op heeft. Het is carte blanche. De begroting van het Vlaams Fonds, de Vlaamse Landmaatschappij of OVAM kunnen we zelfs niet wijzigen.
Ik heb u in het verleden nooit zo met het Rekenhof zien schermen. Bovendien vindt deze regering dit instrument niet uit. Ze maakt alleen maar gebruik van een bestaand instrument.
Het Rekenhof vindt drie afzonderlijke inderdaad beter, maar sluit een andere werkwijze niet uit. Er is trouwens een precedent : het Fonds voor Economische Expansie en Regionale Reconversie (FEERR).
Het belangrijkste is echter dat dit initiatief kansen biedt in het belang van iedereen.
Samen met de heren Van Rompuy en Coens dien ik een amendement in om de artikelen twee tot en met vijf als volgt te vervangen : Aan de inkomsten van de middelenbegroting van het jaar 2001 wordt een bedrag toegevoegd van maximaal 2 procent van de som van de niet-gesplitste kredieten enerzijds en van de gesplitste vastleggingskredieten anderzijds van de uitgavenbegroting 2000, met dien verstande dat dit bedrag niet groter is dan de effectieve begrotingssaldi van datzelfde jaar.
Als we op het einde van elk jaar vaststellen dat niet alle kredieten zijn gebruikt - en meestal komt dat bedrag overeen met de voorgestelde twee procent -, dan kunnen we die saldi tijdens de begrotingscontrole gebruiken. Op die manier verliezen het Vlaams Parlement en het Rekenhof hun controlebevoegdheid niet. (Opmerking van de heer Denys)
Het FEERR zal in de toekomst waarschijnlijk niet meer nodig zijn.
Onze initiatieven hebben de bedoeling om het parlementair werk meer inhoud te geven. Het maximale saldo zou eventueel kunnen afwijken van de door ons voorgestelde 2 percent. Wij hebben gezocht naar een oplossing om de middelen optimaal te gebruiken. Waarom zouden we immers de kredieten, als die niet meer noodzakelijk zijn voor schuldafbouw, niet toevoegen aan de begroting? We moeten er echter voor zorgen dat onze parlementaire controlesystemen behouden blijven.
Het spijt mij dat u dit voorstel niet deze voormiddag ingediend heeft. Intussen zijn er zware woorden gevallen.
De minister-president heeft mij, door zijn antwoord, op dit idee gebracht. Dit voorstel wil tegemoet komen aan de bekommernissen van het Rekenhof en een duidelijke controle van het Vlaams Parlement invoeren.
Dit bewijst de nood aan reflectie. (Samenspraken)
Het was niet mijn bedoeling mevrouw Demeester-De Meyer op ideeën te brengen, ik heb enkel gezegd dat in het buitenland de techniek van overdracht ook gebruikt wordt en dat dit in Nederland oploopt tot 2 percent.
Door naar u te luisteren kwam ik tot deze gedachte. Zo wordt het mogelijk om op elk moment, via een amendement, middelen over te dragen naar de begroting van het volgend jaar.
Via dit voorstel krijgt het parlement inzage in wat gebeurt met het begrotingsoverschot. Vandaag gaat het overschot volledig naar schuldafbouw. De minister-president is erin geslaagd om via een samenwerkingsakkoord, in het kader van het stabiliteitspact ons opgelegd door Europa, een grotere autonomie voor Vlaanderen te bedingen. Het overschot hoeft nu niet enkel meer naar schuldafbouw te gaan. Vlaanderen heeft 92 miljard frank meer geparticipeerd in de totale schuldafbouw.
Men zegt dat, als het begrotingsoverschot automatisch overgeheveld wordt naar één groot fonds, de ministers niet meer geneigd zullen zijn om de geplande initiatieven volledig te realiseren. Voorheen wilden ministers in de laatste maanden van het jaar hun middelen volledig uitputten, zelfs als de initiatieven niet echt rationeel waren. De druk om het budget volledig te gebruiken valt weg. De betrokken minister wordt toch gestimuleerd om zoveel mogelijk te realiseren, want als de middelen in een grote pot terecht komen, moet hij hierover opnieuw onderhandelen met de andere leden van de regering.
De opmerking van het Rekenhof en mevrouw Demeester-De Meyer dat de specificiteit van de begroting geschonden wordt, wordt weerlegd door het feit dat volgens de ESR-code de niet-bestemde uitgaven moeten gespecifieerd worden. Ik omschrijf een eenmalige uitgave nogmaals als een patrimoniumverrijkende uitgave, die het actief van de Vlaamse Gemeenschap versterkt. Er bestaan zoveel financierings- en subsidiemechanismen dat men de omschrijving beter beperkt tot dit principe.
Ik ben tegen het amendement van de CVP om twee redenen. Het maakt niet uit om welk percentage het gaat, de druk om het budget uit te putten blijft. Een tweede reden is persoonlijk : deze morgen is mijn vertrouwen geschonden en het zal lang duren voor dit hersteld is. (Applaus bij de VLD, SP, AGALEV en VU&ID)
Dit voorstel van decreet werd vanmorgen uitvoerig besproken in de commissie. De indieners hebber hun zegje kunnen doen, evenals de juridische dienst van het Vlaams Parlement en het Rekenhof. De bespreking werd echter niet afgerond, omdat het voorstel werd ingetrokken. Nu bespreken we in plenaire zitting een nieuw voorstel. Zal er een verslag worden opgemaakt van de commissiebesprekingen?
Het Rekenhof heeft bijvoorbeeld geopperd dat het zindelijker zou zijn om drie decreten in te dienen : een ter oprichting van het fonds, een dat betrekking heeft op de overschotten van de begroting 2000 en een dat betrekking heeft op de overschotten van de begroting 2001. Waarop moeten het Rekenhof en degenen die dit decreet moeten uitvoeren, zich later baseren in geval van twijfel over de precieze inhoud van het decreet?
Eigenlijk wil u geen antwoord krijgen op de vragen die u stelt. Het is net door uw houding dat er geen verslag van de commissiebesprekingen kon worden opgesteld. Er zal natuurlijk wel een gewoon verslag worden gemaakt van de vergadering. Bovendien kunnen we in de Handelingen van gisteren en vandaag een precieze weergave van onze woorden vinden.
- De heer Norbert De Batselier, voorzitter, treedt opnieuw als voorzitter op.
Het Rekenhof en de juridische dienst van het Vlaams Parlement hebben er trouwens alleen maar op gewezen dat het niet zo mooi is om op deze manier te werken. Het is echter wel mogelijk. Het gaat hier dus om estethische en niet om juridische bezwaren. Deze techniek werd vroeger trouwens al toegepast in programmadecreten.
Om te weten wat een decreettekst precies betekent, geldt eerst en vooral de tekst van het decreet zelf. Slechts indien deze onduidelijk is, moet men er de parlementaire voorbereidingen op naslaan. Er zijn twee soorten : de parlementaire stukken en de Handelingen. Aangezien het verslag van de commissievergadering door het intrekken van het voorstel niet het voorwerp zal uitmaken van een parlementair stuk, zullen we enkel een beroep kunnen doen op de Handelingen van gisteren en vandaag. Als we willen dat de opmerkingen van het Rekenhof worden teruggevonden, zullen we deze hier letterlijk moeten voorlezen.
Wat zijn eenmalige investeringsuitgaven? Dat is de kernvraag. Horen bijvoorbeeld scholenbouw en participaties in VOI's hiertoe?
In de tekst staat duidelijk dat de middelen uit het fonds enkel kunnen worden aangewend voor schuldafbouw, reserveopbouw en eenmalige materiële investeringsuitgaven. Het Vlaams Parlement kan de definitie van deze uitgaven nog verder verfijnen bij de concrete toepassing.
Het Financieringsfonds voor Schuldafbouw en Eenmalige Investeringsuitgaven zal een VOI zijn. De controle van het Vlaams Parlement daarop gebeurt a posteriori. Dat is helemaal anders dan een gewone begrotingscontrole.
Maar ik heb het al begrepen : onze vragen vervelen de meerderheid, die er enkel op uit is nu al beleidsruimte te creëren voor de volgende jaren. En diezelfde meerderheid heeft ons gedurende jaren lessen gegeven in Nieuwe Politieke Cultuur. Waarom moet dit voorstel er zo vlug worden doorgejaagd? Wij zijn er voorstander van om dit voorstel op een zindelijke en correcte manier te behandelen in de bevoegde commissie. We willen ervoor zorgen dat het principe van de mogelijkheid tot parlementaire controle niet met de voeten wordt getreden. De goedkeuring van dit voorstel van decreet ondergraaft onze parlementaire fierheid. De heer Geysels heeft gedurende tien jaar vragen gesteld over dergelijke technieken, maar nu is er ineens geen vuiltje meer aan de lucht. En ons wordt dan het spelen van politieke spelletjes verweten.
We zullen dit zeer goed opvolgen en hier blijven vragen over stellen. Op deze manier wordt de rol van de commissies geminimaliseerd. Wij willen zo niet werken. Deze paars-groene regering wil kost wat kost nieuwe beleidsruimte creëren, en wil bewijzen dat ze de macht heeft om dit erdoor te krijgen. Het parlement wordt herleid tot een stemmachine. Het is een schande. We zullen hierover niet langer het woord voeren. (Applaus bij de CVP)
Ik ben altijd bereid om een kort mondeling verslag van de vergadering van deze morgen te geven.
De heer Van Rompuy verwijt ons dat we meer beleidsruimte willen om de restanten van de begroting 2000 te kunnen opgebruiken. In het amendement van de CVP staat echter hetzelfde : meer beleidsruimte creëren voor de overschotten op de begroting 2000. Ook voert de CVP een automatisme in, terwijl de indieners niet zover gaan, en wil ze de overschotten voor alles aanwenden, terwijl wij de mogelijkheden beperken.
Men weet blijkbaar niet wat men precies regelt in het voorstel van decreet en op welke manier men dat doet. Als de indieners zelf niet weten wat de precieze omschrijving van bepaalde termen is, wat doen we dan eigenlijk? Dat is geen zindelijk decreetgevend werk.
De doelstelling van het voorstel van decreet is in se niet slecht. In het verleden heeft Vlaanderen heel wat meer betaald boven de afspraken volgens het samenwerkingsakkoord. We zijn er voorstander dat men daarvoor een oplossing probeert te vinden, maar de manier waarop is dubieus, zowel wat betreft de formulering als wat betreft de uitvoering. Zij die in het verleden de grootste tegenstand tegen VOI's aan de dag legden, zeggen nu dat ze een VOI in de gegeven omstandigheden wel willen aanvaarden. Het systeem holt de parlementaire controle uit, en vermindert de bevoegdheid en de impact van de minister. Er is een amendement ingediend waarin er sprake is van een bedrag van maximaal 2 procent van de som van de niet-gesplitste kredieten enerzijds en van de gesplitste vastleggingskredieten anderzijds. Dat lijkt me geen gek voorstel en het is verregaander dan men nu voorstelt. Het is niet duidelijk wat er precies in het voorstel van decreet staat.
We onderschrijven de doelstelling dat het Vlaams Parlement meer vrijheid moet hebben. Daaraan willen we meewerken. Om de begroting van andere entiteiten te blokkeren kan men ook een belangenconflict indienen, maar dat durft men niet aan. Daarom probeert men een decretale basis te vinden om hetzelfde doel te bereiken. Wegens de vaagheid zullen we het voorstel van decreet niet steunen. (Applaus bij het VB)
Over de bedoeling van het voorstel van decreet bestaat er geen onduidelijkheid : het parlement meer zeggenschap geven over de overschotten op de begroting. We wensen niet langer dat de toewijzing automatisch gebeurt, wat in het verleden wel het geval was. In het CVP-amendement is het automatisme opnieuw opgenomen. We aanvaarden de begrotingsnormen. Dit houdt een beperking in van wat men kan doen. Naarmate de doelstelling van de halvering van de overheidsschuld wordt bereikt, wil het parlement de verantwoordelijkheid hebben om die mee vast te leggen. De SP wil dat het Vlaams Parlement inzicht krijgt in de beslissingen. Dat is niet onwettelijk. Het is pijnlijk dat men de hulp van het Rekenhof, dat als taak heeft de financiën van de overheid te controleren en daarover verslag uit te brengen, inroept om het voorstel van decreet te beoordelen. De gebruikte methode van dit voorstel van decreet is inderdaad niet schitterend, maar daar kan verder aan gewerkt worden. Omdat het de bedoeling is om maatregelen te nemen voor de overschotten van 2000, hebben we het voorstel van decreet op deze manier neergelegd. We willen de minderheid niet binden. We willen dat het Vlaams Parlement zich kan uitspreken over wat er met de begrotingsoverschotten van 2000 en 2001 gebeurt : gebruiken voor de schuldafbouw en/of bestedingen. Op dat laatste hebben we een beperking gelegd, namelijk voor materiële investeringen die een meerwaarde betekenen. Het Vlaams Parlement moet daarover zijn zeg kunnen doen, rekening houdend met verdere budgettaire inspanningen. (Applaus bij de VLD, de SP, AGALEV en VU&ID)
Het vorige voorstel van decreet was een vertaling van een resolutie, aanvaard door het Vlaams Parlement. De regering had daar geen moeite mee.
Hoewel de tekst van het voorliggende voorstel van decreet enigszins verschillend is, ga ik er toch vanuit dat ik gisteren al op de vragen geantwoord heb. De antwoorden staan trouwens vermeld in de Handelingen en daarom ga ik vandaag niet opnieuw antwoorden.
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
De voorzitter : Aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het voorstel van decreet van de heren Vermeiren, Bossuyt, Sannen en Van Grembergen houdende oprichting van een financieringsfonds voor schuldafbouw en eenmalige investeringsuitgaven.
- De stemmingen over de amendementen op de artikelen 2 tot 5 en over de artikelen 2 tot 5 worden aangehouden.
- Het overige artikel wordt zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen onmiddellijk overgaan tot de hoofdelijke stemming.
Hoofdelijke stemming
Aan de orde is de hoofdelijke stemming over het voorstel van decreet van de heren Vermeiren, Bossuyt, Sannen en Van Grembergen houdende oprichting van een financieringsfonds voor schuldafbouw en eenmalige investeringsuitgaven.
-Het voorstel van decreet wordt, wat de gemeenschapsaangelegenheden betreft met 63 stemmen tegen 27 bij 13 onthoudingen aangenomen en, wat de gewestaangelegenheden betreft, met 63 stemmen tegen 26 bij 13 onthoudingen aangenomen.