Verslag plenaire vergadering
Verslag
Voorstel tot spoedbehandeling
Dames en heren, vanmiddag heeft de heer Wilfried Vandaele bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van decreet van Koen Daniëls, Loes Vandromme, Jean-Jacques De Gucht, Annabel Tavernier, Hilâl Yalçin en Arnout Coel tot het nemen van dringende maatregelen in het onderwijs naar aanleiding van de Oekraïnecrisis en tot wijziging van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs voor leerlingen en studenten die ressorteren onder richtlijn 2001/55/EG van de Raad van 20 juli 2001 betreffende minimumnormen voor het verlenen van tijdelijke bescherming in geval van massale toestroom van ontheemden en maatregelen ter bevordering van een evenwicht tussen de inspanning van de lidstaten voor de opvang en het dragen van de consequenties van de opvang van deze personen (II).
De heer Daniëls heeft het woord.
Collega’s, het voorstel van decreet dat voorligt, gemakshalve het Oekraïnedecreet II in Onderwijs, is de verderzetting van het eerste Oekraïnedecreet dat we hier hebben goedgekeurd. Wij vragen de spoedbehandeling omdat de Oekraïnecrisis helaas nog altijd volop woedt. Onze scholen, zowel het lager, kleuter-, buitengewoon als het hoger en volwassenenonderwijs, doen vandaag inspanningen om kinderen uit de oorlogssituatie op te vangen. Zoals u weet, zijn in Onderwijs heel veel zaken decretaal geregeld. Dat maakt dat we ook dit met spoed willen regelen omdat er veel zaken inzitten voor het schooljaar 2021-2022, het huidige schooljaar.
Mevrouw Goeman heeft het woord.
Ik wil gewoon zeggen dat wij de spoedbehandeling zo meteen gaan steunen.
Ik wou wel nog eens in de verf zetten dat we dit echt totaal geen manier van werken vinden. We hebben om 13.46 uur als oppositie een 36 pagina’s tellend nooddecreet gekregen waarvan we nota bene weten dat het al twee weken klaar is. De meerderheidsleden, die het hebben ingediend, hebben toen al gecommuniceerd in de pers en wij moeten het nu last minute krijgen. Wij zijn altijd constructief. (Opmerkingen)
Dan moet u zorgen dat u uw zaken beter regelt. U kunt van ons als oppositie zeker verwachten dat we ons ter zake constructief opstellen, we zullen dat opnieuw doen, maar een klein beetje respect voor ons werk zou toch op zijn plaats zijn. (Applaus bij Vooruit, Groen en de PVDA)
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
Dan stemmen wij bij zitten en opstaan over het voorstel tot spoedbehandeling.
De volksvertegenwoordigers die het voorstel wensen aan te nemen, wordt verzocht op te staan.
Dat is duidelijk.
Het voorstel tot spoedbehandeling is aangenomen. Dan stel ik voor dat het voorstel van decreet onmiddellijk wordt behandeld.
Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)
Het incident is gesloten.
Algemene bespreking
Dames en heren, aan de orde is het voorstel van decreet van Koen Daniëls, Loes Vandromme, Jean-Jacques De Gucht, Annabel Tavernier, Hilâl Yalçin en Arnout Coel tot het nemen van dringende maatregelen in het onderwijs naar aanleiding van de Oekraïnecrisis en tot wijziging van het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs voor leerlingen en studenten die ressorteren onder richtlijn 2001/55/EG van de Raad van 20 juli 2001 betreffende minimumnormen voor het verlenen van tijdelijke bescherming in geval van massale toestroom van ontheemden en maatregelen ter bevordering van een evenwicht tussen de inspanning van de lidstaten voor de opvang en het dragen van de consequenties van de opvang van deze personen (II).
De algemene bespreking is geopend.
De heer Daniëls heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, dank u om unaniem de spoedbehandeling goed te keuren. Misschien krijgt het voorstel van decreet ook een unanieme goedkeuring maar dat zullen we straks zien.
Collega Goeman, collega’s van de oppositie, uw opmerking is terecht, ik kan het niet anders zeggen. Maar we hebben vastgesteld dat een aantal principes in het voorstel van decreet die logisch en eenvoudig lijken, zoals ‘we moeten zorgen dat we in het volwassenenonderwijs ook in de zomer nog NT2 kunnen inrichten’, heel snel en gemakkelijk uitspreken, maar helaas, en dat is een vaststelling, moeten we dat decretaal verankeren. De vergelijking met het legistiek advies, dat nog een aantal belangrijke opmerkingen opleverde, nam ook meer tijd in beslag dan we hoopten. Ik kan uw opmerking alleen maar bevestigen. Ik zal mijn best doen om dit voorstel van decreet zo concreet en beknopt mogelijk toe te lichten.
Ik herinner u eraan dat we ook al een Oekraïne I-decreet hebben gehad. Dit bouwt daar verder op.
Een eerste groot deel handelt over onderwijs in de nooddorpen die ingericht zijn door lokale besturen. We stellen vast dat in die nooddorpen heel wat mensen terechtkomen die de intentie hebben om als het kan – en we hopen allemaal dat die oorlog snel stopt in Oekraïne – terug te keren. Om daar onderwijs te kunnen organiseren, hebben we gebruikgemaakt van de constructie van huisonderwijs, ingericht door lokale besturen. We voorzien een projecttoelage voor die lokale besturen om onderwijs te voorzien in die nooddorpen. Dat is één groot deel. Dat gaat zowel over basis- als secundair onderwijs.
Een tweede groot deel handelt over het zomeraanbod. Daarnet is hier het ontwerp van decreet gepasseerd om de structurele verankering van de zomerscholen in ons onderwijs vast te leggen. Ik heb vastgesteld dat we daar geen debat meer over hebben gehad. We hebben daar een goed debat over gehad in de commissie. Wat regelt dit? Het zomeraanbod zorgt ervoor dat er voor de specifieke behoeften van de kinderen uit Oekraïne ook een aanbod kan zijn. Waarom hebben we dat apart gedaan? De aanvraagprocedure voor de zomerscholen loopt tot 30 mei 2022. Dit aanbod kan daar parallel mee lopen omdat er allicht nog Oekraïense kinderen kunnen toekomen en er zo een apart aanbod kan zijn. Dat wat het zomeraanbod betreft.
Iets waar toch wel een aantal scholen mee worstelen en ook een terechte vraag was vanuit de oppositie, betrof personeel. Er zijn hier vandaag Oekraïense leerkrachten die we mee zouden kunnen inschakelen in ons onderwijs, in ons regulier onderwijs, om mee de opvang te voorzien, maar die niet voldoen aan alle bekwaamheidsvereisten, diplomavereisten die we opleggen in Vlaanderen. Dat zou willen zeggen dat als we die mensen willen aanstellen, we hen niet kunnen betalen. Ik moet u ook niet zeggen dat het op dit moment voor die mensen niet evident is om bepaalde diploma's voor te leggen. Om die reden voorzien we dat, als de beslissing van de National Academic Recognition Information Centre (NARIC) over de gelijkwaardigheid er nog niet is, die mensen toch een opdracht kunnen vervullen in onderwijs, weliswaar in de categorie ‘andere’. Dat wil zeggen dat ze op dat barema worden betaald. Als later zou blijken dat alle documenten op het vlak van gelijkwaardigheid in orde zijn, worden ze op dat vlak toch bijgepast.
Uiteraard kunnen we hier een lang debat voeren over de taal waarin dat onderwijs gebeurt, maar ik breng het gewoon zelf aan. Het onderwijs in Vlaanderen gebeurt nog altijd in onze erkende scholen in het Nederlands. Dat is de bedoeling. Maar die Oekraïense leerkrachten die we mee kunnen inschakelen als ondersteuning in scholen gewoon onderwijs, kunnen daar faciliterend optreden om de Oekraïense kinderen te ondersteunen, om bepaalde zaken te vertalen.
U hebt het allicht gezien, maar ik geef nog even mee dat – de voorzitter heeft de titel perfect voorgelezen en dat was ook op vraag van het legistiek advies – de maatregelen uiteraard samenhangen met de Europese richtlijn die specifiek over Oekraïne gaat.
Het inschrijvingsrecht in overcapaciteit hebben we vorige keer al opgenomen voor het gewoon onderwijs. We nemen hier nu ook de uitbreiding overcapaciteit voor het buitengewoon onderwijs op.
U zult ook gezien hebben dat we een extra teldag invoeren voor leerlingen die een type basisaanbod 3 of 9 hebben. Waarom enkel die types? Omdat daar de telling normaal op 1 februari gebeurt. De andere types buitengewoon onderwijs kunnen tellen vanaf het moment dat ze er zijn. Dat was al geregeld. Voor die leerlingen tellen we dat nu voor het ondersteuningsnetwerk en voor de scholen gewoon onderwijs.
Inzake het volwassenenonderwijs zitten er twee maatregelen in. Enerzijds is er de vrijstelling van inschrijvingsgeld voor mensen die vallen onder de richtlijn die ik net heb vermeld. Dat is de richtlijn 2001/55/EG. Anderzijds is er de flexibele aanwending van NT2-middelen. Zo kan men middelen die gebruikt worden in het reguliere jaar omzetten om ook kortdurende cursussen in te richten in de zomervakantie.
Voor hoger onderwijs zitten er ook nog een aantal zaken in. U hebt gezien dat er specifiek voor het zeevaartonderwijs mogelijkheden zijn om extra inspanningen op te vangen. We creëren een decretale rechtsgrond om daar middelen te kunnen bijsteken. Afsluitend is er ook aandacht voor de CLB’s, want ook zij staan in voor onthaal. Er is ook de netto gestegen coördinatie voor de permanente ondersteuningstaken van de CLB’s. Het loopt over het begrotingsjaar 2022 maar ook 2023, want natuurlijk, de leerlingen kunnen hier in het schooljaar zijn als die richtlijn afloopt. Zo geldt ze voor het volledige schooljaar.
Collega’s, dat zijn in een notendop de grote onderdelen die erin zitten. Ze zijn vervat in zeer technische artikelen in het voorstel van decreet, u zult het wellicht gemerkt hebben. Ik heb getracht om zo beknopt en duidelijk mogelijk de principes voor te stellen.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Ondanks het feit dat we betreuren dat we dit voorstel van decreet zo laat hebben ontvangen en dat de maatregelen er ook maar laat aankomen, zijn we toch blij dat het er is. We zullen het steunen. Er zitten een aantal zeer goede dingen in, onder andere rond het NT2-aanbod in de zomer en de vrijstelling van inschrijvingsgelden.
Ik heb nog een paar vraagjes over de zomerscholen. Ik begrijp dat jullie dat doen omdat er dan ook nog op een later moment aanvragen kunnen worden gedaan, als er meer Oekraïense vluchtelingen zouden toekomen in de zomer. Stellen jullie de zomerscholen ook open voor andere nieuwkomers? Is het toch niet beter om geïntegreerd te werken? Is dat iets wat jullie aanmoedigen? Het zou uiteindelijk wel een beetje vreemd zijn om twee circuits van zomerscholen te gaan organiseren. Het lijkt me beter om dat geïntegreerd aan te pakken.
We zijn ook blij met de mogelijkheid dat Oekraïense leerkrachten aangesteld kunnen worden. Dat is een heel belangrijke vraag, ook van ons. Maar dat is maar tot het einde van het schooljaar, mijnheer Daniëls. Hoe gaan jullie dat oplossen voor het volgende schooljaar? Is dat een maatregel die jullie plannen te verlengen? Gaat daar dan spoedig duidelijkheid over zijn, want scholen willen ook wel plannen hoe ze de zaken in september gaan aanpakken? Een beetje continuïteit is ook wel noodzakelijk. Wat zijn de plannen?
Mevrouw Goeman heeft het woord.
We hadden de teksten liever sneller ontvangen, maar het voorstel van decreet is hoognodig om het veld de kans te geven om deze crisis goed te kunnen beheren. We vinden het goed dat er duidelijkheid komt zodat lokale besturen en scholen zich zo goed mogelijk verder kunnen organiseren. We gaan het voorstel van decreet steunen.
Ik heb wel nog een aantal opmerkingen en vragen. Eerst, over de vrijstelling van inschrijvingsgeld voor NT2-opleidingen. Daar zijn wij uiteraard voor, ik kan het niet genoeg benadrukken. We vinden het bijzonder belangrijk dat nieuwkomers zo snel mogelijk Nederlands leren omdat het belangrijk is om een opleiding te volgen, hun job te doen, met hun buren te kunnen praten. In die zin is het bijzonder wrang, collega’s van de meerderheid, dat we gisteren nog maar goedgekeurd hebben dat het aanbod aan NT2 voortaan betalend wordt voor inburgeraars. Dat is wel heel raar. Het wordt gratis gemaakt voor Oekraïners, maar de rest van de nieuwkomers gaat moeten betalen. En wat het dubbel pijnlijk maakt, mijnheer Daniëls, is dat u zelf deze maatregel om het gratis te maken, verdedigt door te zeggen dat een betalende NT2-opleiding te hoogdrempelig zou zijn. Ja, dat is exact zo. Maar dat geldt dus ook voor alle andere nieuwkomers. (Applaus bij Vooruit, Groen en de PVDA)
Over de uitzonderingen op het huisonderwijs heb ik vooral een aantal verklarende vragen. Heb ik het goed begrepen dat jullie eigenlijk proberen om onderwijs aan Oekraïense kinderen legistiek een plaats te geven binnen ons regelgevend kader door een beroep te doen op het wetgevend kader rond huisonderwijs? Het is te zeggen: we zitten vandaag eigenlijk met drie groepen Oekraïense kinderen als het over onderwijs gaat. Je hebt eerst een groep die vandaag al naar gewone scholen gaat, ofwel in OKAN-onderwijs of gewoon een plaats in de klas. Ze volgen les in het Nederlands en volgen, neem ik aan, ook de Vlaamse eindtermen. Dan zijn er kinderen die vandaag nog altijd thuis worden opgevangen, ofwel bij hun Oekraïense familie ofwel bij gastgezinnen. Een deel daarvan volgt eigenlijk Oekraïens onderwijs op afstand, dat wordt ook nog aangeboden. Ik neem aan dat zij dan de Oekraïense eindtermen volgen en dat zij ook via het Oekraïense ministerie alsnog enige vorm van certificaat gaan krijgen over hun onderwijs.
En dan is er dus die groep in de nooddorpen, waarbij wij ons het volgende afvragen: als ik het goed heb begrepen, is het de bedoeling dat daar in het Oekraïens zal worden lesgegeven, maar welke eindtermen zullen daar worden gebruikt? Wordt het Oekraïense curriculum daar gevolgd of zijn dat toch de Vlaamse eindtermen in het Oekraïens?
We spreken ook over regelgeving die loopt tot juni en mijn vraag is: dat is natuurlijk heel kort dag, zullen jullie dat nog verlengen? Vooral omdat we op een bepaald moment natuurlijk wel de overstap zullen moeten maken, denk ik, en alle Oekraïense kinderen die hier vandaag zijn laten instappen in het reguliere onderwijs. Wij hopen natuurlijk allemaal dat die crisis zo snel mogelijk gedaan is en dat de Oekraïners terug naar huis kunnen gaan en dat de kinderen daar weer school lopen, maar de waarheid is dat we het gewoon niet weten.
Hoe staan jullie daartegenover? Hoelang willen jullie het onderwijs in het Oekraïens in nooddorpen organiseren? Wat is voor jullie de deadline om toch te proberen om al die kinderen te laten instappen in het Nederlandstalige onderwijs, om Nederlands te leren en om gewoon bij ons naar school te kunnen gaan?
Tot slot, wat betreft de Oekraïense leerkrachten, ik heb goed begrepen hoe de regeling in elkaar zit. Zij krijgen een soort van uitzondering, waardoor ze toch les mogen geven en mogen worden aangenomen in de categorie ‘andere’. Maar kunnen zij alleen lesgeven in die nooddorpen of zullen zij ook in reguliere Vlaamse scholen kunnen lesgeven? Hoe zien jullie die aanstelling en werkzaamheden concreet?
De heer Laeremans heeft het woord.
Eerst en vooral, uiteraard sluit ik me graag aan bij de kritiek dat het heel moeilijk is om dit grondig door te nemen, als we het zo laat krijgen. Maar goed, collega Daniëls heeft z’n best gedaan om het een beetje toe te lichten.
Het gaat over een aantal maatregelen op maat van de problemen die zich hier nog voordoen na het eerste nooddecreet, dus ik begrijp dat daar nog een aantal praktische mouwen aan moesten worden gepast.
Ten tweede, ik zag minister Weyts hier nog zitten en ik dacht dat hij nog even zou blijven voor deze bespreking. Ik had hem immers willen vragen wat eigenlijk de recentste cijfers zijn van het aantal Oekraïners dat er hier nog zijn bij gekomen en er op dit ogenblik zitten. Misschien kan collega Daniëls dat ook wel zeggen. Ik heb immers sterk de indruk dat het aantal eigenlijk nauwelijks nog stijgt. Ik dacht ook dat ik had zien passeren dat Jo De Ro, voormalig parlementslid, er iets over heeft gezegd op Vlaams Parlement TV. Misschien kunt u mij daar iets wijzer over maken?
Wat betreft wat de linkse partijen zeggen, dat die regel dan ook maar moet worden doorgetrokken om het gratis te maken en zo verder: sorry, neen, dit is echt wel een uitzonderingssituatie. De meesten van die mensen willen zo snel mogelijk terug naar ginder en daar kunnen wij dus zeker mee leven. Het mag echter niet worden gebruikt als breekijzer om dat nu ook voor anderen te gaan eisen.
Dan heb ik nog laatste vraagje, dat ook een beetje aansluit bij wat de collega’s al hebben gevraagd: hoe zit het met het vervolg voor september? Komt er nog iets of gaan wij daarmee starten in september? Dan moet dat misschien ook wel duidelijk zo worden gecommuniceerd naar de scholen.
De heer Daniëls heeft het woord.
Ik ga proberen om zo goed mogelijk te antwoorden op een aantal vragen.
Ten eerste, wat betreft de vraag van collega Laeremans: hoeveel Oekraïense leerlingen zijn er nu ingeschreven? Er is natuurlijk een verschil tussen kinderen die hier zijn en kinderen die zijn ingeschreven. Men moet binnen de 60 dagen voldoen aan de leerplicht. De laatste cijfers die ik ergens heb gelezen zaten rond de 5200 Oekraïense leerlingen in Vlaanderen. Is dat veel of weinig? Daar kan ik moeilijk uitspraak over doen. Ik weet wel dat het aan bepaalde scholen druk geeft om daarmee aan de slag te gaan. In elk geval denk ik dat we elke leerling die hier is zo goed mogelijk moeten proberen op te nemen.
Wat de vraag over de leerkrachten betreft, collega Goeman, hebt u gezien dat het ook gaat over het decreet inzake de rechtspositie in het gewoon onderwijs. Het gaat inderdaad over het gewoon onderwijs en niet alleen over die nooddorpen. Meer zelfs, het decreet Rechtspositie gaat over gesubsidieerd en gefinancierd onderwijs. Het valt dus onder die categorie. Dat is de belangrijke stap die we daar zetten.
Collega’s, ik stel voor om het debat over het al dan niet betalen voor inburgering nu niet opnieuw te voeren. In dezen is die vrijstelling voor NT2 wel het oogmerk: als ze hier blijven, zullen we dat voorzien.
Er werd een terechte vraag gesteld naar hoe het zit met volgend schooljaar. Alle maatregelen lopen gewoon door, zoals u hebt gezien, behalve die inzake de nooddorpen. Die maatregel stopt. We zullen zien wat dat geeft. We zitten natuurlijk niet stil. Er wordt momenteel bekeken wat er volgend schooljaar nog extra nodig is, boven op de lopende maatregelen van Oekraïne I en Oekraïne II.
Collega’s, jullie hebben zelf een aantal dingen aangebracht in de Commissie voor Onderwijs. Scholen brengen ook zaken aan. Soms zijn dat zaken die decretaal geregeld moeten worden en soms niet. Dat wordt nu verder in kaart gebracht. Ik hoop dat we niet, zoals bij corona, acht nooddecreten moeten opstellen. Maar als er zaken zijn op het terrein die we decretaal moeten regelen, dan is dat maar zo.
Ik ben even aan het bekijken of ik nu alle vragen beantwoord heb.
Welk curriculum wordt er nu gevolgd in die nooddorpen?
U vroeg inderdaad nog naar het huisonderwijs. Het zit zo: daarvoor zouden we een erkende school moeten oprichten in die nooddorpen. Dat zou ons te ver leiden. Dat zou te complex zijn. Daarom werd gekozen om die constructie van huisonderwijs te voorzien voor de lokale besturen. We krijgen signalen dat de mensen die in die nooddorpen verblijven, daar tijdelijk zitten en heel snel terug willen naar Oekraïne als dat kan. Dan kunnen we het daar beter mogelijk maken om onderwijs in het Oekraïens te geven zodat ze weer kunnen aanpikken met het Oekraïens onderwijs. We hebben ook contacten met het Oekraïense ministerie van Onderwijs om in die nooddorpen zelfs afstandsonderwijs in het Oekraïens te geven.
Het klopt dat we mensen die hier willen blijven, laten aansluiten in het reguliere onderwijs. In die nooddorpen wordt dus het Oekraïense curriculum aangeboden.
Er werd een terechte vraag gesteld naar de overgang naar volgend schooljaar. Ik heb net wat aantallen gegeven. We zullen een antwoord moeten krijgen op een aantal vragen. Hoeveel zijn er nog? Waar komen ze terecht? Wat is er nog nodig, boven op de maatregelen die we nu nemen en die volgend schooljaar doorlopen, inzake ondersteuning, telling, capaciteit en dergelijke?
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Collega Daniëls heeft het allemaal goed uitgelegd, maar ik wil toch nog aanvullen dat het voor onze fractie belangrijk is dat eenieder die les wil volgen in onze Vlaamse scholen, van gelijk welke afkomst, daar ook welkom moet zijn, ook leerlingen vanuit Oekraïne.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
Dames en heren, aan de orde is de artikelsgewijze bespreking. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2021-22, nr. 1310/1)
– Artikel 1 tot en met 46 worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van decreet houden.