Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Nachtergaele heeft het woord.
Minister-president, het oplopende conflict tussen het Westen en Rusland werd de voorbije weken meermaals in dit parlement besproken. Voor het Vlaams Parlement blijven de bevoegdheden echter beperkt tot de mogelijke gevolgen van deze crisis voor de Vlaamse economie. Die gevolgen zijn nu al te merken voor Vlamingen die handel drijven met Oekraïne of Rusland.
De economische relaties tussen Vlaanderen en Rusland zijn de laatste jaren turbulent te noemen. Denk maar aan het Russische embargo op peren, als tegenreactie op de Europese sancties in 2014. Door de mindere handelsrelaties de afgelopen jaren bleef de Vlaams uitvoer richting Rusland ook in 2020 relatief beperkt, tot 1,17 procent van de totale uitvoer. Ook voor Oekraïne is er met 0,17 procent geen sprake van een grote afzetmarkt voor Vlaamse goederen. Toch blijft het de taak van de Vlaamse overheid om die economische actoren zo goed mogelijk bij te staan in hun zoektocht naar oplossingen voor bijvoorbeeld logistieke knelpunten of andere afzetmarkten.
In uw antwoord op mijn tussenkomst tijdens de plenaire vergadering van 26 januari gaf u aan dat Flanders Investment & Trade (FIT) de economische impact van eventuele sancties op Europees niveau en een Russische inval in Oekraïne in kaart brengt. Ik heb daarom de volgende vragen. Zijn er reeds hulpvragen van Vlaamse ondernemingen binnengekomen bij FIT? Zo ja, hoeveel? Met welke problemen komen de Vlaamse ondernemers aankloppen? Welke Vlaamse sectoren en bedrijven worden het meest bedreigd door de impact van het conflict?
Hoe verlopen de gesprekken op Europees niveau rond mogelijke sancties tegen Rusland? Kunt u een stand van zaken geven bij het in kaart brengen van de mogelijke economische impact van de situatie aan de Russisch-Oekraïense grens op Vlaanderen? Zullen we vanuit Vlaanderen, na het in kaart brengen van de impact door FIT, werk maken van een actieplan om de economische gevolgen van een Russische invasie of EU-sancties tegen Rusland te temperen? Zitten daarvoor al concrete zaken in de pijplijn?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Nachtergaele, vragen die direct verband houden met het conflict, komen voorlopig nog niet binnen. Het kantoor in Moskou ziet wel een opmerkelijke stijging van vragen over moeilijkheden rond certificatie, productetikettering en importbeperkingen.
Ook ontvangen mijn diensten meer vragen dan anders over te deblokkeren vrachten aan de grens tussen Wit-Rusland en Rusland. Het illustreert dat Rusland zich niet erg soepel opstelt en niet terugdeinst voor maatregelen die het buitenlandse toeleveranciers wat moeilijker maken.
Hoe verlopen de gesprekken op Europees niveau rond sancties? Ten eerste wordt de algemene veiligheidssituatie op regelmatige basis besproken op ambassadeursniveau binnen de EU. Ten tweede vinden er parallel, via beveiligde kanalen, besprekingen plaats over een potentieel sanctiepakket. Gelet op de gevoeligheid van het dossier, gebeuren die op een need-to-knowbasis. Dat sanctiepakket zal er enkel komen indien er sprake is van militaire agressie. De voorbereidingen die nu achter de schermen plaatsvinden, zullen ons alleszins toelaten om snel maatregelen te nemen. Voorlopig ligt er nog geen formeel voorstel op tafel.
Dan kom ik bij de mogelijke economische gevolgen van de situatie aan de Russisch-Oekraïense grens. Wat investeerders betreft, heeft geen van de ons bekende bedrijven uit die zone FIT gecontacteerd om problemen te signaleren. In Oost-Oekraïne is één Vlaamse onderneming actief. Daar verliepen de operaties ook de laatste dagen normaal.
Op een iets bredere schaal bekeken, lijkt de handel door te gaan, terwijl zakenlui de situatie van nabij opvolgen. Maar ze hopen uiteraard, net als wij, op een snelle de-escalatie. Zoals eerder al gemeld in deze commissie, is het onmogelijk om correct in te schatten wat de eventuele gevolgen van een gewapend conflict zouden zijn. Veel zou immers afhangen van de omvang van die confrontatie. In het geval van militaire agressie ligt een sterke invloed op de handelsstromen alleszins voor de hand, zowel met Oekraïne als met Rusland, ten gevolge van een EU-sanctiepakket.
Ten slotte vroeg u of er al concrete zaken in de pipeline zitten voor als het daar inderdaad zou ontaarden. Het is in dit stadium nog te vroeg om daar al uitspraken over te doen. Er ligt momenteel nog geen concreet voorstel van sanctiepakket op tafel. We volgen die gesprekken logischerwijze wel actief op en waken over de eventuele impact op de Vlaamse economie. Op dit moment is er nog geen sprake van een militaire escalatie, en we hopen natuurlijk dat het ook niet zo ver komt. Het bezoek van de nieuwe Duitse kanselier toont in elk geval dat de diplomatieke weg nog niet volledig is opgegeven. Wordt dus verder vervolgd.
De heer Nachtergaele heeft het woord.
Dank u wel, minister-president. In een interessant Bloombergartikel werd een diepgaande analyse opgenomen over de impact van eventuele EU-sancties tegen Rusland. En ons land wordt eigenlijk op vier landen na het minst geïmpacteerd door mogelijke sancties, wat op zich wel goed nieuws is. Minder dan 1 procent van de economische toegevoegde waarde is immers afhankelijk van Russische importgoederen.
Het is een beetje koffiedik kijken waar het naartoe gaat. De alarmerende berichten van dit weekend worden vandaag weer tenietgedaan door een gedeeltelijke terugtrekking. Het is inderdaad heel moeilijk om in te schatten waarop we ons hier moeten voorbereiden, maar ik denk dat het wel interessant kan zijn om, nadat we die potentiële economische schade in kaart hebben kunnen brengen, samen te zitten met de getroffen sectorfederaties om eens na te denken over hoe we als overheid die sectoren in de toekomst het best kunnen bijstaan.
De heer Tommelein heeft het woord.
Collega’s, dit is een terechte vraag van collega Nachtergaele. Zoals gezegd, is het item van de spanningen met Rusland al meermaals aan bod gekomen in dit parlement. Reeds op 12 januari heb ik in de plenaire vergadering gewezen op de risico’s, ook voor Vlaanderen, van een escalatie en bijhorende sancties. Sommige collega’s deden toen wat schamper over mijn vragen, maar helaas staan we nog altijd dicht bij een escalatie van het conflict. De dreiging is actueler dan ooit. Steeds meer landen roepen hun landgenoten op om Oekraïne te verlaten. Ook onze premier deed dat al. En hoewel ook Rusland geen belang heeft bij een echte oorlog, kan de dynamiek van actie en reactie tot soms ongewilde resultaten leiden.
Van in het begin van deze crisis was het duidelijk dat de Europese Unie samen met de VS economische sancties aan het voorbereiden was. Van in het begin vraagt de liberale fractie duidelijkheid over de impact van dergelijke sancties op Vlaanderen, want het zou naïef zijn om te denken dat sancties en contrasancties geen impact zouden hebben op ons land en onze regio, zelfs al is onze rechtstreekse handelsrelatie relatief beperkt.
Het is goed dat FIT een voorbereidende oefening over de economische impact maakt. Dat is een complexe aangelegenheid. Veel economische partners zullen globaal en mondiaal geïmpacteerd worden bij dit gewapende conflict, niet alleen de rechtstreekse handelsstromen, maar ook de onrechtstreekse. De vraag is nu hoe we kunnen schakelen om onze Vlaamse economie snel bij te staan als de echte rode lijn eenmaal zou worden overschreden en de dominostenen jammer genoeg zouden beginnen te vallen – wat ik nog altijd niet hoop.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Bedankt voor de vraag, collega Nachtergaele. Dit onderwerp is inderdaad al meermaals ter sprake gekomen.
Ik heb twee bijkomende vragen. Er zijn toch een paar bedrijven die handel voeren met de havens in het zuiden van Oekraïne. Ik heb het dan over de havens van Mykolajiv en Odessa. Dat handelsverkeer dreigt ook, zeker bij een conflict tussen Rusland en Oekraïne, als eerste getroffen te worden. Gelukkig lijkt de situatie nu te de-escaleren, maar het havenbeleid is natuurlijk wel een bijzonder aandachtspunt voor deze zaak. En wat sancties betreft, wou ik ook waarschuwen voor de impact op onze eigen economie, maar dat hebben de collega’s ook al gedaan. We moeten dus voorzichtig handelen.
Naar aanleiding van het conflict hebben we kunnen vaststellen dat bepaalde landen hun ambassades of hun vertegenwoordigingen verschoven hebben van Kiev naar Lviv. Is daar binnen België of binnen Vlaanderen sprake van geweest, om eventueel verschuivingen te doen in het kader van de risico’s van een grootschalig conflict? Zijn er gesprekken geweest? Ik denk dat onder andere Canada al beslist had om alles te verschuiven van Kiev naar Lviv. Is er binnen België of Vlaanderen ook zo’n overweging geweest?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Bedankt voor de waardevolle commentaren. Mijnheer Deckmyn, op Vlaams niveau en bij mijn weten ook op federaal niveau is er tot hiertoe nog geen overweging geweest om uit Kiev weg te trekken. Op Vlaams niveau is dat zeker niet het geval, en op Belgisch niveau heb ik er alleszins nog niets over vernomen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.