Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Brouns heeft het woord.
Vorig jaar trok het verkeersinstituut Vias aan de alarmbel, toen het naar buiten kwam met cijfers over toenemend gsm-gebruik achter het stuur. Volgens hun onderzoek zou het gebruik van de smartphone de rechtstreekse oorzaak zijn voor jaarlijks minstens 30 tot 50 verkeersdoden en 2500 gewonden in het verkeer. Een vierde van alle auto-ongevallen en zelfs meer dan 70 procent van alle ongevallen met vrachtwagens zouden een gevolg zijn van afleiding. 40 procent van de bestuurders geeft toe de gsm op te nemen wanneer ze tijdens het rijden gebeld worden.
Op 14 augustus 2020 lanceerde CD&V-collega en Kamerlid Jef Van den Bergh daarom het actieplan ‘SOS Smartphone Achter het Stuur’, om zo de wegcode te updaten en het gebruik van smartphones achter het stuur te verminderen, met als uiteindelijke doel het aantal dodelijke verkeersongevallen te verlagen. Op donderdag 13 januari 2022 werd zijn wetsvoorstel in de plenaire vergadering van de Kamer van Volksvertegenwoordigers goedgekeurd. De Kamer paste de wegcode aan om alle mobiele elektronische toestellen met scherm te verbieden achter het stuur. Daarmee samenhangend werd ook de graad van overtreding verhoogd. Met dit wetsvoorstel worden twee belangrijke punten van het actieplan gerealiseerd: het updaten van de omschrijving van gsm-gebruik in de wegcode en het verhogen van de strafmaat op het gebruik ervan achter het stuur.
Hiermee is het probleem echter nog niet opgelost en het werk niet gedaan, collega’s. De overheid moet meer sensibiliseren en technologische oplossingen en ondersteuning stimuleren. Bestaande apps die voor een automodus zorgen achter het stuur, moeten beter bekendgemaakt worden. Dat is ook een heel belangrijk onderdeel van het actieplan en daarvoor kijken we in de richting van de Vlaamse Regering.
Plant u naar aanleiding van deze federale wetsaanpassing een informatiecampagne, namelijk om de noodzaak van een aangepaste houder bekend te maken, alsook om te wijzen op de verhoging van de strafmaat?
Zult u autobestuurders bijkomend sensibiliseren rond de gevaren van gsm-gebruik en andere afleiding achter het stuur? Zo ja, hoe?
Gsm-gebruik is niet enkel gevaarlijk voor bestuurders van gemotoriseerde voertuigen, maar ook voor fietsers. Die gelden overigens ook als bestuurders en zijn dus ook aan de bepaling onderworpen. Hoe wilt u hierrond aan bewustmaking doen?
Minister Peeters heeft het woord.
Bedankt voor uw belangrijke vragen.
We kennen allemaal de drie grote killers in het verkeer, die we ook hebben opgenomen in het verkeersveiligheidsplan: overdreven en/of onaangepaste snelheid, rijden onder invloed en afleiding. We blijven daarop focussen en zetten daar heel gerichte sensibiliseringscampagnes rond op.
We zullen extra inzetten op het verhogen van het bewustzijn rond diverse vormen van afleiding. Het is meer dan smartphonegebruik alleen. Denk bijvoorbeeld aan het potentiële gevaar van het gebruik van aanraakschermen tijdens het rijden, bijvoorbeeld het gps-systeem. We weten dat we daarop moeten inzetten en dat blijven we toekomstgericht doen.
We willen ook specifieke doelgroepen, zoals vrachtwagenbestuurders, bestuurders van landbouwvoertuigen, chauffeurs van koerier- en bezorgbedrijven, maar ook voetgangers en fietsers bewuster maken van de gevaren die afleiding met zich meebrengt.
We leggen ook een extra klemtoon op afleiding binnen verkeerseducatie op alle niveaus. Voor kinderen en jongeren maken we werk van een specifieke les. Ook in de rijopleiding, het rijexamen en tijdens het terugkommoment geven we er specifieke aandacht aan.
Kortom, het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) blijft daar volop op inzetten.
Hoe kunnen we autobestuurders nog bijkomend gaan sensibiliseren? U weet dat de Vlaamse Stichting Verkeerskunde geregeld de campagne ‘Mijn automodus’ lanceert. Na de meest recente campagne gaf in de nameting 68 procent van de respondenten aan dat ze bekend zijn met het begrip ‘automodus’ en een aantal mensen gaf ook aan daar gevolgen aan gekoppeld te hebben, in die zin dat het aantal mensen dat zijn gsm buiten handbereik legt, is gestegen van 28 naar 35 procent. De impact is er dus wel. Ook dit jaar zullen we een soortgelijke campagne voeren, met een focus op specifieke doelgroepen. De start is voorzien begin mei.
Wat uw laatste vraag betreft: we hebben momenteel nog geen specifieke campagne rond afleiding bij fietsers voorzien, maar we bereiken jonge fietsers momenteel al via de verkeersweken, met afleiding als specifiek onderdeel daarin, naast bijvoorbeeld de dode hoek. Daar wordt dus alle aandacht aan gegeven.
De heer Brouns heeft het woord.
In de eerste plaats bedankt, minister, voor uw antwoord. U verwijst terecht naar alle mogelijke sensibiliseringscampagnes die wijzen op alle mogelijke gevaren van afleiding.
Ik wil van de gelegenheid gebruikmaken om eens terug te komen op een eerdere vraag rond een grondige wetenschappelijke evaluatie van alle sensibiliseringscampagnes inzake verkeersveiligheid. Ik denk dat we al heel wat stappen gezet hebben – u verwijst ook terecht naar de nameting –, maar als je naar Vias luistert, dan zijn er toch wel kritische stemmen die zeggen dat dat toch wel grondiger kan. Enkele jaren geleden was er ook een Europees rapport waarin men zich toch wel vragen stelde bij de effectiviteit van heel wat campagnes op het vlak van gedragsverandering.
Nu, ik herhaal het, de VSV heeft enorme stappen vooruit gezet en werkt ook meer doelgroepgericht. We hebben het daar vorige week nog over gehad naar aanleiding van lachgas. Ik denk dat je wat jongeren betreft, zo dicht mogelijk bij de leefwereld moet komen, dus dit is nogmaals een oproep/vraag om echt werk te maken van een grondige wetenschappelijke evaluatie van de verschillende sensibiliseringscampagnes ten behoeve van de verkeersveiligheid, in het bijzonder rond afleiding in het verkeer.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, u ziet het inderdaad keer op keer in de rapporten: de grootste oorzaak van verkeersongevallen is afleiding, en de smartphone is zeker een bron. Daarom moeten we streng zijn. Onze collega’s in het federaal parlement hebben daarom het initiatief genomen om strenger en beter te handhaven. De nieuwe regelgeving verbiedt zo ook een tablet of een e-reader. Het wordt ook strafbaar als ze op de schoot of op de passagierszetel liggen, niet alleen als je ze vasthebt. Dat is volgens ons zeer positief.
Vooruit had ook graag ingezet op het gebruik van camera’s om dit ook echt te gaan handhaven, maar daarvoor is momenteel geen meerderheid te vinden in het federaal parlement. Daar gaat mijn bijkomende vraag ook over: ondersteunt u de controle op het gebruik van smartphone of tablet achter het stuur via camera’s? Is deze maatregel ook opgenomen in het interfederale plan voor verkeersveiligheid? Werd dit toen wel gesteund door alle mede-ondertekenaars?
Mevrouw Moors heeft het woord.
Minister, ik heb een gelijkaardige vraag als die van collega Lambrecht.
De problematiek van gsm-gebruik achter het stuur is in de commissie al meermaals aan bod gekomen. Ik heb in deze commissie al meermaals gepleit voor de update van de wegcode. Ik ben dan ook zeer blij dat die er ondertussen gekomen is. Dat is een eerste stap. We zijn er allemaal van overtuigd dat er ook een wijziging moeten komen bij de mentaliteit van de bestuurders. Die zal er inderdaad niet vanzelf komen. Er moet meer gesensibiliseerd worden en er moeten een grotere pakkans en meer sancties komen. Wat is de stand van zaken op het niveau van de Federale Regering? Kunt u ons dat meedelen, met name op het vlak van technologische mogelijkheden om afleiding automatisch te kunnen vaststellen met camera’s?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel voor de bijkomende vragen.
Mijnheer Brouns, u maakt terecht bedenkingen bij de effectiviteit van de campagnes. Daarom moet dat ook altijd nagemeten worden. De VSV doet dat ook altijd, zoals daarstraks toegelicht, maar we werken ook aan een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de VSV. Ik heb in het verleden ook al een paar keer meegegeven dat we daar veel gerichter op moeten kunnen inzetten. Lachgas is hier ook al aan bod gekomen. We moeten niet gewoon een jaarkalender hebben met elke maand een andere campagne. Neen, we moeten gericht ingaan op de problematieken als ze zich stellen. Dat is hier al meermaals aan bod gekomen, ook naar aanleiding van bijvoorbeeld de talrijke ongevallen op de E17. Op dat vlak ben ik dus een bondgenoot van u. Dat is ook iets wat we in de toekomstige samenwerkingsovereenkomst met de VSV zullen opnemen. Het moet doelgericht zijn en we moeten de effectiviteit kunnen meten. Dat geldt trouwens niet alleen voor de VSV, maar ook voor andere campagnes. Vias zit natuurlijk op het federale niveau, maar ook daar moeten we nagaan hoe we nog meer op sensibiliseringscampagnes kunnen inzetten die hun nut en doel ook effectief bereiken.
Handhaving is en blijft een sluitsteen waar we op moeten inzetten. Jullie weten dat Vias al proefprojecten gedaan heeft om een aantal handhavingstools te lanceren rond gsm-gebruik en dergelijke. Nu, het is federale materie. Mevrouw Lambrecht, u hebt gevraagd of het is opgenomen in dat interfederale verkeersveiligheidsplan. Daar is het op dit moment niet opgenomen, omdat men nog niet de allerlaatste technologische elementen heeft om dat op grote schaal uit te rollen. Persoonlijk blijf ik erbij dat men ook moet kunnen inzetten op handhaving, als men regels opstelt. Voorlopig zetten we nog volop in op die mentaliteitswijziging via campagnes, zodat eenieder weet dat afleiding gevaarlijk is.
We moeten natuurlijk ook de juiste tools hebben om te kunnen handhaven. We kunnen het proefproject van Vias alleen maar toejuichen, maar we moeten toekomstgericht kijken, weliswaar opnieuw op het federale niveau, hoe we ervoor kunnen zorgen dat ook de pakkans in het geval van afleiding vergroot om die mentaliteitswijziging nog meer te kunnen faciliteren en mensen er opnieuw veel meer bewust van te maken dat het niet kan dat ze zich laten afleiden door gsm, tablets of tal van andere zaken. Autorijden of vrachtwagenbestuurder zijn, zijn nog altijd werkwoorden en je moet je actief focussen op dat element en je niet laten afleiden. Daarover is het laatste zeker nog niet gezegd, maar we moeten nog even wachten wegens het privacygevoelige aspect van de nieuwe technologische vooruitgang om ook daar meer handhavingstools te kunnen hebben.
De heer Brouns heeft het woord.
Ik dank de collega’s voor de verdere aanvullingen. Bewustmaken en informeren van de weggebruikers en handhaving moeten altijd hand in hand gaan om te komen tot een duurzame gedragsverandering. Dat hebben we al gezien bij tal van andere voorbeelden. Ik ben er absoluut voorstander van om de technologische mogelijkheden maximaal in te zetten. Vandaag zijn er slimme toepassingen met camera’s mogelijk die bijvoorbeeld het gsm-gebruik achter het stuur kunnen detecteren. We zullen alle steun verlenen aan het federale niveau om dat mogelijk te maken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.