Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Voorzitter, minister, iedereen weet dat ons wagenpark weg moet van de aandrijving op fossiele brandstoffen. De regels rond elektrificatie zijn duidelijk. Maar toch zag ik enkele weken geleden een vreemd bericht in de krant. Die elektrificatie gebeurt bijna volledig via bedrijfswagens. Bijna 9 op de 10 van de bijna 22.700 volledig elektrische auto’s werden ingeschreven op naam van een onderneming of zelfstandige. Op basis van de inschrijvingscijfers van 2021 kunnen we weliswaar spreken over een nooit geziene stijging, maar tegelijkertijd zien we geen omschakeling bij de gewone particuliere eigenaars.
Wie trouwens als particulier een showroom binnenstapt, krijgt bij de dealers zelden een grondige uitleg over elektrische wagens, laat staan een aanmoediging om die groene keuze te maken. Dat blijkt uit de bevindingen van de mysteryshoppers met aankoopplannen die werkten in opdracht van het marktonderzoekbureau Profacts. Opvallend was dat ook de helft van de bezochte verkopers niet meegaat in de voorkeur van de klant voor een elektrisch voertuig. Heel wat verkopers lijken zelfs allerminst overtuigd van de toekomst van elektrisch rijden, zo blijkt volgens de krant. De argumenten die volgens Profacts meespelen bij de verkopers zijn: onvoldoende rijbereik, de prijs, praktische beslommeringen over laadpalen en onzekerheid over fiscaliteit en energieprijzen. Nochtans moet je ook als particulier geen belasting op de inverkeerstelling (BIV) betalen en krijg je voor het plaatsen van een laadpaal 1500 euro via de belastingen terug. Blijkbaar is dit alles niet voldoende.
Minister, wat vindt u van deze resultaten? Welke initiatieven zult u nemen om het elektrisch rijden ook bij particulieren aantrekkelijker te maken?
Een interessante vraag.
Minister Peeters heeft het woord.
Dat is zeker een interessante vraag. We willen alleszins de zero-emissiewagen, of dat nu elektrisch of met andere duurzame alternatieven is, zeker promoten omwille van ons klimaat. De cijfers zijn ons bekend. Onze administratie volgt al deze cijfers heel nauwgezet op.
We weten inderdaad dat de vergroening sneller gaat bij de bedrijfswagens wegens het kader dat daarvoor is opgesteld. De hogere fiscale aftrek is daar natuurlijk een belangrijk element bij. Maar uit steeds meer bronnen krijgen we te horen dat ook bij particulieren de aankoop van volledig elektrische wagens in de lift zit. In december 2021 bedroeg het marktaandeel bijna 8 procent, wat een veelvoud is van wat de voorbije jaren werd verkocht. Toen schommelde dat telkens rond 1,7 tot 2 procent. Nu zitten we aan 8 procent, wat sowieso een mooie vooruitgang is. Ik neem aan dat dat aandeel alleen maar zal groeien.
U vraagt naar welke initiatieven er worden genomen. Er werden in het verleden reeds een aantal communicatiecampagnes gevoerd. Ook onze website www.milieuvriendelijkevoertuigen.be geeft heel nauwgezet aan op welke manier je het best kunt te werk gaan als je een auto wilt aankopen. Daaruit blijkt heel erg wat de voordelen van elektrische wagens zijn en wat de totale kostprijs zal zijn. Daarnaast moeten we vertrouwen schenken door te zorgen voor ruim voldoende laadpaalinfrastructuur, op publiek domein maar ook op het private domein, via de recent goedgekeurde regelgeving van ‘paal volgt wagen’. Het gaat dus om communicatiecampagnes, meer dan voldoende laadinfrastructuur plaatsen, elke 25 kilometer langs de drukke verkeersassen, publiek maar daarnaast ook semipubliek en privaat. Stimulansen geven via de verkeersfiscaliteit stond in de visienota van ons klimaatplan. Daaromtrent wordt verder onderzoek opgezet. Daarnaast is er ook de aanduiding van onze transitiemanager elektrificatie om alles continu te blijven opvolgen.
Ik heb er alleszins vertrouwen in als ik luister naar heel wat stakeholders maar ook naar mensen die ik tegenkom. Bij elk laadpaalpunt dat we openen, wordt telkens de vraag gesteld wie er al elektrisch rijdt. Een toenemende groep geeft aan volledig elektrisch te rijden. Dat, samen met het uitfaseren tegen 2029, zal ons in de toekomst zeker naar een meer duurzaam wagenpark brengen.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik ben positief ingesteld over de toekomst van de elektrische wagens. Ondertussen was er op 27 januari een persbericht dat stelt dat de helft van de particuliere autobezitters in België van plan is om een elektrische of hybride wagen te kopen. Dat is positiever nieuws dan wat ik in mijn vraag om uitleg heb gezegd. Het gaat traag, maar laat ons hoopvol zijn dat er in de toekomst een switch zal gebeuren naar die elektrische wagens.
Een van de belangrijkste elementen zijn, zoals u hebt aangehaald, de laadpalen. Er stond een vraag om uitleg geagendeerd, maar die werd blijkbaar omgezet in een schriftelijke vraag. Als ik mag, zou ik hierover graag een stand van zaken krijgen. Wat is uw visie op het aantal laadpalen? Zult u die doelstelling halen? Er was een bericht van de Unie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO) die stelt dat er aan het huidige tempo onvoldoende laadpalen zullen zijn, dat het nooit op tijd zal zijn. Anderzijds kwam gisteren het bericht dat de ultrasnelladers op de snelwegparkings een enorm goede evolutie doormaken. Die berichten zijn er. Het ene is wat positiever dan het andere. Minister, wat is de stand van zaken over de laadpalen?
Ten slotte wil ik nog een laatste punt aanhalen. Het is een probleem over de parkeerplaatsen dat mij werd gesignaleerd door enkele gemeenten. Ik weet dat dat deels federale materie is. Er worden parkeerplaatsen voorbehouden voor elektrische voertuigen. Zij moeten geen parkeertarief betalen, enkel het stroomverbruik. Maar natuurlijk kan men dat omzeilen door gewoon de stekker in te steken zonder op te laden. Die auto's kunnen daar dan een hele dag geparkeerd staan. Zo is er geen plaats voor andere auto's om op te laden. Minister, hebt u weet van dit probleem dat door de gemeenten wordt gesignaleerd? Kunnen er eventueel op federaal niveau gesprekken worden gevoerd om dit aan te pakken?
De heer Bex heeft het woord.
Collega's, ik sluit zeer graag aan bij deze bijzonder interessante vraag van Martine Fournier. Minister, het is immers superbelangrijk dat ook de particulieren mee zijn in die transitie. Dat is heel belangrijk om de doelstellingen van de Vlaamse Regering op het vlak van klimaat en schone lucht te kunnen waarmaken.
In dat opzicht wil ik graag drie bedenkingen maken, drie vragen uiten. Ten eerste, hoever staat het met de aanduiding van die transitiemanager? Is die persoon al aan de slag of wanneer zal die aan de slag gaan? Wat is zijn of haar opdracht?
Ten tweede, een heel belangrijk aspect van deze problematiek is de positie die de garagisten innemen. Want we zien dat zij vaak teruggrijpen naar fossiele brandstoffen, zelfs wanneer mensen vragende partij zijn voor een elektrische wagen. En dat heeft volgens mijn informatie ook te maken met het feit dat het businessmodel van de garagisten nog vaak is gebaseerd op het onderhoud van die wagens op fossiele brandstoffen eerder dan op hun verkoopprijzen. En wanneer zij elektrische wagens gaan verkopen, waar veel minder onderhoud aan is, dan snijden zij een beetje in eigen vlees. Het is dan ook belangrijk, wanneer we die transitie willen voltrekken en ook de particulieren daarin willen meekrijgen, dat u ook in dialoog gaat met de garagisten en hun hulpinstrumenten aanbiedt om een leefbaar businessmodel aan te houden in tijden van elektrificatie.
Tot slot – maar daarop kunnen we misschien later terugkomen – denk ik dat het interessant zou zijn geweest om deze vraag te koppelen aan de vraag van collega Verheyden over de reclame voor wagens. Ik zal straks verduidelijken dat ik zeer terughoudend wil zijn over wat we gaan toelaten of verbieden op het vlak van reclame. Maar ik denk wel dat het een discussie is die over hetzelfde gaat: dingen promoten die je als overheid eigenlijk niet meer wenselijk vindt. Dat is ook een belangrijke discussie.
Maar ik zal het hier houden bij de discussie over de transitiemanager en de rol van de garagisten, minister.
De heer Meremans heeft het woord.
Mevrouw Fournier, ik dank u voor uw vraag. Het gaat traag, en dat is ook logisch: een Vlaming is een gewoontedier, verandert niet graag van gewoonten. Dat zal voor de meeste mensen zo zijn. Het gaat traag.
Maar wat ik wel merk in mijn omgeving, is dat mensen die een nieuwe wagen aanschaffen voor hybride kiezen. Dat merk ik wel. Volledig elektrisch blijft nog moeilijk, en misschien heeft dat met de prijs te maken. Maar ik heb de indruk dat men wel voor hybride gaat. In ieder geval zal de markt de vraag volgen.
En de collega's hebben gelijk: de garagisten zijn gefocust op wat hen het meeste opbrengt. Tot nu toe waren dat inderdaad wagens op fossiele brandstoffen. Zij moeten die klik maken. Ik snap de vragen van de collega's naar reclame die zal worden gevoerd. De minister moet het overleg met de sector voortzetten. Men moet wel degelijk de zaken aanbieden en aan de klant verkopen. Maar momenteel deinst de Vlaming nog wat terug voor de prijs. Een elektrische wagen is immers niet zo goedkoop.
Ik denk dat het in orde zal komen wat betreft de vraag. Het zal ook wel moeten. Maar de vraag is of de markt zich voldoende en op tijd zal kunnen aanpassen en volgen. Daarom is overleg met de sector essentieel.
Nog belangrijker is de vraag die terecht werd gesteld door mevrouw Fournier, over de laadpalen. Ik maak mij daar ook wat zorgen over. Er gaat geen week voorbij of ik krijg als lokaal bestuurder hierover een vraag: waar en wanneer gaan jullie laadpalen plaatsen? Ook voor gemeenten en steden is dat geen eenvoudige opdracht, zeker gezien de bemerkingen die werden gemaakt met betrekking tot de afstand. In bepaalde centra is het heel moeilijk om dat te realiseren. Maar goed, dat is een ander debat.
Het zijn elementen die hier wellicht geregeld zullen terugkomen. Ik dank u.
De heer Verheyden heeft het woord.
Collega's, er heerst momenteel nog heel wat onzekerheid bij de particuliere koper. Die koper wil zekerheid en die is er niet. Waarom zou die dan een dure elektrische wagen kopen? Er is onzekerheid rond de laadpalen, er is onzekerheid rond de sterkte van de netten.
Een gemiste kans is volgens ons ook de nieuwverkoop van de plug-inhybrides. Die zouden in 2029 in Vlaanderen worden verboden en niet gestimuleerd. Daarom gaan veel kopers nu nog voor die diesel en benzine. Anders zouden die mensen misschien wél kiezen voor een plug-inhybride.
Voorts wil ik nog even terugkomen op de recente opmerking van UNIZO over het tempo waarmee de laadpalen in Vlaanderen worden uitgerold. Dat tempo is onvoldoende om de versnelde elektrificatie op te vangen. En ze staan niet alleen met die opmerking. In november citeerde ik Mobia, de koepelorganisatie van de autosector, die toen stelde dat die laadinfrastructuur mogelijk een probleem zou worden, niet alleen op het vlak van de beschikbaarheid, maar, zoals ik daarnet ook al zei, ook op het vlak van de capaciteit van de elektriciteitsnetten en de elektriciteitstarieven. Ook dat bleek nog een vraagteken te zijn. We zien waar die tarieven nu zitten.
Zij vroegen zich toen af of er nog voldoende laadpalen zullen zijn voor al die elektrische auto's. U hebt nu nog drie jaar de tijd om 29.000 bijkomende laadpunten te realiseren, maar dat lijkt toch wel ergens de achilleshiel te worden.
De sector verwacht dat er tegen 2030 2,5 miljoen oplaadbare personenwagens op onze wegen zullen rijden. Men verwacht zelfs dat dat aantal nog razendsnel zal doorgroeien tot meer dan 4 miljoen wagens in 2035. Dat is dan nog zonder elektrisch aangedreven vrachtwagens, zonder lichte vrachtwagens, zonder bussen, zonder zware vrachtwagens. Elk weldenkend mens weet dat slimme keuzes en slimme investeringen noodzakelijk zijn als men een echte vergroening wil hebben in dat straatbeeld.
Minister, hebt u de garantie dat onze elektriciteitsnetten zullen voldoen aan de door u gestelde doelen? Want het gaat om meer dan investeringen in die laadpalen alleen.
Minister Peeters heeft het woord.
Collega's, ik dank jullie voor de bijkomende vragen en verzuchtingen. Ik zeg het telkens opnieuw: de mobiliteit van de toekomst zal duurzaam zijn of zal niet zijn. We weten dat mobiliteit verantwoordelijk is voor ruim 36 procent van de CO2-uitstoot. Ik vind dan ook dat we volop de kaart van het terugduwen van de fossiele brandstoffen moeten trekken en dat we moeten kiezen voor duurzame alternatieven.
We kunnen met een positieve bril naar de toekomst kijken. We kunnen ook angstig zijn en ons heel veel zorgen maken en blijven stilzitten. Maar dat laatste wil ik niet doen. Ik wil met een positieve bril naar de toekomst kijken. En als ik zie wat er recent allemaal op tafel ligt qua cijfers, bevestigt dat ook dat we zeker positief naar de toekomst kunnen en mogen kijken.
Ik neem jullie graag even mee in het verhaal van onze laadpalen. Ik ga niet alles uit de doeken doen, want dan ontneem ik het recht van de heer Bex, die zelf zijn vraag heeft omgezet in een schriftelijke vraag. Ik ben afgelopen dinsdag nog nieuwe ultrasnelle laadinfrastructuur gaan openen in Limburg, van onder meer Fastned. Fastned maakt ook alleen maar gebruik van groene energie. Laat mij dat ook duidelijk stellen, want sommigen maken zich zorgen over het elektriciteitsnet. Bij alle elementen inzake laadinfrastructuur, publiek of semipubliek, waar wij 20 procent van subsidiëren, is de vereiste om gebruik te maken van groene energie. Dat is dus ook een bijkomend element: mee investeren in hernieuwbare energie om die laadpalen van elektriciteit te voorzien.
Dan kom ik bij de cijfers. U weet dat wij in onze visienota rond laadpaalinfrastructuur vooropgesteld hadden dat we tegen 2025 35.000 laadpaalequivalenten wilden hebben. Begin 2021 zaten we aan ongeveer 4900 laadpalen. We hadden in onze nota Clean Power for Transport vooropgesteld dat we er voor 2021 4000 extra wilden hebben. Dat zou dan betekenen dat we aan 8900 zaten. Wel, we zitten aan 10.500. We hebben dus ruim 5500 extra laadpalen geïnstalleerd in het voorbije jaar. Kortom, we hebben er het voorbije jaar al meer geïnstalleerd dan dat er in januari 2021 aanwezig waren. Het gaat dus heel snel wat dat betreft.
Jullie weten dat we in de tweede helft van 2021 onze projectcall gedaan hebben voor semipublieke laadpalen. Daarvan zijn 8900 laadpaalequivalenten aanvaard. Die zullen worden uitgerold. En omdat er zoveel enthousiasme was op de markt, zal er in februari een tweede projectcall gelanceerd worden. Ik heb er dus absoluut alle vertrouwen in dat we nog ruim voor 2025 de kaap van 35.000 laadpalen zullen halen.
Nu, het staat of valt niet met die 35.000. Dat heb ik ook al meermaals gezegd. Ik ben nooit te beroerd om plannen bij te sturen als de markt straks veel sneller gaat. En laat ons dat hopen. Het zal sowieso al sneller gaan doordat de tweedehandsmarkt een boost krijgt door de federale beslissing omtrent de salariswagen. Tegelijk zien we ook dat de private markt de vlucht vooruit neemt. Wel, dan moet er misschien extra laadpaalinfrastructuur komen. We weten wel dat 80 à 85 procent opgeladen wordt op het bedrijf of thuis. Daarnaast is er nood aan publieke laadpalen. Daar zetten wij ten volle op in. Is het niet voldoende, dan zijn we zeker niet te beroerd om dat bij te sturen.
Sommigen zeggen dat we meer moeten doen, maar ik wil toch andermaal verwijzen naar de website milieuvriendelijkevoertuigen.be, waar eenieder zelf de berekening kan maken of hij of zij het best kiest voor een volledig elektrische wagen of een hybride model. We weten dat de batterijtechnologie en ook de voertuigen zelf enorm snel evolueren. Men verwacht dat tegen 2026 de aankoopprijs van een volledig elektrische wagen lager zal liggen dan die van een wagen op fossiele brandstof. En 2026 is nu niet meer zo heel veraf. Tegelijk kan men op basis van die website nu al de calculatie maken. Als men kijkt naar de ‘total cost of ownership’, dus de som van de aankoopprijs, de verzekering en de verbruikskosten van de wagen, is men vandaag al goedkoper af met een volledig elektrische wagen dan met een hybride wagen of een wagen op fossiele brandstof.
Als mensen zich daar heel duidelijk van bewust zijn, zullen ze zich bij de aankoop van een nieuwe wagen wel degelijk laten leiden door dat prijskaartje en kiezen voor een zero-emissievoertuig of een elektrisch voertuig.
Door heel de investering in onze laadinfrastructuur zorgen wij ervoor dat het vertrouwen er is dat we de burgers die elektrisch willen rijden, kunnen ontzorgen, ook door het principe ‘paal volgt wagen’. Eenieder die straks overweegt om een elektrische wagen te kopen, maar die in een rijwoning of appartement woont, of alleszins ergens waar geen private parking voor de deur is, kan aan de lokale besturen vragen om binnen een straal van 250 meter een publieke laadpaal te krijgen. We zitten ook samen met de federale overheid om te kijken hoe we daar qua parkeerplaatsen een antwoord op kunnen bieden. Ik denk dat dat meer via publieke parkings met een betaalmodel moet zijn. Als men langere tijd in beslag neemt terwijl de wagen niet meer aan het opladen is, kost het meer. Zodoende stimuleren we mensen om de parking te verlaten als de wagen opgeladen is. Ook daar zijn we volop mee bezig.
Ten slotte is er nog onze transitiemanager elektrificatie. Ik ben blij dat er hier ook op gehamerd wordt. Ik heb daar ook al een paar keer naar gevraagd bij onze administratie, want we moeten daar wel snel werk van maken. Dat is begin november gelanceerd. Ik hoop dat mijn administratie mij zo snel mogelijk kan meedelen dat persoon X of Y de transitiemanager wordt en dat we alles continu kunnen monitoren en opvolgen. Maar zoals mevrouw Fournier zei, denk ik dat we met een aantal collega’s met een positieve bril naar de toekomst kijken. De toekomst zal sowieso duurzaam zijn.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Dank u wel voor uw antwoord, minister. We zijn inderdaad afhankelijk van verschillende factoren, vooraleer we beslissen om al dan niet een elektrische wagen te kopen. We zijn afhankelijk van de laadpalen. Daarover hebt u genoeg tekst en uitleg gegeven. We zijn ook afhankelijk van het aanbod van de dealers en van de betaalbaarheid van de wagens, maar ook wel van het rijbereik. U hebt er ook naar verwezen dat er momenteel een heel grote evolutie is bij de dealers. Laat ons dus inderdaad positief naar de toekomst kijken en hoopvol zijn dat we de doelstellingen van het aantal laadpalen en het aantal elektrische wagens halen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.