Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Verslag
De heer Bothuyne heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, recent werd een nieuwe knelpuntberoepenlijst gepubliceerd door VDAB. Deze bevestigt helaas wat we al geruime tijd weten en waar we in Vlaanderen al lang mee worstelen. Er is een enorm tekort aan technische profielen. Dit gaat van onderhoudsmecanicien tot technisch leidinggevende. We kunnen alleen maar meer groeien in Vlaanderen als we de bedrijven aan de gevraagde broodnodige en geschikte profielen kunnen helpen. Dit is een opdracht voor Onderwijs, maar uiteraard ook voor Werk.
Een belangrijke reden die wordt gegeven, is dat er nog steeds te weinig jongeren kiezen voor een technische opleiding en dat er een groeiende vervangingsvraag is door de vergrijzing. Bedrijven kunnen hun ervaren technische profielen niet meer vervangen, wat problematisch kan worden voor dat bedrijf. Ook andere vacatures blijven steevast openstaan, zoals beroepen uit de gezondheidszorg, ICT, chef-koks, vrachtwagenbestuurders. Ook schoonmakers werden opnieuw in de lijst opgenomen.
Minister, op 12 februari 2015 antwoordde u dat het de bedoeling was om tot een dynamische knelpuntberoepenlijst te komen. Is dit dan die bewuste dynamische lijst? Zo neen, wanneer kunnen we deze verwachten? In welke mate werd er, bij de opmaak van de knelpuntberoepenlijst 2016, rekening gehouden met de aanbevelingen van het Rekenhof? Vorig jaar hebben we hierover een gedachtewisseling gehad met u en vertegenwoordigers van het Rekenhof. Welke verklaring kunt u geven voor het feit dat er verschillende beroepen in deze knelpuntberoepenlijst blijven staan? Sommige technische profielen zijn niet zomaar te vormen, maar voor andere profielen valt er wellicht iets te zeggen over een tekort aan toeleiding, bemiddeling en opleiding. Welke acties zult u ondernemen om tegemoet te komen aan de hoge nood aan de profielen in de lijst?
Minister Muyters heeft het woord.
Collega’s, er zijn verschillende knelpuntenberoepenlijsten. Hier gaat het over de klassieke knelpuntberoepenlijst zoals die jaarlijks door de studiedienst van VDAB gemaakt wordt. De dynamische lijst waarnaar u verwijst, is de knelpuntberoepenlijst die opgesteld wordt voor migratie uit derde landen.
Zoals reeds toegelicht in mijn antwoord op de vraag om uitleg 1182 van mevrouw Emmily Talpe wordt nog gewerkt met de lijst die vastgelegd werd in 2006. De doelgroep die gebruik kan maken van deze lijst is erg beperkt geworden, met name de langdurig ingezeten derdelanders uit een andere EU-lidstaat, tijdens de eerste twaalf maanden van verblijf in België. Die hertekening van het arbeidsmigratiebeleid is de dynamische knelpuntberoepenlijst. De hertekening is gepland in de tweede helft van deze legislatuur. Die lijst is er dus meer op gericht om de instroom van geschoolde buitenlandse werknemers te kunnen bepalen.
Als het Rekenhof opmerkingen maakt, zouden wij maar dom zijn om daar geen rekening mee te houden. Ik som enkele aanbevelingen op waarmee we duidelijk rekening hebben gehouden. De lijst wordt nog sterker op harde cijfers gebaseerd, zonder de input en het advies van de sectoren te negeren. Cijfermatig wordt waar mogelijk rekening gehouden met een groter deel van de door VDAB gepubliceerde vacatures. Zo hebben de uitzendopdrachten nu ook een impact op de lijst. Het aantal gebruikte indicatoren werd uitgebreid en een aantal indicatoren werd aangepast. Om tegemoet te komen aan de verschillende beleidsverwachtingen die aan de lijst gekoppeld zijn, worden binnen de lijst van knelpuntberoepen ook de meest prangende knelpunten afgebakend.
We zien nog geen fundamentele veranderingen in de studiekeuzes van jongeren en hun ouders. Enkel jongeren die vaker kiezen voor STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics) kunnen het tekort aan technische competenties op onze arbeidsmarkt structureel milderen. Zolang we daar geen verandering zien, kan VDAB de rekruteringsproblemen enkel milderen en zullen dezelfde knelpuntberoepen blijven terugkeren. Het klopt dat VDAB niet voor alle beroepen in opleidingen kan voorzien. VDAB zal nooit ingenieurs opleiden. VDAB werkt wel steeds intensiever samen met onderwijs in onderwijskwalificerende trajecten voor werkzoekenden. Naast de verpleegkundigen is het toeleiden van werkzoekenden naar technische opleidingen hier de grootste opdracht. Voor andere beroepen kunnen de VDAB-opleidingen, vanwege de omvang van het tekort, de nood slechts milderen maar niet wegwerken. Omdat te weinig werkzoekenden beschikken over een basis aan technische en wiskundige competenties, blijft het ook moeilijk om hen een STEM-opleiding te laten volgen. Het is moeilijk om hen naar VDAB-opleidingen of technische opleidingen te leiden. Kandidaten moeten over de vereiste basis beschikken om te slagen in bijvoorbeeld een opleiding tot technisch tekenaar.
De nieuwe knelpuntlijst bevestigt mijn geloof dat we op het juiste pad zitten. Met het STEM-actieplan motiveren we samen met onderwijs jongeren voor wiskunde, wetenschappen en techniek. Met de uitbouw van duaal leren en werken, waarin we gisteren een zeer grote stap hebben gezet, werken we aan opleidingen die nog meer focussen op de competenties die de werkgevers vragen door ze op de werkvloer zelf aan te leren. We geven daarbij prioriteit aan duale opleidingen voor knelpuntberoepen.
Door steeds vaker een beroep te doen op partners zoals bedrijven, sectoren, onderwijs en andere opleidingsverstrekkers en het versterken van werkplekleren via IBO en stages werkt VDAB aan een uitgebreider opleidingsaanbod dat nog beter afgestemd is op de noden van de werkgevers.
We zijn op dat vlak de juiste richting uitgegaan. Het is niet vanuit een ivoren toren maar door steeds sterkere samenwerkingsverbanden op verschillende vlakken dat we proberen onderwijs en arbeidsmarkt beter op elkaar af te stemmen.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, het op elkaar afstemmen van vraag en aanbod is een probleem dat inderdaad niet in een-twee-drie kan worden opgelost en dat ons zal blijven bezighouden in het arbeidsmarktbeleid.
Wat die dynamische lijst betreft in functie van de arbeidsmigratie, klinkt de tweede helft van de legislatuur nog ver weg hoewel die steeds dichterbij komt – nog een half jaar – maar ik hoop toch dat we daar vrij snel werk van kunnen maken omdat het minstens voor een klein deel een antwoord kan bieden op de lacunes in ons knelpuntberoepenbeleid. Gezien de vluchtelingencrisis en de instroom van mensen die hier op die manier vacatures kunnen invullen, is het nuttig dat die dynamisering er komt zodat bij het begin van de tweede helft van de legislatuur die dynamische knelpuntberoepenlijst geactualiseerd is. 2006 is tien jaar geleden, en het ging toen over een andere arbeidsmarkt dan die van vandaag.
Wat betreft de aanpassing aan de methodiek van het Rekenhof, is het goed dat er op die manier is ingespeeld op de aanbevelingen die zijn gebeurd en op de gedachtewisseling die heeft plaatsgevonden. Ik had toen ook nog gesuggereerd om opnieuw de redenen bij te houden waarom vacatures niet worden ingevuld, iets waarmee VDAB een aantal jaren geleden is gestopt. Ik blijf geloven dat dat een belangrijk onderdeel moet zijn van het kwaliteitsbeleid dat VDAB moet voeren om op die manier te achterhalen wat er eventueel schort aan de eigen werking.
In het brede beleid dat u voert om zo veel mogelijk knelpuntberoepen weg te werken en knelpuntvacatures in te vullen, zitten heel veel positieve elementen. Ik kan u alleen maar aanmoedigen om daar verder in te gaan, bijvoorbeeld bij de onderwijskwalificerende trajecten. Daar moet het aanbod voor die meer technische profielen nog worden uitgebreid, met de beperking die u hebt aangegeven.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Minister, heel fijn dat ik in uw antwoord werd geciteerd.
Wat die recente vluchtelingenstroom betreft, hebt u op een schriftelijke vraag van mij geantwoord dat de gevolgen daarvan in april merkbaar zouden worden. Werd er al een screening gemaakt van die nieuw toegeleide groep om te weten wie naar een knelpuntberoep of naar een opleiding voor een knelpuntberoep kan worden toegeleid? Is dat een prioriteit voor u?
In hoeverre worden private arbeidsbemiddelaars daarin betrokken? Kunnen wij hier bijvoorbeeld ook met tenders werken?
Minister Muyters heeft het woord.
Mevrouw Talpe, de laatste vraag om uitleg van de heer Bothuyne sluit aan bij de vraag die u hebt gesteld over de vluchtelingen. Ik zal daar straks op antwoorden.
Mijnheer Bothuyne, ik neem akte van uw opmerkingen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.