Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de mogelijke overname van de GDF Suez-participatie in Elia en Fluxys door de gemeenten en de gevolgen hiervan voor de gemeentefinanciën
Verslag
De heer Reekmans heeft het woord.
Voorzitter, minister, collegas, we vernamen recent dat GDF Suez, de moedermaatschappij van Electrabel, zou overgaan tot de verkoop van haar participatie in Elia en Fluxys. Wat Fluxys betreft, moest eind 2009 het belang van Suez al worden teruggedrongen tot 25 percent. Vandaag is dat belang nog steeds 38,5 percent. Het belang in Elia bedraagt 24,34 percent. Dat moet dringend gebeuren. De gemeentebesturen, verzameld in de holding Publigas, hebben een voorkooprecht op de aandelen van Electrabel in Fluxys. Daarnaast heeft de holding van de gemeenten, Publi-T, voorkooprecht met betrekking tot Elia.
Opmerkelijk, minister, is dat ik de burgemeester van Gent, de heer Termont, die tevens voorzitter is van Publigas, de voorbije dagen in de media heb horen zeggen dat Publigas zijn voorkooprecht zal gebruiken en die participatie zal kopen. Vandaag is het voor ons, en ik denk ook voor u, echter niet duidelijk wat Electrabel gaat verkopen. Gaan ze verkopen om van 38 percent naar de wettelijke 25 percent te gaan, of gaan ze alles verkopen? Mij is dat niet duidelijk, maar we weten wel dat de voorzitter van Publigas ondertussen het laatje gevuld heeft met de verkoop van Distrigas. Op de laatste beursgang van vrijdag werd het aandelenpakket van Electrabel in Elia en Fluxys geschat op ruim 1 miljard euro.
We krijgen in de media dus verklaringen dat er gekocht zal worden en dat het voorkooprecht zal worden gebruikt, terwijl de verantwoordelijke van Intermixt, de CD&Ver Jos Ansoms, zegt dat men nog geen geld heeft, en eigenlijk ook geen interesse.
Minister, wat is het standpunt van de Vlaamse Regering vandaag? Ik ben ervan overtuigd dat er voor Fluxys wel middelen zullen worden gevonden maar voor Elia niet. Zal de Vlaamse Regering helpen om die financiële middelen ter beschikking te stellen? Of zal Publi-T die moeten halen bij de gemeentebesturen? Is het anno 2010 nog wel de taak van gemeentebesturen om te investeren in aandelen van dergelijke bedrijven?
De heer Van Rompuy heeft het woord.
Voorzitter, de heer Reekmans heeft een zeer goede vraag gesteld. Ik zou het niet beter kunnen. De vragen zijn al gesteld.
Suez gaat zijn aandelen in Elia en Publigas verkopen. Sommigen zullen daar blij mee zijn want ze hebben altijd gezegd dat het beter is dat Electrabel die energiebedrijven kwijt zou zijn. Als het moment daar is dat men echt gaat verkopen met een voorkooprecht onder bepaalde modaliteiten, betekent dat natuurlijk een zeer zware dobber voor de gemeenten. In het geval van Publigas gaat het over 660 miljoen euro en in het geval van Elia gaat het over 340 miljoen.
De heer Reekmans heeft het al gezegd: Publigas heeft wel deels de middelen om de participaties in Fluxys te kopen want door de verkoop van Distrigas aan het Italiaans energiebedrijf heeft het kunnen cashen. Maar met Elia ligt het veel moeilijker. Vandaar de vraag van de heer Ansoms: met welke middelen gaan we dat doen?
Het gaat over 1 miljard euro, een gigantisch bedrag. In vele gemeenteraden zijn er de laatste maanden discussies geweest over de kapitalisatie van de Gemeenteholding. Heel wat gemeentebesturen hebben afgehaakt omdat ze die middelen niet kunnen opbrengen. Namens onze fractie is mijn vraag: wat is de houding van de Vlaamse Regering ten aanzien van die ontwikkeling? Indien dat voorkooprecht niet wordt uitgeoefend en andere instanties die aandelen zouden kopen, eventueel buitenlandse maatschappijen die daar een zekere rendabiliteit van zouden kunnen krijgen, zou dit wel problemen kunnen geven als men weet dat het aandeel van Suez in Fluxys bijna 40 percent is en in Elia bijna 25 percent.
Minister Bourgeois heeft het woord.
Het is een belangrijke vraagstelling, maar het is nog wat voorbarig om er ten gronde op in te gaan. Over deze vragen zal wellicht in de nabije toekomst wat dieper moeten nagedacht worden.
De situatie die nu tot stand komt is een gevolg van de Europese maatregelen die belangrijke en goede maatregelen zijn, waarbij er een scheiding is tussen productie of invoer, distributie hoogspanning, verkoop en distributie laagspanning. Dat zijn onderscheiden sectoren. Wie produceert of invoert, kan niet voor meer dan 25 percent participeren in de distributie zowel van de hoogspanning of hoge druk als van de laagspanning en van de lokale gasdistributiesectoren. Dat is een goede zaak.
We hebben in Vlaanderen een traditie van participatie daarin door de gemeenten. Er waren zuivere en gemengde intercommunales. Die zaken hebben een enorme internationale expansie genomen.
Voorlopig kennen we alleen maar krantenberichten. U gaat ervan uit dat dit een genomen beslissing is maar de regering weet niets meer dan wat er in de kranten staat, met name dat Suez zijn participatie in Elia en in Fluxys zou terugdringen, niet alleen tot het wettelijke maximum van 25 percent, wat een verplichting is en al had moeten gebeuren, maar zelfs helemaal zou afbouwen.
Voor de beide instanties is de situatie verschillend. Ik begrijp dat Publigas reserves heeft aangelegd en beschikt over kapitaal om eventueel de 13 percent afbouw die wettelijk moet gebeuren, te kunnen opvangen. Ik weet niet of er meer middelen zijn voor het overige, het lijkt erop dat dit niet zo is.
In de eerste plaats is dat een zaak van die twee holdings. Net zoals dat bij de gemeentelijke holding was, moeten wij een beslissing nemen. Ik heb nog niet gelezen of gehoord dat gemeenten worden gevraagd om over te gaan tot een kapitaalsverhoging. Mijn kabinet heeft contact genomen met de verantwoordelijken van de beide holdings. Er is niet gezegd dat ze een beroep gaan doen op een kapitaalsverhoging. Ik lees dat Publigas geld zou hebben om in te tekenen op die 13 percent en voor de rest zou werken met overbruggingskredieten. In elk geval moeten we dit nader bekijken. Het is een beslissing van die holdings, van de gemeenten in het kader van hun autonomie.
Mijnheer Van Rompuy, u zult begrijpen dat de houding van de Vlaamse Regering nu niet voorligt. Dat moeten we bekijken. Dat zijn strategische zaken. De splitsing productie-invoer versus distributie is een goede zaak. Het leidt tot liberalisering, het zorgt ervoor dat we meerdere spelers hebben, en dat is toch de bedoeling van Europa. Vlaanderen heeft daarin een grote vinger in de pap via de gemeentelijke holdings. Kunnen ze daar niet in participeren, dan moet de regering daar ook aandacht aan schenken.
U kent de plannen van de regering met de Vlaamse energiemaatschappijen. We gaan ervan uit dat het belangrijk is dat we zelf investeren in samenwerking met andere partners in nieuwe vormen van energie, dat we ook daar zorgen voor verankering en minder afhankelijkheid. Komt het distributiefacet daar in het blikveld als een noodzakelijke aanpak, dan nemen we dat mee in ogenschouw.
Op dit moment kan ik niet meer zeggen dat dit. Ik kan niet zeggen dat de regering deze optie zal nemen. Er is geen concrete vraag, we zijn niet concreet geïnformeerd, maar ik onderschrijf het belang van deze kwestie. Ik blijf in contact met de holdings. Vroeg of laat zal de regering dit dossier op tafel krijgen.
Minister, ik hoopte u een compliment te kunnen geven, maar jammer genoeg stelt uw antwoord me teleur. We hebben drie keuzes vandaag. De heer Termont zei dat hij de brief van Fluxys een van de komende dagen in zijn brievenbus verwacht. Het is dus vijf voor twaalf om te handelen.
Waar kunnen we naartoe? Ofwel verkopen we de participatie op de vrije markt. Die bedrijven staan al op de beurs. LDD vindt dat de beste oplossing. Ik veronderstel dat de Vlaamse Regering de mogelijkheid bestudeert om zelf met geld over de brug te komen. Publigas heeft vandaag 200 miljoen euro van de verkoop van Distrigas, maar dan komen ze nog altijd 460 miljoen euro te kort. Bij Elia is er 340 miljoen euro te kort. We moeten dus in enkele weken tijd nog 800 miljoen euro vinden.
Minister, wat is de piste die we moeten bewandelen? Moeten de Vlaamse gemeenten het ophoesten? De heer Termont, voorzitter van Publigas, heeft dat blijkbaar al beslist. Het staat in de pers en in meerdere media. Het is wat goedkoop om in dit halfrond te zeggen dat je niet moet geloven wat in de pers staat. Ik wil dat wel geloven als het in één krant staat, maar als het in vijf media staat, kunnen we toch moeilijk zeggen dat die vijf journalisten niet weten waarover het ging.
De heer Termont heeft gezegd dat hij gaat kopen. Hij weet nog niet wat en hoeveel, maar hij gaat kopen. Minister, wat is uw mening? Gaat u met de Vlaamse Regering het geld zoeken? Misschien kunt u de 2 miljard euro van KBC daarvoor gebruiken. Of gaat u de gemeentebesturen, die in 2010 hun begroting amper rondkrijgen of de belasting moeten verhogen, financieel onder grotere druk zetten om hier in te stappen?
Mijnheer Reekmans, van uw laatste opmerking wil ik me distantiëren. U was goed begonnen, maar dan moest ik afhaken.
Minister, u deelt terecht deze bekommernis. Ik begrijp dat de Vlaamse Regering momenteel geen antwoord heeft. Er moet ook een onderscheid worden gemaakt tussen de mogelijkheden die Publigas en Publi-T hebben. Publigas heeft door de verkoop van Distrigas cash geld. Publigas zou 200 miljoen euro kunnen opbrengen. U zegt dat participatie moet zakken van 38,5 naar 25 percent. Dat biedt mogelijkheden. Bij Publi-T zal het veel moeilijker zijn.
Maar ik zou er toch echt op aandringen dat het uiteindelijk niet de gemeenten moeten zijn die door kapitaalsverhogingen de middelen mee zouden moeten aanbrengen om heel die operatie mogelijk te maken.
De Vlaamse Regering heeft daar eventueel wel een rol te spelen, maar we moeten dit bekijken. Over het voorkooprecht heb ik ergens in de pers gelezen dat het geldt voor de totaliteit. Van zodra de aandelen worden aangeboden, moet zowel Publigas als Publi-T, ze in totaliteit overnemen: dus 25 percent Elia en 40 percent Fluxys. Dat zijn natuurlijk heel grote bedragen en ik heb er mijn twijfels over of de financieringsintercommunales dat kunnen opbrengen. In elk geval volgen we het dossier op.
De heer Martens heeft het woord.
Voorzitter, ik sluit me hier inderdaad graag bij aan, vooreerst door de stellen dat de uittocht van GDF Suez uit Fluxys en Elia natuurlijk een goede zaak is. Dat past volledig in het beleid van ontvlechting van activiteiten op onze energiemarkt, waar producenten en leveranciers uit de netbeheerders moeten worden gehaald om een onafhankelijk netbeheer te kunnen garanderen.
U weet, minister, dat een net een natuurlijk monopolie is dat op een onafhankelijke manier moet worden opengesteld aan alle concurrerende producenten en leveranciers. Het is dus ongezond indien daar één producent/leverancier een belangrijke vinger in de pap heeft, zeker als die vinger meer is dan een blokkeringsminderheid. Het moet gezegd dat de federale overheid, door de producenten en leveranciers te verplichten om onder die 25 percent te zakken, onder die blokkeringsminderheid, tot voorbeeld strekt.
Het heeft ook zijn gevolg gehad. GDF Suez zegt nu plotsklaps, nu ze geen blokkeringsminderheid meer krijgen, in tegenstelling tot vroeger, toen ze altijd zeiden dat ze in gereguleerde activiteiten willen blijven zitten om een zekere mate van kredietwaardigheid te behouden om ook in onze activiteiten goedkoper en gemakkelijker kapitaal te kunnen aantrekken, dat ze hun biezen pakken, dat ze hieruit wegtrekken.
Minister, ik zou u willen vragen welke consequenties, welke gevolgen, welke lessen u daaruit trekt voor het Vlaams distributienet, want als Vlaamse overheid hebben we niets te zeggen over het hoogspanningsnet of aan het aardgastransportnet, maar we zijn uiteraard wel bevoegd voor distributieactiviteiten. In de gemende distributiesector in Vlaanderen heeft Electrabel nog 30 percent van de aandelen, dat is dus meer dan een blokkeringsminderheid. Mijn vraag is eigenlijk of Vlaanderen het voorbeeld van de federale overheid niet zou moeten volgen om ook hier de producenten/leveranciers te verplichten om in eerste instantie onder de blokkeringsminderheid te kruipen en om ook de toekomst voor te bereiden, want tegen 2018 moeten ze sowieso weg zijn, want het decreet Intergemeentelijke Samenwerking voorziet erin dat alle intercommunales zuiver moeten zijn. Misschien kunnen we dit momentum dus aangrijpen om sneller te gaan en om ook sneller het distributienet op een onafhankelijke manier te besturen door Suez ook hier te laten uittreden.
De heer Verfaillie heeft het woord.
Voorzitter, ik zou me willen aansluiten bij de vraag. Dit zijn twee heel interessante vragen en ik zou het belang van dit dossier voor Vlaanderen willen benadrukken. Ik zou u willen vragen om ook als Vlaamse Regering proactief de nodige initiatieven te nemen. U weet net zo goed als ik dat het niet is omdat de heer Termont zegt dat de stad Gent met middelen over de brug kan komen, doordat die stad hoogstwaarschijnlijk over de nodige middelen beschikt, dat de andere steden en gemeenten in Vlaanderen dat ook kunnen. Dit gaat over vele honderden miljoen euros. Het is niet dat we kunnen zeggen: we zullen nu eens de lade opentrekken en er een paar centen uithalen en ze op tafel leggen. De meeste lokale besturen in Vlaanderen kunnen deze eventuele financiële verplichting gewoonweg niet aan zonder belastingverhogingen of andere door te voeren. Ik zou u daarom willen vragen om in dezen proactief te handelen en te bekijken wat Vlaanderen eventueel kan doen om de belangen van de lokale besturen en van de inwoners van Vlaanderen veilig te stellen.
De heer Penris heeft het woord.
De exitpolitiek van GDF Suez biedt vandaag mogelijkheden voor Vlaanderen. Pakken we die aan of niet? Ik hoor twee totaal verschillende stemmen bij de vraagstellers. LDD zegt: nee, we nemen als Vlaanderen onze verantwoordelijkheid niet op, we laten de vrije markt spelen. Ik hoor CD&V zeggen dat ze die verantwoordelijkheid wel willen opnemen, maar dat ze aanvoelen dat we het niet kunnen omdat onze gemeenten er op dit moment niet toe in staat zijn.
Er is een derde piste, collegas. We moeten gebruik maken van deze opportuniteit, al was het maar omdat de energiedistributie ook op de hoofdlijnen een strategische sector is. We hebben maar best een grote vinger in de pap. We moeten het niet volledig overlaten aan de vrije markt.
De gemeenten hebben een voorkooprecht, de publieke holdings hebben het voorkooprecht. Ze hebben centen, maar missen een kleine 700 miljoen euro. Ze willen daarvoor leningen aangaan. Ze vragen dat die leninglast zo snel mogelijk afgelost wordt. Op het moment dat ze het voorkooprecht hebben uitgeoefend, willen zij die aandelen parkeren bij een bevriende derde. De bevriende derde bij uitstek zou de Vlaamse overheid kunnen zijn. De Vlaamse overheid heeft voor het energiebeleid, zegt ze in haar beleidsbrieven, ambities. Die ambities moeten niet beperkt blijven tot het productiedeel, maar ook reiken tot het distributiedeel, en zeker de hoofdlijnen van de distributie.
Uw antwoord ontgoochelt me, minister. Ik had verwacht dat de Vlaamse Regering hierover al proactief had nagedacht. Ik neem aan dat de minister van Binnenlands Bestuur dat niet moet doen, maar zijn collega van Energie wel.
De heer Callens heeft het woord.
Minister, we hebben hier nog niets gehoord over de autonomie van de gemeenten. Ik zou graag hebben dat we eerst en vooral duidelijk stellen dat de gemeenten zelf zullen moeten beslissen.
Maanden geleden hebben de gemeenten van Eandis de mogelijkheid gekregen om obligaties te kopen onder de vorm van documenten die zij zouden gebruiken als eigen vermogensverhoging. Wat bleek: bepaalde gemeenten schreven in en andere niet. Ik veronderstel dat het voor deze operatie ongeveer hetzelfde zal zijn. Ik denk dat bij Eandis was het ook zo ongeveer 50 percent van die aandelen rechtstreeks betaald kan worden door steden en gemeenten die het financieel aankunnen. De andere 50 percent zal worden gevraagd aan de Vlaamse Gemeenschap.
Minister, als morgen of overmorgen de gemeenten nadat ze een brief hebben ontvangen ons als parlementsleden aanspreken, kunnen wij dan stellen dat u bereid bent om eventueel bij te springen? Ja of nee?
Het wordt hoe langer hoe leuker. Men vraagt pasklare antwoorden en beslissingen die niet eens binnen de regering aan bod gekomen zijn. Het zijn plannen die niet eerder dan gisteren in diverse media zijn verschenen. We zijn er officieel niet van op de hoogte. Laat me toe dat we dat strategisch bekijken.
Ik onderschrijf veel meningen die hier geuit zijn. Die opdeling in productie, invoer, distributie, hoogspanning en laagspanning is heel belangrijk. Dat er een onafhankelijke speler is, is ook belangrijk.
We zitten in een situatie waarbij twee gemeentelijke holdings een belangrijke participatie hebben. Zij hebben voor 100 percent een voorkooprecht. Zij kunnen niet kiezen voor een deel van het voorkooprecht, zij moeten het volledige pakket nemen. Op het eerste gezicht is het duidelijk dat dit problemen kan opleveren aangezien de situatie van Publigas en Publi-T verschillend is. Zij zijn nog niet bij de Vlaamse overheid geweest. Wij hebben ons eigen dossier nog niet kunnen maken. Dat zal moeten worden bekeken vanuit strategisch oogpunt. Deze Vlaamse Regering hecht veel belang aan een Vlaamse energiemaatschappij en aan het opbouwen van eigen capaciteit. Ik hecht heel veel belang aan die ontvlechting, aan die onafhankelijke distributie. Dat kan eventueel kansen bieden.
Mijnheer Callens, hier zal in eerste instantie de gemeentelijke autonomie spelen. Waar ik wel niet mee akkoord kan gaan, is dat gemeenten zich in het rood zouden werken om dan vervolgens hulp te vragen aan de Vlaamse overheid.
De holdings op zich zullen een verschillende positie hebben. Dat geldt ook voor de gemeenten-aandeelhouders. Het is nog niet gezegd dat die holdings een beroep doen op een kapitaalverhoging. Het is mogelijk dat zij op hun beurt op de markt gaan.
Wat Vlaanderen zal doen, is prematuur. Het dossier is echter belangrijk. Ik ben het eens met de heer Van Rompuy, maar niet met de heer Reekmans. Ik ga hier niet in een halve minuut zonder regeringsoverleg en zonder advies, strategisch, financieel en juridisch verklaren hoe we dat zullen aanpakken. Dat zou hoogst onverstandig zijn. We zullen dat dossier grondig bekijken vanuit een strategische visie, vanuit de politiek die we willen voeren en vanuit het belang van de gemeenten die daarin meespelen.
Mijnheer Martens, de minister die bevoegd is voor Energie zal zich ook moeten buigen over uw vraag of er aanleiding is voor een vervroegde terugtrekking tot 25 percent in de Vlaamse distributie. Ook dit gegeven speelt mee. Het is belangrijk dat de problematiek wordt aangekaart. Ze is ons nu opgedrongen door die aangekondigde uitstap. We zullen dat heel ruim bekijken met respect voor de gemeentelijke autonomie, met aandacht voor de strategische belangen van Vlaanderen en met het oog op een coherent beleid ter zake.
Wat ik echter niet zal doen, mijnheer Reekmans, is wat u hier zegt. Ik ga niet op een-twee-drie een beslissing nemen of zoals de heer Callens zegt ja of neen antwoorden. Op die manier doen we niet aan beleid.
U hebt toch niet neen gezegd.
Minister, u doet me zaken zeggen die ik niet heb gezegd. Ik vraag niet van uw regering om in een-twee-drie met een oplossing te komen. Wanneer u een goed bevoegd minister zou zijn, zou ik toch veronderstellen dat u de Europese wetgeving al langer kende en wist dat het twaalf uur was op 31 december 2009. U had naar hier moeten komen met voorstellen en met een samenvatting van besprekingen die u al gevoerd had, onder andere met Publigas en Publi-T. Ondanks het feit dat er de komende weken 800 miljoen euro moet worden gezocht, hebt u nog niet aan tafel gezeten met Publi-T en Publigas. Ik vind dat erg. Er was begin van deze week al een vraag om uitleg ingediend. U had dus ruim de tijd om met Publi-T en Publigas aan tafel te gaan zitten.
De heer Verfaillie zegt zelf dat de gemeenten de middelen niet hebben. Ik stel echter vast dat de gemeenten het zullen moeten ophoesten, of ze het nu kunnen of niet. In 2015 moet er opnieuw 1 miljard euro worden gevonden om de 30 percent aandelen van Electrabel uit Eandis uit te kopen. Er moet dus tussen nu en 2015 1,8 miljard euro worden gevonden. Ik raad u dan ook aan zo snel mogelijk met Publigas- en Publi-T aan tafel te gaan zitten.
Het incident is gesloten.