Verslag plenaire vergadering
Voorstel van resolutie betreffende een Vlaams pact voor de Kempen naar aanleiding van de recente golf van herstructureringen en ontslagen in de regio
Verslag
Bespreking
Dames en heren, het voorstel van resolutie van de heer Daems en Mevrouw Vogels werd door de commissie verworpen.
Bij brief van 10 maart 2008 heeft de heer Daems verzocht het op de agenda van de plenaire vergadering te plaatsen.
Conform artikel 69, punt 5 van het reglement van het Vlaams Parlement zouden we ons bij zitten en opstaan moeten uitspreken over het aanvatten van de bespreking, tenzij men het ermee eens is dat de bespreking wordt aangevat, dan gaan we dat onmiddellijk doen.
Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)
Ik stel voor om de bespreking van het voorstel van resolutie van de heer Rudi Daems en mevrouw Mieke Vogels betreffende een Vlaams pact voor de Kempen naar aanleiding van de recente golf van herstructureringen en ontslagen in de regio en de bespreking van het voorstel van resolutie van de heer Frans Peeters, de dames Tinne Rombouts en Kathleen Helsen, de heren Bart Martens en Kris Van Dijck en mevrouw Margriet Hermans betreffende de werkgelegenheid in de Kempen samen te voegen tot één enkele bespreking.
Is het parlement het hiermee eens? (Instemming)
De bespreking is geopend.
De heer Schoofs, verslaggever, heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, vandaag liggen hier in het parlement twee voorstellen van resolutie voor. Over alle partijgrenzen heen wil ik als verslaggever nog even meedelen dat de voorstellen van resolutie ingegeven zijn door dezelfde bezorgdheid: de werkgelegenheid en de economische toekomst van de Kempen.
De Kempense parlementsleden hebben deze voorstellen ingediend naar aanleiding van de ontslagen bij Janssen Pharmaceutica en de herstructureringen in een aantal andere bedrijven zoals Nokia Siemens Herentals, De Ster in Hoogstraten en Kempico in Gierle. In het totaal zijn er daardoor meer dan 1300 arbeidsplaatsen verloren gegaan. Ten tijde van de sluiting van Belgonucleair in Dessel in 2006 werden al eerder vragen aan de regering gesteld inzake reconversie in de regio. De indieners zijn van oordeel dat de recente gebeurtenissen verantwoorden dat er opnieuw een initiatief wordt genomen.
Het voorstel van resolutie betreffende de werkgelegenheid in de Kempen werd in de commissie voor Economie ongewijzigd en eenparig goedgekeurd met negen stemmen voor.
Het voorstel van resolutie vraagt aan de Vlaamse Regering het volgende. Een: in overleg met de regionale actoren uit de Kempen dringend een reconversieplan voor de Kempen op te stellen naar aanleiding van de recente ontwikkelingen. Twee: daarbij rekening te houden met de creatie van voldoende, goed ontsloten ruimte om kwaliteitsvol en toekomstgericht te ondernemen. Drie: de kennispolen in de Kempen alle kansen te geven zich verder te ontwikkelen op de domeinen van de Vlaamse milieu- en energietechnologie.
Vier: voldoende middelen uit te trekken voor onderzoek en ontwikkeling en zo innovatie te stimuleren. Vijf: een bovenlokaal mobiliteitsplan, met inbegrip van alle vervoersmodi, voor de Kempen te ontwikkelen dat afgestemd is op het mobiliteitsplan van Antwerpen en van Limburg. Zes: het ondernemerschap te stimuleren, ook door te investeren in onderwijs.
Zeven: ter vrijwaring en verhoging van het welzijn van de inwoners van de Kempen en wegens de mogelijkheden inzake creatie van duurzame werkgelegenheid, werk te maken van kinderopvang, de toekenning van extra plaatsen in de zorg aan het arrondissement Turnhout en een Kempens hartcentrum uit te bouwen. Acht: de bedrijven te begeleiden bij de geplande herstructurering, zodra de definitieve contouren van het interne sociaal overleg bekend zijn. Negen: bij de nieuwe federale regering te blijven informeren naar haar visie op nucleaire activiteiten. (Applaus)
De heer Huybrechts heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, de Kempen kampen de jongste decennia met een gemiddeld hogere werkloosheidsgraad dan de andere Vlaamse regio's. In oktober 2007 verloren bovendien op één dag 1000 werknemers hun job in de Kempen. Bij Janssen Pharmaceutica werden in de vestigingen van Beerse, Geel en Olen bijna 700 werknemers ontslagen. In Herentals besteedde Siemens Nokia 163 jobs in de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling uit aan het Franse Devoteam.
Ook in andere Kempense bedrijven vielen er ontslagen. Onlangs nog verloren in de kaasmakerij Kempico in Gierle 75 werknemers hun job omdat de directie van het overkoepelende Milcobel de productie naar West-Vlaanderen verhuist.
Voor de mensen die hun werk verliezen, is dat een grote persoonlijke klap. De herstructureringen en collectieve ontslagen zullen echter ook gevolgen hebben voor andere bedrijven en de hele Kempense regio.
Ondanks het feit dat de Kempense werkloosheid daalt, is de groei van het aantal openstaande vacatures in de Kempen kleiner dan gemiddeld in Vlaanderen: slechts 13 percent, terwijl de stijging in Vlaanderen volgens de VDAB 23 percent bedraagt. De oorzaak hiervan ligt in het feit dat de Kempense regio veel industriële tewerkstelling kent, terwijl de werkgelegenheidscreatie voornamelijk in de dienstensector gebeurt. Dat geven ook de indieners van dit voorstel van resolutie toe.
Met genoegen heb ik vastgesteld dat de indieners aandachtig de zeer interessante overlegnota van oktober 2007 van het Regionaal Sociaaleconomisch Overlegcomité Kempen hebben gelezen en de nota in hun toelichting zeer goed hebben samengevat.
De heer Peeters haalt in zijn toelichting terecht het probleem van de nucleaire sector in de Kempen aan. In 2006 verloren 261 mensen hun job bij Belgonucleaire in Dessel. Ik steun de heer Peeters ten volle wanneer hij zegt dat er in het bijzonder ingezet moet worden op de van oudsher aanwezige nucleaire sector in de Kempen. In de vragenlijst aan de Vlaamse Regering vind ik daar echter niets van terug. De indieners vragen de Vlaamse Regering enkel om bij de nieuwe federale regering te blijven informeren naar haar visie op nucleaire activiteiten.
Ik vind dit een gemiste kans voor de Kempen. De nucleaire bedrijven stellen in totaal ongeveer 1800 personen direct aan het werk en hebben indirect een effect op de tewerkstelling van ongeveer 3500 werknemers. Maar waarschijnlijk is de noodzakelijke ondersteuning van de nucleaire sector in de Kempen onbespreekbaar voor de Antwerpse collega van de sp.a die bij gebrek aan Kempense sp.a-mandatarissen in het Vlaams Parlement, dit voorstel van resolutie mee heeft ondertekend.
Ook over de arbeidskosten vind ik spijtig genoeg niets terug in dit voorstel van resolutie. De arbeidskosten blijven nochtans de reden waarom onderzoek uit Vlaanderen in het algemeen, en uit de Kempen, met Janssen Pharmaceutica en Nokia Siemens in het bijzonder, wegtrekt.
De grote kloof tussen het bruto- en het nettoloon is nefast. In vergelijking met wat jonge onderzoekers kunnen verdienen in Frankrijk, Spanje of Nederland, is het nettoloon in Vlaanderen gewoon te laag. Vlaanderen, dat het meeste lijdt onder het probleem, heeft wel de middelen om onderzoek hier te houden, maar kan deze middelen niet inzetten omdat de fiscale bevoegdheden op federaal niveau liggen.
De Vlaams Belangfractie zal dit voorstel van resolutie goedkeuren, hoewel ze het niet mee mocht ondertekenen. Voor het Vlaams Belang geen politieke spelletjes. Wij zullen blijven ijveren om op korte en middellange termijn de economie in Vlaanderen en zeker in de Kempense regio te versterken en ervoor te zorgen dat er opnieuw banen worden gecreëerd om zo het aangekondigde banenverlies in de Kempen te compenseren. Bij het Vlaams Belang is iedereen die daaraan mee wil werken, welkom. (Applaus bij het VB)
De heer Peeters heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, ik wil kort nog even de aanleiding en de finaliteit van dit voorstel van resolutie duidelijk maken.
Eind vorig jaar werden er ingrijpende herstructureringen aangekondigd bij een aantal toonaangevende innovatieve bedrijven in de Kempen. Een jaar eerder werd de regio getroffen door een vloedgolf van ontslagen, voornamelijk in de nucleaire sector. Ik verwijs naar een resolutie die dit Vlaams Parlement op 19 april 2006 heeft goedgekeurd.
Deze sociaaleconomische tegenslagen in de Kempen staan op het eerste gezicht volledig haaks op de algemene tendens van hoogconjunctuur in Vlaanderen, met sterk dalende werkloosheidscijfers en veel openstaande vacatures. Ook in de Kempen is een positieve trend merkbaar in de werkgelegenheidscijfers. Gisteren nog maakte de VDAB bekend dat er in de Kempen in februari van dit jaar 10 percent minder werkloosheid was dan een jaar geleden. De vele openstaande vacatures vormen echter geen garantie dat de ontslagen werknemers snel opnieuw werk zullen vinden. Bovendien is de groei van de werkgelegenheid en van de vacatures in de Kempen kleiner dan gemiddeld in Vlaanderen.
De belangrijkste oorzaak vinden we terug in de sectorale samenstelling van de werkgelegenheid in de Kempen. In de Kempen is er immers veel industriële werkgelegenheid, terwijl algemeen bekend is dat de werkgelegenheid voornamelijk groeit in de dienstensectoren, meer bepaald in de tertiaire en de quartaire sector.
Met dit voorstel van resolutie willen we een belangrijk signaal geven aan de Vlaamse Regering. We willen dat er in samenspraak met de regionale actoren, meer bepaald met RESOC Kempen waar alle Kempense actoren deel van uitmaken, een urgentieplan voor de Kempen wordt uitgewerkt. Dit urgentieplan moet concrete actiepunten op korte en middellange termijn bevatten, zodat de economie van de streek versterkt wordt en er opnieuw banen wordt gecreëerd.
De verslaggever heeft al een volledige opsomming gegeven van de actiepunten. Toch wil ik een drietal sporen accentueren. De eerste is die inzake de Kempen als innovatieve kennisregio. De Kempen beschikt over belangrijke kennis- en onderzoeksinstellingen, zoals VITO, het SCK en de Katholieke Hogeschool Kempen. Door deze verschillende instellingen te clusteren, kan de onderlinge samenwerking verbeteren en wordt ruimte gecreëerd om economische valorisatie van de onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten, meer bepaald op het vlak van duurzame energie- en milieutechnologie, mogelijk te maken.
Een volgend spoor is: de Kempen als logistieke regio. De Kempen werd door het Vlaams Instituut voor de Logistiek aangeduid als toplocatie voor logistieke activiteiten. Vandaag zijn er echter belangrijke knelpunten om alsnog deze doelstelling waar te maken. De voorraad aan beschikbare regionale en lokale bedrijventerreinen is bijna uitgeput. De ontsluiting door het openbaar vervoer, zeker met betrekking tot de bereikbaarheid van bedrijventerreinen, is onvoldoende uitgewerkt. Er zijn ook congestieproblemen op hoofd-, gewest- en lokale wegen, waardoor de toegankelijkheid en leefbaarheid van de Kempen danig in gedrang komt. De ontsluiting van de Kempen en de noodzakelijke verschuiving van wegtransport naar andere vervoersmodi - het spoor en de waterwegen - moeten prioriteit krijgen.
Het derde actiepunt is: de Kempen als zorgzame regio. De groeiende zorgvraag is ook in de Kempen harde realiteit. Innovatie beperkt zich niet enkel tot industriële toepassingen. Ook in de zorgsector moet worden geïnnoveerd. Op basis van een duidelijk afwegingskader en het vooropstellen van prioriteiten kan er een extra zorgaanbod worden toegekend aan de Kempen.
De concrete vragen aan de regering werden door de verslaggever al heel duidelijk geformuleerd. Het urgentieplan moet in samenwerking met de Vlaamse Regering kunnen worden opgemaakt. De mobiliteit en inzet op de verschillende vervoersmodi moeten alle kansen krijgen. Onderzoek & ontwikkeling is belangrijk. De daarvoor noodzakelijke middelen moeten worden ingezet. Het bovenlokaal mobiliteitsplan, met inbegrip van alle vervoersmodi, moet in de praktijk worden omgezet. Uiteraard moet er werk worden gemaakt van extra plaatsen voor kinderopvang, extra plaatsen in de zorg en moet een hartcentrum worden ingeplant in de enige regio in Vlaanderen waar dat nog ontbreekt. (Applaus)
Mevrouw Hermans heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik zal reageren van op mijn plaats. Ik doe dat niet omdat het onderwerp niet belangrijk zou zijn. Het meeste is al gezegd. Ik bedank de heer Schoofs voor zijn verslag. Voor het overige sluit ik me aan bij wat de collega's hebben gezegd. Het voorstel van resolutie is duidelijk.
Toch wil ik enkele randbemerkingen maken. We moeten voorzichtig zijn. De oorzaak van de gebeurtenissen in de Kempen was de herstructurering. We mogen zeker aan de Kempenaars niet het signaal geven dat wij, als politici, op die beslissing kunnen wegen. De herstructurering is het gevolg van de globalisering. We moeten daar realistisch in zijn.
Wat in dit voorstel wel realistisch is, is dat er in de Kempen heel wat talent aanwezig is. De punten die de heer Peeters heeft aangehaald, zijn juist. Qua mobiliteit zit alles strop. We kunnen dat alle dagen horen op de radio. De kennis-, onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten moeten versterkt worden. De economische valorisatie daarvan moet ook mogelijk worden gemaakt. Op het probleem over de bedrijventerreinen is al uitvoerig ingegaan. De zorgopdracht in de Kempen is heel belangrijk.
De Hogeschool Kempen is een belangrijke troef.
We moeten echter realistisch zijn. We moeten de jongeren in de Kempen aansporen om meer universitaire opleidingen te volgen. Op dit vlak laat de enthousiasmering enigszins te wensen over. Wat het onderwijs betreft, wil ik trouwens ook verwijzen naar wat minister Vandenbroucke vandaag heeft verklaard: vooral in de Kempen laat ons vreemdetalenonderwijs te wensen over. We moeten hier terdege in investeren.
De heer Martens heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, aangezien de vorige sprekers al veel hebben gezegd, loop ik het gevaar in herhaling te vallen. Ik wil hier even inzoomen op een paar speerpunten in het voorstel van resolutie.
Ik ben het eens met de stelling dat we onze troeven op het vlak van energie- en milieutechnologie maximaal moeten kunnen valoriseren. We beschikken al over kenniscentra met naam en faam, zoals de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK). Die kenniscentra moeten intensief worden ondersteund. Ze moeten ons helpen duurzame energietechnologie te ontwikkelen. We zullen die technologie nodig hebben om onze Europese verplichtingen inzake het terugdringen van de broeikasgassenuitstoot en het inzetten van 20 percent aan hernieuwbare energie na te komen. We moeten alle kansen grijpen. De Kempen moeten tot een milieu- en energievallei kunnen uitgroeien.
Wat de nucleaire sector betreft, wil ik de vertegenwoordigers van het Vlaams Belang erop wijzen dat er sowieso een hele omwenteling zal plaatsvinden. Dit staat los van een eventuele beslissing van de federale regering. Of we de kerncentrales nu na 40 jaar of na 50 jaar ontmantelen, maakt niet uit. We zullen voor het eerst te maken krijgen met de noodzaak een kerncentrale te ontmantelen. Dit brengt een heel andere soort nucleaire activiteit met zich mee. De sector zal veel meer dan in het verleden in ontmanteling en in verwerking van nucleair afval moeten investeren. De Kempen beschikken op dit vlak over voldoende troeven.
Bij het afbouwen van de grindwinningen is een heel reconversieplan en een bijbehorend fonds, het Grindfonds, in het leven geroepen. De uitstap uit de steenkoolmijnen is eveneens gepaard gegaan met een heel reconversieplan en -fonds. Ik vind het dan ook niet meer dan normaal de nodige reconversie te koppelen aan de omwentelingen in de nucleaire sector en de sluiting van centrales. De Kempen moeten hier ook van kunnen genieten.
Mijn laatste punt betreft de logistiek. We vragen in ons voorstel van resolutie maximaal in logistiek te investeren. We vragen hierbij wel dat in duurzame logistiek wordt geïnvesteerd. Dit betekent dat de logistieke centra weloverwogen moeten worden ingeplant. We moeten voorkomen dat de Europese distributiecentra breed doorheen het Vlaamse land uitwaaieren. We moeten de logistieke activiteiten en distributiecentra ruimtelijk clusteren. In die clusters moet het kritisch volume worden gecreëerd om het spoor en de binnenvaartshuttles op een rendabele wijze in te zetten.
Enkel op die manier kunnen we vrachtwagens van onze wegen halen. Het spoor en de binnenvaart moeten een groter aandeel in de afwikkeling van onze vervoersstromen naar het achterland kunnen verwerven. Het gaat hier om duurzame en weloverwogen logistiek. Elke beslissing moet zeer doordacht worden genomen. Dit is de richting die de indieners van het voorliggend voorstel van resolutie willen inslaan.
De heer Daems heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik wil in eerste instantie de verslaggever bedanken.
Ik vind wel dat dit voorstel van resolutie vrij laat wordt behandeld. De feiten dateren immers al van september 2007. Buiten het aspect van de sociale bemiddeling blijken de vragen in ons voorstel van resolutie en in het voorstel van resolutie van de meerderheidspartijen nog steeds behoorlijk actueel.
In essentie komt ons voorstel van resolutie erop neer dat we in overleg met de regering een soort charter voor de Kempen wensen. We willen geen nieuw orgaan, geen nieuwe structuur, maar gewoon proberen om goede afspraken te maken tussen de bestaande overlegstructuren in het kader van het RESOC en de Vlaamse Regering.
We willen ook dat er meer offensieve keuzes worden gemaakt. Daarin verschillen we met de tekst van de meerderheid. De tekst van de meerderheid is te veel een opsomming. Zoals de heer Huybrechts zei, is het een beetje een vertaling van het verlanglijstje van het RESOC zonder dat echt wordt gezegd waarvoor offensief moet worden gegaan. Een punt komt wel terug, meer bepaald investeren in milieu- en energietechnologie. Ik zou heel wat sterker durven pleiten voor duurzame verankering van werkgelegenheid waarvan we zeker zijn dat ze nog wel een tijdje zal blijven in de regio. De zorgachterstand wegwerken is een punt, maar er moet ook worden geïnvesteerd in kmo's. Op dat vlak moet nog extra werk worden geleverd.
In ons voorstel van resolutie staat dat we meer moeten durven investeren in open ruimte als economische troef. In het nationaal park Hoge Kempen in Limburg begint dat zijn vruchten af te werpen. Dat is ook al een beetje te zien in de Merode. We moeten proberen om dit economisch meer ten gelde te maken. In deze filosofie - en daar verschil ik nogal van mening met de hoofdindieners - past voor mij niet het aanleggen van nieuwe wegen, zowel van noord naar zuid als van oost naar west in die regio. Er moeten knelpunten worden weggewerkt, maar congestie bestrijden we niet met het aanleggen van extra wegen. Het staat niet zo expliciet in de tekst, maar de onderliggende tekst van het streekcharter is daarin heel duidelijk. Men wil een nieuwe noord-zuidverbinding door de Kempen, en men wil ook een aantal nieuwe oost-westverbindingen.
Er wordt ook nog te veel de kaart getrokken van duurzame logistiek.
Er zijn ook punten die netjes de interne tegenstellingen binnen de meerderheid wegmoffelen. Het voorbeeld van kernenergie is aangehaald. Minister-president Peeters pleit enerzijds voor extra onderzoek voor de vierde generatie kerncentrales via het Myrrha-project. Anderzijds pleit de heer Martens zeer terecht voor een reconversieplan voor de ontmanteling van kerncentrales. Voor mij mag een iets explicieter standpunt worden ingenomen dan nu het geval is. (Applaus bij Groen!)
De heer Van Dijck heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik wil het belang van het voorstel van resolutie onderstrepen waarbij we erin zijn geslaagd om met verschillende politieke gezindheden, ideeën naar voren te schuiven die voor nieuwe accenten moeten zorgen in de economische politiek en het beleid van een regio.
Ik onderschrijf de stelling van mevrouw Hermans dat de politiek niet de indruk mag wekken dat ze alle problemen kan oplossen. Er zijn voldoende politieke hefbomen om de economische stimulansen kansen te geven. Vlaanderen heeft zelf een verantwoordelijkheid ten opzichte van onderzoeksinstellingen. Er wordt in het voorstel van resolutie terecht gesteld dat moet worden geïnvesteerd in milieu- en energietechnologie. Ik wil niets of niemand beschuldigen, maar als er ter plaatse initiatieven worden aangekondigd over nieuwe installaties, is er heel wat politieke tegenkanting om die nieuwe technieken ook kansen te geven. Dat is in tegenspraak met het voorstel van resolutie van de meerderheid.
Ik denk dat het signaal op zich heel belangrijk is. We zullen niet nalaten om de Vlaamse Regering te gepasten tijde te confronteren met dit voorstel van resolutie opdat een verbetering op het terrein daadwerkelijk zichtbaar wordt.
Mevrouw Van Weert heeft het woord.
Ik sluit mij aan bij de opstellers van de resolutie, en in het bijzonder bij de tussenkomst die door de heer Martens is gehouden. Ik wil er nog twee zaken aan toevoegen.
Het eerste punt betreft de investeringen in milieutechnologie en hernieuwbare energie. We zouden in de Kempen bij wijze van reconversie kunnen investeren in een dergelijke cluster. Ik denk dat nog al te vaak wordt onderschat welke jobcreatie dat met zich mee kan brengen. Men wijst op het feit dat er een nucleaire cluster in de Kempen is die voor werkgelegenheid zorgt. Maar Europese studies hebben uitgewezen dat als er in België effectief werk wordt gemaakt van een gemiddeld investeringspatroon in hernieuwbare energie en milieutechnologie, dat een veelvoud van het aantal jobs kan opleveren van wat vandaag in de nucleaire sector het geval is.
Een tweede punt is het volgende. Ik sluit me ook aan bij wat mevrouw Hermans heeft gezegd. We moeten niet de indruk wekken dat de overheid alles kan oplossen. Ik vind wel het volgende belangrijk. Het is nog niet aan bod gekomen in dit debat, maar het heeft te maken met de rechtstreekse aanleiding tot het debat, namelijk de herstructureringen en de afdankingen bij Janssen Pharmaceutica. We moeten nagaan hoe effectief expansiesteun de effecten ressorteert die worden beoogd.
Er is het grootst mogelijke bedrag aan expansiesteun aan Janssen Pharmaceutica toegekend en tegelijk werd in een mededeling aangekondigd dat de maximale steun een zeshonderdtal nieuwe jobs zou opleveren. Datzelfde bedrijf heeft nu met één pennentrek dat aantal jobs opnieuw geschrapt. We kunnen vragen stellen bij de voorwaarden die aan dat soort van bedragen aan expansiesteun moeten worden gekoppeld. Expansiesteun is een instrument waarover we beschikken. Het heeft misschien niet rechtstreeks het omgekeerde effect geressorteerd, maar we moeten toch vaststellen dat het bedrijf een behoorlijk aantal jobs heeft geschrapt. Ook daar is een evaluatie op zijn plaats. Dat reikt verder dan het verhaal van de Kempen alleen. Het is noodzakelijk dat de Kempen de bescheidenheid die het siert, af en toe opzij zet en wat meer op Brusselse tafels klopt om af en toe wat investeringen en extra inspanningen in haar richting te laten komen.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.