Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over maatregelen om verkeerscriminelen uit het verkeer te weren
Verslag
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, eerst en vooral wil ik ons medeleven betuigen aan de families en de vrienden van de betreurde overledenen van het tragische ongeval. Hier zijn uiteraard geen woorden voor. Wat een fantastisch weekend moest worden voor mannen die vertrokken met de fiets, is uitgedraaid op een verschrikkelijk drama, zondag in Gent: iemand die al tien jaar geen rijbewijs had, al twee keer veroordeeld was en toch stomdronken achter het stuur kruipt, plankgas geeft en dan zomaar vijf wielervrienden van de weg maait. Twee van hen zullen nooit meer thuiskomen, drie zijn voor het leven getekend. Dat is de keiharde realiteit.
Ik denk dat iedereen ermee zal instemmen dat het incident in Gent geen spijtig verkeersongeval is. Het is echt verkeerscriminaliteit. En zulke criminelen moeten heel hard aangepakt worden. Mensen die keer op keer ‘foert’ zeggen tegen de regels en in de fout gaan, moeten strenge straffen krijgen. Die moeten van de weg gehouden worden. Ik denk dat we daar allemaal op één lijn staan.
Er is ook een breder probleem. Elk jaar laten driehonderd mensen het leven in het verkeer. Ons verkeer moet veiliger. Met Vooruit pleiten wij al een aantal jaren voor een rijbewijs met punten. Dat kan een wezenlijk verschil maken. Het bestaat reeds in 22 Europese landen.
Minister, wij weten dat u maandelijks overleg hebt met uw collega’s uit Brussel en Wallonië en met de federale minister. U kunt daar uw rol spelen. Onze vraag is dat u daar heel sterk het signaal zou geven dat verkeersveiligheid en recidive topprioriteiten moeten worden. Kunnen wij daarop rekenen? (Applaus bij Vooruit)
Mevrouw Moors heeft het woord.
Voorzitter, minister, beste collega’s, ook namens onze fractie uiten wij natuurlijk ons diepste medeleven bij het verlies van die twee wielertoeristen. Zondag was inderdaad een zwarte dag voor ons verkeer in Vlaanderen. In Gent heeft dat tragische ongeval plaatsgevonden waarbij een automobilist inreed op een groepje van vijf wielertoeristen. Twee van hen lieten onmiddellijk het leven. De drie anderen konden ternauwernood aan de dood ontsnappen.
Wat de zaak extra schrijnend maakt, is natuurlijk het feit dat de bestuurder zonder rijbewijs deelnam aan het verkeer. Blijkens het onderzoek dat nadien gevoerd is, moeten we vaststellen dat hij al tien jaar geen geldig rijbewijs meer had. Hij was zowel in 2009 als in 2014 veroordeeld voor het rijden onder invloed. Ondanks die veroordelingen en het ontbreken van een geldig rijbewijs besloot de man toch opnieuw achter het stuur te kruipen.
Het ongeval werd volgens de eerste vaststellingen van de deskundigen enerzijds veroorzaakt door een stuurfout en anderzijds door overdreven snelheid. Maar wat bijzonder was, was dat hij blijkbaar ook bijna 3 promille alcohol in zijn bloed had, en dat op een zondagochtend om elf uur. 3 promille alcohol in het bloed, minister, beste collega’s, dat komt overeen met bijna zestien glazen bier.
We moeten vaststellen dat het helaas geen alleenstaand geval is. Uit cijfers die wij konden verkrijgen van de federale overheid, blijkt dat sedert 2020 twintigduizend registraties in de Mercuriusdatabank zijn vastgesteld. Dat is de databank die rijbewijzen en veroordelingen met elkaar koppelt. Dat zijn vaststellingen die fysiek gebeuren door een verbalisant. Hij moet de autobestuurder dus staande houden, hij moet het rijbewijs nemen en vervolgens de databank raadplegen om te kijken of het rijbewijs in orde is. We moeten dus vaststellen dat dat in twintigduizend gevallen op nog geen vier jaar tijd niet het geval was. Daaruit durven wij te besluiten dat die cijfers onderschat zijn, omdat inderdaad die fysieke handeling moet gebeuren.
En dan kom ik bij mijn vraag, minister. Er gaan nu stemmen op om de slimme camera's te koppelen aan de data van de rijbewijzen. Die slimme camera's, dat is een uitrol die wij doen vanuit de Vlaamse overheid. Ik had graag uw standpunt gehoord over het koppelen daarvan. (Applaus bij de N-VA)
Minister Peeters heeft het woord.
Collega’s, dank u wel voor de vragen. Op de eerste plaats moeten wij ons medeleven betuigen aan de slachtoffers en aan de nabestaanden van dit triestige ongeval. Niemand verdient het om zo te sterven, om zo het leven te laten.
Anderzijds moeten we ook tot de conclusie komen dat dit trieste ongeval andermaal aantoont dat het gedrag doorslaggevend is, dat het een bepalende factor is in heel ons verkeersbeleid. Helaas moeten we ook altijd vaststellen dat er iedere dag opnieuw heel wat mensen hardleers zijn, dat heel wat mensen de regels aan hun laars lappen.
Het ongeval was heel triest, maar als ik tegelijkertijd moet zien dat op de Verkeersveilige Dag die amper twee dagen later in Oost-Vlaanderen wordt georganiseerd, opnieuw heel veel mensen worden betrapt op rijden onder invloed of rijden zonder geldig rijbewijs … Opnieuw dat gedrag, dat is heel vaak de oorzaak van al onze ongevallen. Ruim 90 procent van de ongevallen is te wijten aan foutief gedrag.
Vanuit Vlaanderen, vanuit mijn bevoegdheid zetten we daar uiteraard op in. We nemen heel wat gedragssturende maatregelen. Ik denk aan al onze maatregelen rond educatie en sensibilisering, aan de campagnes: de BOB-campagnes, de Groot Gelijk-campagnes, de afleidingcampagnes en noem maar op. Dat moeten we zeker blijven doen. Maar ik denk anderzijds ook dat we alles op alles moeten zetten om de pakkans te verhogen. Ik wil hier niet gewoon de verantwoordelijkheid doorschuiven, maar we weten dat dat vooral een verhaal is van de federale overheid. De pakkansen vergroten en ervoor zorgen dat recidivisten, dat mensen die rijden onder invloed, dat mensen die rijden ondanks het verval van hun rijbewijs, zo snel mogelijk uit het verkeer worden gehaald.
Hebben we daarvoor een mirakeloplossing? Neen. Mochten we die hebben, dan hadden we die ook allang doorgevoerd. Wat wel een feit is – en ik heb ook die suggestie gehoord: kunnen we onze rijbewijzen niet koppelen aan de slimme camera’s? De slimme camera’s, de ANPR-camera’s (Automatic Number Plate Recognition), zijn vandaag camera’s die de nummerplaten detecteren, die dus gebonden zijn aan de wagen en niet aan de bestuurder in de wagen. Het digitaliseren van een rijbewijs en daar dan straks iets mee doen zoals met het alcoholslot, waarbij we het rijbewijs als een slot kunnen laten gelden, dat zou misschien een oplossing kunnen zijn, maar ook dan zullen er altijd mensen weten hoe ze een en ander kunnen omzeilen en hoe ze toch de regels aan hun laars kunnen lappen.
Kortom, collega’s, ik denk dat we hier het laakbare gedrag, het sociaal onaanvaardbare gedrag, ook de drugs- en alcoholproblematiek, de verslavingsproblematieken, gezamenlijk moeten bekijken. We moeten bekijken welke oplossing we daar vanuit de samenleving op kunnen inzetten. Persoonlijk blijf ik het heel belangrijk vinden om zeker de pakkans enorm te verhogen. We hebben de voorbije dagen opnieuw heel veel voorstellen gehoord, maar ik denk dat we nog meer moeten inzetten op het verhogen van de pakkans. Ik moet zelfs zeggen dat ik ruim dertig jaar mijn rijbewijs heb en dat ik maar twee keer heb moeten blazen in mijn leven. Ik denk dat heel veel mensen dat kunnen zeggen. Kortom, de pakkans is essentieel en van groot belang. We weten dat handhaving nog altijd het sluitstuk is in heel het verkeersveiligheidsbeleid.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, dank u wel. Het is onvoorstelbaar, ’s morgens te gaan fietsen en nooit meer terug te komen. Dat is bij heel veel mensen heel hard binnengekomen. En dan weten dat een op de acht bestuurders na een ongeval positief blaast. In het weekend is dat een op de vier bestuurders. Dat is gewoon hallucinant en levensgevaarlijk.
U praat over de sensibiliseringscampagnes. Die hebben we nu, dat is een goede zaak, blijf daar het voortouw in nemen. U praat over gedragssturende maatregelen. Dat is nuttig. Maar mogen wij met aandrang vragen dat u op het overleg met de federale, de Brusselse en de Waalse ministers – want we gaan het hier in Vlaanderen alleen niet oplossen – het rijbewijs met punten op tafel blijft leggen, tegen het recidivisme?
Mevrouw Moors heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. We zijn het er allemaal over eens: verkeersveiligheid ligt ons allemaal na aan het hart. Dergelijke piraten moeten zo snel mogelijk van de weg gehaald worden en blijven.
Naar aanleiding van het ongeval heb ik verschillende interviews met politierechters gehoord en gelezen. Ze sturen allemaal aan op de verhoging van de pakkans, maar ook op de verstrenging van het sanctiebeleid. Ik ben me zeer bewust waar ik vandaag sta, in het Vlaams Parlement, en dat is een federale bevoegdheid, maar ik denk dat we vanuit Vlaanderen verder moeten nadenken over wat we zelf kunnen doen.
U hebt het al aangegeven: sensibilisering is inderdaad zeer belangrijk. Ik roep u op om daar te blijven op inzetten zodat het gedrag kan worden bijgestuurd bij de weggebruikers.
De heer Vandewalle heeft het woord.
Ik denk dat iedereen gechoqueerd was door de gebeurtenissen in Gent dit weekend. Het is een baan waar de meeste Gentenaars ooit wel al eens gefietst hebben. Dat komt enorm binnen. Iedereen merkt dat ze het zelf hadden kunnen zijn of iemand van hun familie.
Voor twee families is het jammer genoeg gewoon een vader die brutaal weggerukt werd uit het leven door iemand die beslist, hoewel hij geen rijbewijs had, hoewel hij veel te veel gedronken had, om toch in een auto te stappen. Ik denk dat we daartegen moeten optreden als samenleving.
De meeste dingen daarrond zitten federaal, maar we moeten kijken hoe we zulke mensen uit het verkeer halen en zorgen dat ze onmogelijk nog in hun auto kunnen stappen in die situatie specifiek op het Vlaamse niveau. Ik vraag me ook af of we niet meer kunnen inzetten op sensibilisering van de mensen die zich in de omgeving bevinden van mensen die op het punt staan om in de auto te stappen ondanks dat ze gedronken hebben. Ik denk dat het iets heel krachtigs is om mensen te trainen om zelf in te grijpen als ze dat zien gebeuren, om mensen aan te spreken als ze op café iemand zien die op het punt staat om dat te doen, om ervoor te zorgen dat die niet in de auto stappen en om hen op andere gedachten te brengen.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Ook wij betuigen ons medeleven aan de slachtoffers en hun geliefden. Ik sluit me graag aan bij de vraagstelling van de collega’s die het heel terecht hebben over verkeerscriminelen. Hoe kun je iemand die in een halve seconde twee mensen van het leven heeft beroofd en drie mensen heeft verwond, op een andere manier omschrijven? De bestuurder liep al twee keer een veroordeling op wegens rijden onder invloed. Hij bleek niet alleen dronken te zijn, hij reed ook te snel en begaf zich op de rijweg zonder rijbewijs.
Minister, we hebben met deze Vlaamse Regering al enorme bedragen besteed aan educatie, sensibilisering en campagnes, maar voor sommigen volstaat die zachte aanpak niet. Er moet dus harder en sneller worden opgetreden tegen dergelijke hardleerse verkeerscriminelen. Recidivisten die ondanks een rijverbod toch rondrijden, hebben dus nauwelijks moreel besef en spelen met het leven en de veiligheid van anderen. Die horen niet thuis aan het stuur maar wel in de gevangenis. De pakkans moet hoger en daarnaast pleiten we ook voor effectieve gevangenisstraffen tegen deze doodrijders als veiligheidsmaatregel om afschuwelijke drama’s zoals zondag in Gent te voorkomen.
Minister, deelt u onze mening? Zult u in spoedoverleg gaan met uw collega-ministers?
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Dat deze ongevallen nog altijd kunnen gebeuren onder deze omstandigheden, is bijzonder bijzonder triest. Ook voor onze partij is het heel belangrijk dat die hardleerse chauffeurs en recidivisten streng aangepakt worden. Onze federale collega Jef Van den Bergh klopt al twintig jaar op de tafel om die hardleerse chauffeurs en recidivisten strenger aan te pakken. Hij diende daarvoor recent nog een wetsvoorstel in in de Kamer.
Het gedrag alleen gaat niet veranderen door steeds strengere straffen op te leggen. Er zijn ook preventieve maatregelen nodig. De invoering van een rijbewijs met punten is daarbij heel belangrijk. Cd&v pleit daar al twee legislaturen voor. Het rijbewijs met punten werkt niet alleen bestraffend maar vooral preventief. Op die manier worden mensen zich bewust van hun gedrag en gaan ze inzien welke gevolgen dat heeft.
Minister, ik wil u vragen om in het belang van de verkeersveiligheid hierover met uw Franstalige liberale collega in gesprek te gaan. (Applaus bij cd&v)
De heer Bex heeft het woord.
Minister, ook wij zijn diep geschokt door het drama in Gent. Ik wil in eerste instantie ook namens onze fractie ons medeleven betuigen aan de nabestaanden van de slachtoffers.
Ik heb goed naar u geluisterd, minister. Ik ga niet proberen om in een minuut alle debatten die we deze week al hebben gehad, over te doen, en daar een aantal maatregelen uit te pikken. Misschien toch één: het rijbewijs met punten, daar staan we hier in het Vlaams Parlement allemaal achter. We weten wie dwarsligt om dat door te voeren. Dat zijn de PS en de MR. Als ik hoor wat u vandaag zegt, dan merk ik eigenlijk iets te weinig geestdrift om daar verandering in te brengen. Ik zou hopen dat u, namens de Vlaamse Regering, nogmaals richting het Overlegcomité stapt, of naar de interministeriële conferentie (IMC), om daar duidelijk met uw bondgenoten – wat dat zijn de groene ministers in dezen – , de ministers van Mobiliteit, een vuist te maken om dat rijbewijs met punten er eindelijk door te krijgen. Gaat u dat doen? (Applaus bij Groen)
De heer Keulen heeft het woord.
Minister en collega’s, ‘there is something rotten in Flanders’. Het idee dat er iedere dag opnieuw duizenden Vlamingen rondrijden zonder verzekering, zonder rijbewijs, zelfs nadat ze mensen hebben omvergereden of doodgereden, en dat ze toch weer iedere keer achter het stuur plaatsnemen, dat is iets wat we collectief moeten aanpakken. We kunnen dat niet aan anderen toewijzen.
Twee woorden van troost, natuurlijk, voor de getroffen families. Wat maatregelen betreft is de pakkans uiteraard belangrijk, maar ik denk ook na over technologie, zoals chips of intelligente camera’s. Ik denk dat u die weg absoluut ook moet bewandelen. En ten slotte ook ja tegen het rijbewijs met punten, maar het begint natuurlijk allemaal bij de automobilist. Het idee dat je op een zondagochtend om 11 uur al zestien pinten achter de kiezen hebt … ik moet u eerlijk zeggen dat ik al misselijk word bij het idee. En dan heb ik het nog niet over de criminele feiten in het verkeer die nadien zijn gebeurd.
Minister Peeters heeft het woord.
Ja, collega’s, ik denk dat we het er allemaal over eens zijn dat we een rijbewijs met punten liever vandaag dan morgen willen invoeren.
Ik krijg hier de oproep om dat te bespreken met mijn collega’s, en om een vuist te maken binnen de IMC. Wel, binnen de IMC bespreken wij heel wat maatregelen rond verkeersveiligheid. Ook het rijbewijs met punten en Vision Zero zijn daar al meermaals aan bod gekomen. Ik zou natuurlijk ook de bal kunnen terugkaatsen en zeggen “Misschien moet mijn federale collega in de IMC ook zijn federale collega’s mee proberen te overtuigen”, maar ik denk dat dat allemaal weinig baat bijbrengt, mensen. Zelfs een rijbewijs met punten zou geen soelaas brengen in dit specifieke geval van iemand die rijdt zonder rijbewijs en ondanks het verval van het recht tot sturen, iemand die rijdt met een zware alcoholintoxicatie. Er zijn nu eenmaal mensen die alle regels naast zich neerleggen. Dat is laakbaar, dat is crimineel gedrag. Dat moeten we een halt toeroepen. Dat geldt zeker in gevallen zoals dit, waar er blijkbaar al tien jaar een situatie was van zware verslavingsproblematieken was. Dat zien we wel vaker.
Ik blijf herhalen dat gedrag doorslaggevend is. Ik ben blijvend vragende partij om het rijbewijs met punten door te voeren, en ook om de pakkans te verhogen. Vanuit Vlaanderen zullen we blijven inzetten op educatie en op sensibiliseringscampagnes. We moeten uiteraard ook andere mensen ertoe aanzetten om, als ze iemand in dronken toestand naar een wagen zien stappen, te proberen om die persoon tegen te houden, want hij zal niet alleen zichzelf maar vooral heel veel andere mensen in gevaar brengen. Ik denk dat we daarop moeten blijven hameren.
Tegelijk vraag ik uiteraard ook aan de federale collega’s om alsnog werk te maken van dat rijbewijs met punten, dat ook in het federale regeerakkoord was opgenomen, en ook om de pakkans te verhogen. Wanneer technologie ons kan helpen, dan moeten we daar zeker gebruik van maken. Wat het alcoholslot betreft zien we dat er jaarlijks zo’n duizend worden geïnstalleerd, terwijl we anderzijds ook lezen en horen dat er heel wat meer mensen telkens weer gepakt worden met alcoholintoxicatie.
Ik denk dat dit een en-en-enverhaal is, maar dat in eerste instantie mensen die dergelijk crimineel en laakbaar gedrag vertonen, een halt moeten worden toegeroepen door een naaste, of eigenlijk door iedereen in de samenleving. Dit kan en mag niet gebeuren, zeker niet wanneer dit zoveel onnoemelijk leed in gezinnen teweegbrengt. Ik zal overleg blijven plegen met alle mogelijke collega’s en we zullen ook blijven inzetten op alle maatregelen die we in het verkeersveiligheidsplan hebben opgenomen. Die maatregelen leveren al een bijdrage voor meer verkeersveiligheid, maar we moeten ook blijven focussen op het gedrag, als doorslaggevende factor.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Dank u wel, minister, om u zo uit te spreken voor het rijbewijs met punten. Dank u wel, collega’s, om dat allemaal te doen. We zitten hier niet in het eerste het beste parlement, we zitten in het Vlaams Parlement. Ik ga ervan uit dat dit signaal goed doorstroomt. Het is maar als we voor dat rijbewijs met punten allemaal aan één zeel trekken dat de verkeersveiligheid kan toenemen.
Gaan we daarmee alle ongevallen kunnen vermijden? Neen, nooit. Maar we gaan er echt wel veel kunnen vermijden. We kunnen het verschil maken.
Minister, neem dit signaal uit het parlement mee. Wij steunen u. Klop op tafel, vraag dat rijbewijs met punten, liever gisteren dan morgen. (Applaus bij Vooruit)
Mevrouw Moors heeft het woord.
Minister, collega’s, we zijn het er allemaal over eens dat verkeersveiligheid een prioritaire beleidsdoelstelling is. Een belangrijk onderdeel van een verkeersveiligheidsbeleid is een structurele aanpak van recidive. We hebben het al gezegd: de pakkans moet omhoog, het sanctiebeleid moet harder worden en het moet worden opgevoerd. Dat lijkt ons de enige manier om verkeerscriminelen uit het verkeer te weren en op die manier aan een verkeersveiliger Vlaanderen te werken. (Applaus bij N-VA)
De actuele vragen zijn afgehandeld.