Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de impact van de Franse staatssteun voor decarbonisatie bij ArcelorMittal op de intentieverklaring van het bedrijf met de Vlaamse overheid
Actuele vraag over de investeringen in ArcelorMittal Gent
Verslag
Goed, collega’s, bij dezen kunnen we de plenaire vergadering hervatten.
Ik denk dat er nu stille mensen op de tribune zitten. Ze zien er in elk geval heel braaf uit. (Gelach)
De heer Rzoska heeft het woord.
Ik probeer terug te keren naar de vraag van de drie collega’s. Collega’s, voor ik mijn vraag stel aan de minister, moet er mij toch iets van het hart. Ik kan het niet zo goed begrijpen, maar ik zal proberen samenvatten wat de drie vraagstellers proberen te doen. Langs de ene kant heb je de heer Gryffroy, die uiteraard het probleem op het federale niveau gaat zoeken. In het midden heb je collega De Roo, die spreekt over ‘enerzijds anderzijds’, een beetje van het ene en een beetje van het andere. En dan heb je collega Vande Reyde, normaal gezien de scherpste strijder tegen subsidies, die hier komt pleiten voor meer subsidies. De ene subsidie is dus blijkbaar de andere subsidie niet.
Mijnheer Vande Reyde, u vraagt zich af wat we nog kunnen doen vanuit Vlaanderen. Er ligt al 600 miljoen euro op tafel. Moeten we het gat met Frankrijk nog dichtrijden? Collega’s, we moeten toch wel met z’n allen beseffen dat dit een ‘race to the bottom’ is.
Minister, ik weet dat er gisteren ook gesproken is over dat subsidieplafond van Europa. Dat is een soort van validatiesysteem. U hebt het standpunt van de Vlaamse Regering daarnet gegeven. Ik vond dat nogal een braaf standpunt. Hoe zit het met dat subsidieplafond vanuit Europa? Gaan we daar nu eindelijk stappen vooruit in zetten, of niet? (Applaus bij Groen)
De heer Deckmyn heeft het woord.
Collega’s, de verankering van onze Vlaamse industrie staat onder druk. Het dossier ArcelorMittal toont dat nogmaals aan. Met het Vlaams Belang hebben we – naar aanleiding van de Inflation Reduction Act uit de Verenigde Staten – in de commissie Buitenlands Beleid reeds gewaarschuwd dat Vlaanderen als open economie onder druk zou komen te staan vanwege de subsidiepolitiek van onder meer Duitsland en Frankrijk.
De Inflation Reduction Act probeert de investeringen in de VS in de groene economie via een gericht groen subsidiebeleid te bevoordelen. We hebben niet lang moeten wachten om te zien dat Frankrijk inderdaad zijn toevlucht neemt tot een gerichte subsidiepolitiek, ten nadele van onze Vlaamse economie. Dat is ook niet de eerste keer. Er wordt openlijk met subsidievoordelen gezwaaid naar het Gentse ArcelorMittal. Men stelt wel vanuit ons land dat de Europeanen sterker moeten samenwerken, maar men slaagt hier blijkbaar niet in. De vraag is daarom niet enkel wat de Vlaamse Regering wil doen om de Vlaamse, maar in het bijzonder de Gentse, economie en tewerkstelling veilig te stellen, maar ook hoe Europa en de Vlaamse Regering een antwoord willen bieden op die Inflation Reduction Act. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vandewalle heeft het woord.
Ik woon zelf in Gent. Ik weet dus hoe belangrijk de staalfabriek SIDMAR, nu ArcelorMittal, is voor de regio, maar dat gaat ook veel breder. Die investeringen zijn volgens mij noodzakelijk. Voor de industrie, voor de jobs, maar ook voor het klimaat moeten er toekomstgerichte oplossingen zijn bij SIDMAR of ArcelorMittal. Het is al een paar keer aangehaald: die fabriek is vooruitstrevend in Europa. Het is een van de best presterende staalfabrieken ter wereld. De afgelopen jaren hebben de arbeiders en bedienden – de duizenden die daar werken, het zijn er veel – voor recordwinsten gezorgd. Ik denk dat het dan ook een kwestie van respect is om die winsten te herinvesteren in de toekomst van de mensen die daar werken.
We zien nu dat er een echte subsidierace op gang aan het komen is in meerdere Europese landen waar lidstaten tegen elkaar uitgespeeld worden voor de hoogste staatssteun. Mijn vraag aan de Vlaamse Regering, want minister Brouns is hier niet, luidt als volgt: wat kan de Vlaamse Regering daar nog tegen doen? Hoe zult u ervoor zorgen dat die investeringen terugkomen bij de mensen die de afgelopen jaren voor die recordwinsten hebben gezorgd? (Applaus bij de PVDA)
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Minister, enerzijds is er natuurlijk die vraag op Europees niveau, namelijk: hoe zorgen we er in godsnaam voor dat lidstaten stoppen met elkaar vliegen af te vangen? We willen allemaal de staalindustrie hier in Europa houden, en dan gooit iedereen er maar een bak geld tegenaan in de hoop dat het maar bij hen zal zijn.
In Gent hebben wij de beste fabriek die er is van gans ArcelorMittal. Ook de mensen van ArcelorMittal zeggen dat. Het is de meest productieve fabriek. Onze arbeiders kunnen niet meer doen dan zij nu al doen. We weten met z’n allen dat spreken op Europees niveau eigenlijk de oplossing zou zijn, maar dat het zo ontzettend traag gaat. Wat gaat u ondertussen op Vlaams niveau doen om er toch voor te zorgen dat onze arbeiders in de Gentse Kanaalzone ook werkzekerheid hebben, en dat de staalindustrie in Vlaanderen niet verloren dreigt te gaan? (Applaus bij Vooruit)
Minister Dalle heeft het woord.
Dank u wel voor de verschillende opmerkingen en vragen rond het belangrijke dossier.
Collega Vande Reyde, ik wil om te beginnen de puntjes op de i zetten wat betreft de cijfers. Ik denk dat ik het juist gezegd heb, maar ik zal het nog eens heel precies herhalen. Er is dus enerzijds een subsidiepakket van 60 miljoen euro toegezegd, grotendeels in het kader van de Vlaamse waterstofstrategie binnen het IPCEI-programma (Important Project of Common European Interest) van de Europese Commissie. Het is grotendeels gefinancierd via het relancebudget. Anderzijds heb je het totaalkapitaal van 1,2 miljard euro – 600 miljoen euro via de Vlaamse overheid, het Vlaamse Gewest, en 600 miljoen euro via ArcelorMittal – in investeringsmaatschappij FINOCAS. Dat is een kapitaalsverhoging die goed is voor 1,2 miljard euro die als lening ter beschikking wordt gesteld. Als je het echter subsidietechnisch bekijkt op Europees niveau naar de aanmelding toe, gaat het over een equivalent bedrag van 280 miljoen euro dat is aangemeld bij de Europese Commissie, waarvan ook in de kranten sprake is geweest.
Je hebt dan ook de vraag wat dan het totale ondersteuningspakket is. Verschillende collega’s hebben verwezen naar wat er federaal gebeurt rond energie en energiesteun. In totaal gaat het dan over een toch wel stevig, uitzonderlijk ondersteuningspakket van om en bij de 810 miljoen euro, weliswaar grotendeels via een lening.
Als je kijkt naar het federale niveau, collega Gryffroy, verwijst u naar wat er op het vlak van nucleaire productie wordt vooropgesteld. Ik laat mij vertellen dat u enkele jaren geleden nog hebt gepleit voor verlenging van de kerncentrales met tien jaar. Dit is ook wat federaal is beslist en wat natuurlijk ook een impact zal hebben op de bevoorradingszekerheid op het vlak van elektriciteit van de vestiging in Gent. Dat is inderdaad ook een belangrijk aspect waar men mee het verschil wil en kan maken.
Wat betreft de subsidiereis tussen de EU-lidstaten. Collega Rzoska, u hebt verwezen naar de piste van een subsidieplafond. Ik kan u garanderen dat collega Brouns deze problematiek heel hoog op de Europese agenda zet. Wat de concrete vraag betreft naar welke maatregel dat zal zijn: dat zal natuurlijk voorwerp uitmaken van debat. Dat kadert in een bredere vraag naar hoe wij ons competitief opstellen in Europa, in heel de wereld, en ook ten aanzien van de Verenigde Staten met hun Inflation Reduction Act. Dat komt wel degelijk heel hoog op de Europese agenda.
Concreet nu naar de site van Gent. Daar is natuurlijk de grote vraag wat de recente berichtgeving over de Franse investeringen voor het project in Gent betekent. U weet dat de mensen bij collega Brouns in permanent contact zijn met het management. Daar heeft men vandaag nog bevestigd dat de investeringen nog niet definitief verworven, maar ook nog niet verloren zijn. Dat betekent dat men technisch verder werkt aan de voorbereiding van dat dossier. Men maakt zich in Gent ook sterk dat men een zeer sterk dossier heeft, niet alleen op het vlak van ondersteuning door de verschillende overheden, in het bijzonder door de Vlaamse overheid, maar ook op puur technisch vlak. Het is ook op het vlak van duurzaamheid en productiviteit een heel sterk dossier, wat toch wel hoopvol zou moeten stemmen. Maar uiteraard moeten we dat de komende maanden blijven opvolgen om te zien of effectief die zeer belangrijke investering in Gent kan doorgaan.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Collega Rzoska, ik vrees dat de actie van zonet uw geheugen wat heeft aangetast. Dat is niet zo handig voor een historicus. Maar de woorden die u mij in de mond hebt gelegd – ik neem aan dat u dat niet met kwade bedoelingen hebt gedaan – heb ik absoluut niet gezegd, integendeel. Ik heb juist gewaarschuwd voor de dynamiek.
Want wat zien we gebeuren? Vlaanderen keurt een pakket goed van 350 miljoen euro. Ze doet dan een grote aankondiging samen met Arcelor dat die investering gaat plaatsvinden. Daarna worden andere landen wakker. Die merken dat ze zich sinds covid eigenlijk niet meer aan die Europese subsidieregels moeten houden, dus doen ze maar op. Ze willen verleiden om te investeren. Wat moet Vlaanderen dan noodgedwongen doen? Nog eens een ‘letter of intent’ tekenen met 250 miljoen euro extra. En dan nog is er op dit moment geen zekerheid of die investering wel zal plaatsvinden. Dat vind ik juist een heel foute dynamiek, mijnheer Rzoska. Dat is de subsidierace ‘to the bottom’ of ‘to the sky’, hoe je het ook wil noemen. Het creëert alleen maar winnaars en verliezers, en dat is niet de manier waarop je een fundamenteel goed industrieel beleid voert.
Mijn oproep naar u, mijnheer Dalle, is dan ook: laat ons alles doen om die investering in Vlaanderen te krijgen, maar laat ons ook niet blind meegaan in een subsidierace die we eigenlijk geen van allen in dit parlement willen. Dank u wel. (Applaus van Willem-Frederik Schiltz)
De heer De Roo heeft het woord.
Dank u, minister, voor de bijkomende antwoorden. In onze constante zoektocht naar verdere verduurzaming in Vlaanderen, is het eigenlijk van zeer groot belang dat we ook het meest groene staal ter wereld hier op eigen bodem, in de Gentse regio, kunnen produceren. Ik vind het heel belangrijk dat we dat ondersteunen vanuit de Vlaamse overheid, met een speciale constructie die daarvoor wordt opgezet.
Als ik luister naar collega Rzoska, weet ik eigenlijk niet wat hij bedoelde met zijn tussenkomst. Ik dacht ervan overtuigd te zijn dat de collega ook de verdere verduurzaming mee ondersteunde en de constructie die daarvoor op poten is gezet, ook al positief heeft geëvalueerd.
Minister, uit uw antwoord kan ik afleiden dat er eigenlijk niets juridisch wijzigt aan de intentieovereenkomst die wij vanuit Vlaanderen hebben met ArcelorMittal, en dat er wordt verder gewerkt aan het dossier. Het is een uitzonderlijke overeenkomst die we hebben. Dat moeten we ook durven beklemtonen. We moeten vooral ook zorgen dat we binnen het Europese kader de subsidierace niet tot aan de bodem laten verlopen. (Applaus van Peter Van Rompuy)
De heer Gryffroy heeft het woord.
Wat kunnen we doen? Vanuit Vlaanderen kunnen we inderdaad naast het FINOCAS-verhaal nadenken over ‘contracts for difference’. Wat we ook kunnen doen, collega Rzoska, is eens gaan kijken naar de energievoorziening. Toevallig is die energievoorziening niet aangesloten op de kleinhuishoudelijke installatie, ze is rechtstreeks op het hoogspanningsnet aangesloten. Net toevallig zit dat hoogspanningsnet niet in onze bevoegdheid, maar inderdaad op het federale niveau. Als ik dan ga kijken naar Frankrijk, dan zie ik dat men korting geeft op die transportkosten, maar ik zie ook dat de leverancier, die enkel maar een nucleair park in zijn portefeuille heeft, die elektriciteit veel goedkoper kan aanbieden. Hij heeft ook een enorm nucleair park. Wij hebben dat niet. Wij hebben dat ook niet op een voldoende lange termijn. Wij hebben altijd voorgesteld, minister Dalle, om minstens twee kerncentrales te voorzien voor minstens tien jaar. Wat hebben we nu: maximum tien jaar en aan een veel te dure prijs. Dat is een van de redenen waarom onder andere ook ArcelorMittal problemen kan ondervinden om hier verder te investeren. (Applaus bij de N-VA)
De actuele vragen zijn afgehandeld.