Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over FAST-takeldiensten voor de Antwerpse ring
Verslag
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Minister, in het verkeersveiligheidsplan Vlaanderen en in de beleids- en begrotingstoelichting (BBT) van 2024 gaf u aan dat u een vlotte doorstroming op de weg wilt realiseren door in te zetten op een goed incidentenmanagement. Ik citeer uit de BBT: “Met de FAST-interventies (files aanpakken door snelle tussenkomst) op autosnelwegen garanderen we een veilige en snelle oplossing bij pech of een ongeval.” Maar het contract met de takeldiensten voor de hele Antwerpse ring is op 31 december 2023 afgelopen. Wat blijkt? Nog geen enkel takelbedrijf heeft op dit moment een nieuw contract getekend. Het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) staat in voor de contracten met die takelbedrijven. In die contracten staan vaste prijzen, en er worden ook voorwaarden opgenomen in verband met de tijd waarbinnen de auto’s moeten worden weggetakeld. Daar staan ook boetes in: komt de takeldienst te laat, dan kunnen de boetes oplopen van 250 euro tot 3000 euro.
Vorige week woensdag was er een nieuw crisisoverleg met de sector, maar dat zou niks hebben opgeleverd. Onze filehoofdstad Antwerpen heeft op dit moment dus geen FAST-team. Minister, hoe is dat mogelijk? 2024 is nog maar net begonnen en eigenlijk loopt het al mis. Dat heeft grote gevolgen, niet alleen voor de verkeersveiligheid, maar ook op de files. Hierdoor zullen de files nog langer worden.
Hoe gaat u dit probleem oplossen, minister?
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Minister, beste collega’s, inderdaad, het FAST-team bestaat sinds midden de jaren 90 en is een samenwerking tussen het Agentschap Wegen en Verkeer, de federale politie en ook de private takelbedrijven. Het heeft als belangrijke taak ter plekke te komen naar aanleiding van een ongeval, en zo snel mogelijk ervoor te zorgen dat de gevolgen daarvan zijn opgelost en wij geen files krijgen naar aanleiding van dat ongeval.
Sinds 1 januari hebben wij nu moeten vaststellen dat de overheidsopdracht voor de loten van de Antwerpse ring ten einde is gekomen. Eind december heeft AWV – ik vind dat redelijk laat om dat bestek dan pas in de markt te zetten – het bestek voor de nieuwe toekenning van de overheidsopdracht gepubliceerd. Op dat bestek heeft niemand ingetekend. Geen enkel privaat bedrijf is daarop ingegaan. Momenteel confronteert dat ons met de lastige realiteit dat we zonder FAST-team zitten op de Antwerpse ring. Dat is allesbehalve optimaal. Er is gelukkig een tijdelijke oplossing zodat de federale politie het wel overneemt in samenwerking met private bedrijven, maar het moet snel opgelost worden, zeker in de moeilijke tijden waar we nu zitten, met de Oosterweelwerken die op kruissnelheid komen.
Minister, hoe zult u een en ander deblokkeren, en erop toezien dat we asap kunnen doorstarten met een nieuw FAST-team?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel aan de vraagstellers om hier aandacht te vragen voor ons FAST-team. Het klopt inderdaad dat het Agentschap Wegen en Verkeer voor het FAST-team een raamcontract in de markt plaatst, en aan de hand daarvan ook een aantal takeldiensten kan rekruteren om ervoor te zorgen dat er, in het geval van calamiteiten of ongevallen, heel snel kan worden getakeld.
Voor de provincie Antwerpen heeft men inderdaad een achttal percelen in een aanbestedingsprocedure geplaatst. Voor zeven van de acht percelen is er geen probleem. Voor één perceel, de ring van Antwerpen, is er wel een probleem. Daar waren er geen inschrijvers. Vandaar dat het Agentschap Wegen en Verkeer is gaan samenzitten met de wegpolitie om te bekijken wat ze kunnen doen in de periode dat er geen aanbieders zijn. Daarvoor zijn er afspraken gemaakt met de takeldiensten die op de andere percelen hebben ingetekend. Zij engageren zich om binnen de twintig minuten ter plaatse te zijn. Tegelijkertijd zal het Agentschap Wegen en Verkeer samen met de wegpolitie zo snel mogelijk een nieuw bestek in de markt te plaatsen om ook op dat laatste perceel, de ring van Antwerpen, zo snel mogelijk takeldiensten te hebben. Dat moet ervoor kunnen zorgen dat daar snel kan worden getakeld in de toekomst, met vaste leveranciers op basis van een raamcontract. Nu gebeurt het alleszins door andere takeldiensten die andere percelen hebben binnengehaald en die dus ook snel ter plaatse kunnen zijn. Dus het komt in orde. Er komt een nieuwe aanbestedingsprocedure. En de wegpolitie is daarmee bezig, samen met AWV. Maar intussen wordt er uiteraard ook getakeld.
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Dank u, minister, voor uw antwoord. Het is fijn dat er inderdaad een oplossing gevonden is met de takelbedrijven van die andere percelen. Ik heb daarbij nog volgende vraag: hebben jullie voldoende capaciteit om dit langdurig op te vangen? Want als men een nieuwe aanbesteding in de markt zet, kan het toch wel enige tijd duren vooraleer die ingevuld is.
Daarnaast zit ik toch nog met een andere vraag, minister. Hoe komt het dat die contracten plots afgelopen waren, en er niemand gevonden werd voor dat perceel? Werden die aanbestedingen tijdig in de markt gezet? Hoelang op voorhand werden die in de markt gezet?
Zijn er nog contracten die op korte termijn zullen aflopen voor andere gebieden? Moeten er nog aanbestedingen in de markt gezet worden? Of zijn er nog aanbestedingen lopende waarbij dergelijke problemen verwacht kunnen worden? (Applaus van Joke Schauvliege)
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Het is goed dat er tijdelijk een oplossing is, gelukkig maar. Maar ik maak me toch wel zorgen over de redenen. AWV reageerde dan door te zeggen dat ze niet weten waarom er niet is ingeschreven. De redenen waarom er niet is ingeschreven, waren toch leesbaar in de krant. De private firma’s hebben die gegeven. Een belangrijke reden was dat ze zeiden die twintig minuten aanrijtijd niet te kunnen halen, en de boetes die eraan gekoppeld zijn – het is begrijpelijk dat de overheid zegt dat als men het niet haalt, er gevolgen zijn – zijn te hoog. Ze hebben dus gewoon geen financieel model. Het is niet winstgevend, en daarom tekenen ze niet in. Daarnaast waren er ook het personeel en het innen van de vergoedingen, maar die aanrijtijd was een belangrijke reden.
Mijn bijkomende vraag is dus: bekijkt u in dat nieuwe bestek ook de voorwaarden? Want ik vrees dat men anders opnieuw geen inschrijvers gaat hebben. Of zegt u het opnieuw te gaan lanceren, en nadien wel te overwegen om de voorwaarden aan te passen? Het lijkt me toch wel dat daaraan gesleuteld moet worden.
De heer Keulen heeft het woord.
Goede collega's, voorzitter, vanuit de universiteit van het leven weet ik dat er bijna geen takelaars meer zijn, als men dat vergelijkt met twee of drie decennia geleden. Vandaag moet elke politiezone een dergelijke aanbesteding organiseren. Men is al blij als men daarvoor iemand vindt. Vroeger had men er twee of drie per dorp – ik zeg nog niet per gemeente –, de zogenaamde ‘DDT oké cars’: klein onderhoud, benzinestation, spuitcabine en ook een takeldienst. 24 uur op 24 uur beschikbaar zijn, daartoe is niemand meer bereid. Vandaag heeft men in het hele Maasland, minister, vijf steden en gemeenten, 120.000 inwoners, nog twee takelaars.
Dus: als men op dat vlak een aanbesteding organiseert, ga dan met die mensen rond de tafel zitten, zorg ervoor dat het haalbaar en doenbaar is, en dat de service ook verzekerd wordt. Dit is geen kwestie van organisatie en bij wijze van spreken amateurisme vanuit AWV of de federale politie. Ken het terrein, en weet waarover je spreekt.
Mevrouw Robeyns heeft het woord.
Minister, ik maak dezelfde bedenking als de collega's. Er is een tijdelijke oplossing, maar een nieuw bestek in de markt zetten met dezelfde voorwaarden? Als we de afgelopen dagen de verhalen in de krant gelezen hebben, denk ik dat dat weinig zoden aan de dijk gaat zetten. Het is inderdaad een feit dat takelaars zeggen dat door toenemende verkeersdrukte de norm van twintig minuten die tien jaar geleden gold, vandaag niet meer haalbaar is, zeker niet gekoppeld aan die boetes.
Verdergaand op wat collega Keulen zegt, moeten we misschien ook eens durven kijken of het systeem zoals we het vandaag hebben, namelijk de verschillende kleine percelen waarin heel Vlaanderen is opgedeeld – ook de provincie Antwerpen is opgedeeld in acht percelen, waardoor we echt kleine contracten per regio, soms zelfs per rijstrook krijgen – nog wel het meest efficiënte systeem is. Zouden we niet beter naar grotere gebieden gaan, waardoor we dan misschien een betere service kunnen bieden? Ik denk alleszins dat het belangrijk is dat er een structurele oplossing komt, zodat mensen snel en efficiënt geholpen worden. (Applaus bij Vooruit)
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, rijden op de Antwerpse ring is vaak miserie, omdat er te veel verkeer is. Dat is nog meer miserie als er een ongeval gebeurd is, want dan is het nog langer aanschuiven. En dat is helemaal miserie als de takeldiensten – die mensen moeten ervoor zorgen dat die files worden opgelost, dat die ongevallen worden opgelost – er ook nog eens niet geraken omdat er te veel verkeer is.
Ik snap dat er veel meer verkeer is op de Antwerpse ring de afgelopen jaren. Het openbaar vervoer is in Vlaanderen in crisis. Er is geen betrouwbaar alternatief. Ik begrijp de mensen die kiezen voor hun wagen om van plek A naar plek B te gaan. Als je dan leest dat die takeldiensten zeggen dat zij daar niet op willen intekenen omdat de regels veel te streng zijn, dan begrijp ik niet dat AWV zegt dat ze niet snappen waarom er niet op wordt ingegaan.
De collega’s hebben het zelf al aangehaald. Het is onmogelijk om er op twintig minuten te geraken. De takeldiensten moeten veel meer personeel aannemen om ervoor te zorgen dat ze met de nieuwe regelgeving 24/7 beschikbaar zijn. En ze kunnen dan nog eens de facturen die ze hebben uitgeschreven, het geld dat ze moeten ontvangen, niet innen, en blijven met onbetaalde facturen zitten.
Wat is uw antwoord daarop? Dat u dat opnieuw gedaan hebt, en dat u nu het volste vertrouwen hebt dat dat in orde zal komen. Kunt u me vertellen, op die drie punten van kritiek die de takeldiensten hebben aangegeven, of daar concrete punten van verbetering zullen zijn, ja of neen? Want anders denk ik dat we er nog altijd niet zullen geraken.
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel, collega’s, voor de bijkomende vragen. Ik wil eerst nog eens iets opnieuw stellen. Men stelt hier in vraag of het wel allemaal op tijd in de markt werd geplaatst. Begin november heeft AWV een aanbesteding in de markt geplaatst. De offertes moesten ingediend worden voor 11 december. Voor zeven van de acht percelen hadden we offertes, maar enkel voor één perceel niet, specifiek hier de ring van Antwerpen.
Dan hebben jullie vragen gesteld rond de bestekeisen. Zijn die eisen te zwaar? Voor zeven van de acht kon het perfect, voor één perceel niet. Zijn die eisen te zwaar? Die eisen zijn opgemaakt samen met de wegpolitie. Zo gebeurt dat altijd.
Ik lees ook in de pers – en een aantal collega’s hebben daarnaar verwezen – dat de boetes te hoog zijn en dat de aanrijtijd van twintig minuten niet haalbaar is. Wel, collega’s, specifiek voor dit perceel, voor de Antwerpse ring, werd geen boete uitgeschreven in de laatste vier jaar. Als we naar al de acht percelen samen kijken, dan werden er twee boetes uitgeschreven. Het verhaal dat de boetes veel te hoog zijn? In dit bestek, in deze aanbestedingsprocedure, was er geen wijziging van de boetes. Ik weet niet waar men dergelijke verhalen haalt, maar het klopt helemaal niet.
Ten tweede: de aanrijtijden van twintig minuten lukken opnieuw wel in de andere percelen. Hier hoor en lees ik weer in de kranten dat het specifiek voor de ring niet lukt. We hebben sinds twee, drie jaar ook het verhaal van de reddingsstroken. Daar is veel publiciteit rond gemaakt. We hebben affiches langs de gewestwegen staan om mensen daarvoor te sensibiliseren. Die reddingsstroken zijn er niet alleen voor de hulpdiensten, maar die zijn er ook voor de takeldiensten. Dat maakt dat die twintig minuten aanrijtijd sowieso beter haalbaar zijn.
Tegelijkertijd moet ik ook opnieuw zeggen – we hebben in het verleden wel vaker debatten gehad rond de exclusiviteit in het kader van die raamcontracten – dat er altijd nog andere firma’s zijn die ook nog kunnen. Dat is wat de politiediensten nu doen. Op het moment dat iemand daar niet tijdig is, zal de politiedienst onmiddellijk takeldiensten kunnen opvorderen. Er is inderdaad een probleem van het aantal takeldiensten, zoals de heer Keulen zegt, maar men kan nog altijd takeldiensten opvorderen om, in geval van een ongeval, in het geval dat de wagens stilstaan op onze autosnelwegen, heel snel wagens weg te takelen.
Het is nu zaak dat AWV zo snel mogelijk een nieuwe aanbesteding in de markt plaatst voor dat laatste perceel. Men heeft wat dat betreft zowel op 10 januari als vandaag nog samengezeten met de wegpolitie en takeldiensten om, in afwachting van een nieuwe aanbestedingsprocedure, zo snel mogelijk te zorgen voor voldoende takeldiensten die takelwerken kunnen uitvoeren, ook op de Antwerpse ring.
Dus: we zien niet echt een probleem als dusdanig. Er is een oplossing voor nu, en er zal ook heel snel een nieuw bestek in de markt geplaatst worden.
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Minister, die FAST-takeldiensten zijn essentieel en simpelweg onmisbaar voor de verkeersveiligheid, want ze zorgen ervoor dat er geen bijkomende ongevallen gebeuren, maar ze zorgen ook voor het oplossen van files. We weten allemaal dat files een enorme impact hebben op onze economie, onze ecologie en onze gezondheid. Wij hopen en wij dringen aan op een snelle oplossing. (Applaus bij cd&v)
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Ik heb niet goed begrepen of u nu de voorwaarden van het bestek zult aanpassen of niet. U laat dat nog eventjes in het midden. Ik neem aan dat het te maken heeft met de gesprekken die nog moeten worden gevoerd met de takeldiensten. Ik zou toch willen oproepen om die realistisch in de markt te zetten. Ik zou niet graag meemaken dat het opnieuw wordt geplaatst, en dat er geen reacties op komen. Ik help u hopen dat er spoedig respons komt, maar ik zou dat willen zien op basis van realistische voorwaarden. Gelet op de huidige werken in Oosterweel die ook op kruissnelheid komen, moeten we er alles aan doen om ook bij calamiteiten te zorgen dat er geen aangroeiende files zijn, dus dat we snel, met adequate takeldiensten, de gevolgen kunnen opruimen.
De actuele vragen zijn afgehandeld.