Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de uitspraak van de Raad van State betreffende de actualisering van de persoonsvolgende budgetten
Actuele vraag over het arrest van de Raad van State dat de 'actualisering' van persoonsvolgende budgetten van personen met een handicap terugdraait
Actuele vraag over de vernietiging door de Raad van State van het actualiseringsbesluit omdat dat het zorgbudget voor sommige mensen met een handicap verminderde
Actuele vraag over de vernietiging van de actualisatie van de persoonvolgende budgetten door de Raad van State
Verslag
De heer Anaf heeft het woord.
Collega's, aan het begin van deze legislatuur hebben we met z’n allen een eed afgelegd. Die eed kennen jullie. Hij bestaat uit één zin: “Ik zweer de Grondwet na te leven.”
Blijkt in de praktijk toch lastig te zijn, als het Grondwettelijk Hof de uitholling van de Vlaamse sociale bescherming terugfluit. Het is lastig, als nu ook de Raad van State terecht en opnieuw aangeeft dat het tegen de Grondwet indruist om duizenden mensen met een handicap zonder goede motivatie, tot 10.000 euro per jaar af te pakken. Dat is het budget waarvan dezelfde Vlaamse Regering na een hele procedure heeft aangegeven dat dit het budget is dat men nodig heeft om op een menswaardige manier aan de samenleving deel te kunnen nemen. Dat er überhaupt rechters voor nodig zijn om te moeten inzien dat men mensen de zorg die ze nodig hebben, niet moet afpakken, is eigenlijk al redelijk onbegrijpelijk, omdat we allemaal de schrijnende verhalen kennen die erachter zitten. Dat er dan nog stemmen opgaan vanuit de meerderheid die opperen dat het allemaal de schuld zou zijn van snode advocaten en activistische rechters, is echt alle schaamte voorbij.
Er is toch werkelijk niemand die van deze beslissing schrikt. Al van in het begin van deze beslissing in 2020 waarschuwden wij hiervoor. Dat deden we eerst bij uw voorganger, Wouter Beke. Die liep koppig tegen de muur, zoals wel vaker. Later deden we dat bij u, zoals onlangs nog bij de begrotingsbesprekingen. Al van in het begin was de Raad van State heel kritisch voor uw plannen. Maar de meerderheid ging koppig verder, en ook dat is niets nieuws. We hebben dat in de kinderopvang gezien, koppig tegen de muur, terwijl er uiteindelijk een onderzoekscommissie nodig was omdat er iets heel ergs gebeurd was in de kinderopvang, en dan kon er opeens wel heel veel. En de ouderenzorg, hoeveel keer moet ik hier nog staan voor er eindelijk eens echt iets verandert?
We hebben daarnet het debat over De Lijn gehad. Iedereen ziet al jarenlang aankomen dat het in de soep zou draaien. En nu zijn we zover en zeggen jullie – oei – dat jullie dat niet hadden zien aankomen. Collega’s van de meerderheid, minister, we zagen dit van kilometers ver aankomen, en u hebt 0 euro voorzien om dit op te lossen. Ik heb dus een heel duidelijke vraag. Hoe gaan jullie dit broddelwerk rechtzetten? Hoe gaan jullie ervoor zorgen dat die mensen eindelijk krijgen waar ze echt recht op hebben? (Applaus bij Vooruit)
Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.
Minister, mensen met een handicap hebben deze week een heel belangrijke overwinning behaald. Ze zijn naar de rechtbank gestapt tegen een beslissing van u en uw Vlaamse Regering om de budgetten die ze nodig hebben voor ondersteuning plots te verminderen. Wat heeft de rechtbank gezegd? Ze hebben gelijk, deze Vlaamse Regering heeft de grondwet geschonden. Deze Vlaamse Regering heeft de rechten van mensen met een handicap geschonden, heeft hun onrecht aangedaan. Echt alle respect voor de mensenrechtenorganisatie Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een Handicap (GRIP) en alle betrokkenen voor hun strijdvaardigheid voor mensen met een handicap – maar dat blijkt nodig in dit Vlaanderen.
Minister, mensen met een handicap laten niet zomaar over zich heen lopen door deze Vlaamse Regering. Keer op keer hebben jullie de afgelopen jaren geprobeerd om de budgetten voor mensen met een handicap te verminderen: met een eerste correctiefase, met een tweede correctiefase, met een experiment met halve budgetten, en nu met een actualisering die u van de rechter moet terugdraaien.
Minister, mensen met een handicap hebben die budgetten nodig. Dat hebben wij hier in het parlement keer op keer gezegd. Je kunt die budgetten niet zomaar verminderen. Mensen hebben dat nodig om ondersteuning in te kopen, om iemand in huis te hebben die hen helpt: iemand die hen helpt om naar het toilet te gaan, iemand die hen helpt om water te brengen, iemand die hen helpt om zich aan te kleden. Als dat er niet is, zitten die mensen ofwel alleen thuis, ofwel zijn er ouders die hun job moeten opzeggen om thuis voor hun kinderen met een handicap te zorgen.
Dit is niet het warme Vlaanderen dat u vier jaar geleden hebt beloofd. Dit is een koud Vlaanderen, een hardvochtig Vlaanderen, dat gewoon de rechten van mensen in een kwetsbare situatie schendt.
Dan is mijn vraag, minister: wat gaat u nu doen? U bent natuurlijk verplicht om die actualisering terug te draaien, om die mensen te geven waar ze recht op hebben, maar gaat u die lijn doortrekken? Gaat u ook nadenken over de andere manieren waarop u probeert om budgetten te besparen – door bijvoorbeeld de halve budgetten terug te draaien – om iedereen te geven waar ze recht op hebben? Dat is mijn vraag. (Applaus bij de PVDA)
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Minister, collega’s, met het besluit van de Vlaamse Regering van 5 maart 2021 werden de spelregels veranderd. Zo’n 16.000 mensen die op de wachtlijsten stonden, stelden op de dag dat ze het budget kregen vast dat ze een stukje minder kregen. Die mensen waren heel erg verontwaardigd, en terecht.
Ik heb in het verleden de verhalen van Joke gebracht, van Shana, van Herman, van Simon, van heel wat mensen. De constante in die verhalen was dat ze niet konden leven, of moeilijk konden overleven, met het beperkte budget voor hun zorg.
Ik heb ook een voorstel van resolutie ingediend. Ik heb heel veel vragen gesteld. We hebben hier actualiteitsvragen gehad. Ik botste steeds bij iedereen tegen een muur van onbegrip. Ik hoorde iedereen zuchten: “Daar is ze weer.”
Mensen zijn gelukkig naar de Raad van State gestapt, ze hebben gewonnen. Ze hebben zelfs meer gewonnen: de Raad van State heeft alle argumenten van de Vlaamse Regering van tafel geveegd. Dat betekent dat ze met terugwerkende kracht hun budget moeten terugkrijgen.
Minister, ik heb een verklaring van u gehoord. U zegt dat het onrecht moet worden rechtgezet. Het onrecht moet worden rechtgezet. Dat is goed, dat is oké. Maar ik heb u ook horen verklaren dat u op zoek moet gaan naar 10 of 11 miljoen euro om dat op te lossen. U hebt nu gezegd dat het onrecht moet worden rechtgezet. In juni hebt u het voorstel van de actualisatie nog met hand en tand verdedigd, nu zegt u iets anders.
Mijn vraag is, minister: op welke manier zult u dat doen. Want ik hoor ook dat de N-VA en Open Vld dat onrecht niet direct willen rechtzetten, dat u niet direct dat budget zult krijgen. Ik vraag me af hoe u uw collega’s uit de meerderheid gaat overtuigen om dat budget toch te geven. (Applaus bij Groen)
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, na uitspraken van verschillende lagere rechtbanken heeft ook de Raad van State zich uitgesproken over de zorgbudgetten, en heeft hij deze week ten gronde een uitspraak gedaan.
Kort geschetst, gaat het over het besluit van de Vlaamse Regering van 5 maart 2021 tot wijziging van een aantal besluiten van de Vlaamse Regering over de ondersteuning van personen met een handicap. Dit besluit – zoals jullie dit actualisatiebesluit eufemistisch noemen – is gedeeltelijk vernietigd met dit arrest. Laat dat duidelijk zijn.
Waarom trok men naar de Raad van State? Omdat heel veel mensen – iets meer dan tweeduizend mensen – een gevoelige vermindering van hun zorgbudget kregen, zelfs tot 10.000 euro per jaar minder. Dat zijn mensen met een acute zorgnood.
Ook wij vanuit de oppositie hebben gewaarschuwd dat dit zeker en vast nog een juridische staart zou krijgen. De meerderheid zei dat de actualisering een scheeftrekking uit het verleden zou rechttrekken. Nu, we stellen vast dat ook u oppositietaal spreekt sinds het vernietigend arrest van de Raad van State. U zei gisteren in het journaal dat u de onrechtvaardigheden, die u zelf gecreëerd hebt voor alle duidelijkheid, zou rechtzetten en het budget toch nog zou uitkeren. Om het met de woorden van een collega te zeggen: hulde voor dit inzicht. Het inzicht is weliswaar opgelegd door de Raad van State.
Mijn vragen zijn eigenlijk eenvoudig. Waar zult u het budget halen? Minister Diependaele zegt dat er geen extra budgetten beschikbaar zijn. Zult u snijden in eigen vlees? In uw eigen welzijnsbudgetten? Wij zijn daar geen voorstander van. Welke oplossing ziet u dan wel?
De budgetten zullen retroactief worden toegekend aan de eisers. Wat zullen ze nog kunnen doen met het geld, aangezien het moet worden besteed aan zorg die eigenlijk in het verleden moest worden gegeven? (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Collega’s, als het over mensen met een beperking gaat, is er één ding waar we het allemaal over eens zijn, van links tot rechts, en dat is dat de wachtlijsten op termijn moeten worden weggewerkt. We hebben daar de voorbije jaren vaak over gediscussieerd. We hebben daar stappen in gezet en we moeten daarin verdergaan.
Daar zijn twee dingen voor nodig. Eén, meer middelen. We hebben in de voorbije jaren al meer middelen voorzien. Er is nog een pad nodig dat we kunnen voortzetten in de volgende legislatuur. Twee, dat heb ik ook altijd gezegd in dit halfrond, er zijn hervormingen nodig aan het bestaande systeem. Die zijn minder populair. Het klinkt soms hardvochtig om te zeggen dat er historische scheeftrekkingen zitten, dat niet iedereen met een zorgvraag gelijke steun krijgt, dat sommigen meer krijgen en anderen minder. Vooral, die scheeftrekkingen zorgen ervoor dat mensen die nu nog op de wachtlijst staan, minder snel uitzicht hebben op een budget. Dat is de reden, minister, collega’s, waarom ik blijf vinden tot op de dag van vandaag, ook na dit arrest, dat we die scheeftrekkingen moeten aanpakken. We moeten de hervormingen durven doorvoeren. Elke scheeftrekking die we laten bestaan, zorgt ervoor dat iemand op de wachtlijst geen budget kan krijgen. We spreken hier altijd over onrecht, maar waarom hebben die mensen minder rechten dan degenen die vandaag wel een budget krijgen? Ik vraag de collega’s van de oppositie om daar eens over na te denken.
Minister, we zitten met dat arrest, we moeten er wel naar handelen. Ik vraag u om te bekijken of u andere mogelijkheden hebt. Wat gaat u doen? Gaat u de verschillen bijpassen voor degenen die al een budget hebben? Er bestaan misschien juridisch andere oplossingen. U kunt misschien nadenken over een herinschaling van bepaalde groepen, gewoon om ervoor te zorgen dat in de toekomst iedereen met een gelijke zorgvraag een gelijk budget kan krijgen. Dat is de enige manier om de wachtlijsten op termijn helemaal weg te werken. Ik zou hopen dat we in dit parlement de moed blijven hebben om onze sociale steun te hervormen en niet de fouten te maken die we in het verleden ook op andere niveaus te vaak hebben gemaakt door die scheeftrekkingen te laten bestaan. (Applaus bij Steven Coenegrachts)
Minister Crevits heeft het woord.
Collega’s, de hervorming van de manier waarop mensen met een handicap ondersteund worden, dateert van een decreet van 2014. Het was een van de grootste hervormingen die de Vlaamse Regering heeft gedaan. De hervorming heeft een heel positieve finaliteit: ervoor zorgen dat mensen zelf hun zorg geëmancipeerd kunnen organiseren.
Sinds dat decreet zijn er een aantal wijzigingen ingevoerd. Die zijn er altijd gekomen op vraag en met inspraak van het veld, altijd. Correctiefase 1, voor degenen die denken dat we alleen maar besparen, betrof 12,5 miljoen euro extra middelen. Correctiefase 2 heeft ook een heel belangrijke impact gehad.
Jullie spreken over één arrest, maar ik wil opmerken dat de Raad van State op 8 januari twee arresten heeft geveld.
Het eerste arrest ging net over correctiefase 2. Daar heeft de Raad van State gezegd: “Goed gedaan, alles mag blijven zoals het is.” Kom mij hier dus niet vertellen dat alles wat wij in Vlaanderen doen, telkens teruggefloten wordt. Ik heb niemand van jullie horen zeggen, ook geen enkele journalist, dat die correctiefase 2 mag blijven bestaan. Ja, ze mag blijven bestaan, de Raad van State heeft beslist.
Derde punt is het arrest waarover het hier in concreto gaat, collega’s. Collega Vande Reyde heeft het heel correct gezegd. We hebben gemerkt, na de invoering van de persoonsvolgende financiering, dat er onrechtvaardigheden in het systeem zitten, onrechtvaardigheden die te maken hebben met het feit dat een gelijke zorgzwaarte soms op een ongelijke manier wordt behandeld. Dat betekent dus dat de ene persoon meer krijgt en de andere minder, ook al is de zorgzwaarte gelijk. Dat is de finaliteit van wat we met de regering een paar jaar geleden hebben beslist rond de nieuwe budgetcategorieën. Er is daar veel kritiek van de oppositie op gekomen. Ik begrijp dat, want elke hervorming heeft ook een zekere kritiek in zich, dat kan niet anders. Maar we hebben een wijziging doorgevoerd, waardoor we van twaalf naar 24 budgetcategorieën zijn gegaan. Ik wil daar ook op zeggen, collega’s, dat het arrest van de Raad van State van 8 januari die hervorming ongewijzigd laat. Collega De Reuse heeft dat correct gezegd: het is een gedeeltelijke vernietiging. Dat betekent dus, collega Vande Reyde, dat een van uw zorgen al ingewilligd is: de rechtvaardigheid die we beoogden, blijft bestaan.
Wat heeft de Raad van State wel beslist, en wat moet worden rechtgezet? Dat is dat we de nieuwe regels niet kunnen toepassen op die mensen die al een aanvraag hadden voor 17 maart 2020. We hebben dat heel lang verdedigd, dat dat wel mogelijk moest zijn. Persoonlijk – maar dat is mijn persoonlijke mening – vind ik wel dat je meer gelijkheid brengt als je iedereen onmiddellijk op eenzelfde manier behandelt. De Raad van State heeft nu gezegd dat je dat niet kunt doen. Mensen die een aanvraag hadden voor een bepaalde datum, moet je volgens de oude regels behandelen. De nieuwe aanvragen kun je volgens de nieuwe procedure behandelen.
Als we nu even in concreto terugrekenen, collega’s, dan zijn er sinds de invoering van de nieuwe regeling ongeveer drieduizend mensen die een budget gekregen hebben dat eigenlijk volgens de Raad van State beoordeeld moest zijn geworden volgens de oude regels, maar waar we de nieuwe regels op hebben toegepast. Wat is het gevolg daarvan? Voor zevenhonderd mensen betekent dat dat ze eigenlijk meer gekregen hebben dan ze zouden mogen hebben gekregen met de oude regels. Voor een 2200-tal mensen betekent dat dat ze minder krijgen dan ze eigenlijk zouden mogen hebben gekregen.
Ik heb gisteren inderdaad de communicatie gedaan. Als de Raad van State beslist dat dit luik van de beslissing in strijd is met de standstill, en als die de bepalingen vernietigt, dan kun je dat niet anders beschouwen dan als een onrecht dat mensen aangedaan is, en dat moeten we zo snel mogelijk herstellen. Ik zal er ook alles aan doen om dat te herstellen, en ik heb ook al met mijn twee coalitiepartners, de N-VA en Open Vld, gesproken. Ik heb daar geen enkel sentiment gehoord dat men niet bereid zou zijn om dat te herstellen. Vrijdag ga ik sowieso met een dossier naar de Vlaamse Regering, om dit te bespreken.
Wat zijn nu de mogelijkheden tot herstel? Eerste luik zijn die zevenhonderd mensen die meer gekregen hebben. Doordat de Raad van State die bepalingen vernietigd heeft, zijn die mensen eigenlijk hun centen kwijt. Maar dat is natuurlijk helemaal gek, als we nu zouden zeggen dat we hervormd hebben en dat de mensen die meer gekregen hebben nu hun centen kwijt zijn. Ik zal dat niet doen en ook niet voorstellen aan de Vlaamse Regering. Maar we kunnen die mensen maar hun centen laten behouden als we daarvoor een rechtsbasis in het leven roepen. Want volgens de nieuwe regels hebben ze er recht op, maar de bepalingen voor die periode zijn geschrapt.
De tweede groep zijn de mensen die minder gekregen hebben. Daar is het absoluut mijn bedoeling, zeker naar de toekomst toe, dat die moeten krijgen waar ze recht op hebben volgens de Raad van State. Dat zou een impact hebben van ongeveer 10 miljoen euro, denk ik, maar we zijn dat nu ook aan het berekenen. Maar daar heeft een van de collega’s terecht gevraagd hoe ik dat ga oplossen voor het verleden. Want mensen moeten natuurlijk bewijzen … dat is geen blanco cheque, je kunt daar geen meubels mee kopen. Het gaat over het inkopen van zorg, dus: hoe gaan we tot een systeem komen waarbij we de mensen retroactief genoegdoening kunnen geven, op een manier dat het nog nuttig is? Dat is een zaak die nu tegen vrijdag ook bekeken wordt. Er is natuurlijk een groep mensen die, ondanks het feit dat ze eigenlijk meer moesten hebben gekregen, toch extra hulp ingekocht hebben. Voor hen zou het wel gemakkelijk zijn om het aan te tonen, natuurlijk. Maar er is ook een groep die de financiële middelen wellicht niet had en het ook niet gedaan heeft.
Ik zoek dus een manier om hen ook tegemoet te komen en zo ook de negatieve effecten voor die groep uit te wissen.
Maar, collega’s, er is nog een punt dat ik in dit verband wil aanhalen: wij hebben van niemand geld dat we gegeven hebben, afgepakt of verminderd. In elk van die drieduizend dossiers ging het over budgetten die aangevraagd worden. Mensen kregen op een bepaald moment een brief met een vermoedelijk bedrag hoeveel ze zouden krijgen. Door de nieuwe procedure werd het voor sommigen meer en voor anderen minder. Maar de uitbetaling is pas gebeurd na het moment van de nieuwe regels. Ik las bijvoorbeeld ook dat iemand zei dat hij of zij een assistent had, en die dan heeft moeten afdanken. Maar dat is gewoon onmogelijk, want het gaat over uitbetalingen die pas gebeurd zijn sinds de nieuwe regeling er is.
Ja, collega’s, ik wil dit oplossen, voor de mensen op wie het van toepassing is. Ik ben zeer geëngageerd om de nieuwe regeling die vandaag bestaat, ook assertief te verdedigen, omdat de regeling oneerlijkheden oplost die in het systeem zaten. Mensen werden ongelijk behandeld ondanks het feit dat hun zorgzwaarte gelijk was. Collega’s, jullie vinden waarschijnlijk dat alles met een glazen bol geregeld moet kunnen worden, maar ik vind het persoonlijk niet onlogisch, als je zo’n grote hervorming doet, dat je dan op geregelde tijdstippen moet bijsturen. Ik denk dat elke regering dat zo op een geloofwaardige manier zou doen. Het enige waar ik me sowieso naar zou schikken is dat de Raad van State zegt dat een hervorming niet retroactief mag worden toegepast op mensen die voordien een aanvraag deden. Dat oordeel is geveld, de artikelen zijn vernietigd. Dat moet opgelost worden, en die budgetten zullen ook voorzien worden. Ik hoop daarover vrijdag extra duidelijkheid te kunnen geven.
Maar, collega’s, het is absoluut niet mijn bedoeling om op andere plaatsen in mijn budgetten te gaan snijden. Ik heb ook van niemand in de Vlaamse Regering te horen gekregen dat zij dat wel zo zouden zien. Ik hoop dus op extra nieuws vrijdag, en ik hoop ook dat ik op heel korte termijn, ten opzichte van alle mensen die getroffen worden door deze uitspraak en die al budget gekregen hebben, de nodige aanpassingen kan doorgeven. (Applaus bij cd&v)
De heer Anaf heeft het woord.
Minister, in verband met correctiefase 2: ten eerste zou het er nog aan mankeren dat wij u ervoor moeten feliciteren dat u de Grondwet wel naleeft. Ten tweede is het onrecht dat u nu met vuur wilt aanvechten en wegwerken, wel een onrecht dat Wouter Beke gecreëerd heeft met deze Vlaamse Regering, en dat u tot maandag nog met hand en tand aan het verdedigen was. De Raad van State geeft het heel duidelijk aan: 83 procent van de mensen is erop achteruitgegaan. Sommigen kregen tot 10.000 euro minder dan waar ze eigenlijk nood aan hadden. Daar gaat het hier over. De Raad van State zegt terecht dat je dat niet zomaar kunt doen, want het is totaal niet gemotiveerd waarom je die mensen ineens minder geeft.
Ik maak me er wel zorgen over hoe u dit gaat compenseren, want ik heb in de krant wel gelezen, van collega Vande Reyde, dat hij het er niet mee eens is dat die mensen daarvoor gecompenseerd gaan worden. Ik heb dus een heel dringende vraag: welke budgetten gaat u daarvoor gebruiken? Zoals u weet is er nul euro uitbreidingsbeleid voorzien, ook voor de komende jaren niet. Ik heb daar al verschillende keren op gehamerd. Op welke manier gaat u er dus voor zorgen dat deze mensen gecompenseerd worden, en dat dit niet ten koste gaat van andere zorgnoden? (Applaus bij Vooruit)
Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.
Minister, u spreekt heel mooi over ‘onrechtvaardigheden wegwerken’, maar, minister, het is niet rechtvaardig om mensen met een handicap budget af te nemen. Dat budget dient om zorg te voorzien. U hebt toch ook gehoord waar de mensen dat geld voor nodig hebben? Dat zijn mensen met een beperking, die zich niet alleen kunnen aankleden, zich niet alleen kunnen verplaatsen, die geld en budget nodig hebben om mensen te kunnen betalen om hen te kunnen helpen. Dit gaat niet zomaar over geld geven aan mensen, dit gaat over mensenrechten. Dit gaat over een menswaardig bestaan geven aan mensen met een handicap. Dat gaat niet over rechtvaardigheid. Het is net rechtvaardig om mensen een budget te geven waarmee ze een menswaardig leven kunnen organiseren. Zij hebben daar recht op, en dat heeft de rechtbank nu gezegd. De rechtbank heeft gezegd: “De Vlaamse Regering schendt de Grondwet, schendt de rechten van die mensen met een handicap.”
U zegt dat u die hervorming hebt doorgevoerd om die mensen de kans te geven om hun zorg geëmancipeerd te kunnen organiseren. Awel, de mensen die nu minder budget krijgen, de mensen die op de wachtlijst staan, die kunnen daarnaar fluiten. Zij kunnen hun zorg niet inkopen en organiseren, omdat ze er godverdomme het geld niet voor hebben. (Applaus bij de PVDA)
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Minister, onze fractie heeft in dit parlement nooit gezegd dat we tegen het oplossen zijn van onrechtvaardigheden in het systeem. Dat er hervormingen nodig zijn, hebben wij ook altijd gezegd. Maar men doet dat niet met terugwerkende kracht, want in deze situatie gaat 83 procent van de mensen erop achteruit. Dat doe je niet. Alle wetten die wij goedkeuren, gaan in vanaf die dag, voor de mensen die komen. Hier is het met terugwerkende kracht gebeurd.
Wat gaat u nu doen? Ik hoop dat u echt het geld krijgt, dat u niet in uw budgetten zult moeten schuiven. Want dan zult u andere doelgroepen vastnemen. U zult retroactief moeten uitbetalen. We hoorden gisteren in ‘Terzake’ dat er mensen zijn die hun job hebben opgezegd. Dat moet op de een of andere manier worden vergoed. Er zijn ook mensen die al hun spaargeld hebben opgemaakt. Misschien moet er toch voor worden gezorgd dat zij dat spaargeld weer kunnen aanvullen.
Ik ben gisteren bezig geweest met mijn voorstel van resolutie over de deelbudgetten. U hebt ook niet gezorgd voor heel wat van die mensen die in deze fase in het experiment zitten. Die gaan nu een stukje bij krijgen. Gaat dit invloed hebben op de mogelijke conclusies van het wetenschappelijk onderzoek?
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, het doet mij inderdaad ook wel plezier dat u de budgetten niet vanuit uw eigen departement zult moeten halen, dat u daar al ongeveer de belofte toe hebt binnengehaald, als ik u mag geloven. Het doet mij ook plezier dat er een retroactieve genoegdoening zal zijn voor de getroffenen. Dat is voor het vertrouwen in de overheid belangrijk. Maar ik stel wel vast dat u bij uw initiële redenering blijft dat dit een goede beslissing was. U zegt enerzijds de onrechtvaardigheid, die u zelf hebt gecreëerd, te zullen rechtzetten, maar u houdt anderzijds wel vast aan uw redenering. Ik stel vast dat de Raad van State ook zegt dat de verdediging van de Vlaamse Regering ondermaats gemotiveerd was. Hoe kan dat? Zijn er steken gevallen? Hoe is dat mogelijk?
Men kan het toejuichen of betreuren, maar de juridische treinen zijn natuurlijk vertrokken, zeker wat betreft de zorgbudgetten. We hebben inderdaad de prioriteitengroepen 2 en 3, waar ook al juridische zaken voor de rechtbank komen. We hebben, zoals u zelf zegt, geen glazen bol. Maar denkt u niet dat het nuttig zou zijn om ook al provisies aan te leggen? Ik denk namelijk dat dit verhaal voor de Vlaamse Regering niet goed zal aflopen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Collega’s, verschillende mensen hebben hier de afgelopen jaren gepleit om de wachtlijsten voor de mensen met een beperking verder af te bouwen. In alle bescheidenheid kan ik ook wel zeggen dat ik een van die personen was. Daarom juist blijf ik dit soort hervormingen verdedigen.
Collega’s van de oppositie, ik denk dat jullie een detail over het hoofd zien: die budgetcategorieën zijn helemaal niet vernietigd, ze blijven bestaan. Die zijn helemaal niet vernietigd in het arrest. Dat betekent dat op dit moment de budgetcategorieën weergeven wat de juiste steun voor welke zorgnood is, en dat in de verdere toekomst die budgetcategorieën zullen worden gehanteerd. Jullie zeggen: “Oké, laat dat maar gebeuren, maar voor het verleden zullen we die ongelijkheid eeuwig in stand houden.” En inderdaad, collega Anaf, dat vind ik op zich niet correct. Ik ben voor het principe dat als er een bepaalde zorgzwaarte is, je voldoende steun moet krijgen volgens de inschaling die daarvoor voorhanden is. Dat zijn net die nieuwe budgetcategorieën. Het is om die reden, gelijke zorgsteun voor gelijke zorgzwaarte – en wie kan daar in godsnaam tegen zijn –, dat ik u vraag, minister, of we – en ik heb begrip voor de piste waarop u zit – in het parlement nieuwe inzichten kunnen krijgen of er misschien andere pistes juridisch mogelijk zijn, bijvoorbeeld de herinschaling van de groepen waarover we het hier hebben.
Mevrouw Van der Vloet heeft het woord.
Minister, u zegt dat u het wilt oplossen voor de mensen voor wie het van toepassing is. We spreken over twee groepen. We hebben de groepen die nu al het budget hebben gekregen. Het is goed dat die twee- of drieduizend mensen het eerst worden bekeken. Maar we hebben ook nog een groep die al op de wachtlijst staat voor de datum van 17 maart 2020. Zij werden nooit ingeschaald met het zorgzwaarte-instrument dat nadien werd gebruikt. Als we spreken over gelijkheid binnen die groep, is het van belang om ook de mensen die daarvoor al op de wachtlijst stonden, in te schalen met het zorgzwaarte-instrument, want dan pas krijgen we gelijkheid.
Minister, wilt u ook bekijken of het mogelijk is om in die groep het zorgzwaarte-instrument toe te passen, zodat de hele wachtlijst over dezelfde kam wordt geschoren? (Applaus bij de N-VA)
Mevrouw Jans heeft het woord.
Ik vind het belangrijk – en de minister heeft het ook beklemtoond – dat deze hele situatie voortvloeit uit de vaststelling dat mensen met een gelijke zorgvraag eigenlijk een heel ander budget kregen, onafhankelijk van elkaar. De ene kreeg meer of kreeg minder, en dat druist in tegen de principes waarop onze hele financiering voor mensen met een handicap gestoeld is. Dus ik blijf het belangrijk vinden dat mensen met een gelijke zorgvraag ook mogen rekenen op gelijke behandeling en gelijke budgetten.
Minister, u was van in het begin zeer duidelijk. U wilt en zult voor een oplossing zorgen. U zegt nu ook net dat u dat aanstaande vrijdag op de ministerraad wilt brengen. Op welke manier wilt u concreet tegemoetkomen aan de vragen van mensen met een handicap? Op welke manier wilt u die rechtzettingen in de praktijk gaan brengen? Ik spreek natuurlijk ook namens onze fractie de hoop uit dat u ook in de regering uw collega's kunt overtuigen.
Minister Crevits heeft het woord.
Collega’s, ik ben een fervente fan van de rechtsstaat. Dat betekent dat als er een procedure gevoerd wordt tegen een beslissing die je neemt als regering, je die als regering assertief mag gaan verdedigen, wat we ook hebben gedaan. Als de beslissing dan positief uitvalt voor de beslissing die je genomen hebt, is dat goed nieuws. Als de rechtbank een andere mening is toegedaan, dan is dat slecht nieuws voor de beslissing die je genomen hebt. Ik ben de laatste om te zeggen dat ik beslissingen van de Raad van State niet zal respecteren, dus voor mij is het zeer helder dat – en ik vind dat helemaal geen contradictie – ik tot op de laatste dag, tot op het moment van de verdediging, na het uitbundig overleg met onze advocaten, ook gezegd heb dat ik verdedig wat we twee of drie jaar geleden beslist hebben, ook met betrekking tot de retroactiviteit, omdat die eerlijk is. Als de uitspraak daarna anders is – en dan zijn er sommigen die zeggen dat ze al lang wisten dat dat zo zou zijn –, moet je je daar sowieso naar schikken.
Hoe gaan we compenseren? Collega's, ik heb net gezegd – en u hebt dat gehoord, collega Anaf – dat we op dit ogenblik zo'n 10 miljoen euro nodig hebben. Dat geld zullen we samen moeten zoeken binnen de regering, maar ik wil ook meegeven, los van alles en hen die zeggen dat we iedereen in de kou laten staan, dat er op dit moment 28.000 mensen in Vlaanderen een persoonsvolgend budget krijgen, en dat die budgetten op een paar jaar tijd met 40 procent zijn gestegen, tot meer dan 2,5 miljard euro elk jaar. Dat zijn enorme bedragen die we uittrekken om mensen toe te laten hun leven te organiseren, met de focus op, zoals collega Vande Reyde heeft gezegd, de zorgzwaarte en de zorgvraag, dus wat ze nodig hebben om in het leven te kunnen voorzien. Collega’s, ik hoop dat jullie daar blij mee zijn.
Net vanuit de regels die bestonden, is er van het volledige veld commentaar gekomen dat er een discrepantie was, en dat er ongelijkheden en onrechtvaardigheden in het systeem zaten. Die hebben we opgelost met ons besluit, en die nieuwe regeling blijft bestaan en is ook goed. De Raad van State heeft die ook niet vernietigd. Zij die zeggen dat wat we doen, slecht gemotiveerd is, raad ik aan om het positief advies van de Raad van State, afdeling Wetgeving, te lezen, een advies van toen we het besluit genomen hebben. Nu heeft de rechtbank Raad van State gezegd dat ze toch een deeltje gaan vernietigen, namelijk het stukje retroactiviteit.
Collega De Martelaer, u hebt terecht gezegd dat het over die retroactiviteit gaat. Dat klopt en je kunt daar twee meningen over hebben. Voor mij was de mening eigenlijk dat we die budgetten nog niet uitbetaalden en het beter is om iedereen gelijk te behandelen. De rechtbank heeft nu gezegd dat dat niet gaat en dat dat op een andere manier moet gebeuren, dus we moeten dat oplossen. Voor de deelbudgetten doen we hetzelfde, maar dat zal geen impact meer hebben op het wetenschappelijk onderzoek. Dat kan ook niet, omdat het eind januari afloopt en de resultaten worden bezorgd. Dus we zullen ons wel schikken naar het arrest van de Raad van State, maar het kan geen impact hebben op het wetenschappelijk onderzoek. Dat is ook goed, want die twee zaken staan volledig los van elkaar.
Collega Vande Reyde, u zei het zelf: we mogen de ongelijkheden niet in stand houden. Dat is net de reden waarom die nieuwe beslissing er is.
Collega Anaf, u moet ons zeker niet feliciteren omdat we de Grondwet naleven. Ik verwacht sowieso van u geen felicitaties. Maar wat ik wilde aangeven, is dat u de indruk geeft dat alles wat we doen, vernietigd wordt. Dat is niet het geval. De procedure die gevoerd werd tegen correctiefase 2, daarin hebben we gelijk gekregen. De procedure tegen het besluit tot de nieuwe budgetcategorieën blijft standhouden. Het is de retroactiviteit waaraan we een mouw moeten passen.
Dan, collega van der Vloet, ik ben nopens de andere, de lijst waar nog geen uitbetalingen zijn, zeker bereid om alle creatieve pistes te bezien. U merkt ook in de argumentatie die de verdediging heeft aangevoerd voor de Raad van State, dat er gevraagd wordt om het moment wanneer je een beslissing krijgt wat je budget zal zijn, en het ijkpunt, dicht bij elkaar te houden. Mensen zeggen dat in de loop van de jaren hun behoeften evolueren. Ik sta daar zeker voor open. Maar dat is geen oplossing voor de mensen die nu, in de voorbije jaren een budget hebben gekregen. De bepalingen zijn vernietigend. We moeten het arrest van de Raad van State naleven. Ik zal dat ook doen.
En zo kom ik bij de vragen van een aantal collega’s over de praktische aanpak. Want inderdaad, sommige mensen hebben spaargeld gebruikt, andere mensen hebben zorg niet kunnen inkopen waar ze misschien op hadden gerekend. Ik heb aan het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) gevraagd om daar creatief mee om te gaan, want ik wil ook niet dat de regels met de voeten worden getreden. Dus, ook daar moeten we kijken hoe we kunnen zorgen dat mensen toch nog kunnen bewijzen wat ze effectief meer hadden kunnen doen.
Voor de toekomst is het evident. Voor de toekomst moeten we gewoon geven waar ze recht op hebben. Maar van de mensen die meer gekregen hebben zal ik – dat vind ik helemaal onbetamelijk – geen geld afpakken. Want de nieuwe regeling was voor hen bedoeld, ze hebben meer gekregen. Voor hen zal ik ook op korte termijn een basis moeten zoeken om ervoor te zorgen dat wat ze meer kregen, in stand kan worden gehouden.
Collega’s, en collega Jans, u hebt zeer terecht de filosofie nog eens geduid. De filosofie van onze hervorming is zeer helder. Die is er niet top-down gekomen. Ik heb de stukken nog eens gelezen, ook van de raad die daarover een advies heeft gegeven. De filosofie – dat begrijpt iedereen – is een meer rechtvaardig en een meer eerlijk systeem bouwen voor mensen met een handicap, om hun ook een vergoeding te geven. Daar moeten we nu een stukje op terugkomen door het arrest van de Raad van State, zeker wat de retroactiviteit betreft. Maar ik ben zeer gemotiveerd om dat snel, goed en consequent uit te voeren, zonder opnieuw problemen te hebben. We moeten een rechtsbasis hebben om het uit te voeren, natuurlijk. Maar voor het overige denk ik dat iedereen het eigenlijk eens was en is dat de hervorming die we gedaan hebben voor de toekomst, een goede, noodzakelijke en rechtvaardige hervorming was.
De heer Anaf heeft het woord.
Minister, als u felicitaties verdient, dan zal ik u die ook geven. Zo kent u me ondertussen, denk ik. Maar dit was gewoon een slechte hervorming, waarbij 83 procent van de mensen erop achteruit is gegaan. Het was een besparing op de kap van personen met een handicap. Je kunt het niet anders uitleggen, en u had er ook geen enkele motivatie voor. Dat geeft de Raad van State heel duidelijk aan.
U verwijst naar de 28.000 mensen die een persoonsvolgend budget krijgen. Tegenover die 28.000 kun je natuurlijk, of moet je, helaas, die 17.000 mensen zetten die nog steeds op de wachtlijst staan voor een persoonsvolgend budget. Ze hebben een toekenning gekregen en weten niet wanneer ze hun budget gaan krijgen. Ze weten blijkbaar ook niet welk budget ze gaan krijgen, want dat kan retroactief nog worden veranderd. En vooral: er is geen enkel perspectief voor de komende jaren. Nogmaals, u hebt nul euro voorzien voor de komende jaren. Er is geen geld voor uitbreidingsbeleid, er is zelfs geen geld voor de automatische toekenningen. Zelfs voor mensen die in urgente situaties komen, is geen geld voorzien.
U maakt uzelf dus dingen wijs, en u maakt helaas heel veel mensen met een handicap die op de wachtlijst staan, blaasjes wijs. (Applaus bij Vooruit)
Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.
Minister, ik vind dat u er heel snel over gaat welke impact deze maatregel van de Vlaamse Regering heeft gehad op mensen met een handicap.
De Vlaamse Regering heeft onrecht aangedaan aan mensen met een handicap door hun budget af te nemen. En dat los je niet zomaar op. Mensen hebben hun spaargeld gebruikt om zorg te kunnen inkopen. Mensen hebben hun job opgezegd om thuis voor hun volwassen kinderen met een handicap te kunnen zorgen. Dat draai je niet zomaar terug.
En u vindt dat blijkbaar een fluitje van een cent: “Ha ja, bon, we hebben een vergissing gemaakt, de rechtbank heeft gezegd dat we fout zaten, ik moet dan wel die rechtbank volgen.”
U hebt met de Vlaamse Regering een beslissing genomen die heel wat mensen met een handicap onrecht heeft aangedaan. Ik hoop dat u dat goed beseft. Minister, wat zult u nu doen? Ik hoor hier opnieuw applaus voor die maatregel. “Ah ja, een goede maatregel: onrechtvaardigheden wegwerken.” Het gaat echter gewoon over een budget afnemen van mensen met een handicap die daar recht op hebben en die dat geld nodig hebben voor een menswaardig bestaan. Dus: wat zult u doen? Zult u extra budget voorzien? Zult u de deelbudgetten terugdraaien? Zult u de wachtlijsten wegwerken? Ik hoop dat de beslissing van de rechtbank u tot deze daden zal brengen. (Applaus bij de PVDA)
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Minister, uw politieke fractie zegt al twintig jaar op te komen voor de zorg, maar we stellen vast dat het er vandaag eigenlijk toch nog heel slecht aan toegaat. U stelde dat er onrecht werd aangedaan aan personen met een handicap en dat u dat zult rechtzetten. U zou dat echter niet hebben rechtgezet mocht de Raad van State u daar niet toe dwingen.
Vandaag staan 17.000 mensen met een handicap op een wachtlijst. Dat is veel te veel. En ook al worden er meer geholpen, daaruit blijkt dat de nood veel groter is.
Minister, collega’s, de Groenfractie vindt het een collectieve verantwoordelijkheid dat een welvarend Vlaanderen ervoor zorgt dat alle mensen met een beperking een goed en kwalitatief leven hebben. (Applaus bij Groen)
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, beloftes maken is één, beloftes nakomen is natuurlijk twee. De Vlaamse Regering heeft de belofte gemaakt dat mensen op wachtlijsten, mensen die wachten op een budget, dat budget zullen krijgen en dat ze niet nog een paar jaar op een wachtlijst moeten staan of dat ze het met een deelbudget moeten doen. U hebt beloftes gemaakt, en dat is geen vodje papier. We willen dat u deze beloftes inlost.
En dan zullen er keuzes moeten worden gemaakt, daarvan zijn we ons heel goed bewust, niet alleen door deze Vlaamse Regering, maar door alle partijen in dit land. Er zal de keuze moeten worden gemaakt tegen het Belgische kluwen, tegen de ongebreidelde migratiefactuur, tegen de nutteloze subsidies, en er zal moeten worden gekozen voor de zorg voor onze mensen.
Minister, voor ons is het duidelijk: wij willen dat er betaalbare zorg is, zorg waartoe iedereen toegang heeft. Dat is niet enkel onze bekommernis, het zou ook uw bekommernis moeten zijn en ook die van de Vlaamse Regering. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Collega’s, wij als liberalen zijn voor een sterk sociaal beleid, gekoppeld aan verantwoordelijkheid en voor mensen die het echt nodig hebben. Mensen met een beperking bevinden zich in die situatie. Dat is een kerntaak van de Vlaamse overheid, dat heb ik hier al vaker gezegd. Net daarom moet je het systeem ook durven te hervormen, en daarover gaat deze discussie. Als er ongelijkheden in zitten, moet je die durven weg te werken.
Ik heb aan de overkant van de straat altijd al gezien hoe het gebrek aan hervormingen, het uitstellen van hervormingen, bijvoorbeeld over de pensioenen, ervoor zorgt dat het systeem op den duur totaal onbetaalbaar wordt en dat het verschil tussen de haves en de havenots altijd groter wordt. En dat dreigt hier ook te gebeuren.
Jullie spreken over onrechtvaardigheden. Ik vind het onrechtvaardig dat iemand op de wachtlijst blijft staan. Ik zal er alles aan doen om die weg te krijgen en het systeem beter te maken voor iedereen. Dat iedereen gelijke steun krijgt voor gelijke zorg, dat is waar wij als liberalen voor zullen blijven strijden. (Applaus bij Open Vld)
De actuele vragen zijn afgehandeld.