Verslag plenaire vergadering
Verslag
Het antwoord wordt gegeven door minister Rutten.
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Minister, zoals u weet worden de dieselwagens sinds 1 juli 2022 gecontroleerd op hun uitstoot. Dat gebeurt op een nieuwe manier, namelijk met een roetfiltertest of een deeltjestellertest. Die meet het aantal fijnstofdeeltjes dat een auto uitstoot, en zo zal een defecte of verwijderde roetfilter opgespoord kunnen worden.
Voertuigen die meer dan 1 miljoen roetdeeltjes uitstoten, worden afgekeurd. Voertuigen die zich in de zone tussen de 250.000 en 1 miljoen roetdeeltjes bevinden, krijgen op dit moment nog een waarschuwing. Bij de start van de roetfiltertest moesten afgekeurde wagens binnen de vijftien dagen herkeurd worden. Die periode bleek vanwege een aantal onvoorziene omstandigheden niet haalbaar. Daarom werd die verlengd tot drie maanden. Vanaf 1 december 2022 werd die periode verlengd tot één jaar. Eigenaars van een wagen met verhoogde uitstoot kregen vanaf 1 december 2022 dus één jaar de tijd, tot de volgende periodieke keuring, om hun roetfilter te laten reinigen of te vervangen.
Vrijdag is het dan zover: aan de gedoogperiode komt een einde. Wagens die vanaf dan een te hoge uitstoot hebben, zullen wel een groen keuringsbewijs krijgen, maar opnieuw met een beperkte geldigheidsduur van drie maanden. Als het voertuig na drie herkeuringen nog steeds niet slaagt voor die test, dan volgt er een rood keuringsbewijs en mag de autobestuurder enkel nog via de kortste weg van het keuringsstation naar huis of naar de garagist rijden.
En zo’n herstelling kost ook heel wat geld. Het gaat van enkele honderden euro’s voor het reinigen van de roetfilter, tot 2000, 3000 of 4000 euro, afhankelijk van het merk van de wagen, om die roetfilter te laten vervangen. Dat is een hele smak geld, en dan is er niet eens de garantie dat de wagen daarna door de keuring zal geraken. Dit zal ook zorgen voor keuringstoerisme, want in Vlaanderen of in Brussel worden dieselwagens vanaf Euronorm 5a getest, en in Wallonië vanaf 5b. Heel wat Vlamingen zullen dus naar een keuringscentrum trekken in Wallonië.
Mijn vraag: minister, wat zult u doen voor de mensen die ter goeder trouw zijn, en hun roetfilter lieten herstellen of vervangen, en toch nog een te hoge uitstoot hebben? (Applaus bij cd&v)
Minister Rutten heeft het woord.
Ik antwoord in naam van collega Peeters, die verhinderd is.
“Het meten van het aantal roetdeeltjes dat een wagen uitstoot is belangrijk, omdat die deeltjes enorm schadelijk zijn voor het milieu, en vooral de luchtkwaliteit en onze gezondheid. Onderzoek toont aan dat baby’s nog voor hun geboorte roetdeeltjes in hun longen en in hun hersenen hebben. Deze roetfiltertest werd dus terecht ingevoerd. Ze verbetert de luchtkwaliteit en onze gezondheid. We moeten roetfilterfraude tegengaan.” Dit was een citaat. Weet u nog van wie? Van u. (Lacht)
Van mezelf, dat klopt.
Met andere woorden: ik kan het niet in betere woorden zeggen, mevrouw Mertens. En dat is wat minister Peeters ook gedaan heeft. Deze roetfiltertest is ingevoerd, in eerste instantie voor onze gezondheid, voor onze luchtkwaliteit, om de verschrikkelijke resultaten à la CurieuzeNeuzen te verbeteren.
We weten het inderdaad al sinds 2022. Dat was te bruusk, dat klopt. We zaten toen met de uitlopers van corona, Oekraïne. De minister heeft toen onmiddellijk bijgestuurd, en gezegd dat vijftien dagen te kort was. We hebben iedereen een jaar gegeven om zich aan te passen. Dat jaar loopt nu op 1 december af, en ook nu – en ik heb dat gelezen in de pers – geeft men de indruk alsof mensen hun wagen vanaf 1 december niet meer kunnen gebruiken. Ook nu geeft zij opnieuw de tijd om, vanaf de keuring en als je roetfilter afgekeurd zou worden, drie maanden te hebben om die in orde te stellen.
Wat wil dat zeggen? Als je de pech hebt om op 1 december naar de keuring te gaan, lopen er drie maanden. Maar niet iedereen gaat op 1 december naar de keuring. Er zullen mensen zijn die in februari naar de keuring gaan. Ook zij krijgen dan opnieuw drie maanden. Maar mijn boodschap, in uw woorden, namens minister Peeters: we moeten die schadelijke uitstoot van roetdeeltjes echt wel tegengaan voor onze gezondheid. (Applaus bij Groen)
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Dat klopt helemaal, minister. We staan nog altijd achter het doel van die roetfiltertest: de luchtkwaliteit en onze gezondheid verbeteren. We moeten ook die fraudeurs aanpakken die moedwillig hun roetfilter verwijderen. Uit cijfers van 2022 blijkt dat 27 procent van de wagens die zich opnieuw hebben aangeboden voor een herkeuring, opnieuw afgekeurd worden. Ik wil die cijfers ook nuanceren, er zullen zeker mensen zijn die hun wagen opnieuw hebben aangeboden bij de herkeuring zonder een herstelling uit te voeren. Maar er zaten ook heel wat mensen bij die te goeder trouw waren en hun roetfilter lieten reinigen of vervangen.
Minister, die mensen kunnen we niet in de kou laten staan, we moeten daar een oplossing voor zoeken. In de commissie heb ik in februari gevraagd om de gegevens van die roetfiltertest in een voertuigemissiedatabank te zetten, om zo de roetfiltertest zelf te kunnen opvolgen en te kunnen evalueren. We horen van garagisten nog steeds dat de test niet betrouwbaar is. Daarom mijn vraag, minister: kunt u garanderen dat de test zoals hij op dit moment wordt uitgevoerd, betrouwbaar en correct is?
De heer Verheyden heeft het woord.
Collega's, ik denk dat de vete van minister Peeters tegen auto's die rijden op fossiele brandstoffen, een versnelling hoger schakelt. Ten eerste is er de 5000 euro korting voor nieuwe elektrische wagens, dat is voor mensen die dat al kunnen betalen. En er is nu ook de verstrengde roetfiltertest. Bijna honderdduizend dieselwagens zijn ondertussen afgekeurd en verplicht tot een herstelling. Mensen kunnen die herstelling vaak niet betalen: het gaat over 1500 tot 2000 euro voor een vervanging en enkele honderden euro's om de roetfilter te laten kuisen. Daar ligt de minister duidelijk niet van wakker. Zij ondersteunt liever mensen die al voldoende financiële middelen hebben om een elektrische wagen te kopen.
Ik heb er herhaaldelijk op gewezen, minister, dat die roetfiltertest niet duidelijk is en niet garandeert dat alles klopt. Er zijn garagisten die dat ook nu weer bevestigen en zeggen dat die test niet betrouwbaar is. We hebben al herhaaldelijk gevraagd om die test on hold te zetten, te evalueren en eventueel bij te sturen. Waarom wil de minister dat niet? Ik zal het u zeggen: ze wil niet dat de Vlaming in de toekomst nog met de wagen zal kunnen rijden.
In Wallonië is men inderdaad minder streng. Daarom is mijn oproep aan de Vlamingen: ga eens een dagje naar de Ardennen, laat er de wagen keuren en zorg dat deze asociale Vlaamse Regering uw wagen niet kan afpakken.
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, er moet absoluut bijkomende actie ondernomen worden om de luchtkwaliteit in Vlaanderen, in de steden in Vlaanderen, te verbeteren. Maar wat er hier aan het gebeuren is, begrijp ik toch niet helemaal. Als men geld genoeg heeft voor een elektrische wagen, krijgt men 5000 euro cadeau van de Vlaamse Regering – hopla, cadeautje. Als je niet genoeg geld hebt en rondrijdt met een oud vervuilend dieseltje, en de auto wordt afgekeurd, moet je 2000 euro betalen voor een roetfilter, en dit binnen de drie maanden. Eerst was het drie maanden, dan twaalf maanden, en dan opnieuw drie maanden. Als je die roetfilter dan hebt laten steken, ben je niet eens zeker dat je nadien wel door de keuring geraakt, want die testen zijn onvoldoende betrouwbaar. Dan vraag ik mij af waarom jullie zo met de mensen hun voeten aan het spelen zijn. Ondersteun mensen om echt die verduurzaming door te voeren, in plaats van dat op die manier te doen.
Mijn vraag is hoe u dat wilt doen. Hoe wilt u ervoor zorgen dat mensen ondersteund worden zodat ze met een propere auto kunnen rondrijden, in plaats van op deze manier met de mensen hun voeten te spelen? (Applaus bij de PVDA)
Mevrouw Robeyns heeft het woord.
Minister, een goed werkende roetfilter heeft inderdaad een enorme impact op onze luchtkwaliteit en gezondheid. Het is belangrijk dat die filter getest wordt, laat het duidelijk zijn dat daar geen twijfel over bestaat. Alleen is het systeem vandaag niet oké. Mensen die te goeder trouw hun defecte roetfilter laten herstellen of vervangen in een garage, worden vaak nog eens gebuisd bij de test. Zo loopt het prijskaartje natuurlijk enorm op en krijgt men terecht het gevoel dat die test niet fair is.
Ik denk dat het de taak is van de overheid om ervoor te zorgen dat het systeem werkt, en niet dat mensen moedeloos op kosten worden gejaagd. We moeten er ook over waken dat met de wagen rijden haalbaar en betaalbaar blijft, zeker als er, zoals vandaag, om de haverklap haltes en buslijnen verdwijnen. Mijn vraag aan u, minister, is om werk te maken van een controlesysteem dat werkt en betrouwbaar en betaalbaar is. (Applaus bij Vooruit)
De heer Keulen heeft het woord.
Voorzitter, goede collega’s, tja, het Vlaams Belang en de PVDA, als het gaat over elkaar naar de kroon steken inzake populisme, zijn ze elkaar voor 100 procent waard en elkaars doublure.
Twee, collega Mertens, ik begrijp veel maar niet alles. Woorden wekken, voorbeelden strekken. We hebben deze problematiek al vaak aangekaart. Als dan blijkt dat we inzake de uitstoot van slechte lucht mee bovenaan staan in de spits, roept iedereen alarm. Dit wordt nu inderdaad geremedieerd. Ik denk, mevrouw de waarnemende minister van Mobiliteit en Openbare Werken, op het vlak van remediëren aan de kwaal – de uitstoot van roet dus tegengaan en ervoor zorgen dat mensen niet nodeloos tijd verliezen en nodeloos kosten moeten maken – is die herkeuring door de vertrouwde garagist misschien nog wel de meest probate oplossing. (Applaus van Maurits Vande Reyde)
De heer Van Miert heeft het woord.
Ik heb minister Peeters hier al over geïnterpelleerd. Het blijft zo, collega’s, dat in de keuringscentra twee toestellen van een verschillend merk – en u mag die mensen daar raadplegen – verschillende uitstootnormen geven. Zolang dat blijft, kunnen we hier blijven discussiëren. Ik begrijp de minister of haar kabinet niet goed, dat ze niet op het terrein gaan kijken om die twijfel alvast uit te schakelen.
Daarnaast, het is al vaak genoeg gezegd, moet de uitstoot naar beneden. Dat staat buiten kijf. Misschien – en dat zal ik aan minister Peeters vragen – is de suggestie van TRAXIO een goed idee, namelijk om met een soort gezondheidsbulletin te werken voor wagens waarvan op regelmatig tijdstip controle wordt gedaan en binnen de carpass een norm kan worden opgenomen, die niet alleen belangrijk is voor de verkoop en in het verkeer houden van de wagen, maar eventueel ook dient als basis om rond te rijden in de lage-emissiezones.
De heer Bex heeft het woord.
Collega’s, diesels zonder goedwerkende roetfilter vervuilen heel fel en dat is nefast voor de gezondheid van mensen, en dat is, collega D’Haese, vooral nefast voor armere mensen die in drukbevolkte wijken met heel slechte lucht wonen. Het is dus ongelooflijk belangrijk dat we deze problematiek aanpakken. In die zin ben ik ook tevreden met de vastberadenheid waarmee u dit wilt doen, minister.
Tegelijkertijd is het natuurlijk belangrijk om ervoor te zorgen dat die testen betrouwbaar zijn. Minister, op dat vlak is het belangrijk om aan te geven hoe de Vlaamse Regering van plan is om ervoor te zorgen dat de testen effectief betrouwbaar zijn en dat dezelfde wagen dezelfde beoordeling krijgt, onafhankelijk van waar men de test laat uitvoeren.
Verder denken wij dat als de Vlaamse Regering steun geeft aan autobezitters, die het best kan gaan naar degenen die dat het meest nodig hebben. Het zou dus beter zijn om die 40 miljoen euro voor elektrische wagens voor mensen die toch voldoende middelen hebben om er een aan te schaffen, te gebruiken om bijvoorbeeld die inspanningen te doen.
Minister Rutten heeft het woord.
Voor de helderheid van het debat: met een roetfilter die werkt, blijven er nog ongeveer vijftigduizend deeltjes over. Als die niet werkt, of je hebt er geen, zijn het er 1 miljoen, ja. (Opmerkingen)
We moeten toch kijken naar dat verschil. Er zit misschien wel wat marge op, maar het verschil is groot. We hebben die vijftigduizend nodig om van propere lucht te kunnen spreken. Deze regelgeving is van kracht in Nederland en Duitsland en andere Europese landen. Het heeft te maken met onze gezondheid. Ik kan me inbeelden dat mensen zeggen dat die auto dan wel ergens anders zal gaan rijden en dat ze daar niets aan hebben. Dit gaat over de lucht hier bij ons in de straten.
Er sterven ongeveer vierduizend mensen per jaar vroegtijdig door slechte luchtkwaliteit. Minister Peeters gaat hier niet met de kapbijl te werk. Wat zij gedaan heeft, op het moment van deze beslissing en het moment dat het slecht functioneren van die roetfilters aan het licht kwam, was kiezen voor een overgangsperiode van een jaar. Deze problematiek is gekend sinds juli 2022.
Die overgangsperiode loopt nu af. Er gaat nu opnieuw een periode in waarbij je, als je naar de keuring gaat, drie maanden krijgt. De heer Keulen heeft een ongelooflijk belangrijk aspect aangehaald, waar we als Vlaamse Regering heel fier op zijn, namelijk dat we af zijn van die keuringscentra en je naar de garage kunt gaan om je auto te laten keuren. Dat wil ook zeggen dat het makkelijker wordt, men korter op de bal kan spelen en men van die hele poespas binnenkort vanaf is.
Maar dat is dus de boodschap. Je kunt gaan, je krijgt drie maanden, dat is maximum drie keer verlengbaar. Het is niet de bedoeling dat men oneindig drie maanden blijft combineren. Maar de boodschap is wel heel duidelijk: dit gaat over oude dieselmotoren. Voor de meest vervuilende dieselmotoren moeten we op een bepaald moment, in het belang van de luchtkwaliteit, de grens wel trekken. (Applaus van Stijn Bex)
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Minister, de mensen zijn al ongerust als ze de groene kaart nog maar in hun brievenbus krijgen. De situatie van vandaag is duidelijk. Er zijn veel mensen de dupe van die roetfiltertest. Als men na het vervangen van de roetfilter nog niet door de keuring raakt, moet men zich toch eens afvragen wat men precies aan het testen is. Wij verwachten betrouwbare testen en een oplossing voor de mensen die te goeder trouw zijn. (Applaus bij cd&v)
De actuele vraag is afgehandeld.