Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de gevolgen van de federale beslissing inzake de btw op sloop en heropbouw
Verslag
Het antwoord wordt gegeven door minister Diependaele.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister, collega's, die btw-regeling voor sloop en heropbouw van 6 procent blijft behouden volgens de Vivaldibegroting. Maar door de strengere voorwaarde en het uitsluiten van de bouwpromotoren, laat dit toch een wrange nasmaak achter. Een wrange nasmaak, want die bouwsector zit al in moeilijk vaarwater, onder andere door de hogere loonkosten, de dalende aanvragen, de stijgende rente, de stijgende bouwgrondprijzen.
Collega's, ik sta hier vandaag niet om het enkel en alleen op te nemen voor die bouwpromotoren, maar ook voor hun kopers. Zij worden hier slachtoffer van. Want het zijn net de kopers van die vernieuwbouwprojecten van ontwikkelaars die volgens het advies van het Rekenhof het laag tarief genieten.
In tijden waarin er blijkbaar gesmeekt wordt om extra woonaanbod, wordt hierop een rem gezet vanuit de Vivaldiregering. Partijen die hier in het Vlaams Parlement tijdens iedere plenaire vergadering, in iedere commissievergadering, aan het roepen zijn om meer woningen en meer duurzame woningen, zijn aan de overkant van de straat het tegendeel aan het bewijzen. Ze zorgen er net voor dat er een rem wordt gezet op de klimaatdoelstellingen van 2050. Ze zorgen er net voor dat er een rem wordt gezet op extra woningen.
Vandaar mijn vraag aan u, minister. Eigenlijk had ik mijn vraag gesteld aan mevrouw Demir, maar ik heb er alle begrip voor dat u het doet en ben heel blij dat ik hier vandaag tegenover u sta, zoals iedere week. Maar, minister, welke initiatieven zult u samen met minister Demir van Klimaat, nemen in de Vlaamse Regering om ervoor te zorgen dat die klimaatdoelstellingen behouden zullen worden en dat er hernieuwbare vernieuwbouw zal komen? Dank u wel.
Mevrouw Smeyers heeft het woord.
Minister, als we dachten dat we op acht maanden voor het hopelijke einde van de Vivaldiregering er het laatste van hadden gezien, dan zijn we verkeerd, want ze hebben nog een beslissing genomen die niet echt gunstig is voor Vlaanderen en de Vlaamse begroting. Ze hebben inderdaad de regel van 6 procent btw voor sloop en wederopbouw verlengd. U zegt dat dat goed nieuws is, en dat dat toch was wat we allemaal vroegen en wat de bouwsector vroeg.
Er zitten twee dikke adders onder het gras. Ze hebben de maatregel permanent gemaakt acht maanden voor het einde van die regering. Dat is redelijk cynisch. Die twee dikke adders zijn dus dat die regeling enkel geldt voor particulieren en dat die enkel geldt voor woningen met een bouwoppervlakte van minder dan 200 vierkante meter.
U hoort het goed, die regeling geldt dus niet voor bouwpromotoren, niet voor private investeerders, niet voor sleutel-op-de-deurprojecten. Dit is nefast, zoals inderdaad gezegd voor de klimaatdoelstellingen, minister – de klimaatdoelstellingen van vele regeringen –, maar dit is ook heel nefast voor de bouwsector.
Mijn vraag is heel concreet: welke repercussies zal dit hebben op de Vlaamse begroting, op de Vlaamse economie? (Applaus bij de N-VA)
Minister Diependaele heeft het woord.
Dank u wel aan de vraagstellers. Zoals u weet, hebben wij met de Vlaamse Regering heel duidelijk het standpunt ingenomen voor die verlaging van 21 naar 6 procent btw voor sloop en heropbouw. Dat staat ook uitdrukkelijk in ons regeerakkoord. Nu, bij de federale begrotingsopmaak is er anders beslist.
Laat me eerst een paar dingen zeggen die goed zijn. Het is goed dat er eindelijk duidelijkheid is, want veel mensen hadden al plannen en berekeningen gemaakt, en wisten eigenlijk tot vandaag niet hoe dat er zou uitzien, of die maatregel zou worden verlengd of niet. Nu is er tenminste duidelijkheid.
Het is ook een goede zaak dat die voor particulieren behouden blijft. Ik wil daar eerlijk in zijn. Ik begrijp ook budgettaire overwegingen om keuzes te maken, alhoewel ik daaraan moet toevoegen dat ik andere keuzes zou hebben gemaakt, want die maatregel van verlaging van de btw heeft meer voordelen dan hier eigenlijk worden geschetst.
Eerst en vooral is het een klimaatmaatregel. Je ziet vandaag inderdaad dikwijls dat er nog geld wordt geïnvesteerd in een verbouwing die je eigenlijk niet meer kunt verantwoorden. Je moet eigenlijk zeggen dat, als we tegen 2050 volledig klimaatneutraal willen zijn, het verstandiger is om vandaag reeds een sloop en heropbouw te doen, want het sop is de kolen niet meer waard met die extra investering. Dan kun je dus beter afbreken. Deze maatregel ondersteunde dat ook, die zorgde daarvoor.
Ten tweede, wat ook heel belangrijk is – jullie hebben het allebei ook aangehaald – is de betaalbaarheid. Tegen 2050 moet niet alleen de kwaliteit van onze woningen – en zeker die klimaatkwaliteit – omhoog, maar we hebben ook 400.000 extra wooneenheden nodig. Dat betekent dus dat er op de ruimte waarop vandaag al 3,3 miljoen wooneenheden staan, 400.000 wooneenheden bij moeten komen. We hebben die nieuwbouw dus nodig om iedereen die erbij komt in Vlaanderen – door gezinsverdunning en voor een deel ook door migratie – te kunnen huisvesten. Bij voorkeur doen we dat natuurlijk door sloop en heropbouw. Bij voorkeur doe je dat door verstandig ruimteverbruik.
Een derde positief punt van die maatregel is natuurlijk de ondersteuning van de bouwsector. Ik denk dat jullie allemaal de artikels kennen in de krant waar er duidelijk wordt verwezen naar het feit dat de bouw aan het stilvallen is. De vergunningsaanvragen vallen stil. Dat is een zeer slecht teken voor de economie, alhoewel dat omgekeerd hoort. Normaal gezien is de bouw de laatste sector in de rij die wordt getroffen, maar we zien dat nu reeds. Dat is een slechte zaak, en die maatregel was een goede ondersteuning voor hen.
Wat doen projectontwikkelaars? Men maakt nu het onderscheid en men zegt dat de projectontwikkelaars dat niet meer mogen doen, en dan schept men het idee dat we die projectontwikkelaars geen cadeaus doen, maar dat is natuurlijk totaal fout. Het gaat niet om cadeaus aan de projectontwikkelaars, want die moet je inderdaad niet geven, dat is inderdaad geen meerwaarde. Maar het punt is dat zij instonden voor het grootste deel van de aanpak van stadskankers, stadsvernieuwingsprojecten en ga zo maar door, waarbij oude gebouwen werden afgebroken en waarbij er dikwijls een veelvoud van het aantal wooneenheden opnieuw werden geplaatst. Dat was natuurlijk de meerwaarde van die maatregel: dat die ook gold voor de promotoren.
Wie gaat nu uiteindelijk het gelag betalen? Dat zijn de klanten van die promotoren, want die gaan natuurlijk die 15 procent btw moeten bijbetalen. Dus, dat we het gevrijwaard hebben voor de particulieren, is op zich een goede zaak, maar dat betekent niet dat je de gewone consument – dus ook de gezinnen – niet hebt geraakt, want die worden onrechtstreeks – als klant van die promotoren – wel degelijk geraakt. Je hebt dan ook nog eens een verlies van heel wat klimaatmaatregelen, waarvoor deze maatregel zeer goed was.
Trouwens, het mooiste bewijs is, en ik ken niet de details van de berekening, maar dat kostte vroeger 300 miljoen euro, nu nog maar 60 miljoen euro, dat heel dat voordeel wordt weggetrokken bij de uiteindelijke consument of koper van de woning, en niet bij die promotoren. Nogmaals, alle begrip voor budgettaire keuzes, maar ik denk dat als je al die zaken naast elkaar zet, dat een andere keuze beter was geweest en dat men die 6 procent voor promotoren beter had behouden. (Applaus bij de N-VA)
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik heb hier heel wat artikels bij me. Ik hoop dat u ze ook allemaal hebt gelezen. U zegt dat het een goede zaak is dat het enkel voor particulieren behouden blijft. Daar ben ik het zelfs niet mee eens, want het is niet zonder voorwaarden. Er is ook de voorwaarde dat de woning maximaal 200 vierkante meter oppervlakte mag hebben. Het mag enkel en alleen in de eigen woning zijn, en ga zo maar door. Welke particulier kan dat nog betalen?
Beste collega’s van Groen, ik heb hier zelfs een artikel over een vrouw die een energievriendelijke budgetwoning kocht in Gent. Deze regeling waarbij de bouwpromotoren buitenspel worden gezet, kost haar 30.000 euro. Minister, zult u voor een overgangsregeling zorgen voor deze mensen die al in deze situatie zitten en voor de mensen die in de toekomst zullen volgen? (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Smeyers heeft het woord.
Minister, u bent nog sympathiek begonnen, maar uw conclusie was toch moordend voor de Vivaldiregering. Het voordeel van de duidelijkheid heeft het, ja, maar de duidelijkheid is zeer slecht, ook voor die particulieren, de enigen voor wie die 6 procentregel nog aangehouden blijft. We weten allemaal dat de aannemers die wel zullen kunnen overleven – want daar heb ik ook vragen bij –, toch die 15 procent zullen afwentelen op die particulieren.
Zoals de collega zegt: wat met mensen die vandaag een grond hebben gekocht, een offerte hebben gekregen, een krediet zijn aangegaan met de bedoeling te slopen en herop te bouwen aan dat tarief en nu 15 procent boven op die factuur dreigen te moeten betalen? Ik hoop dat de ogen opengaan, want ik zie inderdaad partijen van de Vivaldiregering nu verontwaardigd doen. Ik hoop – het is nog niet goedgekeurd – dat hun ogen opengaan en dat er op zijn minst een overgangsmaatregel komt, maar het zou beter zijn dat het voor iedereen aan 6 procent blijft. (Applaus bij de N-VA)
De heer Bex heeft het woord.
Collega’s, de bedoeling van de Vivaldibegroting is om mensen te helpen aan een lagere energierekening. Een element daarvan is een verlaagde btw op warmtepompen. Ik denk dat de minister daar ook enthousiast over kan zijn. Daarom wordt die tijdelijke maatregel van 6 procent op vernieuwbouw definitief, die wordt verlengd. Waar mensen vroeger in de onzekerheid waren, weten ze nu zeker dat ze het kunnen krijgen.
De hypocrisie van de vraagstellers! Ik kan mijn oren niet geloven. Als we hier over klimaat praten, doet de Vlaamse Regering nooit mee. Als het gaat over federale uitgaven, zijn die altijd te hoog. Nu is de Federale Regering spaarzaam en doet ze klimaatuitgaven, en het is weer niet goed. Het verbaast me niet dat jullie hier de bouwpromotoren zitten te verdedigen; dat is de rode lijn van het beleid van deze Vlaamse Regering.
Collega’s, woningen groter dan 200 vierkante meter, zijn dat de woningen waarvoor mensen een duwtje in de rug nodig hebben? Ik denk dat we andere dingen moeten doen in ons sociaal woonbeleid. Minister, gaat u inzetten op extra sociale woningen? Ik denk dat de bouwpromotoren blij zullen zijn en daar aan de slag zullen gaan. Daar kunnen mensen in de bouw gaan werken. (Applaus bij Groen)
De heer Bothuyne heeft het woord.
Dank u wel, minister Demir, en dank u wel ook, minister Diependaele, die heel terecht de lof heeft gezongen over de maatregel die Vincent Van Peteghem heeft genomen en doorgedrukt om die sloop en heropbouw aan 6 procent mogelijk te maken. Ter vergelijking, collega's, in de vorige legislatuur, toen minister Van Overtveldt de plak zwaaide over de FOD Financiën, was het voor iedereen 21 procent – voor iederéén 21 procent.
De maatregel die nu is genomen, heeft een boost gegeven aan sloop en heropbouw en is heel terecht als bijzonder belangrijk omschreven, ook door deze Vlaamse Regering.
Maar er is meer, collega's. Er is niet alleen een federale maatregel om sloop en heropbouw te stimuleren, die nu wordt verlengd voor natuurlijke personen. We hebben ook de eigen Vlaamse sloop- en heropbouwpremie, die eenzelfde doelstelling heeft en altijd de bedoeling had om complementair te werken op het federale kader.
Minister, de vraag is heel eenvoudig: zult u ervoor zorgen, vanuit de Vlaamse begroting, met Vlaamse middelen, dat de sloop en heropbouw kan worden gestimuleerd, complementair aan de federale maatregelen rond de btw? Zult u ervoor zorgen dat ook promotoren daarvoor in aanmerking kunnen komen, want die zijn ook op Vlaams niveau op dit moment uitgesloten? (Applaus bij cd&v)
Minister Diependaele heeft het woord.
Mijnheer Bothuyne, eerst en vooral, u zegt dat ik de lof heb gezongen. Neen. U bent trouwens ook fout, want mevrouw Blancquaert heeft gelijk: ik heb dat zelf in mijn antwoord niet meegegeven, maar de voorwaarden nu zijn slechter dan vóór die tijdelijke maatregel, want toen bestond in bepaalde steden, in bepaalde verstedelijkte kernen, die maatregel wél al en nu ook niet meer. Nu zijn die voorwaarden daar wel altijd van toepassing, terwijl dat vroeger niet het geval was.
Ten tweede, mevrouw Blancquaert, u vraagt aan mij om een overgangsmaatregel te voorzien. Neen, het is mijn regeling niet, ik kan dat ook niet. Maar ik heb begrepen – en dacht eigenlijk dat dat vanuit andere partijen die ook in Vivaldi meegaan, zou worden ingebracht – dat er wel een overgangsmaatregel is voorzien. Ik heb er de grootste vragen bij of die afdoende is, want ik heb ondertussen ook het verhaal gelezen in de krant en dat valt nog maar te betwijfelen.
Maar goed, ik heb mijn best gedaan om een genuanceerd antwoord te geven en vooral gericht op wat de voordelen zijn van die maatregel en die correct af te wegen tegenover een budgettaire afweging, die ik ook wel begrijp.
Mijnheer Bex, ik ben het absoluut niet met u eens. Eerst en vooral hecht u blijkbaar geen belang aan het feit dat deze maatregel inderdaad bijzonder belangrijk was om de klimaatdoelstelling te halen. Het gaat niet alleen om de betaalbaarheid die u aanhaalt. Die is zeer belangrijk, maar dat is niet het enige element. (Opmerkingen van Stijn Bex)
De crux van de maatregel is de klimaatdoelstelling van klimaatneutrale gebouwen tegen 2050 en daarvoor zijn wij op twee jaar tijd, als je Mijn VerbouwPremie en Mijn VerbouwLening optelt, naar 1 miljard euro gegaan, mijnheer Bex en collega's van Groen en sp.a, of beter, Vooruit. We zijn naar 1 miljard euro gegaan voor ondersteuning op het vlak van verbouwingen, om inderdaad die woningkwaliteit te verbeteren. Jullie hebben blijkbaar niet dezelfde doelstelling voor ogen.
Ik hoor u nu zeggen dat we voor sociale woningen ook de projectpromotoren moeten ondersteunen. (Opmerkingen van Stijn Bex)
Daar ben ik u bijzonder dankbaar voor, want daarvoor heb ik hier in het parlement een half jaar onder vuur gelegen. Het systeem staat nu op punt en wordt nu uitgerold. We hebben er inderdaad voor kunnen zorgen dat projectontwikkelaars ook bij gemengde projecten, zoals duidelijk afgesproken met de collega’s, ook sociale woningen zullen bouwen, maar daarnaast ook een aanbod van betaalbare woningen op de private huurmarkt zullen kunnen doen. Heel erg bedankt dat u daarvoor uw steun uitspreekt. Dank u wel. (Applaus bij de N-VA en Open Vld)
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Collega Bex, u bent wereldvreemd, u hebt er geen idee van hoe de cijfers ineenzitten.
U praat graag over die warmtepompen. Een dure grondwaterpomp kost 17.000 euro. Met de korting van 2550 euro, die u zo graag ophemelt, geeft dat een eindtotaal ... (Opmerkingen van Stijn Bex)
Laat mij uitspreken, collega Bex.
... een eindtotaal van 14.450 euro. Alstublieft, ik weet niet in welke linkse dure kringen u zich bevindt. (Opmerkingen van Stijn Bex)
Ik bevind mij daar niet in. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Collega’s, die traditionele partijen, van collega Bex, van links, tot rechts – het zal niet bij ons zijn, want wij zitten aan de goede kant van het rechtse spectrum – roepen hier dag in dag uit dat er meer betaalbare woningen moeten zijn. Maar u doet het andere, u doet het andere aan de overkant van de straat. Tenzij de verkiezingen eraan komen, dan staat u ineens wel op de barricade voor de gewone Vlaming.
Collega's, wij staan van het begin tot het einde op die barricaden voor de Vlaming en dankzij ons zullen er wel betaalbare woningen komen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Smeyers heeft het woord.
Collega’s, er is nog altijd niet voor gestemd. Misschien gaan de ogen nog open van de Vlaamse partijen die wel een minderheid in de Belgische regering vormen. Het kan nog. Hoewel, ik hoor de heer Bothuyne al een oproep doen aan de minister van Financiën om in de buidel te tasten en om de Vlaamse premie voor sloop en heropbouw te bekijken en om daar misschien toch extra centen voor te voorzien. Ik denk dat we ons alweer geen illusies moeten maken.
Mijnheer Bex, u zegt: “U bent weer de partij die zich enkel richt op de ondernemers en de zelfstandigen. U vindt het erg dat zij nu niet meer in aanmerking komen voor die 6 procent.” Ja, ik vind dat erg. Het zijn ook zij die zorgen voor die bloeiende Vlaamse bouwsector, maar we weten allemaal – en u ook – dat het de Vlaamse gezinnen, de Vlaamse spaarders zijn op wie deze 15 procent extra afgewenteld zal worden. Dat is zeer nefast. (Applaus van Koen Daniëls en Philippe Muyters)
De actuele vragen zijn afgehandeld.