Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Goeman heeft het woord.
Collega’s, het einde van het schooljaar komt in zicht. Veel leerlingen zitten nog volop in de examens. Als ze examens hebben, want met het lerarentekort is zelfs dat geen zekerheid meer. Nu, daar hebben we het vorige week over gehad. Ik wens ze in ieder geval heel veel succes.
Het ziet er helaas niet naar uit dat het schooljaar voor alle kinderen in schoonheid gaat eindigen, want ik kreeg vorige week een nieuwsbrief doorgestuurd van een school die zwart-op-wit dreigde dat als ouders de onbetaalde schoolfacturen niet in orde zouden maken, kinderen hun rapport of getuigschrift niet zouden krijgen.
Ik vind dat echt verschrikkelijk, zeker omdat dat niet de eerste keer is. Regelmatig duiken er wel verhalen op over scholen die daarmee dreigen. Ik heb het eens nagekeken, tien jaar geleden zeiden de koepels al dat ze daar eigenlijk niet voldoende zicht op hadden en vandaag is het nog altijd een realiteit.
Ik stel me dan altijd de schaamte voor van die kinderen als ze op het einde van het jaar hun rapport willen afhalen en dan de boodschap krijgen dat ze dat niet krijgen omdat de factuur niet is betaald.
Natuurlijk, collega’s, moeten facturen betaald worden, maar er zijn oplossingen. Er kunnen afbetalingsplannen worden afgesproken, maar het is voor mij echt onaanvaardbaar dat ouders worden afgedreigd en dat we letterlijk de kansen van kinderen zouden hypothekeren.
Voor Vooruit is het heel erg duidelijk dat je kansen, je toekomst als kind, niet mogen afhangen van de portemonnee van je ouders. Dit kan echt niet, dus ik roep ouders die soortgelijke ervaringen hebben op om zeker een melding te doen bij de inspectie, zodat ze scholen op hun plicht kunnen wijzen. Ik heb natuurlijk ook aan u de vraag, minister, om een heel duidelijk signaal te sturen.
Ik moet zeggen dat ik uw eerste reactie toch wel teleurstellend vond. U leek zich drukker te maken om de facturen dan om de kinderen, dus u krijgt bij dezen een herkansing om ervoor te zorgen dat dit soort wanpraktijken voor eens en voor altijd de wereld uitgaan. Ik weet dat ook de Vlaamse Scholierenkoepel u in 2020 nog een advies heeft bezorgd met dezelfde vraag. Dus mijn vraag is welke concrete stappen u sindsdien hebt ondernomen. (Applaus bij Vooruit)
Minister Weyts heeft het woord.
Voor alle duidelijkheid, dit betreft natuurlijk een zeldzaam geval. U wekt de schijn dat dit veelvuldig zou voorkomen, om vervolgens te stellen dat het tien jaar geleden ook al bestond. Het zijn ook de enige gevallen die mij bekend zijn, dat geval van tien jaar geleden en dat van vandaag.
Trouwens, het is ook onmiddellijk erkend door de betrokken directeur dat het gaat om een vergissing, en het is terecht dat men die fout erkent, want de regelgeving is ter zake heel duidelijk. Dit kan niet. Het kan niet dat ze het uitreiken van een diploma waar een kind recht op heeft afhankelijk maken van facturen die niet betaald worden door de ouders.
Ik begrijp natuurlijk wel de frustratie. Het gaat hier om lager onderwijs, waar een maximumfactuur geldt van 95 euro voor een jaar, 95 euro. Er is een groeipakket, er is een schooltoelage, er zijn afbetaalplannen, maar als ouders er dus oprecht niet in slagen om de schoolfactuur – ook al is die beperkt tot 95 euro – niet te betalen, dan moet men zich richten tot het lokaal sociaal beleid, tot het OCMW.
Daarvoor dient dat net, en ik denk dat men onmiddellijk zal overgaan tot de toekenning van een betrokken bedrag en dat ouders die facturen dus niet laten liggen en dat doorschuiven naar de school. Ik denk op eenvoudig verzoek met beredeneerde argumenten dat geen enkel OCMW zo’n aanvraag zal weigeren, en dat die factuur zal worden opgepikt.
Dus wordt er paal en perk aan gesteld? Ja, de regelgeving is heel duidelijk. De casuïstiek is zeldzaam en dat is maar goed ook.
Mevrouw Goeman heeft het woord.
Minister, ik ben tevreden dat u hier in ieder geval heel duidelijk zegt dat het inderdaad illegaal is., dat de wetgeving het verbiedt, maar ik ben wel minder blij met het feit dat u het probleem relativeert en minimaliseert. Het feit dat de Vlaamse Scholierenkoepel zelf aangeeft dat het een probleem is waar zij regelmatig over horen, geeft aan dat het niet gewoon een alleenstaand geval is, vrees ik.
Ik heb ook het gevoel dat u gewoon de ernst van de situatie niet inziet. Want dit is natuurlijk ook een soort van kanarie in de koolmijn. Het is niet zo dat scholen voor hun plezier ouders beginnen af te dreigen. Daar ben ik zeker van. Maar de waarheid is natuurlijk dat de werkingsmiddelen jarenlang niet deftig zijn geïndexeerd, waardoor die ook krap bij kas zitten en scholen daardoor soms geen andere keuze zien dan om de facturen steeds vaker naar de ouders door te schuiven.
Denk aan de boterhammentaks die alleen maar blijft stijgen. Dat gaat soms over honderden euro’s per jaar. De gevolgen zijn hogere facturen voor ouders, steeds meer ouders die die facturen niet kunnen betalen en steeds meer kinderen wier kansen onder druk komen te staan. Dat kan natuurlijk niet. De echte oplossing voor dit probleem is natuurlijk investeren in onderwijs, ervoor zorgen dat scholen de werkingsmiddelen hebben om hun job te kunnen doen en om elk kind een eerlijke kans te geven om iets te doen met zijn talent. Mijn oproep is om iets te doen aan die werkingsmiddelen, want daar is vandaag echt een probleem. (Applaus bij Vooruit)
De heer Laeremans heeft het woord.
Bedankt voor de vraag, mevrouw Goeman. Het komt toch wel meer voor. Ik heb hier nog een mailtje van een middelbare school die dat ook doet. Ik denk dat dat een beetje een gewoonte is van scholen. Ze zetten een beetje druk, omdat ze denken dat mensen anders veronderstellen dat het voor hen of hun zoon of dochter afgelopen is en ze de factuur mogen achterlaten. Dat willen wij zeker niet stimuleren. Ik vind het wel ernstig genoeg dat die mensen ook de facturen betalen, maar u hebt natuurlijk een punt als u zegt dat ze ook bij het OCMW terechtkunnen. Misschien moeten scholen er nog eens op gewezen worden dat ze niet zulke zaken, maar wel de mogelijkheden erin zetten, bijvoorbeeld om naar het OCMW te gaan als het echt niet lukt, zodanig dat de ouders op voorhand een beeld hebben. Maar het mag niet zijn dat facturen moedwillig – en dat gebeurt soms toch wel – onbetaald blijven, want de school is daar ook het slachtoffer van.
Mevrouw Yalçin heeft het woord.
Een onbetaalde schoolrekening mag natuurlijk niet beletten dat leerlingen volwaardig onderwijs blijven krijgen. Zo kan hij niet uitgesloten worden van een verplichte schooluitstap, moet hij beschikken over de nodige leerboeken en kan de school ook niet weigeren om zijn rapport mee te geven, zoals de minister daarnet ook heeft benadrukt. Het recht op onderwijs is een recht dat boven alles staat, dus voor onze fractie is het heel helder: geen enkel economisch model mag dit recht op onderwijs ondermijnen.
En misschien nog ter aanvulling: het betreft inderdaad een school uit het basisonderwijs, mevrouw Goeman, en dan hebben we natuurlijk de maximumfactuur die daar in werking is. Misschien hebben we er in het verleden al verschillende keren naar gevraagd, maar misschien is een evaluatie van de werking van de maximumfactuur in het basisonderwijs een goed idee, om te kijken of effectief alle kosten die nodig zijn of waar mensen mee in de problemen komen, gedekt worden. (Applaus van Stijn De Roo)
Mevrouw Grosemans heeft het woord.
Uiteraard hebben wij begrip voor scholen met openstaande rekeningen. Die rekeningen moeten uiteraard op het einde van het jaar betaald zijn. Maar onze fractie heeft geen enkel begrip voor deze actie. Resultaten mogen zeker niet afhangen van het feit of ouders al dan niet facturen betalen. Die scholen kunnen al heel veel doen, en doen ook al heel veel. Er zijn heel wat scholen die heel transparant omgaan met de schoolrekeningen, die een kostenbewust beleid voeren en die zorgen voor gespreide betalingen. Er zijn ook de GOK-middelen (gelijke onderwijskansen), groepsaankopen, en ook de Kwaliteitsalliantie van lesmateriaal. Want er is uiteraard ook nog de ouderlijke verantwoordelijkheid. Maar nogmaals: wat hier gebeurt kan niet. Wie geslaagd is, kan niet gestraft worden vanwege een onbetaalde factuur.
Minister, ik denk dat het goed is dat u de regelgeving hier nog eens onder de aandacht hebt gebracht. Maar ik onthoud ook dat het eigenlijk een alleenstaand geval is. (Applaus bij de N-VA)
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Ik denk dat het duidelijk is dat die brief absoluut niet door de beugel kan, en dat het niet kan dat een diploma niet wordt uitgereikt vanwege onbetaalde facturen. Ik ben het eens met collega Goeman dat een duidelijk signaal van u, om dit te veroordelen en om dit heel duidelijk nog eens te stellen, wel nuttig kan zijn. Want het is nog iets dat steeds wordt toegepast, niet dat men dat effectief zal achterhouden, maar wel als dreigement, en ook dat kan niet.
Ik hoop dan ook dat u de scholen waar u weet van hebt, zult aanschrijven en hen hiervan op de hoogte zult brengen.
Daarnaast is er het probleem van de onbetaalde schoolfacturen, minister, en dat bleek ook uit onze bevraging. Meer dan 70 procent van de scholen met een kwetsbaar publiek heeft veel onbetaalde schoolfacturen. Dat is een groot probleem, dat u volgend schooljaar ook eens mag aanpakken. U kunt eens kijken of de werkingsmiddelen wel toereikend zijn, want op deze manier wordt het voor scholen moeilijk om de boel draaiende te houden.
Minister Weyts heeft het woord.
Het voordeel van het voorval is natuurlijk dat er daarover nog enige media-aandacht is gegenereerd en dat de regelgeving nog eens kenbaar werd gemaakt aan een vrij breed publiek, inclusief aan de scholen – trouwens, voor zover dat ook nodig is, want we doen dat op regelmatige basis via onze geëigende communicatiekanalen.
Het gaat over extra middelen. We zitten ondertussen al een begroting van 16 miljard euro. Er zijn heel veel middelen bij gekomen, grosso modo 3 miljard euro. Maar als zelfs in het lager onderwijs, waar vandaag een maximumfactuur geldt, de facturen niet worden betaald, kunnen we toch niet gewoon zeggen dat we ervoor zorgen dat we de onbetaalde facturen afdekken, dat we ze ‘opsoppen’? Dan zou je een volledig verkeerd signaal geven. Trouwens, wie zal dan nog facturen betalen?
Verder zul je dan de facto de factuur doorschuiven, want die factuur blijft natuurlijk liggen. Dat zal ertoe leiden dat diegenen die vandaag eerlijk hun factuur betalen, vervolgens ook nog eens onrechtstreeks de factuur van diegenen die niet betalen, zullen moeten betalen, via de belastingbrief. Dat willen we niet.
De regelgeving is vandaag heel duidelijk. Het gaat hier over het basisonderwijs. Er ís een maximumfactuur van 95 euro, een beperkt bedrag. En wanneer men er oprecht niet in slaagt om die factuur te betalen, wanneer men niet beschikt over dat kleine bedrag, dan heb ik daar alle begrip voor, maar dan mag men die factuur niet laten liggen bij de school, maar moet men ten rade gaan bij het OCMW. Het lokaal sociaal beleid dient net daarvoor.
Mevrouw Goeman heeft het woord.
De boodschap moet vandaag inderdaad glashelder zijn hier in het Vlaams Parlement: ouders afdreigen dat hun kinderen hun diploma of rapport niet kunnen krijgen als de facturen niet betaald zijn, kan inderdaad absoluut niet. Ik ben blij dat bijna alle collega’s dat hier hebben ondersteund.
Als het gaat over uw antwoorden, ben ik toch wat meer teleurgesteld, minister. Het verschil tussen uw en mijn partij toont zich opnieuw. Voor u gaat het altijd over de ouders. Als ouders de factuur niet kunnen betalen, dan vindt u dat hun probleem, niet het uwe, dan moeten ze hun plan maar trekken. Maar ik vraag mij echt af of u dan niet wakker ligt van die kinderen die naar school gaan en de boodschap krijgen dat ze hun rapport niet krijgen omdat mama en papa de factuur niet hebben betaald. (Opmerkingen van minister Ben Weyts)
Het gaat mij altijd over de kinderen. Onze partij gelooft in een sterke overheid. Wij vinden dat de overheid haar verantwoordelijkheid moet nemen om ervoor te zorgen dat de kansen van kinderen nooit afhangen van hoe dik de portemonnee van hun ouders is.
Minister, die gelijke kansen staan vandaag onder druk. De betaalbaarheid van ons onderwijs staat onder druk. Ik vind het telkens opnieuw pijnlijk om vast te stellen dat u die strijd als minister niet voluit wilt voeren. (Applaus bij Vooruit en de PVDA)
De actuele vraag is afgehandeld.