Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Pieters heeft het woord.
Collega's, minister, u en uw Vlaamse Regering voeren een zeer voluntaristisch energiebeleid: in 2029 alleen maar nieuwe elektrische auto’s, fossiele brandstof voor auto’s wordt dan afgeschaft. Fossiele brandstof voor verwarming is weldra ook verboden, het moet allemaal elektrisch. Onze bevolking wordt ondertussen gestimuleerd door subsidies en opgeroepen om een steentje bij te dragen aan groene stroom die dit alles moet realiseren door het plaatsen van zonnepanelen. De Europese Unie dwingt ons, en u volgt gedwee, om met grote haast de door jullie goedgekeurde CO2-reductie te realiseren.
Het verloopt in de praktijk echter allemaal niet zo vlot. Een probleem dat al jaren aansleept is het uitvallen van omvormers van zonnepanelen. Minister, wanneer u de mensen aanspoort om zonnepanelen te plaatsen, zou u de mensen ook de zekerheid moeten geven om energie op dat net te kunnen zetten. U erkende op 13 oktober 2021, anderhalf jaar geleden al, dat van mensen moeilijk gevraagd kan worden om nog een jaar geduld te hebben. We zijn nu anderhalf jaar verder en samen met de toename van de zonnepanelen nemen ook de problemen met de uitvallende omvormers toe, het verdubbelt zelfs. De problemen zijn niet opgelost. Integendeel, ik hoor Fluvius zeggen dat mensen tot twee jaar geduld moeten hebben.
Minister, welke initiatieven zult u nemen om mensen die in goed vertrouwen zonnepanelen hebben gelegd, te garanderen dat ze op korte termijn opnieuw zorgeloos van hun investering kunnen genieten? (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister Demir heeft het woord.
Dank u wel, collega. Ik deel volledig uw mening dat omvormers niet mogen uitvallen als de zon schijnt, en liefst nooit. Fluvius heeft een duidelijke decretale taak om daar het nodige voor te doen. U weet, hoewel ik over Fluvius niets te zeggen heb, dat Fluvius vol lokale besturen zit. Fluvius heeft wel een decretale taak toegewezen gekregen door het parlement, namelijk het voorzien van voldoende capaciteit. Samen met u heb ik vastgesteld, anderhalf jaar geleden, dat ook mijn geduld op was. Ik heb gezegd dat dit niet kan. Ik heb gevraagd om een investeringsplan te maken en ervoor te zorgen dat de omvormers niet uitvallen.
Want je moet maar een eigenaar zijn, en je zet zonnepanelen en dat spel valt uit. Sorry, dat kan gewoon niet. We hebben Fluvius dan ook gedwongen om, als het uitvalt, een compensatie te geven. Ze moeten ook een compensatie betalen als ze het probleem niet kunnen verhelpen binnen de dertig dagen. Fluvius meldt dat zij het probleem meestal snel kunnen oplossen met een kleine ingreep, maar dat in vele gevallen ook grotere investeringen nodig zijn.
Ik werk nu al sinds het begin van mijn ministerschap met Fluvius samen, en ik stel één ding vast, als minister die helaas niet bevoegd is, en ik zou heel graag bevoegd zijn voor Fluvius: de verschillende taken en de energietransitie waar we voor staan gaat het petje te boven. Fluvius is daar niet klaar voor. Kijk maar naar het energiedelen, dat komt helaas nog niet van de grond. Kijk nu naar dit probleem, met omvormers die uitvallen, en dat ze niet kunnen herstellen. Dat kan gewoon niet.
Ik heb daar een heel duidelijke mening over. Ik vind dat Vlaanderen aandeelhouder moet zijn van Fluvius, zodat we effectief ook iets te zeggen hebben bij Fluvius, want nu laten we te veel over aan lokale besturen. Mijn indruk is dat dit het petje van de lokale besturen als aandeelhouders van Fluvius vaak te boven gaat. Maar dat vraagt natuurlijk een breed debat. Als Fluvius zegt dat dat nog twee jaar zal duren, dan neem ik daar geen genoegen mee. Temeer omdat ik in de kranten zie dat men nog andere taken naar zich toe wil trekken. Neen, de energie en de energietaken die ze toegewezen hebben gekregen van het parlement, moeten ze uitvoeren.
Ik stel samen met u vast, ondanks de zaken die we hebben opgelegd, dat het vandaag nog altijd te weinig is. ‘Too little too late’, als u het mij vraagt. En ik kan brieven blijven schrijven naar Fluvius. Ik kan gesprekken blijven voeren met Fluvius, maar ik zit helaas als Vlaamse overheid niet aan tafel. Dat zijn de lokale besturen. Ik doe bij deze een heel warme oproep: ik zie hier heel veel burgemeesters, ik zie hier heel veel schepenen, gelieve dit probleem ook daar aan tafel aan te kaarten.
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, u kaart wel graag aan dat u geen invloed hebt op Fluvius, maar zoals u zegt zit het hier vol schepenen en burgemeesters. Die lokale besturen, dat zijn ook allemaal partijen die hier in dit halfrond zitten. Ik kan me moeilijk voorstellen dat de partijen niet aan hun burgemeesters of schepenen kunnen aangeven wat er moet gebeuren. U bent ook heel snel. Ik gaf het daarnet aan: u hebt met een spoedige haast alles doorgevoerd, maar u weet dat het in de prakrijk niet haalbaar is.
En dan hebben we het nog over de compensatie: 7,5 euro per kilovoltampère. Dat is op jaarbasis iets van een 38 of 40 euro. U moet zich dat voorstellen: als de omvormer uitvalt, dan moet je ook stroom van het net halen. Dan heb je zelf geen voordeel meer van je zonnepanelen. Dat is dus dubbelop, en die 40 of 38 euro per jaar stellen niets voor tegenover de 1000 of 2000 euro die mensen tekortkomen of niet kunnen krijgen van de stroom die ze niet op het net kunnen zetten. (Applaus van Sam Van Rooy)
De heer Bothuyne heeft het woord.
Het is een belangrijke vraag van collega Pieters. Het antwoord van de minister is wat vreemd, want Fluvius staat in Europa bekend als een van de meest performante netbeheerders die er zijn, met heel weinig stroomuitval. Uiteraard is de energietransitie een grote uitdaging. Vandaar dat het zo belangrijk is dat er een investeringsplan is gekomen. Het is goed dat de minister dat ook ten volle ondersteunt, want de transitie vergt investeringen. Maar we hebben geen peiling nodig, betaald met belastinggeld, om te weten dat Fluvius wel degelijk een topnetbeheerder is, als je dat in Europa vergelijkt.
U hebt inderdaad geen rechtstreekse invloed op de netbeheerder, minister, maar u bent wel verantwoordelijk voor de regelgeving rond hernieuwbare energie. Uw voorganger heeft een systeem uitgewerkt, een kwaliteitscharter voor groepsaankopen. Heel veel zonnepanelen worden in Vlaanderen geplaatst via groepsaankopen, en via dat kwaliteitscharter zou er gegarandeerd worden dat de kwaliteit van de installaties en de omvormers top zou zijn. Nederlands onderzoek leert dat bijna de helft van de omvormers die op de Europese markt zijn niet aan de kwaliteitscriteria voldoet.
De vraag is, minister: wat doet u met het kwaliteitscharter van uw voorganger, en op welke manier garandeert u de kwaliteit van omvormers en zonnepanelen voor alle Vlamingen die daarin willen investeren?
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, een omvormer die uitvalt op het moment dat er bijzonder veel zon is en dus goedkoop, om niet te zeggen gratis, stroom geproduceerd wordt door de zonnepanelen, is een dubbel verlies. Het is een verlies voor de eigenaar van de zonnepanelen die die ofwel zelf kan verbruiken, ofwel op het net kan verkopen, en het is een verlies voor de rest van de samenleving, die inderdaad op dat moment een overvloed aan zeer goedkope stroom zou kunnen hebben die op dat moment daardoor niet beschikbaar is. Het is in die zin al heel boeiend dat het Vlaams Belang in dezen die zorg mee opneemt, want over het algemeen zijn zij eerder promotoren van zeer dure kernenergie. Maar het is wel een illustratie van het feit dat het tekortschieten van ons net een rem is op de betaalbaarheid van stroom in Vlaanderen en dat die investeringen in het net dringend moeten gebeuren als we gebruik willen kunnen maken van die bijzonder goedkope hernieuwbare stroom waar veel mensen vandaag in investeren. Het is te gemakkelijk om die bal naar de gemeenten te sturen. Die hebben daar inderdaad een verantwoordelijkheid in, maar u weet net zo goed als ik dat er een bijzonder grote nood is aan kapitaal om die investeringen te doen. Het zou de Vlaamse Regering ook sieren als ze zelf een teken zou geven dat ze bereid is om, op welke manier dan ook, mee met dat kapitaal over de brug te komen om te kunnen investeren in de toekomst van Vlaanderen en dan liefst een toekomst van betaalbare en overvloedige groene stroom die perfect mogelijk is als we daarvoor kiezen. (Applaus bij Vooruit)
De heer Aerts heeft het woord.
Minister, collega’s, vandaag zijn er 760.000 installaties in Vlaanderen. Als je dan kijkt naar hoeveel er uitvallen en hoeveel er twee jaar op een oplossing moeten wachten, dan is dat 0,07 procent. Voor die 0,07 procent is dat natuurlijk pijnlijk en moeten we dat zo snel mogelijk oplossen. Maar waarin zit de oplossing? Een, collega Tobback heeft het ook aangehaald, is een sterker elektriciteitsnet, maar twee, ook meer en flexibeler zelfverbruik. Dan is de grote vraag hoe we onze mensen, onze inwoners met zonnepanelen daartoe stimuleren, zodat we de factuur van het elektriciteitsnet lager kunnen maken. We moeten erin investeren, maar we kunnen het slimmer aanpakken. Hoe gaan we ervoor zorgen dat alle digitale meters die er staan, slimmer gebruikt worden, zodat we minder moeten investeren in het elektriciteitsnet en dat we meer mensen die zonne-energie kunnen geven, ook als de zon heel hard schijnt? Daar zit de oplossing in. Minister, welke initiatieven gaat u nemen zodat de digitale meter meer en slimmer gebruikt wordt?
De heer Gryffroy heeft het woord.
Wat dat laatste betreft, de regulator staat ons niet toe dat we een ‘time of use’ hebben op ons capaciteitstarief. Ik zou zeggen dat we het daar moeten vragen. Maar de basis is inderdaad – en daarmee volg ik de minister – dat Fluvius zich moet bezighouden met de kerntaak. De kerntaak is maken dat elektriciteit en aardgas op een goede manier tot bij de mensen komen en dat er geen uitval is. Punt aan de lijn. Ze hebben wel degelijk problemen, dat moeten ze niet ontkennen. Zelfs het Atriasplatform werkt niet naar behoren, waardoor mensen nog altijd problemen hebben met hun afrekeningen. En dan inderdaad, als er meer kapitaal nodig is, dan zou dat een goede manier zijn om te kijken in welke mate de Vlaamse overheid daar een deel in kan participeren. Dat zijn ook assets. Maar de basis is dat zij zich eerst en vooral moeten bezighouden met hun kerntaken, niet meer en niet minder dan dat, en duidelijk afkomen met een heel duidelijk investeringsplan.
Minister Demir heeft het woord.
Mijnheer Pieters, ik deel uw mening dat Fluvius toch moet vermijden om die compensatie te betalen, maar wij hebben die destijds ingevoerd omdat we ook een stok achter de deur wilden hebben ten aanzien van Fluvius, om hen wat aan te jagen, om te zeggen dat dat niet kan, dat ze een heel duidelijke taak hebben, dat ze ervoor moeten zorgen dat die omvormers bij zonnepaneeleigenaars niet zomaar uitvallen. Daarom hebben we dat ingevoerd. Maar nogmaals, ik ga ermee akkoord dat dat maximaal vermeden moet worden.
Twee, mijnheer Bothuyne, Fluvius is door mij verplicht om een investeringsplan te maken op lange termijn, want tot voor kort was dat helemaal niet het geval. Dat is ook de eerste keer dat Fluvius een tijdshorizon van drie jaar en tien jaar voor ogen gehad heeft.
Drie, de belangen van de lokale besturen zijn niet dezelfde als die van de Vlaamse overheid. Dat wil ik hier ook formeel gezegd hebben. Fluvius is indertijd ontstaan vanuit het idee dat we de lokale besturen maximaal gaan ondersteunen.
Ondertussen staan we voor een energietransitie, toch al een aantal jaren. Ik zie al drie jaar dat ze bepaalde dingen gewoon … het abc van de energietransitie krijgen ze niet in orde. Als ik het woord ‘Atrias’ laat vallen, denk ik dat eenieder weet waarover ik het heb. Ik zie sommigen al naar hun bureau kijken. Inderdaad, dat heeft honderden miljoenen gekost. Honderden miljoen en dat ‘spel’ werkt vandaag nog altijd niet. We zijn aan de mensen gaan vragen om zonnepanelen te installeren en aan energiedelen te doen. We hebben dat hier in het parlement een jaar geleden mogelijk gemaakt, decretaal: energiedelen moet kunnen. Dat kan allemaal, maar hoelang is Fluvius al niet bezig met Atrias? Sorry, maar dan zeg ik heel duidelijk als minister die mee die energietransitie probeert in werking te laten treden, dat dat ‘spel’ daar gewoon niet werkt. Fluvius, hou u eens bezig met uw kerntaken. Dat ‘spel’ heeft al honderden miljoenen gekost. Wie gaat dat betalen? En als het dan nog zou werken, zou ik inderdaad heel content zijn. Ik moet dit gaan uitleggen aan de burger, dat het niet werkt. Ja sorry, lokale besturen hebben andere prioriteiten. De belangen van de lokale besturen zijn in dezen niet dezelfde als die van de Vlaamse overheid. Ik speel helemaal de bal niet door naar lokale besturen of wat dan ook, integendeel. Ik wil gewoon een grondige discussie hebben over het feit dat – en ik meen dat ook – wie betaalt … Daar heeft Bruno Tobback gelijk in, Vlaanderen moet iets te zeggen hebben in Fluvius. Zolang wij niet aan tafel zitten, hebben wij niks te zeggen. Ik ben van mening dat Vlaanderen het best mee aandeelhouder zou zijn, als we die energietransitie tot een goed einde willen brengen. Indien dat niet het geval is, weiger ik zelfs ook nog één vraag te beantwoorden namens Fluvius. Daar wil ik vandaag in dit parlement heel duidelijk over zijn. Als het gaat over de taken van Fluvius, heb ik daar ten eerste niks over te zeggen, en ten tweede stel ik voor dat Fluvius in het vervolg de heel terechte vragen van parlementsleden zelf komt beantwoorden in het parlement. Ik heb genoeg samengezeten, ik heb genoeg brieven geschreven, maar zolang Fluvius de essentie, de essentiële zaken, het abc … Atrias moet werken, energiedelen moet mogelijk kunnen zijn, dat moet vertrekken, dat kan vandaag nog altijd niet. De omvormers die uitvallen, dat kan toch niet, zeker als ik kijk naar wat men het afgelopen jaar heeft gedaan qua investeringen in nieuwe digitale cabines? Die cijfers zijn nog veel te laag. Zo gaat men er zeker niet komen.
Ja, ik zie hier veel lokale besturen, heel veel schepenen en burgemeesters. Ik zou voorstellen dat Fluvius eens in het parlement verantwoording komt afleggen. Zolang Vlaanderen geen aandeelhouder is, heb ik helaas niet veel te zeggen. Ik kan wel zeggen dat je dit zus moet doen en dat je dat het best zo aanpakt, maar de belangen in dezen van de Vlaamse overheid zijn totaal anders dan de belangen van de lokale besturen. En we kunnen het ook zeggen zoals het is: op het einde van de rit hebben de lokale besturen natuurlijk ook wel graag een dividend. Een dividend voor de lokale besturen of investeren in die Vlaming, dat is de keuze en dan denk ik dat die keuze ook snel gemaakt is door die lokale besturen.
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, u zit al bijna twintig jaar in de regering. Het is heel gemakkelijk om naar vorige legislaturen te verschuiven, maar u zat daar ook twintig jaar in. Het is normaal dat een Vlaams Belanger deze vraag stelt, want ik denk niet dat meerderheidspartijen dat graag doen, want dan moeten ze natuurlijk de vinger op de zwerende wonde leggen. Daarom doen wij het, maar het is al te gemakkelijk om te zeggen dat u niets te zeggen hebt aan Fluvius. Als u weet dat Fluvius niet meegaat of niet in orde is, waarom dwingt u ze dan niet? Met uw ‘Sturm und Drang’ gaat u evengoed door in de elektrificatie, zonder meer, en dan zegt u hier dat Fluvius niet meewil. Dan bent u ook schuldig. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vraag is afgehandeld.