Verslag plenaire vergadering
Verslag
Algemene bespreking
Dames en heren, aan de orde is het ontwerp van decreet houdende de luchtkwaliteit in het binnenmilieu van voertuigen.
De algemene bespreking is geopend.
De heer Danen, verslaggever, heeft het woord.
De commissie van 27 november 2018 besprak dit ontwerp van decreet. De bedoeling is om de verontreiniging van de luchtkwaliteit in het binnenmilieu van voertuigen ten gevolge van het vrijkomen van schadelijke chemische stoffen tijdens het roken te beperken in het bijzijn van min 16-jarigen. Dat is waar het eigenlijk om gaat en daar bestaat best wel veel evidentie rond, omdat het blijkt dat roken in de auto tot 27 keer hogere concentraties aan kankerverwekkende stoffen produceert dan roken in huis. Een autoraampje openen volstaat heus niet om de chemische stoffen te verwijderen.
Kinderen zijn bijzonder gevoelig voor meeroken, want ze ademen sneller en hun immuunsysteem, longen en luchtwegen zijn nog volop in ontwikkeling. Meeroken maakt kinderen vatbaarder voor long-, oor- en hersenvliesontstekingen en chronische bronchitis. Het verergert ook astma en verhoogt het risico om later kanker en hart- en vaatziekten te ontwikkelen. Wat minder bekend is, maar wat wel blijkt, is dat ook het roken van elektronische sigaretten de luchtkwaliteit in erge mate benadeelt.
Het is zo dat we voor dit decreet een aantal adviezen ingewonnen hebben. Ik ga die niet allemaal in extenso bespreken, maar ik wil er heel kort twee aanhalen.
Enerzijds vroeg de Strategische Adviesraad voor het Welzijns-, Gezondheids- en Gezinsbeleid naar de handhaving. Wat blijkt? De federale en lokale politieambtenaren kunnen bij de vaststelling van een overtreding van het verbod overgaan tot verbalisering op basis van een algemene opsporings- en vaststellingsbevoegdheid, zodra het decreet in werking is. Het is ook zo dat de Vlaamse Regering gewestelijke toezichthouders kan aanwijzen om mee toe te zien op de naleving van dit verbod.
Anderzijds maakte de Raad van State meer fundamentele bezwaren. De Raad stelde dat dit decreet de gemeenschaps- en gewestbevoegdheid zou overschrijden. Daarop werd gerepliceerd dat beleidsmatig leefmilieu niet alleen een doel op zich is maar ook een middel om andere doelstellingen te bereiken. Het milieubeleid heeft niet alleen het doel planten en dieren te beschermen, maar ook de mens zelf en inzonderheid de volksgezondheid. Een verbetering van de volksgezondheid, meer bepaald het behalen van gezondheidswinst op Vlaams bevolkingsniveau, of het verhogen van de efficiëntie van het gezondheidsbeleid, kan zo bijdragen tot levenskwaliteit. Dat is ook een uitdrukkelijke doelstelling van dit Vlaams beleid.
Tijdens de bespreking bleek dat de meeste parlementsleden achter dit ontwerp van decreet staan. Er waren wel een aantal vragen en bemerkingen. Ik zal heel kort de belangrijkste met u delen.
Wilfried Vandaele informeerde of de Vlaamse Regering van plan is gewestelijke milieu- en toezichthouders aan te duiden. Mevrouw Peeters steunt, ook namens Open Vld, dit ontwerp. Ze was voorstander van de leeftijdsgrens die hier op 16 jaar is bepaald. Ze pleitte echter wel mee voor extra communicatiecampagnes die het verbod bekendmaken, maar ook bewustmaken van de nefaste gevolgen van roken in de auto. Ze vroeg aan de minister of er al van dit soort campagnes gepland zijn.
De heer Beenders ging uiteraard akkoord. Hij stelde voor om het roken in de auto helemaal te verbieden, maar wil zich toch akkoord verklaren met dit decreet, als eerste stap. Hij had ook schrik dat de regeling misschien juridisch niet juist in elkaar zit, wat de Raad van State ook als bezwaar had aangemerkt.
Ook Groen was voorstander van het ontwerp van decreet. Het is goed dat Vlaanderen in deze aangelegenheid de grenzen van zijn bevoegdheid aftast. Het is een goede zaak dat dat in deze belangrijke kwestie gebeurt. Zelf stelde ik me wel vragen bij de robuustheid van het ontwerp. Ik vrees dat het vatbaar is voor vernietiging door het Grondwettelijk Hof.
Tinne Rombouts is ook blij dat het ontwerp er is. Iedereen weet dat roken ongezond is. Roken is een keuze, maar kinderen kiezen er niet voor dat er in hun nabijheid wordt gerookt. Op deze manier worden zij beschermd.
De minister heeft geantwoord op de meeste vragen. Ze stelde ook dat de federale overheid tijd genoeg heeft gehad om dit te regelen, maar nagelaten heeft dit te doen. Daarom heeft de Vlaamse Regering dit initiatief genomen, ook omdat de meerderheid van het Vlaams Parlement hier achter staat, getuige een aantal vragen die hierover eerder gesteld werden.
De minister wacht op de goedkeuring van het ontwerp om te beslissen of er extra handhavingsinstrumenten worden ingevoerd. Dat hebben we dus nog te goed. De controle hierop blijft vergelijkbaar met het controleren op het dragen van de autogordel. Sensibilisering is ook heel belangrijk.
Ik besluit. Het niet de bedoeling is om geld uit boetes te innen, maar gewoon ervoor te zorgen dat er niet gerookt wordt in het bijzijn van min-16-jarigen. De stemming was unaniem. Het ontwerp van decreet werd aldus goedgekeurd.
Mevrouw Franssen heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, vooreerst dank voor het uitgebreide verslag van de verslaggever. Zijn inleiding matchte ook perfect met mijn tussenkomst naar aanleiding van een actuele vraag een goed jaar geleden. Inderdaad, eind vorig jaar trok de Stichting tegen Kanker aan de alarmbel over inzittenden van een wagen waarin gerookt wordt, waardoor mensen worden blootgesteld aan schadelijke stoffen, aan kankerverwekkende stoffen in concentraties die tot 27 keer hoger liggen dan normaal.
En we weten dat passief roken bijzonder ongezond is, zeker voor kleine kinderen. De medische uitleg is voor een deel al gedaan door de verslaggever.
Een rookverbod in auto's waarin minderjarigen meerijden, is niet nieuw. Het bestaat al in verschillende landen: Frankrijk, Ierland, Italië, het Verenigd Koninkrijk, Cyprus, Litouwen, Malta, Slovenië. Uit onderzoek van de Stichting tegen Kanker bleek trouwens ook dat 93 procent van de Belgen achter een dergelijk verbod staat. Minister Schauvliege is hiermee dan ook onmiddellijk aan de slag gegaan, samen met minister van Welzijn Jo Vandeurzen.
Handhaving en sensibilisering zijn uiteraard belangrijke sleutels tot succes, tot het welslagen van dit ontwerp van decreet. Wat de sensibilisering betreft, kan dit misschien worden ingebed in de reeds vele initiatieven die minister Vandeurzen neemt rond passief roken, rookvrije omgevingen en Generatie Rookvrij.
De CD&V-fractie is dan ook bijzonder tevreden met voorliggend ontwerp van decreet. De gezondheid van kinderen moet de norm zijn, altijd en overal.
De heer Beenders heeft het woord.
Mijnheer Danen, ik dank u voor het verslag.
Ik wil het nog even hebben over sensibilisering. Handhaving is in dit verhaal namelijk niet zo evident. Je moet je voorstellen dat de politie moet bepalen of iemand meerderjarig of minderjarig is. Op zich is dat niet moeilijk. Je moet gewoon de wagen doen stoppen en het paspoort vragen. Maar of ze dat zullen doen en of ze daarvan een prioriteit zullen maken, is natuurlijk een andere vraag.
Daarom is het echt belangrijk dat dit een decreet wordt dat niet valt of staat met handhaving. Het zou bijna een evidentie moeten zijn dat, wanneer dit ontwerp van decreet straks wordt goedgekeurd, men niet rookt in de auto als er kinderen bij zijn. Vandaag op restaurant denkt men er niet over om een sigaret aan te steken. Men denkt er ook niet over na: ‘Ik zal nu niet roken, misschien komt er iemand binnen die mij een boete zal geven.’ Mensen vinden het evident om die sigaret aan de kant te leggen op restaurant. Dat moet ook het geval zijn in de auto.
En ja, het klopt dat ik mij in het debat heb uitgesproken voor een totaalverbod op roken in de auto. Dat zorgt voor heel wat discussie bij rokers en niet-rokers. Het is ook een persoonlijke mening. Ik denk echt dat dat de zaken op alle vlakken duidelijker zou maken, niet alleen op het vlak van handhaving, maar ook op het vlak van volksgezondheid. Het is goed dat minister Schauvliege het initiatief heeft genomen en zelf met een ontwerp van decreet is gekomen, iets wat op federaal niveau blijkbaar niet is gelukt.
We zijn wel wat bezorgd over de juridische regeling rond het ontwerp van decreet. Dat zit volgens ons niet helemaal juist in elkaar. Maar we zullen het sowieso steunen, omdat we de intentie van het ontwerp van decreet absoluut bevestigd willen zien. We hopen dat er, naast het goedkeuren van het ontwerp van decreet, effectief actie wordt ondernomen voor een heel intensieve sensibiliseringscampagne. Zo kan het een evidentie worden dat roken in de auto voor eens en voor altijd verleden tijd is, zeker wanneer er kinderen aanwezig zijn.
Mevrouw Peeters heeft het woord.
Voorzitter, ik was initieel niet van plan om het woord te voeren omdat collega Danen het verhaal al mooi heeft geschetst en het verslag correct heeft weergegeven.
Zoals de heer Beenders zei, was er op federaal niveau al een initiatief lopende. Federaal minister Maggie De Block had daartoe het initiatief genomen. Het klopt dat dat niet verder is kunnen lopen. Daarom is het inderdaad een goede zaak dat minister Schauvliege op Vlaams niveau het initiatief heeft genomen om dit ontwerp van decreet er zo snel mogelijk door te krijgen.
Onze fractie staat er volledig achter. We kijken uiteraard ook naar de volgende stappen die men zal ondernemen inzake communicatiecampagnes en sensibilisering. Dat is uiteraard heel belangrijk.
De heer Danen heeft het woord.
Collega's, roken is een keuze. Meeroken is dat niet. Zeker kinderen hebben vaak niet de keuze of ze al dan niet meeroken. Daarom is het initiatief een goede zaak.
Voor ons kan dat een eerste stap zijn naar verdere stappen, bijvoorbeeld het verhogen van de leeftijdsgrens of in de toekomst mogelijk een totaalverbod – ooit gaan we daar wel naartoe. Vroeger was het ondenkbaar dat er niet kon worden gerookt in cafés, maar nu is dat wel een feit. We hebben de eerste stappen gezet naar het totaal ontmoedigen van roken in auto's. De evidentie dat dat bijzonder kwalijk is, vooral voor kinderen, ontbreekt bij veel mensen die minder op de hoogte zijn. Ik hoop dat dit ontwerp van decreet, samen met een sensibilisering, daartoe kan bijdragen.
De heer Vandaele heeft het woord.
Collega Danen, mijn ouders hadden een café en dus ben ik ervaringsdeskundige in het meeroken. Ja, fractieleider, de gevolgen zijn zichtbaar.
Uw verslag, mijnheer Danen, was inderdaad zeer volledig. Luchtwegen van kinderen zijn extra gevoelig en na het rookverbod op openbare plaatsen en in horecagelegenheden lijkt dit een logische volgende stap: rookverbod in de auto als er kinderen bij zijn onder de 16 jaar. Een kind kiest er inderdaad niet voor om mee te reizen in een auto vol sigarettenrook. Daarom is het onze taak om regelgevend op te treden. Onze fractie zal dit ontwerp van decreet dan ook volmondig steunen.
Minister Homans, rookt u?
Voorzitter, dat doet niet ter zake.
Ik zal in ieder geval aan minister Schauvliege overmaken dat haar ontwerp van decreet, dat door de Vlaamse Regering wordt gesteund, kamerbreed zal worden goedgekeurd.
Dus u rookt wel?
Ik heb nog samen met u gerookt, voorzitter. Misschien bent u dat vergeten. (Gelach. Applaus bij de N-VA)
Dit wordt geschrapt uit het verslag. (Gelach)
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
Dames en heren, aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2018-19, nr. 1751/1)
– De artikelen 1 tot en met 6 worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.