Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het inreisverbod/de moslimban van president Trump
Verslag
Mevrouw de Bethune heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, de Amerikaanse president Trump heeft enkele dagen geleden een presidentieel besluit genomen waarmee enerzijds het vluchtelingenprogramma voor vier maanden wordt opgeschort, en anderzijds wordt er voor de komende drie maanden een visumban op een zevental landen uitgeschreven. Voor Syrië is dit trouwens voor onbeperkte tijd.
Dit is in strijd met de internationale code, waaronder de Conventie van Genève. Dit decreet is natuurlijk verwerpelijk omdat het religieuze polarisering en de moslimhaat opdrijft en aanzet tot xenofobie. Hoe ver kan men gaan? Korte tijd geleden is een kind van 5 of 6 jaar in de boeien geslagen op een luchthaven in de Verenigde Staten als potentiële terrorist.
Als dat niet in strijd is met de mensenrechten en de fundamentele rechten van het kind, en dit in hoofde van een partner en bondgenoot van ons land en van Europa, een land dat dezelfde universele mensenrechten steunt, dan weet ik niet wat er vandaag gebeurt. Veel mensen delen die ongerustheid en het verzet hiertegen dat redelijk breed wordt gedragen binnen de Verenigde Staten en wereldwijd. In Californië heeft de Senaat gisteren of eergisteren een tekst aangenomen om dit te verwerpen.
Het wordt ook treffend gezegd – alle kranten hebben het erover – door een opiniërend Vlaams redacteur die zich afvraagt in hoeverre men een wereldleider kan vertrouwen die met een impulsief bevel na een week al chaos en vernedering zaait in zijn eigen land.
Minister-president, zult u het presidentieel besluit en de verklaring van de Amerikaanse president scherp veroordelen? (Applaus bij CD&V, Open Vld, sp.a en Groen)
De heer Vanbesien heeft het woord.
Minister-president, collega’s, mijn vraag ligt in dezelfde lijn. Het is duidelijk dat de nieuwe Amerikaanse president Trump de wereldorde overhoop haalt en dan is het belangrijk dat Vlaanderen en Europa daar op een waardige, gepaste maar ook duidelijke manier op reageren.
Een van de controversiële besluiten die hij heeft genomen, betreft een inreisverbod uit zeven landen met voornamelijk een moslimbevolking, vandaar dat het een moslimban wordt genoemd. Dat brengt heel wat problemen met zich mee en heeft ook heel wat rechtstreekse effecten op mensen in Vlaanderen en in België voor wie het niet duidelijk is of zij nog naar Amerika kunnen reizen. Veel belangrijker echter is het onrechtstreekse politieke symbolische belang van die maatregel die past in een discours van een wereldleider die alle moslims beschouwt als terroristen of potentiële terroristen.
Dat vereist een reactie. Minister-president, u hebt gereageerd in De Zevende Dag. U hebt gezegd dat de selectie van die zeven landen arbitrair lijkt. Ik denk dat u beter kunt en moet reageren. Wanneer een wereldleider een hele bevolkingsgroep taxeert op zijn geloof, dan kunnen we dat niet wegrelativeren en enkel rationeel en juridisch benaderen. U als minister-president van alle Vlamingen moet duidelijk zeggen dat zo’n besluit niet kan. (Applaus bij Groen, CD&V, Open Vld en sp.a)
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Het enige wat ik hierover al heb gezegd, is dat elk land, ook de VS, de soevereine bevoegdheid heeft om te beslissen wie wel en niet tot zijn grondgebied wordt toegelaten.
Mijnheer Vanbesien, ik heb op de televisie niet gezegd dat het moratorium voor zeven landen arbitrair lijkt, ik heb het een arbitraire maatregel genoemd en daar blijf ik ook bij. Er zijn bij mijn weten ongeveer veertig moslimlanden wereldwijd, maar het moratorium geldt voor zeven landen. Er zijn andere landen waar veel grotere aanwijzingen en vermoedens bestaan dat het bronnen zijn van terrorisme dan de zeven die zijn opgesomd.
Ik heb gezegd dat deze regel, wat de green cards en de visa betreft, de rechtszekerheid schendt. Dat gaat in tegen het rechtsgevoel. Iemand die een visum of een groene kaart heeft verkregen, is uitvoerig gescreend: het gaat om procedures die soms een jaar duren. Wanneer men dan toch dat land niet binnen mag, schendt dit een verwachting die men koesterde. Een land blijft soeverein, maar na een screening een groene kaart verlenen en dan toch de toegang ontzeggen, is een maatregel die ingaat tegen de rechtszekerheid. Ook daar is chaos ontstaan. Intussen heb ik vernomen dat de maatregel zou zijn bijgesteld of op een andere manier zou zijn uitgewerkt. Wie een groene kaart heeft, zou wel de VS binnen mogen. Wie een dubbele nationaliteit heeft, bijvoorbeeld de Belgisch-Iraanse nationaliteit, zou toch ook binnen mogen, wat in eerste instantie niet het geval was. Dit is echter mondelinge informatie waarvan ik niet weet of ze al dan niet 100 procent klopt.
Daarom is het belangrijk dat de premier uitleg vraagt aan de Amerikaanse ambassade, zodat we met zekerheid weten wat de omvang is, ook wat ons land betreft. Voor alle andere landen zal de visumcontrole worden aangescherpt. Ook de Visa Waver voor ons land zal worden aangescherpt waardoor we in botsing zullen komen met onze regels. Er wordt veel meer informatie gevraagd over mensen die een visum krijgen, en dat botst tot nu toe met de weigering van de Privacycommissie om die gegevens te verstrekken. Er zal dus nog heel wat duidelijkheid moeten worden verstrekt over die maatregel die zeer abrupt is gekomen en die heeft geleid tot chaos en heel veel reacties. Het is dus wachten op een verduidelijking.
Minister-president, ik neem er nota van dat u zich vragen stelt over de arbitraire dimensie van die maatregel, en over de rechtsonzekerheid die hij creëert voor onze eigen onderdanen. Vanzelfsprekend stellen die problemen zich.
U zou met meer klem in onze naam moeten zeggen dat we dit principieel niet aanvaarden. Het gaat ook over onze waarden. Waar gaan we naartoe met de gedeelde waarden en de gedeelde belangen? (Applaus bij CD&V, Open Vld, sp.a en Groen)
Ik wil graag herhalen wat mijn voorzitter Wouter Beke in De Tijd heeft gezegd: “Ben ik hysterisch als ik zeg dat ik me oprecht zorgen maak, als ik zeg dat we dit niet kunnen relativeren? Ik vind van niet.”
Trump wil met zijn ‘America first’ muren bouwen. Het is het einde van ‘the land of the free’. Trump breekt de internationale samenwerkingsverbanden die de laatste zeventig jaar zo moeizaam zijn opgebouwd, radicaal af. Het gaat over meer dan rechtszekerheid, het gaat over fundamentele waarden. Ik zou u echt willen uitnodigen om dat in onze naam ook heel helder te formuleren en daarvoor op te komen. (Applaus bij CD&V, Open Vld, sp.a en Groen)
Minister-president, ik sluit me hierbij aan. U moet meer doen dan bijkomende informatie vragen, meer dan afwegen of iets arbitrair is of niet. U moet een streep trekken rond wat voor ons aanvaardbaar is en wat niet.
Ik heb een bijkomende vraag over de open brief die Europees president Tusk heeft geschreven. Hij zei: “Het is nu het moment om – united we stand – een sterker gemeenschappelijk Europa uit te bouwen, ook op het vlak van buitenlands beleid.”
U hebt in De Zevende Dag verklaard dat u dat ook vindt, dat Europa meer de rol van wereldspeler op moet nemen. Welke stappen hebt u al ondernomen of zult u ondernemen om dit mee mogelijk te maken, door België aan te sporen om daar iets aan te doen, of via de rechtstreekse contacten die u en Vlaanderen hebben met de Europese Unie? (Applaus bij Groen, CD&V, Open Vld en sp.a)
De heer Daems heeft het woord.
Collega’s, net zoals Justin Trudeau in Canada, moeten we in Vlaanderen diversiteit zien als een bron van sterkte en niet als een bron van zwakte. Net zoals Canada is Vlaanderen sterk, niet ondanks onze verschillen, maar uitgerekend dankzij onze verschillen. Vlaanderen is bij uitstek internationaal met een uitdrukkelijk open economie. Onze samenleving moet dan ook open zijn en vooral open blijven. Een onderscheid maken op basis van herkomst, van religie, van ras is onverbloemd racisme. En dat is wat in de Verenigde Staten gebeurt: puur racisme. (Applaus bij CD&V, Open Vld, sp.a en Groen)
Collega’s, dit is een nieuwe vorm van apartheid als u het mij vraagt ... (Rumoer)
U mag ermee lachen, maar het is een nieuwe vorm van apartheid in een land dat voor 99 procent bestaat uit migranten. Dat is de waarheid: het bestaat voor 99 procent uit migranten. Dit gaat over fundamentele waarden van de Westerse samenleving en ook van de Vlaamse samenleving. Het is niet uw afkomst die van tel is, het is uw toekomst die van tel is.
Minister-president, daarom vraag ik u wel uitdrukkelijk om elke racistische daad van de Verenigde Staten heel uitdrukkelijk en scherp te veroordelen. (Applaus bij Open Vld, CD&V, sp.a en Groen)
Mevrouw Soens heeft het woord.
Voorzitter, eerst en vooral wil ik opmerken dat dit een absoluut nutteloze en belachelijke maatregel is. Dit helpt niet in de strijd tegen terreur. Dit draagt niet bij tot veiligheid en ook niet tot internationale samenwerking.
Minister-president, ik kan me aansluiten bij de vraagstellers. Gelukkig hebt u niet gezegd dat we dit in zijn context moeten zien. Minder dan een strenge veroordeling van deze maatregel kunnen we als sp.a niet aanvaarden. (Applaus bij sp.a, Groen, Open Vld en CD&V)
De heer Van Grieken heeft het woord.
Voorzitter, ik zal hier de vreemde eend in de bijt zijn. Veel mensen hebben hier over waarden en principes gepraat. Ze zouden echter allemaal het soevereiniteitsprincipe moeten respecteren. We hebben ons niet te moeien: een land bepaalt zelf wie wordt toegelaten, net zoals iedereen bepaalt wie er in zijn huis binnenkomt.
De vorige sprekers zijn allemaal hypocriet. Waar waren ze toen toenmalig president Obama in 2011 exact dezelfde maatregel heeft uitgevaardigd ten aanzien van vluchtelingen uit Irak?
De reden voor het inreisverbod in de VS is dat de mensen ginds geen Europese toestanden willen met massa-immigratie en aanslagen. Ze willen niet, zoals in Europa het geval is, 365 dagen lang een opendeurbeleid.
Minister-president, wanneer zult u, in plaats van er afstand van te nemen, hier een voorbeeld aan nemen? Wanneer zullen wij onze grenzen stevig controleren? (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Diependaele heeft het woord.
Voorzitter, wat de specifieke maatregel betreffende de ban op visa betreft, is de minister-president zeer duidelijk geweest. Ik kan me daarbij aansluiten. We weten echter allemaal dat de bezorgdheid verder gaat dan dat. Veel mensen maken zich zorgen om de stijl en de impulsiviteit waarmee bepaalde beslissingen worden genomen. Dit leidt tot onzekerheid.
Er zijn echter twee zaken waar we niet omheen kunnen en die we moeten aanvaarden. Eerst en vooral heeft de Amerikaanse democratie een beslissing genomen. Daar kunnen we niet omheen. We moeten hiermee omgaan. In de tweede plaats hebben wij, als Vlaamse politici, de plicht ervoor te zorgen dat we onze belangen hier zo goed mogelijk verdedigen.
Mijnheer Vanbesien, de minister-president heeft de ban op visa veroordeeld. Ik stel me echter ook zeer grote vragen bij heel wat sociaal-economische maatregelen. Heel toevallig zijn dat dezelfde standpunten die uw partij en andere linkse partijen in dit land verkondigen. Het lijkt me nodig daar eens over na te denken. (Applaus bij de N-VA)
Ik denk dat ik zeer duidelijk ben geweest. De vraagstellers spreken als volksvertegenwoordigers. Ik spreek als regeringsleider. Als ik als regeringsleider zeg dat een land soeverein beslist wie het in het rijk binnenlaat, is dat een heel consequente vaststelling in het internationaal recht. Ik heb de maatregel om een moratorium in te stellen voor zeven moslimlanden, terwijl er volgens mij ongeveer veertig moslimlanden zijn, arbitrair genoemd. Dat lijkt me een duidelijk statement. Ik heb ook gezegd dat de beslissing mensen die een visum of een groene kaart hebben niet toe te laten in strijd is met de rechtszekerheid. Van een staat mogen we die rechtszekerheid verwachten, ook al heeft die staat op elk ogenblik het recht te beslissen iemand al dan niet toe te laten.
Dit zijn maatregelen in het licht van het terrorisme. Indien dit het doel is, is een generieke maatregel, waar zeven moslimlanden het voorwerp van uitmaken en andere landen niet, hoewel die andere landen met betrekking tot de beoogde doelgroep vaak veel meer in het vizier komen, een arbitraire maatregel. Ik denk dat dit heel duidelijk is.
Ik wil dat altijd en overal tegenover iedereen zeggen. Dit geldt ook voor de Amerikaanse regering. We weten echter dat alle Amerikaanse ambassadeurs zijn teruggeroepen. We weten dat die ambassadeurs deel van de administratie uitmaken. Het is wachten op de nieuwe ambassadeur.
De premier heeft terecht verklaard dat hij informatie zou vragen over de precieze draagwijdte van de maatregel. Ik zie niet in wat daar verkeerd aan is. Die maatregel slaat ook op ons land en op visa die wij afleveren. Blijkbaar zijn daar moeilijkheden mee.
Ik herhaal dat ik ondertussen heb vernomen dat de maatregel die slaat op mensen die over een groene kaart beschikken en op mensen met de dubbele nationaliteit, bijvoorbeeld Iraans en Belgisch, ondertussen is ingetrokken. Ik wacht nog op de informatie die de premier hierover zal verstrekken. Het is allicht voor iedereen duidelijk dat ik er niets aan kan doen dat er over die aangelegenheid nogal wat onduidelijkheid bestaat.
Er is een bijkomende vraag gesteld over de verhoudingen tussen de VS en Europa. Ik denk dat het inderdaad ook belangrijk is om daar het economische beleid bij te betrekken, zoals de heer Diependaele heeft gezegd. Ik heb het al enkele keren gezegd: er zijn grote geopolitieke verschuivingen bezig op dit moment waarover we heel veel zorgen hebben, waarvoor we heel veel aandacht moeten hebben. Het eerste wat president Trump heeft gedaan, is de handtekening van Obama met betrekking tot het Trans-Pacific Partnership (TPP) intrekken, zodat dat niet meer gevalideerd is. Het onderdeel met Mexico van het bestaande North American Free Trade Agreement (NAFTA) gaat hij aanpakken, dat met Canada niet. Wat de wereldhandel betreft, ziet het ernaar uit dat er mogelijkerwijze maatregelen zouden kunnen komen waarbij er extra tolheffingen gebeuren, waarbij tolmuren worden opgetrokken. Ik denk dat ik dat vroeger hier al heb gezegd: ik vind dat een heel slechte zaak. Dat is een nefaste zaak. Dat is slecht voor de wereldhandel. Dat is ook slecht voor de VS. Op die manier zullen producten duurder worden. Men zal daarom niet aan betere handel toekomen. Dat zal reacties, tegenreacties met zich meebrengen. Het zal leiden tot allerlei conflicten.
We zien geostrategisch ook dat China onmiddellijk de gemaakte opening in de Stille Oceaan is gaan invullen. Het heeft alle landen waarmee het TPP zou worden gesloten, uitgenodigd om samen te komen tot een vrijhandelsverdrag. We stellen vast dat op het moment dat de president van de VS maatregelen aankondigt die in de richting van protectionisme gaan, de president van China naar Davos komt om daar de vrije wereldhandel te verdedigen. Dat is een paradoxale situatie.
Al diegenen die protectionisme verdedigen, al diegenen die tegen vrijhandelsverdragen zijn, ook hier in dit halfrond, zijn verkeerd bezig. Vrijhandel schept welvaart. Vrijhandel schept jobs. Vrijhandel draagt bij tot een betere wereldorde, draagt bij tot contacten van mens tot mens, draagt bij tot democratisering, ook in die landen waar regimes bestaan waar we allemaal niet van houden.
Het is dus heel belangrijk om dat op te volgen. Ik ben het dus eens met de vraag die is gesteld. Ik heb het al herhaaldelijk gezegd: Europa zal het heft in handen moeten nemen. Trump heeft al in de verkiezingsstrijd aangekondigd dat hij niet langer zal dulden dat de VS op defensievlak de paraplu moet openhouden voor Europa. Hij zegt dat ook daar 3 procent van het bnp moet worden geïnvesteerd in defensie. Wel, dat is de realiteit die we onder ogen moeten nemen, waar we conclusies uit moeten trekken.
U kent allemaal mijn visienota met betrekking tot de Europese Unie. Ik denk dat daar ook heel duidelijk op dat vlak principes instaan. Ik zeg niet voor het eerst nu dat het Europa is dat onze hefboom is in de wereld. Dat moet een hefboom zijn om aan wereldbeleid te doen, om een factor van vrede en stabiliteit te zijn. Europa moet geen imperium worden, Europa moet een factor van vrede en stabiliteit zijn. De sterkte van Europa qua militaire en politieke daadkracht is omgekeerd evenredig met zijn economische sterkte en zijn bevolkingsaantal. Laten we daar conclusies uit trekken.
Hoe pakken we dat aan, mijnheer Vanbesien? Wel, het is een momentum. Europa is in crisis. We hebben de brexit. We hebben de Griekse crisis gehad. Het vertrouwen in de Europese Unie ebt weg. Laten we met het momentum van zeventig jaar Europese Unie de kans grijpen om Europa te herijken. Dat staat in onze visienota. We brengen die overal ter sprake. Ik heb morgen een ontmoeting met de eerste ondervoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans. Elk van ons heeft contacten. Het is het moment om op dat vlak te proberen richtingen mee te bepalen.
Europa is voor mij dé wereldspeler als het gaat over vrijhandel, als het gaat om het sluiten van vrijhandelsverdragen. Het is ook de wereldspeler als het gaat over politieke macht, over vrede, over stabiliteit in de wereld. We zullen daar dus allemaal lessen uit moeten trekken. We zullen niet kunnen blijven doorgaan en onder die paraplu van de VS blijven zitten. Je ziet hoe snel de zaken kunnen keren, en dat is hier ook het geval. Vlaanderen is een kleine speler. We hebben ons huiswerk gedaan. We hebben onze Visienota 2050 en brengen die waar dat ook kan aan de orde, internationaal, intra-Belgisch, intra-Europees. (Applaus bij de meerderheid)
Natuurlijk is de VS een soevereine staat. De democratische mechanismen en instellingen zullen daar werken en hopelijk snel het evenwicht herstellen, maar wij moeten waakzaam blijven en die waarden formuleren, daarvoor opkomen. Dat heb ik genoeg benadrukt.
Tot slot wil ik de minister-president bijtreden wanneer het gaat over het Europese project. Wij staan in voor onze vrede, veiligheid, belangen en welzijn. Wanneer onze grote bondgenoot wankelt of een schaduw werpt, dan is dat meer dan ooit een wake-upcall voor ons om te beseffen dat we Europa sterker moeten maken, maar ook dat we van Europa een inspirerend project voor de mensen moeten maken. Dat is een opdracht voor ons allemaal, want dit staat te ver van mensen af. Het is aan ons om de mensen in Vlaanderen uit te leggen hoe belangrijk en essentieel Europa is voor onze welvaart en vrede en hoe sterk we ons daarvoor moeten inzetten. Ik hoop dat we elkaar op die twee punten kunnen vinden. (Applaus bij CD&V)
Europese integratie is bijzonder belangrijk. Europa moet een wereldspeler zijn, niet alleen op basis van handelspolitiek maar ook op basis van morele grondvesten zoals mensenrechten en vrijheid van religie. In deze woelige tijden is het gepast dat een leider koers houdt en niet begint te zwalpen.
Minister-president, dat is ook mijn vraag aan u: begin niet te zwalpen, kijk naar bijvoorbeeld uw collega-minister-president Rutte in Nederland. Die schrijft een brief aan alle Nederlanders en die brief gaat ongeveer als volgt: ‘Aan alle Nederlanders, doe normaal of ga terug naar uw land van herkomst.’ Er zit natuurlijk een zekere spanning op die boodschap. Op het moment dat een wereldleider zoals Trump bezig is met het culpabiliseren van een hele bevolkingsgroep en een hele religie, dan moeten wij, Vlaanderen en Europa, heel duidelijk zeggen dat wij daar niet aan meedoen en dat wij aan de juiste kant van de geschiedenis staan. (Applaus bij sp.a en Groen)
De actuele vragen zijn afgehandeld.