Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over een mogelijke vermindering van het aanbod aan trams en bussen van De Lijn in Antwerpen wegens een tijdelijk personeelstekort
Verslag
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, het was uw week wel. Als ik terugkeer naar de klimaattop van vorige week, dan zag ik op een foto dat u wat aan schriftvervalsing deed, want u vulde minister Homans’ naam in achter de rug van enkele excellenties. Dit geheel ter zijde.
In de marge van die klimaattop kondigde u aan of lekte uit bij De Lijn dat de prijs van het populairste ticket, het sms-ticket, ongelooflijk stijgt. U probeert op die manier mensen te verleiden en u probeert het meest populaire ticket van occasionele gebruikers op een ondoordachte manier te verhogen. Tegelijkertijd – en dit werd deze morgen nog bevestigd door een eminent klimaatdeskundige binnen Europa – moeten we inzetten op openbaar vervoer en op andere manieren van verplaatsen in steden.
In Antwerpen loopt momenteel een campagne ‘Slim naar Antwerpen’. Files groeien alleen maar, en terecht moeten we ervoor zorgen om de verplaatsingen in de stad zo veel mogelijk met het openbaar vervoer en de fiets te laten verlopen.
Wat lees ik dan, en dan val ik eigenlijk van mijn stoel? Dat vanwege personeelstekort bij De Lijn Antwerpen, los van wat de reden is, men eraan denkt om frequenties naar beneden te halen en om eventueel zelfs in het aanbod te schrappen. Dat staat helemaal haaks op ‘Slim naar Antwerpen’. Dat staat ook helemaal haaks op uw filosofie om mensen te verleiden om het openbaar vervoer te gebruiken. Dat staat ook helemaal haaks op hoe we een modern stedenbeleid moeten ontwikkelen en hoe we in de toekomst ons in de stad moeten verplaatsen.
Tot op vandaag heb ik u daarover niet gehoord. Ik heb u daarover niet gehoord. Minister, kunt u ten minste garanderen dat het huidige aanbod binnen Antwerpen niet enkel blijft maar dat er in de toekomst, in de volgende jaren, ook zal worden geïnvesteerd in meer openbaar vervoer in Antwerpen, wat die stad nodig heeft?
Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, deze week werd een interne nota van De Lijn over Antwerpen bekend. Antwerpen kampt al langer met problemen met personeel. Er zijn heel veel vacatures die niet worden ingevuld. Er is gelukkig al gezegd dat die interne nota niet zal worden uitgevoerd, want wat erin staat, is zeer verontrustend. Wij zijn niet enkel door die interne nota verontrust, maar in Antwerpen loopt het al een hele tijd niet vlotjes. Er is een enorm hoge werkdruk in Antwerpen voor het personeel van De Lijn door de vele files die er nog altijd zijn. Dat leidt natuurlijk tot ziekte en demotivatie, wat dan weer tot allerlei andere problemen leidt. Ook zijn de bussen en trams, vooral in de binnenstad, erg verouderd. Vele mensen spreken mij hierop aan. Er is ook vandalisme, dat voor een deel wordt opgelost, maar de sporen blijven wel zichtbaar in de bus, wat een naar gevoel geeft. Ook over de veiligheid op de bussen wordt in Antwerpen gesproken. Bovendien worden de tickets en de abonnementen steevast duurder. Dat is ook een van de redenen waarom veel mensen, waaronder ikzelf, niet graag het openbaar vervoer nemen, alhoewel het een alternatief voor de wagen zou kunnen zijn. Het is gewoon niet net, niet op tijd. Het aanbod is te klein en het is gewoon geen alternatief voor de afstand die ik nu afleg van Antwerpen tot Brussel of de afstanden die ik afleg in Antwerpen.
Het autogebruik zou dus moeten worden ontmoedigd, maar er zijn geen alternatieven. Minister, kunt u een beetje toelichting geven over het personeelstekort bij De Lijn in Antwerpen? Welke zijn de oplossingen die u zult bieden?
Minister Weyts heeft het woord.
Collega’s, ik zou hopen dat supporters van het openbaar vervoer blij zouden zijn met een verlaging van de prijs van het goedkoopste ticket van De Lijn, namelijk het m-ticket dat we invoeren. De prijs is 1,8 euro. Dat is goedkoper dan het sms-ticket van 1,95 euro. Waarom is dat? We willen meer reizigers naar het m-ticket leiden omdat er per sms-ticket maar liefst 0,15 eurocent naar de operatoren gaat. Ik weet niet wie u rijk wilt maken, maar die 15 cent geven wij terug aan de reizigers, waar dit ook hoort terecht te komen.
U had het over de communicatie over het personeelstekort en het eventuele snoeien in het aanbod. Er heeft blijkbaar een nota gecirculeerd waarin dit werd vermeld en die werd gelekt, waardoor dit voor waarheid werd aangenomen, of althans sommige partijen deden alsof dit een waar scenario was. Niets is minder waar. Er wordt niet gesnoeid in het aanbod. Wat wel waar is, is dat de vacatures moeilijk worden ingevuld. Momenteel staan er 150 vacatures open, en er komen er nog heel wat bij in 2017. Dat is ten dele mijn fout, meer nog, dat is ook uw fout, omdat dit parlement meer investeringen in het openbaar vervoer heeft goedgekeurd, ook in Antwerpen. We hebben ervoor gezorgd dat er met het uitrijden van bijvoorbeeld de Albatrossen 7000 plaatsen per uur bij zijn gekomen. 7000 plaatsen per uur, en u hebt dan blijkbaar nog geen plaats genoeg. Mevrouw Van dermeersch, u moet er zich eens van gaan vergewissen.
Er zijn investeringen gebeurd voor Brabo 2 en voor Livan. (Opmerkingen)
Ja, maar de vragen gaan over Antwerpen. We hebben de Reuzenpijp geopend, een extra tramspoor van 9 kilometer. Livan gaat over 5,4 kilometer extra tramspoor.
Op twee jaar tijd hebben we geïnvesteerd in 40 extra trams. Men zegt soms: ‘Ja, ge kapitaliseert op de bestellingen die in het verleden zijn gebeurd.’ Wij hebben op twee jaar tijd 40 trams besteld. Er komen volgend jaar 48 nieuwe trams bij en de volgende jaren nog meer. We hebben 238 bussen besteld. Er komen volgend jaar nog 125 bussen bij. En dan heb ik het nog niet gehad over de investeringen in de stelplaatsen.
Ons investeringsbudget voor De Lijn is verhoogd naar 230 miljoen euro. Een jaar geleden zaten we op 130 miljoen euro. Er is dus 100 miljoen euro bij gekomen. Dat werpt resultaten af. Dat zien we aan de cijfers. We hebben de gratispolitiek losgelaten.
De resultaten uit de cijfers zeggen: plus 3 procent betalende reizigers, plus 3 procent betalende abonnementen. En, om terug te keren naar Antwerpen – een bekommernis van minstens één van beide sprekers –, daar zie je ook het resultaat. Voor het eerst is het aandeel van het openbaar vervoer in het totale verplaatsingsgedrag er gestegen en dat van de wagen gedaald.
Die investeringen beginnen te renderen. Ja, we hebben afscheid genomen van het gratis vervoer. En ja, het aantal gratis abonnementen in deze sinterklaasperiode is inderdaad teruggelopen. Dat is maar evident ook. Want gratis is dikwijls voor niks. We zien dat ook in het verplaatsingsgedrag van de mensen.
Als supporter van het openbaar vervoer denk ik dat we een goede evolutie hebben. Er is minder belastingdotatie en er zijn meer inkomsten voor De Lijn. Dat leidt tot meer investeringen en tot een beter openbaar vervoer. (Applaus bij de N-VA)
Minister, ik ben een supporter van het openbaar vervoer. Ik gebruik het ook.
Ik moet eerlijk zeggen: dat sms-ticket, daar snap ik niets van. 98 procent van de mensen heeft een gsm. 52 procent van de mensen heeft een smartphone. Weet u wat u doet met de app van uw m-ticket? U dwingt de mensen eigenlijk om een smartphone te kopen. Dat doet u. Eigenlijk zou u iedereen die tram en bus wil gebruiken, het meest ideale systeem moeten voorstellen. Een paar jaar geleden hebt u tegen de mensen gezegd: ‘Laat het ticket los en doe het met de sms.’ En nu mensen dat doen, zegt u: ‘Koop een smartphone.’ Dat is het beleid dat u voert.
Wat Antwerpen betreft, ben ik uiteraard een supporter van meer investeringen. Maar ik krijg ook nog altijd mails binnen van mensen die op overvolle trams zitten. Er is een probleem van capaciteit. Daarin moet u investeren.
Minister, ik heb een bijkomende vraag. U zegt in uw reactie dat u nog veel meer vacatures hebt openstaan. Ik hoop dat het probleem zich niet enkel voordoet in Antwerpen. Ik heb gelezen dat er ook andere vacatures, een 600-tal, openstaan. Kunt u vandaag garanderen dat, als die vacatures niet op tijd en snel genoeg worden ingevuld, u ten minste niet in het aanbod en in de frequentie zult schrappen?
Minister, ik dank u voor uw antwoord. U maakt een goede promo in dit parlement. Deze week was die publiciteit echter niet zo goed. Ik kan u verzekeren dat de mensen in Antwerpen de betrouwbaarheid van het openbaar vervoer helemaal niet zo hoog inschatten als u hier in uw promopraat laat uitschijnen.
Zo zijn er onlangs heel veel haltes verdwenen, haltes waarvan ouderen, gehandicapten en mindermobielen gebruikmaken. Bovendien zijn abonnementen duurder geworden. Ondertussen moeten kinderen en ouderen betalen. U hebt daarop gealludeerd en het is inderdaad zo. Dat zijn allemaal centen die worden neergelegd door mensen die het niet zo breed hebben.
De betrouwbaarheid van het openbaar vervoer is niet wat ze moet zijn. Ik zei het al: er is vandalisme, er is agressie, er is onveiligheid.
U geeft een aantal voorbeelden dat uw investeringen in Antwerpen beginnen te renderen. Maar ik hoop dat u nog meer zult bijsturen, want in Antwerpen staan wij nog altijd stil. Het openbaar vervoer is op dit moment geen goed alternatief voor de wagen.
De heer Keulen heeft het woord.
Minister, collega’s, het huidige tekort aan chauffeurs is niet onmiddellijk een probleem van verloning, want die is behoorlijk, maar eerder van werkomstandigheden. Wanneer ik praat met chauffeurs, dan verwijzen zij soms naar hun bescherming: zij voelen zich niet altijd even veilig achter het stuur en worden soms geconfronteerd met lastige reizigers. Ik denk dat er moet worden gesleuteld aan die werkomstandigheden om de instroom van chauffeurs veilig te kunnen stellen. Die instroom bepaalt immers de performantie van het aanbod. De grote uitdaging vandaag is om dat interessante beroep van buschauffeur ingevuld te krijgen op een ogenblik dat er nog altijd voldoende werklozen zijn met een achtergrond die net voor dat beroep kan worden ingezet.
De heer Vandenbroucke heeft het woord.
Minister, ik ontwaar een zekere radeloosheid bij De Lijn wanneer er in alle ernst aan scenario’s wordt gedacht waarbij het aanbod van bus en tram moet worden afgebouwd in de grootste stad van Vlaanderen, met de langste files van Europa, om uw besparingsmaatregelen nog te kunnen opvangen. Ik vind ook dat een zekere radeloosheid u tekent wanneer u zich blijft uitdrukken in karikaturen over het beleid van voorgangers die al meer dan acht jaar geleden zijn afgezwaaid, wanneer u blijft ontkennen dat de balans van uw beleid halfweg de legislatuur is dat De Lijn meer reizigers dan ooit aan het verliezen is. U beweert dat dat allemaal fictieve reizigers zijn. Weet u wat niet fictief is, minister? Dat de files in Vlaanderen met 15 procent zijn toegenomen in één jaar tijd. En ook niet fictief is dat u daar geen enkel antwoord op geeft. U kondigt geen enkele maatregel aan om ook maar enig perspectief daarin te bieden. Ik vraag u om, in plaats van u in karikaturen te blijven uitdrukken over het verleden en in plaats van een overheidsbedrijf dat moet instaan om die duurzame mobiliteitsomslag waar te maken, met besparingsmaatregelen tot wanhopige scenario’s te drijven, maatregelen te nemen om die filedruk eindelijk aan te pakken in Vlaanderen. (Applaus bij sp.a)
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Ik zou zelf ook wel eens willen weten wie bij De Lijn zo’n plan heeft bedacht. Ik ben blij dat de directie van De Lijn dat onmiddellijk van tafel heeft geveegd als zijnde een fabel waarvan het helemaal niet de bedoeling was dat die naar buiten kwam.
Ik hoor hier weer een hoop onwaarheden vertellen. De realiteit is dat een ticket net goedkoper is geworden en dat de modal shift eindelijk realiteit wordt. Men ziet een overstap richting openbaar vervoer, weg van het autoverkeer, nu, anno 2016 en niet tien of vijf jaar geleden. Ik vind het bijzonder jammer dat het zo moeilijk is voor wie zich supporter noemt van het openbaar vervoer om ook effectief te supporteren voor dat openbaar vervoer. Denkt u nu echt dat u door dag in dag uit de Lijn en het openbaar vervoer in een slecht daglicht te stellen, één reiziger zult overtuigen om die overstap te maken? Ik vind dat intriest. Er wordt geïnvesteerd in mensen en infrastructuur, laten we het openbaar vervoer en De Lijn dan ook een warm hart toedragen. (Applaus bij de N-VA)
De heer de Kort heeft het woord.
Minister, u was daarnet bescheiden toen u begon met uw lijstje van opsommingen van investeringen in trams en in openbaar vervoer. In Antwerpen zullen volgend jaar ook nog heel wat investeringen gebeuren in wegenwerken. Dan is de transitie van het autorijden naar het gebruik van het openbaar vervoer nog veel belangrijker. Dan wordt het nog belangrijker om te kunnen rekenen op het openbaar vervoer. Dat is immers wat vaak de keuze van de mensen bepaalt: ze moeten zeker kunnen zijn van het openbaar vervoer.
Wat het personeel betreft, hoor ik dat veel mensen momenteel met pensioen gaan en dat zich, zoals in vele sectoren, een vergrijzingsgolf voordoet. In de stad Antwerpen, waar er zo’n hoge werkloosheidsgraad is, zou De Lijn, die een publiek bedrijf is, haar verantwoordelijkheid moeten nemen om een aantal mensen te activeren om die job te doen. Minister, wat is uw plan van aanpak om mensen te activeren om een toffe job te komen doen bij De Lijn? (Applaus bij CD&V)
Wij zullen ervoor zorgen dat die vacatures maximaal worden ingevuld en wij zullen niet snoeien in het aanbod en in de frequentie.
Mijnheer Vandenbroucke, ik wil toch oproepen tot enige bescheidenheid en waarheidsgetrouwheid. U spreekt over fictieve gegevens en over karikaturen. Wel, het is gewoon een gegeven. Als u klaagt over gebrekkig rollend materieel of wat dan ook, dan zijn de vergelijkingen die je kunt maken ten aanzien van de periode waarin uw partij de verantwoordelijke minister geleverd heeft, toch wel frappant. Dan stel je vast dat minister Van Brempt destijds op 3 jaar tijd 13 trams en 125 bussen heeft besteld. Wij hebben op 2 jaar tijd 40 trams en 238 bussen besteld. We hebben zelfs meer dan het dubbele besteld! (Applaus bij de N-VA)
In de volledige regeerperiode heeft uw grote en stichtende voorbeeld, degene die dan de perfecte beleidslijn heeft uitgezet, 725 miljoen euro geïnvesteerd in openbaar vervoer. Wij zullen boven het miljard euro zitten. Wie is dan de betere supporter van het openbaar vervoer? Dat is niet fictief. Evenmin is het fictief dat je voor het eerst een toename ziet van het aantal betalende reizigers met 3 procent, een toename van het aantal betaalde abonnementen met 3 procent! Dat is geen fictie, dat is geen karikatuur, dat zijn keiharde cijfers! Die bewijzen dat we een moedig beleid hebben gevoerd door ervoor te kiezen om af te stappen van de sinterklaaspolitiek en van de gratispolitiek, en voor meer verantwoordelijkheid en ervoor zorgen dat daardoor een beleid wordt gevoerd met meer verantwoordelijkheid, meer inkomsten en meer investeringen.
Tot slot, ja, ik ben supporter van het openbaar vervoer. Maar een supporter van een club, die steunt zijn club. Die kirt niet van plezier als er foutieve boodschappen worden verspreid. Die gaat niet als supporter die foutieve berichten over zijn eigen club ook nog eens aanblazen en zelf nog eens verspreiden. Een supporter steunt zijn club. Een echte supporter van het openbaar vervoer, die het openbaar vervoer wil promoten, zou bijvoorbeeld ook zeer blij zijn en het goed vinden dat de ticketprijs wordt verlaagd naar 1,8 euro. Dat maakt het uiteindelijk aantrekkelijker, maar minder aantrekkelijk voor de gsm-operatoren. Maar het goedkoopste alternatief is nog altijd een rittenkaart. Nu doet men alsof je enkel nog een ticket kunt kopen als je een gsm of een smartphone hebt. Wel, als je gewoon een rittenkaart koopt, dan betaal je maar 1,5 euro per rit. Velen gaan in hun communicatie wat crescendo, zonder al te veel kennis van de effectieve tarieven van De Lijn.
Ik ben zelf supporter van het openbaar vervoer en van RSC Anderlecht. Ik heb het in sommige periodes vooral moeilijk met dat tweede. (Applaus bij de N-VA)
Mijnheer Rzoska, van wie bent u supporter? Lokeren?
Dat durf ik na zondagavond niet meer publiek maken. Ik ben een supporter van de Luikse Furie, maar ik ben ook wel een supporter die vindt dat supporters mogen supporteren maar dat geweld uit den boze is en dat wedstrijden stilleggen absoluut niet bevorderlijk is. Minister, voor de rest vind ik uw keuze voor Anderlecht beneden alle peil. (Applaus. Gelach)
Minister, mij interesseert het niet wie hier de zwartepiet moet krijgen. U hebt het over Sinterklaas, wel ik heb het over Zwarte Piet. U bent altijd gefixeerd op de socialisten. Weet u wat mij interesseert als supporter van het openbaar vervoer, maar ook als gebruiker? Dat is een goed, kwaliteitsvol openbaar vervoer, comfortabel en met voldoende capaciteit in alle steden in Vlaanderen. Als er één ding is wat ik heb geleerd bij het naar het buitenland gaan en daar ter plekke gaan kijken – we hebben vanmorgen nog een getuigenis gehad uit Kopenhagen – dan is dat dat moderne steden volop inzetten op openbaar vervoer en fiets. Ze zoeken daar de omslag. Dan interesseert het me echt niet wie de zwartepiet moet krijgen.
Wat betreft de tarieven, moet u dingen die krom zijn, niet proberen recht te praten. Ik daag u uit. Een aantal collega’s hebben me laten weten dat ze fervent gebruiker zijn van het sms-ticket. Dat is goed ingeburgerd. Weet u wat? Een goede voetbaltrainer zet zijn populairste speler niet op de bank! (Applaus bij Groen en sp.a)
Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.
Minister, mocht het u interesseren: ik ben fan van de ploeg van ’t Stad. We hebben er zelfs twee in Antwerpen, zo belangrijk zijn wij. Antwerpen is van belang, ook op het vlak van mobiliteit, minister. Het is nodig dat u uw prioriteiten op een rij zet. Antwerpen moet dan vooraan in de rij staan wat betreft mobiliteit. Wij zijn de motor van de Vlaamse economie en, heel belangrijk, wij kunnen het ons niet permitteren als motor van de Vlaamse economie om stil te staan in een file of aan een bushalte of aan een tramhalte. Dat kan gewoon niet.
Uiteindelijk moet er een oplossing komen voor die mobiliteitsproblematiek in Antwerpen, zowel wat betreft het openbaar vervoer als alternatief voor de wagen, als wat betreft het wagenvervoer. Want op den duur krijgen wij in Antwerpen de indruk dat het enige dat nog doorstroomt in Antwerpen, ‘het Scheld’ is. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vragen zijn afgehandeld.