Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Jans heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, vanuit de hulpverlening werd de afgelopen week opnieuw aan de alarmbel getrokken over alcoholgebruik – en eigenlijk moet ik spreken over alcoholmisbruik – bij ouderen. Dat dit stijgt, weten we al langer. Het is een jaarlijks terugkerende trend in de jaarverslagen, maar het wordt steeds problematischer. Men wijt dat aan de nieuwe levensstijl van de huidige generatie ouderen waarbij alcohol een vast onderdeel is, maar ook als een reactie op bepaalde stressvolle activiteiten of gebeurtenissen, het verlies van een dierbare of een diagnose. En laat me daaraan toevoegen dat ik ook wel durf te vermoeden dat steeds meer ouderen en steeds meer mensen de weg naar de hulpverlening vinden.
Alcohol blijft een algemeen aanvaarde en maatschappelijk getolereerde drug. Dat geven hulpverleners ook aan. Ze worden vaak geconfronteerd met familieleden die zich afvragen of ze dat nu ook nog moeten afpakken van vader of moeder. Ook vanuit de hulpverlening twijfelt men vaak of het nog wel de moeite is om de verslaving aan te pakken.
Niet enkel de problematiek op zich maar ook hoe er door de samenleving en de hulpverlening naar wordt gekeken, toont aan dat inzetten op goede preventie cruciaal is. We ondernemen al een heel aantal zaken. In uw beleidsbrief hebt u aangekondigd dat u de gezondheidsdoelstellingen wilt evalueren en de bijhorende actieplannen Alcohol, Tabak en Drugs zult actualiseren. Ik vind het dan ook het uitgelezen moment om te vragen welke initiatieven er efficiënt zijn op het vlak van alcoholmisbruik bij ouderen. Welke worden positief geëvalueerd en meegenomen? Is het uw bedoeling om in te zetten op deze doelgroep?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
In het bestaande actieplan dat aan herziening toe is, is er geen specifieke actie opgenomen inzake ouderen en alcoholmisbruik. Bij de evaluatie zullen we dus niet nagaan of we de doelstelling hebben behaald, aangezien er destijds daaromtrent geen prioritaire doelstelling was bepaald.
De Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD) heeft ondertussen wel een aantal initiatieven genomen. Er is een sensibiliseringscampagne over alcoholgebruik gebeurd naar de doelgroep. We hebben ook materiaal geproduceerd dat met zorgverstrekkers, hulpverleners en intermediairen is besproken. Er waren sessies over het herkennen van signalen en het werken rond dit thema. Dat is gebeurd via de centra voor geestelijke gezondheidszorg (cgg) en preventiemedewerkers. Dit is ondertussen uitgerold.
Het nieuwe plan zal zijn beslag krijgen op de conferentie. Ik kan echt niet vooruitlopen op de prioriteiten die daar zullen worden gesteld. Ondertussen hebben we een nieuwe beheersovereenkomst afgesloten met de VAD. De ontwikkeling van een visie op deze thematiek – hoe kun je omgaan met preventie van alcoholproblemen bij senioren – is daarin uitdrukkelijk opgenomen.
We moeten elkaar goed begrijpen als we spreken over preventie van alcoholrisico’s als globale strategie. U weet dat belangrijke aspecten van dat preventiebeleid zich niet situeren op ons beleidsniveau. Het is niet aan ons om ons uit te spreken over reclame, prijs en toegang tot bepaalde producten. Het zal zaak zijn om onze doelstellingen met betrekking tot deze issues, die ook een aspect hebben op andere bestuursniveaus, voldoende geïntegreerd met elkaar te laten sporen.
Minister, ik wil ervoor blijven ijveren dat we van senioren en ouderen op dit specifieke domein in het plan een aparte groep maken. In dat kader is de opname van de doelgroep binnen de VAD-convenant zeker positief. Daarnaast blijft het zo dat we ons moeten beperken tot preventie, maar ook dat is uitermate van belang.
De heer Anseeuw heeft het woord.
Bij preventie van alcohol en andere drugs zijn ouderen vaak een vergeten groep. Het is ook een zeer kwetsbare groep, al was het maar omdat vereenzaming vrij snel om de hoek kan komen kijken. Ouderen hebben vaak ook een andere vorm van sensibilisering nodig. De focus ligt bij preventie heel vaak op jongeren. Om ouderen aan te spreken en te bereiken, zijn soms andere middelen nodig.
Ik heb begrepen dat zowel op de gezondheidsconferentie als in het interfederale alcoholplan kwetsbare groepen een prominente plaats zullen krijgen. Ik hoop dat dit ook voor ouderen zo is.
Minister, ik heb u in januari 2016 al gevraagd naar meetbare indicatoren wanneer het over preventie gaat. U bent toen het engagement aangegaan om werk te maken van meetbare indicatoren om het effect van deze of gene preventieve actie te kunnen meten. Ik zou graag weten hoe het daarmee staat.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Deze problematiek is niet nieuw. In 2013 werd al een gezondheidsenquête gehouden door het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid en daaruit bleek dat 20 procent van de 65-plussers mogelijk een probleem heeft met alcohol. Ik stel ook in de praktijk vast dat er vaak een probleem is.
Volgens het onderzoek ging het vooral over hoogopgeleiden, samenwonenden en mensen die veel sociale contacten hebben. Het was ook niet bewezen dat een geïsoleerd leven een oorzaak zou kunnen zijn. Ik pleit er dan ook voor om zorgverstrekkers te activeren om het alcoholgebruik te bevragen en patiënten te informeren over de internationale richtlijn en hen te wijzen op de gevaren die alcohol met zich mee kan brengen inzake interactie met medicatie en valrisico.
De heer Bertels heeft het woord.
Minister, we nemen dit probleem ter harte. Ik ga u nog drie feiten opsommen.
65-plussers hebben meer kans om te worden opgenomen in het ziekenhuis bij alcoholgerelateerde problemen. De meest significante stijging van alcoholgerelateerde opnames van de laatste jaren was te zien bij ouderen. Alcoholgerelateerde sterfte ligt het hoogst in de leeftijdscategorie van 55 tot 64 jaar. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Gent.
De kennis en het besef van de problematiek maakt dat sommige ouderen nog altijd niet de juiste behandeling krijgen en dat de problematiek ondergediagnosticeerd blijft, zoals ook mevrouw Saeys als zei.
Minister, wat hebt u meer nodig vanuit uw bevoegdheden preventie en ouderenzorg om meetbare acties op te nemen in uw volgende actieplan?
Wanneer we een traject opzetten naar een gezondheidsconferentie, dan moeten we proberen dat consequent vol te houden. Zo’n conferentie is geen theoretisch concept dat achter een bureau is uitgewerkt, het is een consultatie van deskundigen, een bevraging op het terrein en bij de stakeholders met de bedoeling een en ander wetenschappelijk te onderbouwen.
We zijn ongeveer rond met de provinciale ronde die we hebben gehouden, de teksten zijn intussen klaar voor de conferentie. Het is de bedoeling om in de laatste fase te prioriteren. Er zijn veel prioriteiten, we zullen ons dan ook moeten concentreren op een aantal daarvan. Wanneer we alles willen doen, doen we meer middelmatig en zijn we minder efficiënt bezig. We zullen ook een aantal doelstellingen moeten clusteren. Door meer in te zetten op levensdomeinen dan op thema’s kunnen we meer geïntegreerde acties ondernemen.
Mijnheer Anseeuw, daarin zullen inderdaad indicatoren moeten worden opgenomen. Dat is het proces van een gezondheidsconferentie. Tijdens de vorige zijn een aantal indicatoren opgenomen, we zullen proberen die in de mate van het mogelijke te evalueren. Bedoeling is om een aantal nieuwe indicatoren zo concreet mogelijk te benoemen.
Er is veel te zeggen over een aantal suggesties die hier zijn gedaan, ook inzake het herkennen van signalen en symptomen. Wij denken nog aan andere zaken, zoals de onlinemogelijkheden. De website www.alcoholhulp.be wordt 600.000 keer per jaar bezocht. We zullen dus ook op dat aspect moeten inzetten.
We zullen ook moeten kijken naar bepaalde settings, residentiële ouderenzorg en noem maar op. Men is daar dus mee bezig, maar ik hoed er mij toch voor om af te kloppen op prioriteringen als je dat niet kunt doen met alle beschikbare materiaal op tafel en met kennis van zaken over alle mogelijke prioriteiten. Je moet de prioriteiten immers ook tegen elkaar afwegen qua belang en ernst.
De actuele vraag is afgehandeld.