Verslag plenaire vergadering
Verslag
Voorstel tot verdaging
Dames en heren, met toepassing van artikel 50 van het Reglement van het Vlaams Parlement heeft de heer Wouter Vanbesien bij motie van orde het woord gevraagd.
De heer Vanbesien heeft het woord.
Voorzitter, ik vraag om de bespreking en de stemming uit te stellen. Het probleem met dit vrijhandelsakkoord is dat er zowel in Peru als Colombia problemen zijn met het respecteren van de arbeids- en mensenrechten. Er is wel opgenomen dat die schending niet meer mag, maar er staat geen afdwingbare clausule in. Er staan geen sancties ingeschreven als Peru of Colombia dit niet volgt.
Het federale niveau moet dit ook ratificeren. Momenteel is er in de Kamer een debat bezig of dat men geen rapporterings- en monitoringssysteem zou opzetten in verband met de arbeids- en mensenrechtensituatie in beide landen. Een conclusie daar kan ook een impact hebben op de bespreking hier. Daarom vraag ik of we de bespreking in dit parlement niet even moeten uitstellen.
Mevrouw Turan heeft het woord.
Ik steun de vraag van de heer Vanbesien. Ik heb vernomen dat er op federaal niveau ondertussen is overgegaan tot de stemming, maar ik weet niet wat inhoudelijk is besproken. De monitoring van de mensenrechten is en blijft een groot pijnpunt in dit akkoord. We hebben dit op Vlaams niveau afgesloten zonder diep in debat te gaan. Ik volg de vraag van de heer Vanbesien. De stand van zaken met betrekking tot de mensenrechten en arbeidsvoorwaarden is nog niet duidelijk. Dat is ook de reden waarom ze minister Reynders hebben weggestuurd om naar het monitoringsysteem te kijken. Ik heb er momenteel geen zicht op wat is besproken.
De heer Kennes heeft het woord.
Voorzitter, ik begrijp de vraag. In de Kamercommissie heeft niet alleen een stemming plaatsgevonden, maar is er ook veel meer duidelijkheid gekomen over het monitoringsysteem dat minister Reynders heeft toegezegd. Ik was van plan om daar straks tijdens mijn betoog uitgebreid op in te gaan.
De heer Daems heeft het woord.
Ik begrijp de bezorgdheden van de collega’s die een verdaging vragen, voorzitter. Ik heb me als voorzitter van de commissie geïnformeerd. Het verdrag is wel degelijk goedgekeurd in de Kamer. Het is ook juist dat minister Reynders uitdrukkelijk is gevraagd om een monitoringsysteem inzake mensenrechten op poten te zetten. Hij heeft dat toegezegd. De conclusie in de Kamer was dat het verdrag doorgang vindt als dusdanig, maar dat – lopende de uitvoering van het verdrag – wel degelijk zo’n systeem zou worden ingevoerd. Dit is voor ons ook interessant. Mensenrechten betreffen een aangelegenheid die ook het Vlaams Parlement zeer na aan het hart ligt. Wat ons betreft, gaan we dat zeker mee opvolgen.
Ik denk niet dat het wijs is om dit nu uit te stellen aangezien we het verdrag toch niet kunnen wijzigen. Het zou eigenlijk een beetje slecht werk zijn om dat te doen, nog los van het feit dat we ons een beetje ondergeschikt zouden maken aan een ander parlement. Daar heb ik toch een beetje een probleem mee als voorzitter van de commissie Buitenlands Beleid. Wat ik adviseer, zou eerder zijn dat we de stemming effectief laten plaatsvinden, dat we weliswaar goed kijken in nauw contact met de Kamer wat minister Reynders daarmee doet, en dat we dan terugkoppelen naar onze minister-president die het Buitenlands Beleid onder zijn bevoegdheid heeft om te zien wat het Vlaams Parlement zelf voor initiatieven kan nemen, om de terechte opmerking ter harte te nemen.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Ik sluit me aan bij de collega’s Daems en Kennes. Er is inderdaad overleg geweest met de federale collega’s. De bespreking heeft daar effectief plaatsgevonden, net zoals de stemming.
Het gaat over een gemengd verdrag. Het is eigenlijk een handelsovereenkomst.
Er is inderdaad bevestigd dat de monitoring van de mensenrechten zou gebeuren. De minister-president is daar uitvoerig op ingegaan tijdens de bespreking. Ik stel voor dat we de bespreking ten gronde en de stemming vandaag laten doorgaan.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
Dan stemmen wij bij zitten en opstaan over het voorstel tot verdaging.
De volksvertegenwoordigers die het voorstel wensen aan te nemen, wordt verzocht op te staan.
De tegenproef.
Het voorstel tot verdaging is niet aangenomen. Dan gaan nu we over tot de beraadslaging.
Het incident is gesloten.
Algemene bespreking
Dames en heren, aan de orde is het ontwerp van decreet houdende instemming met de handelsovereenkomst tussen de Europese Unie en haar lidstaten, enerzijds, en Colombia en Peru, anderzijds, ondertekend te Brussel op 26 juni 2012.
De algemene bespreking is geopend.
De heer Kennes heeft het woord.
Er is in de commissie misschien wat te snel over het verdrag heengegaan, maar er is in de vorige legislatuur al gepraat met ngo’s en andere instanties. Het is geen verdrag dat plots uit de lucht komt vallen of waar in de loop van de procedure weinig aandacht voor geweest zou zijn. Integendeel, in de verschillende parlementen waar het behandeld wordt, is er wel degelijk zowel in de commissies als achter de schermen geregeld overleg geweest. Er is op ingegaan, precies omdat er veel vragen zijn over de mensenrechten en de evolutie ervan in de betrokken landen, Colombia en Peru.
Vandaag stond hetzelfde verdrag op de commissieagenda in de Kamer. Daar heeft minister Reynders zich ertoe verbonden om een algemeen jaarlijks rapport te maken over de betrekkingen van de landen waar België een vrijhandelsakkoord mee heeft en daarbij niet alleen oog te hebben voor de handels- en de economische aspecten, maar ook voor het respect voor de mensenrechten, voor de sociale rechten en het milieu in die landen.
Ik denk dat het belangrijk is dat de toezegging niet alleen betrekking heeft op deze twee landen, maar op alle landen waarmee we dit soort verdragen hebben afgesloten. Dat maakt het heel wat ruimer dan alleen maar een rapportering over Colombia en Peru.
Er zal een eerste rapport komen in het eerste trimester van 2016. Als dat rapport beschikbaar is, zal het ongetwijfeld ook voor onze commissie beschikbaar zijn en kunnen we daar eventueel ons werk doen en onze verantwoordelijkheid opnemen en de minister-president daar voort over te ondervragen en het dossier verder opvolgen.
In de vele onderdelen die het rapport zal bevatten, wil ik om af te ronden vooral nog deze twee documenten citeren. Er zal in de rapportage een selectie worden opgenomen van de rapporten van internationale organisaties zoals de Internationale Arbeidsorganisatie en het Hoge Commissariaat voor de Mensenrechten, naast allerlei andere input uit Europese bronnen en onze diplomatieke posten.
Ik denk dat daarmee tegemoet wordt gekomen aan de terechte bekommernis om een goede monitoring, niet alleen over de handelsaspecten, maar ook over mensenrechten, sociaal recht en milieu.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Er is wel degelijk een grondige bespreking gevoerd in de commissie Buitenlands Beleid. De minister-president heeft er toen op gewezen dat iedereen in de commissie de bekommernis om de mensenrechten deelt. Het verdrag komt ook tegemoet aan de zorg die toen, en vandaag opnieuw, is geuit.
De situatie op het vlak van de mensenrechten is in Colombia wel degelijk verbeterd. De Colombiaanse president Santos ontwikkelt sinds 2014 een programma van verbetering en versterking van de mensenrechten. De situatie is er niet ideaal, dat is duidelijk, maar het gaat wel degelijk in de goede richting. Er is bijvoorbeeld een gendersubcommissie opgericht. Het mensenrechtenprogramma wordt geherstructureerd. De United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) heeft een lokaal kantoor in Colombia en staat in nauw contact met de Colombiaanse regering. Er is dus ook samenwerking met de Verenigde Naties.
Het verdrag is dan ook een middel om de mensenrechtensituatie te verbeteren, want er wordt in het verdrag tegemoetgekomen aan de bezorgdheden die werden geuit. Zo wordt in artikel 1, over de algemene beginselen, gesteld dat de eerbiediging van de democratische beginselen en de fundamentele rechten, zoals vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, en het beginsel van de rechtstaat, de basis vormen van het binnen- en buitenlandse beleid van de partijen. De eerbiediging van die beginselen vormt een essentieel element van de overeenkomst, aldus artikel 1.
In artikel 8 wordt gesteld dat elke partij verantwoordelijk is voor de naleving van alle bepalingen van de handelsovereenkomst en alle noodzakelijke maatregelen moet nemen om ervoor te zorgen dat wordt voldaan aan de daaruit voortvloeiende verplichtingen. Als het nodig zou blijken, kunnen gepaste maatregelen worden getroffen. Ook in dat kader past dus de monitoring die vandaag is aangekondigd.
Als het nodig zou blijken, kunnen dus maatregelen worden genomen, tot en met de opschorting van het verdrag. Uiteraard gebeurt dat altijd in evenredige mate en wordt er nooit zomaar overgegaan tot opschorting van de verdragen.
De heer Vanbesien heeft het woord.
Ik heb nog geen kennis van wat minister Reynders er precies over gezegd heeft. Mijn bezorgdheid gaat er niet alleen om dat we een goed zicht moeten hebben op hoe het met de mensenrechtensituatie in Colombia en Peru zit, maar ook welke gevolgen daar eventueel aan gegeven worden.
De heer Kennes zei daarnet dat dit niet uit de lucht komt vallen en dat er al een tijdje over gediscussieerd wordt. Dat klopt. De onderhandelingen zijn opgestart in 2009. Er is sindsdien heel veel over gediscussieerd, net omdat er zoveel kritiek was.
Au fond gaat het erom dat het voor ons van belang is dat we grondstoffen – metaal en mineralen – en landbouwproducten, waaronder bananen, kunnen invoeren, maar we zien dat de mijnindustrie en de agro-industrie daar vaak tot gedwongen onteigeningen en zo meer overgaan. Het klopt dat er verbeteringen zijn in de mensenrechtensituatie, maar het klopt niet dat dat op dit moment al bevredigend is. Om die reden zullen wij tegen stemmen.
Mevrouw Turan heeft het woord.
Gisteren heeft minister-president Bourgeois zijn beleidsnota Buitenlands Beleid uitvoerig toegelicht in de commissie. Hij heeft talloze slides gespendeerd aan de mensenrechten, aan hoe belangrijk onze democratische waarden zijn, hoe ernstig wij dat menen en hoe hard wij als Vlaanderen ook onze verantwoordelijkheid willen nemen. Ik wil dat aanvullen met de bespreking die wij in de commissie hebben gehad.
Het akkoord dat nu voorligt, collega’s, bevat een aantal goede elementen. Het is een stap in de goede richting. Zo zijn er een aantal clausules opgenomen: clausules voor mensenrechten, clausules voor democratische waarden. Er is geen ISDS-clausule (Investor-State Dispute Settlement). Er is geen apart rechtssysteem op poten gezet, wat ook een positief element is. Er is echter één groot hiaat, namelijk het gevolg dat we geven aan de clausules die zijn opgenomen.
Er is een groot gebrek aan monitoring en rapportage over het respect voor mensenrechten. We weten niet wat we willen meten. We hebben geen nulpunt. Hoe kunnen we dan evalueren of de situatie op het vlak van de mensenrechten verbetert of verslechtert? Toen ik vernam dat het federale niveau een systeem van monitoring zou aanbieden, had ik hoop. Collega’s zeggen me dat de zaak is geregeld zonder dat men weet welke indicatoren men zal hanteren. Wij nemen mensenrechten, tewerkstelling en arbeidsvoorwaarden heel ernstig. De ingebouwde clausules zijn er niet.
Er is een nieuw element. Het Europees Parlement heeft in een resolutie de Europese Commissie gevraagd om de handelsovereenkomsten met clausules inzake mensenrechten afdwingbaar te maken. Vandaag ligt een clausule voor met daarin de mogelijkheid tot opschorting, maar onder welke voorwaarden en met welke monitoring en rapportage zal dat gebeuren? Er zijn dus een aantal goede elementen in het ontwerp terug te vinden, maar noch het middenveld, noch Groen, noch wij zijn ervan overtuigd dat er voldoende garanties zijn dat dit een impact zal hebben op het respect voor de mensen- en arbeidsrechten en de democratische waarden in die landen. We zullen dit ontwerp dus niet goedkeuren.
Minister Turtelboom heeft het woord.
Voorzitter, collega's, ik sluit me kort aan bij wat de minister-president heeft gezegd. Hij vroeg me om hem hier te vervangen. Dit verdrag slaat op de sterke handelsbetrekkingen tussen de Europese Unie en de Andesgemeenschap. De handel en investeringen nemen sterk toe. We zijn uiteraard ook erg bezorgd over het aspect van de mensenrechten. Veel uiteenzettingen hier, de vragen die in de Kamer aan de minister van Buitenlandse zaken zijn gesteld om met een stappenplan en een analyse te komen en de opvolging die daar aan het dossier zal worden gegeven, zijn voldoende argumenten om dit verdrag goed te keuren. Uiteraard is het erg belangrijk dat de situatie van de mensenrechten goed wordt opgevolgd en de acties die aan de federale minister van Buitenlandse zaken zijn gevraagd hun vruchten afwerpen.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De algemene bespreking is gesloten.
Artikelsgewijze bespreking
Dames en heren, aan de orde is de artikelsgewijze bespreking van het ontwerp van decreet. (Zie Parl.St. Vl.Parl. 2015-16, nr. 488/1)
– De artikelen 1 en 2 worden zonder opmerkingen aangenomen.
De artikelsgewijze bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het ontwerp van decreet houden.