Commissie voor Economie, Economisch Overheidsinstrumentarium, Innovatie, Wetenschapsbeleid, Werk en Sociale Economie
Vergadering van 04/07/2013
Vraag om uitleg van de heer Bart Van Malderen tot de heer Kris Peeters, minister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Economie, Buitenlands Beleid, Landbouw en Plattelandsbeleid, over de overname van Alfacam
- 1991 (2012-2013)
Vraag om uitleg van de heer Lode Vereeck tot de heer Kris Peeters, minister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Economie, Buitenlands Beleid, Landbouw en Plattelandsbeleid, over het dossier Alfacam
- 2002 (2012-2013)
De voorzitter : De heer Van Malderen heeft het woord.
De heer Bart Van Malderen : Het is jammer genoeg niet de eerste maal dat we het over Alfacam hebben. De laatste stap is dat we op 18 juni in de pers konden vernemen dat Alfacam in handen zou komen van de Euro Media Group (EMG), dat op zijn beurt deels in handen is van Ackermans & van Haaren. EMG zou alle activiteiten en een deel van het personeel van Alfacam overnemen.
Enkele dagen later werd dit bericht al tegengesproken en gerelativeerd. Het zou niet gaan om 25 miljoen euro overname, maar om tussen 12 en 12,5 miljoen euro. De overname zou enkel gelden voor een deel van het rollend materieel. Een overeenkomst voor het vastgoed zou nog moeten worden gevonden. Slechts een beperkt deel van het personeel zou worden overgenomen. Nadien vernamen we dat er vooralsnog geen akkoord werd gesloten. Minister-president, daarom willen we deze vraag om uitleg nog voor het reces stellen.
De Vlaamse Regering staat via Gigarant borg voor een aantal Alfacam-leningen van 16,4 miljoen euro bij verschillende banken. In de plenaire vergadering raamde u in antwoord op een actuele vraag van de heer Tommelein en mezelf het verlies voor Gigarant op ongeveer 8 miljoen euro. U was toen optimistisch omdat we de schade ten opzichte van de uitstaande waarborg zouden kunnen beperken tot ongeveer de helft.
Minister-president, kunt u de impact van deze overname op de waarborg aan Alfacam inschatten? Wat zal de totale kost zijn voor de Vlaamse overheid na een overname van Alfacam? Dat is de hamvraag voor deze commissie. Wat is de impact van de overname op het personeel? Hebben we daar al nieuws over? Hoe schat u de impact op de tewerkstelling in?
In de pers was er op een bepaald moment sprake van een kandidaat-overnemer voor het vastgoed in Lint. Sindsdien hebben we daarover geen uitsluitsel gekregen. Is daar nog een en ander over te melden?
De voorzitter : De heer Vereeck heeft het woord.
De heer Lode Vereeck : Minister-president, ik sluit me aan bij de vraag om uitleg van de heer Van Malderen, ook inzake de context en de situering. Wat is de precieze impact van de overname op de waarborg die de Vlaamse Regering heeft gesteld? Op 17 april hebt u in de plenaire vergadering gezegd dat die beperkt zou kunnen worden tot 8 miljoen euro, terwijl we weten uit de stukken dat er in totaal 9,8 miljoen euro voorzieningen zijn binnen Gigarant voor het verlies van die waarborg, die in totaal 16,4 miljoen euro bedraagt.
Hoeveel bedraagt de uitwinning van de waarborg? Zijn er bepaalde constructies waar u aan denkt om de uitwinning van de waarborg te beperken? Is er alsnog sprake van om in het kapitaal mee te stappen? Welke rol spelen de banken hierin?
Dan is er ook nog de rol van de ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV). Die is me niet helemaal duidelijk. Daarover krijg ik graag een toelichting. Welke rol zal PMV spelen bij de overname door EMG? Zal PMV alsnog toetreden tot het kapitaal van Alfacam? Hoe geraakte PMV betrokken bij de overnamedeal rond Alfacam? In principe heeft PMV via Gigarant natuurlijk alleen maar een waarborg gesteld. Wie heeft het initiatief genomen voor de mogelijke kapitaalsparticipatie? Wanneer is dat gebeurd en op basis van welke decretale opdracht kan PMV alsnog investeren in Alfacam? Uit welk investeringsbudget zou dat komen?
Minister-president, is er al duidelijkheid over de verkoop van de gronden en gebouwen van Alfacam? Op basis van welke elementen denkt u het resterend economisch overheidsinstrumentarium in te zetten in het kader van het dossier?
Ik wil mijn stelling nog eventjes herhalen, minister-president. U hebt er waarschijnlijk goed aan gedaan om op een bepaald moment Alfacam uit de nood te helpen, maar het gebruik van de Gigarantwaarborg was decretaal niet helemaal correct. Bij de oprichting van Gigarant werd gesteld dat de Vlaamse overheid waarborgen ging stellen voor gezonde bedrijven. Gigarant is opgericht omdat er problemen waren op de financiële markt. Gezonde bedrijven geraakten in 2008-2009 tijdens de bankencrisis niet aan een normale financiering. Dankzij de Gigarantwaarborg kon dat wel, er was nooit sprake van om bedrijven in financiële problemen te ondersteunen.
Juridisch gezien hebt u het gelijk aan uw kant. We hebben die discussie al eens gevoerd. Toen u de waarborg toekende, dat was oktober 2010, hadden de meest dramatische berichten over Alfacam ons nog niet bereikt. Strictu senso werkte u nog binnen het kader van de wet.
Ik blijf erbij dat Gigarant niet het juiste middel was om Alfacam te redden. Er zijn al drie grote voorzieningen geboekt binnen Gigarant. Dat zijn voorzieningen waar men al een zeker verlies anticipeert. Dat zijn bijna altijd financiële herstructureringen. Betreffende de overname en de rol van de PMV en Gigarant is er opnieuw sprake van een bijkomende waarborg.
Minister-president, denkt u aan de ontwikkeling van een nieuw instrumentarium voor beloftevolle bedrijven die in financiële problemen zijn gekomen?
De voorzitter : De heer Deckmyn heeft het woord.
De heer Johan Deckmyn : Ik sluit me aan bij de vragen. Zoals de collegas heb ik u ter zake al meermaals bevraagd.
Alfacam zou in handen komen van de Euro Media Group. De heer Van Malderen heeft dat net geschetst. Op 25 juni konden we via de media vernemen dat die deal nog helemaal niet rond is. Het dossier loopt nog steeds. Volgens insiders is het een warboel. Het materiaal van Alfacam is enorm verspreid over verschillende locaties. Er zouden niet-overdraagbare huurcontracten zijn enzovoort. Er is ook nog steeds onduidelijkheid over de verkoop van gronden en gebouwen van het bedrijf. Ondertussen is reeds duidelijk dat het faillissement van Alfacam een tegenslag wordt voor de Vlaamse overheidsholding PMV. Die staat borg voor een aanzienlijk bedrag, meer dan 16 miljoen euro.
Ik heb gelijkaardige vragen. Hebt u nu al een duidelijk zicht op de gevolgen van het faillissement van Alfacam voor onder meer de PMV? Welke rol speelt de PMV in dit dossier? Kunt u een stand van zaken geven?
De voorzitter : Minister-president Peeters heeft het woord.
Minister-president Kris Peeters : Een aantal vragen komen terug, bijvoorbeeld de vraag van de heer Vereeck over het juridisch kader van het faillissement. Zoals eerder gecommuniceerd heeft Gigarant in 2011 een waarborg van 16,4 miljoen euro afgeleverd. Dat zal zeker binnen een juridisch correct kader gebeurd zijn. De raad van bestuur heeft het dossier toen met kennis van zaken bekeken. De raad vond dat ze te maken hadden met een bedrijf dat in aanmerking kwam voor steun van Gigarant en heeft daar een positief advies voor gegeven. Achteraf is het gemakkelijk om kritiek te leveren, maar niemand heeft daar op het moment zelf over gecommuniceerd. Ik heb het niet over u, mijnheer Vereeck.
De heer Lode Vereeck : Nee, ik weet het. Men zegt vaak van macro-economen dat ze van de laatste vijf crisissen er negen hebben voorspeld. (Gelach)
Minister-president Kris Peeters : In de raad van bestuur van Gigarant zitten veel mensen die met kennis van zaken geoordeeld hebben.
Mijnheer Vereeck, misschien blijft u hierop terugkomen, misschien een laatste keer wanneer het geheel gefinaliseerd zal zijn. Dan zullen we zien hoeveel de verliezen bedragen die wij op ons moeten nemen. Daar kom ik nog op terug.
Collegas, ik hoop dat u begrip hebt voor deze situatie. De curator moet nu zijn taak uitvoeren. Hij moet het faillissement afhandelen met respect voor de werkgelegenheid en de schuldeisers. Er stond van alles in de kranten. Het is niet aan mij om te communiceren over zaken die helemaal in handen liggen van de curator. Die staat op de vertrouwelijkheid. Ik mag geen informatie verstrekken, mocht ik die al hebben.
Ik kan u wel iets zeggen er zijn andere vragen over gesteld over de 16,4 miljoen euro waarborg die in 2011 is gegeven. Uit informatie van Gigarant blijkt dat ze op dit moment geen reden zien waarom het verlies substantieel zou afwijken van wat ik initieel heb gezegd en wat zij initieel hebben ingeschat. Ik heb dat cijfer niet zelf uit mijn mouw geschud. Ze hebben me, toen de vraag is gesteld, indicaties gegeven van wat zij dachten dat het verlies uiteindelijk zou zijn. Toen al en nu opnieuw bevestigen ze mij dat zij ervan uitgaan dat het verlies 8 tot 9 miljoen euro zou kunnen bedragen.
Ik heb vroeger ook al onderstreept dat Gigarant al de nodige voorzieningen voor het dossier in zijn boeken aanlegt. Het eigen vermogen van Gigarant is voldoende om het verlies van dit dossier op te vangen. In de mooie krantenartikels stond De Vlaamse belastingbetaler moet 16,4 miljoen euro ophoesten, maar dat bedrag zal hopelijk lager zijn.
Gigarant geeft waarborgen en krijgt daar ook vergoedingen voor. Die vergoedingen worden aangehouden om in te zetten in het geval er toch een waarborg wordt uitgewonnen en men een verlies heeft. De wetgever jullie allemaal die ook de belastingplichtigen met heel veel zorg verdedigt, weet dat wanneer je zon instrument opricht en wanneer er waarborgen worden gegeven, het weleens kan dat die waarborgen worden uitgewonnen en dat er een verlies wordt geïncasseerd, maar dat men de vergoedingen die men krijgt voor de waarborgen die niet worden uitgewonnen, dan moet of kan inzetten voor dat verlies. Maar ik zeg het nog eens: voor sommigen is het interessanter om ronkende uitspraken te doen die niet echt stroken met veel kennis van het dossier.
Het dossier Alfacam betreft sinds 19 april 2013 de afwikkeling van een faillissementsdossier, waarbij de curator de activa aan de best mogelijke voorwaarden tracht te gelde te maken. De waarborg van Gigarant werd inmiddels afgeroepen en Gigarant subrogeert na uitbetaling in de rechten van de banken in het faillissement. Zo ook deelt Gigarant indirect in het voorrecht op het handelsfonds. Voor de realisatie van het hoofdzakelijk geleasede onroerend goed zijn KBC Lease en de curator aan zet.
Er is mogelijk enige verwarring over de rol van PMV. De rol van PMV is natuurlijk totaal anders sinds het faillissement van Alfacam, zijnde dat PMV nu niet meer in the picture voorkomt. PMV komt niet meer voor in de operatie waar de curator aan het roer staat en waar de Euro Media Group het failliete Alfacam overneemt. PMV speelde wel mee voor het faillissement toen werd nagegaan of bepaalde waarborgen konden worden omgezet in kapitaal en of er nog bijkomend kapitaal kon worden gevonden enzovoort. Nu is er vanuit PMV dus geen actieve investering laat staan investeringsvraag in Alfacam, en is het dossier PMV afgesloten. Nogmaals, sommigen verwarren PMV met Gigarant.
Ik heb u zo goed mogelijk proberen te informeren met de informatie die ik heb. Als parlementslid is het natuurlijk jullie taak om zon dossier op te volgen omdat er geld van de belastingbetaler bij betrokken is. Ik hoop dat u met deze informatie iets wijzer bent geworden en dat de curator die heel wat ervaring heeft, de juiste beslissingen neemt in het belang van iedereen, van de werknemers maar ook van de schuldeisers en van Gigarant. Ik hoop, samen met u, dat dit bedrijf dat toch naam en faam had en waar iedereen wild enthousiast over was, in goede handen terechtkomt.
De voorzitter : De heer Van Malderen heeft het woord.
De heer Bart Van Malderen : Minister-president, de eerste vaststelling is en het is niet nieuw dat er twee manieren van werken zijn. Telkens als er een beetje goed nieuws of zelfs nog maar een aanzet van goed nieuws is en ik verwijt het niet aan de beleidsmakers of aan u , stapt men heel vlot naar de pers om zich vervolgens een beetje achter geheimhouding weg te steken als het wat tegenzit. Elk krantenartikel waarover we beschikken, is tot stand gekomen op basis van verklaringen van mensen die bij het dossier betrokken zijn. Nadien, als het moeilijk blijkt te gaan, verwijst de curator naar het belang van de geheimhouding. Hij heeft ook gemerkt dat vorige eigenaars uitgebreid in de pers commentaar hebben gegeven. Die mensen spelen met twee knopjes, naargelang de wind mee of tegenzit. Dit draagt niet bij tot een sereen debat.
Wat mijn tweede vaststelling betreft, zou ik onmiddellijk ook een bijkomende punctuele vraag willen stellen. Volgens de minister-president zijn er momenteel geen aanwijzingen dat het bedrag significant hoger zou liggen dan 8 miljoen euro. Dat is het bedrag dat hij eind april 2013 tijdens de plenaire vergadering heeft genoemd. In feite ging het toen om een bedrag tussen 8 en 9 miljoen euro. Dat is een vork van 1 miljoen euro. Dat wil ik hier even terzijde laten.
Minister-president, ik ga ervan uit dat u effectief contacten hebt gehad. Hebben die contacten plaatsgehad na 25 juni 2013, de dag waarop een aantal elementen in de pers zijn verschenen? Toen zijn er mogelijk nieuwe ontwikkelingen geweest. Kunt u dit bevestigen?
Mijn derde vaststelling is dat we hier over de impact op Gigarant spreken. U hebt er terecht op gewezen dat de PMV sinds het faillissement niet langer in the picture is. In die zin heeft de vraagstelling van de heer Vereeck me enigszins verbaasd. Het verbaast me namelijk dat de idee, al dan niet reëel, op tafel heeft gelegen om een gedeelte van de waarborg in kapitaal om te zetten. Zodra het faillissement is aangevraagd, is de curator exclusief aan zet. Dit neemt niet weg dat we invloed kunnen hebben. Een bedrag tussen 8 en 16,4 miljoen euro kan uit het faillissement worden gehaald.
Gigarant is een naamloze vennootschap die bij tijd en wijle zelf moet rapporteren. Hoe zal dit kapitaal, gesteld dat de saga van Alfacam nog een tijdje blijft duren, worden ingeschreven? Om welk bedrag gaat het? Hieruit blijkt immers hoe Gigarant hier tegenover staat. Wat zal voor Gigarant het resultaat op korte termijn zijn?
De voorzitter : De heer Vereeck heeft het woord.
De heer Lode Vereeck : Voorzitter, ik sluit me aan bij de vragen van de heer Van Malderen. Nu het faillissement is uitgesproken, komen we natuurlijk in een andere rol terecht. Ik wil even een vraag herhalen die ik daarnet al heb gesteld.
Zijn we betrokken bij de overname? Vragen de nieuwe eigenaars ook om een bijkomende waarborg? Zijn we daar dan ook bij betrokken? Of bevinden we ons werkelijk in een scenario waarin we enkel het faillissement afwikkelen, onze waarborg wordt uitgewonnen en we vervolgens volledig terugtreden?
De volgende vraag is natuurlijk of we dit principieel een goede aanpak vinden. Een bedrijf kan naar Gigarant stappen en een waarborg krijgen. Moeten wij dan, indien het zou mislopen, in het kapitaal treden? Dat kan toch de bedoeling niet zijn. Moet de Vlaamse overheid dan investeren in bedrijven die in financiële moeilijkheden geraken?
Minister-president, misschien moeten we de vragen netjes apart houden. Vindt u het sowieso een goede aanpak? Hoe is dit ooit geopperd? Zijn we, met het oog op de toekomst, opnieuw betrokken bij een nieuwe waarborgstelling?
De voorzitter : Minister-president Peeters heeft het woord.
Minister-president Kris Peeters : We zijn op dit moment niet bij nieuwe denksporen betrokken. Voor zover ik weet, zijn er geen dossiers bekend van kandidaat-overnemers die hebben gevraagd of ze een beroep kunnen doen op het overheidsinstrumentarium of op een waarborg. Ik sluit niet uit dat dit zou kunnen gebeuren. We zullen hier in elk geval niet zelf proactief over beginnen.
Voor het faillissement is natuurlijk nagegaan hoe we onze waarborg van 16,4 miljoen euro maximaal zouden kunnen recupereren. Het lijkt me niet mogelijk in algemene termen te spreken over de wenselijkheid van een instap in het kapitaal door een van onze instellingen, zoals de PMV. We moeten dit, ervan uitgaande dat we hiervoor over een juridische basis beschikken, geval per geval bekijken. Dat moet dossier per dossier worden bekeken.
Op een bepaald ogenblik is geopperd een gedeelte van de waarborg in kapitaal om te zetten. Op die manier hadden we op dat ogenblik nog geen geld verloren. We hadden er immers aandelen voor gekregen. Die idee vertrekt vanuit de optiek van de damage control. Het gaat er dan om zo weinig mogelijk geld te verliezen.
Aangezien dit niet is doorgegaan, weet ik niet in welke mate de heer Vereeck hier een enigszins academisch debat wil voeren. Hij kan natuurlijk principieel stellen dat hij nu duidelijkheid wil. In dat geval moet ik antwoorden dat we daar in algemene termen geen grote lijnen in kunnen trekken. We moeten geval per geval nagaan of het verstandig is in die richting te bewegen.
Mijnheer Van Malderen, ik heb mij voor wat betreft het verlies geïnformeerd bij Gigarant, hoe zij de situatie inschatten. Zij volgen het dossier dagelijks. Ik heb mij toen, en nu voor het beantwoorden van uw vraag, geïnformeerd. Men zegt: 8 tot 9 miljoen euro. Maar dit is altijd met twee woorden spreken. Het zal maar duidelijk zijn als het geheel is afgerond.
De vraag naar de boekhoudkundige verwerking van een waarborg en het mogelijke verlies dat daar moet worden opgelopen, is technischer. Ik weet niet uit het hoofd welk boekjaar Gigarant heeft. Men zal dat correct verwerken. Daar is er geen probleem. U weet dat dit door de bedrijfsrevisor zal moeten worden geattesteerd. De regels worden gevolgd. U vraagt voor hoeveel er in de boeken staat. Zo begrijp ik uw vraag. Ik wil dat nog wel eens navragen. Ik heb niet gevraagd welke boekingen er al zijn gebeurd. U weet dat ik lang geleden eens een opleiding boekhoudkundig onderzoek heb gevolgd aan de Vlerick School. Het is een interessante vraag, of er voorzieningen zijn aangelegd en voor welk bedrag. (Opmerkingen van de heer Lode Vereeck)
9,856 miljoen euro voorzieningen, aangelegd ten behoefte van de loss given default bij uitwinning: dat zie ik hier ook staan. Op 31 maart 2013.
Mijn medewerker zegt dat u dat in principe niet zou mogen hebben. Maar u hebt veel informatie.
De voorzitter : De heer Vereeck heeft het woord.
De heer Lode Vereeck : Misschien had u beter gezegd: 8 tot 10 miljoen euro.
Minister-president Kris Peeters : Ik geef de informatie. Ik heb dit niet uit mijn mouw geschud. Gigarant heeft mij die informatie gegeven. Ik speel die informatie door omdat jullie het gevraagd hebben.
De heer Lode Vereeck : Wat betreft het academische van mijn vraag: het is begrijpelijk dat u vanuit een pragmatische opstelling hebt ingezet. Nogmaals, ik ben geen media-expert, en het is gemakkelijk om achteraf te spreken. Maar er waren toch wel al signalen dat Alfacam in de problemen zat door een slecht management. Dan is de vraag waar we de grens trekken. Kunnen voortaan bedrijven in moeilijkheden aankloppen bij de PMV Gigarant?
U hebt het goed geformuleerd, en ik begrijp u: de beslissing die u hebt genomen, of de mogelijke piste waaraan u dacht voor het definitieve faillissement, begrijp ik op individueel niveau. Maar we moeten oppassen dat de Vlaamse overheid op macroniveau niet de indruk geeft dat de PMV er is om bedrijven in nood te helpen als een soort redder of the last resort. We moeten dat op individueel niveau, ad hoc, bekijken. Maar u moet tegelijkertijd als overheid het signaal geven dat dit niet de strategie of beleidslijn is die u principieel volgt. Dit moet de uitzondering op de regel zijn en blijven.
Minister-president Kris Peeters : Voorzitter, zelfs toen u nog minister was, en dat is al een tijdje geleden maar nog niet zo lang geleden, hebben wij altijd gezegd dat wij maar kunnen waarborgen en steun geven aan bedrijven waarvan wij denken dat zij op een duurzame wijze rendabel zijn. Wij moeten als overheid ondersteuning geven aan bedrijven die hetzij tijdelijk in de problemen komen hetzij niet in de problemen komen, om ze te helpen groeien. Wij moeten geen geld stoppen in het ondersteunen van bedrijven waarvan iedereen overtuigd is dat zij verloren zijn. Dat is natuurlijk juist en ik kan het u hier nogmaals bevestigen.
De voorzitter : De vragen om uitleg zijn afgehandeld.