Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media Vergadering van 05/03/2009
Vraag om uitleg van de heer Johan Verstreken tot de heer Kris Peeters, minister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Institutionele Hervormingen, Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media, Toerisme, Havens, Landbouw, Zeevisserij en Plattelandsbeleid, over Nederlandstalige muziek op de VRT
De voorzitter: De heer Verstreken heeft het woord.
De heer Johan Verstreken: Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega´s, de VRT heeft zich bereid verklaard om meer Nederlandstalige muziek op de radiozenders te draaien. Het resultaat is al te horen. Dat is een stap in de goede richting. Er was een tv-programma met als titel ´Alles kan beter´. Het is al beter, maar misschien kan het n?g beter.
Het is positief dat de VRT op aandringen van enkele parlementsleden en de voormalige minister van Media een stap in de goede richting heeft gezet: een kwart van de nummers op Radio 2 moet Nederlandstalig zijn, en Radio 1 zal minstens 10 percent van zijn zendtijd moeten besteden aan Nederlandstalige muziek. Wat Nederlandstalige muziek van Vlaamse bodem betreft, benadrukt de VRT dat het moet gaan om ?kwaliteitsvolle? Vlaamse producties. Schlagerartiesten mogen af en toe passeren ?op bepaalde momenten van de dag?, wordt er gezegd. Daarnaast is de VRT zelfs bereid om Nederlandstalige nummers uit Nederland over te nemen om aan de vooropgestelde doelstellingen te beantwoorden.
Toen de cijfers bekend raakten van de vorige jaren hebben we in de commissie al gezien dat, om het percentage uit het decreet te realiseren, de Nederlandse artiesten mee worden opgenomen. Het gaat niet exclusief om artiesten uit België of Vlaanderen.
De VRT heeft de aanpassingen in het muziekaanbod gebaseerd op een kwalitatief onderzoek bij luisteraars. Hieruit zou blijken dat de luisteraars niet expliciet meer Nederlandstalige muziek willen, maar een gevarieerder aanbod.
Mijnheer de minister-president, hoe werd het kwalitatief luisteronderzoek bij de VRT gevoerd? Hoeveel mensen werden bevraagd, welke achtergrond hadden ze en uit welke regio kwamen ze? Welk soort vragen werd gesteld? Hoe werd dat onderzoek gevoerd? Welk bureau heeft het onderzoek uitgevoerd? Of gaat het om een eigen onderzoek van de VRT? Wat waren de concrete resultaten van het luisteronderzoek?
De VRT spreekt over kwaliteitsvolle Vlaamse producties. Wat verstaat de VRT onder kwaliteitsvol? Kunnen er recente voorbeelden gegeven worden van nummers die wel en niet onder de noemer kwaliteitsvol vallen? Klopt de visie van sommige muzieksamenstellers dat levensliedjes en populaire genres geen kwaliteit leveren? Indien ja, waarom? Wat is de visie van de VRT hierop? Wat is uw visie als minister van Media?
Wat verstaat men onder de norm van 25 percent voor Radio 2? Is dat effectief een mooi breed verdeeld muziekaanbod over de volledige programmatie? Komen hier ook de Nederlandstalige muziek en de diverse Nederlandstalige genres aan bod over de volledige programmatie, en niet alleen tijdens de nacht, maar ook in prime time?
Wat is de definitie van Vlaamse muziek? Horen Nederlandse artiesten ook thuis in de rij? Dat is helemaal niet denigrerend bedoeld. Ik hou veel van chansons, Duitstalige muziek, Engelstalige muziek, pop, rock. In mijn eigen muziekarchief zitten cd´s van ontzettend veel genres. Mijn eigen muziekkeuze is behoorlijk breed. Ik wil ook niet zeggen dat ik tegen artiesten uit Nederland ben.
Hebt u en de VRT al contact gehad met de voorzitter van VLAPO, de belangenvereniging voor Vlaamse Podiumartiesten? Zo ja, wat was het resultaat? Zo nee, kan er dan nog een onderhoud georganiseerd worden?
De voorzitter: De heer Marginet heeft het woord.
De heer Werner Marginet: Mijnheer de minister-president, ik wens me aan te sluiten bij de vraag van de heer Verstreken. Iedereen weet dat ikzelf, mijn fractie en mijn partij pleitbezorgers zijn geweest voor meer Nederlandstalige muziek op de radio.
Ik ben niet zo positief als de heer Verstreken. Er zijn normen bepaald voor Nederlandstalige muziek. Die worden echter omzeild door heel wat van die muziek ´s nachts te draaien. Op bepaalde stations van de VRT blijft de Nederlandstalige muziek bijna volledig afwezig. De normen worden gehaald door de andere zenders, die wat meer Nederlandstalige muziek draaien.
De heer Verstreken heeft zeker gelijk als hij het in zijn vraag heeft over een mooi, breed verdeelde programmatie. Dat is noodzakelijk, anders zal de luisteraar niet eens merken dat er meer Nederlandstalige muziek aan bod komt op de VRT-radiostations.
In het kader van de digitalisering van de radio, waardoor de frequenties niet langer een schaars goed zullen zijn, heeft mijn partij ooit gepleit voor een digitaal station met uitsluitend Nederlandstalige muziek. Ik denk nog altijd dat daar een markt voor bestaat.
De voorzitter: Mevrouw Hermans heeft het woord.
Mevrouw Margriet Hermans: Mijnheer de minister-president, ik sluit me aan bij de vraag van de heer Verstreken. Ik heb het genoegen gehad dat rapport naar aanleiding van het onderzoek te kunnen inkijken. Ik heb vragen bij de relevantie van dat onderzoek. Zo staat er bijvoorbeeld in dat de schlagers en het chanson enkel voor 55-plussers zijn. In een café in Antwerpen draaien ze al die schlagers. Daar zit volk van 16 tot 24 jaar.
Hoe is dat onderzoek gevoerd? Ik heb daar mijn bedenkingen bij. Wie heeft men bereikt, hoeveel mensen heeft men bereikt, wat werd precies gevraagd?
De heer Bart Caron: Collega, gelet op de discussie deze voormiddag, mag het ook in het dialect.
De heer Johan Verstreken: Dat kan een onderdeel van een definitie zijn. (Opmerkingen van minister-president Kris Peeters)
Deze ochtend hebben we de discussie gevoerd over wat dialect en wat Nederlands is. In feite valt het onder de koepel van de Nederlandse taal.
De voorzitter: Minister-president Peeters heeft het woord.
Minister-president Kris Peeters: Mijnheer de voorzitter, het is toch wel indrukwekkend welke rijke discussies in het Vlaams Parlement worden gevoerd. Spijtig genoeg hebben we geen tijd om ze allemaal te volgen. (Gelach/Opmerkingen)
Daar ga ik van uit. We wilden het parlement de volledige vrijheid geven om kennis te nemen van het een en het ander.
Mijnheer Verstreken, u hebt een indrukwekkend aantal vragen gesteld. Ik trap een open deur in als ik zeg dat de VRT zich bereid heeft verklaard om meer Nederlandstalige muziek op de radiozenders te draaien. Naar aanleiding van uw vraag heb ik bijkomende input gevraagd. Traditiegetrouw en met respect voor de inbreng van de VRT zal ik het antwoord voorlezen.
Het onafhankelijke onderzoeksbureau Partcours voerde in opdracht van de VRT het kwalitatieve onderzoek naar muziekbeleving uit in 2008. Voor elk VRT-radiostation werden groepen van luisteraars geselecteerd die een representatief beeld geven van het luisterpubliek. De groepen moesten hun mening geven over muziek en hoe ze die persoonlijk beleven. De resultaten van het onderzoek, waarvan mevrouw Hermans blijkbaar inzage heeft gehad, dienen voor intern gebruik. Ze lagen, zo zei men mij, aan de basis van een aantal strategische inzichten. Ik zal de omroep melden dat een van de collega´s dat rapport al heeft ingekeken. Ik zal erbij vermelden dat men er hier sterk op aandringt dat rapport over te maken.
Mevrouw Hermans, u wenst te weten hoeveel mensen werden ondervraagd. Ik denk dat men zowat 1000 mensen online heeft bevraagd. Ik heb het bericht gekregen dat het voor intern gebruik is en dat er zelfs strategische inzichten aan de grondslag van liggen. Als de cijfers openbaar worden gemaakt, kunnen die strategische inzichten ook anderen inspireren.
De VRT stelt zich tot doel om, godzijdank, kwaliteitsvolle muziek te programmeren. De omroep beoordeelt muziek aan de hand van een aantal criteria zoals compositie, tekst, productie en vertolking. Mevrouw Hermans kan daar misschien nog meer over vertellen. De muziek op een VRT-radionet moet bovendien: passen binnen het muziekprofiel van het betrokken net; vormelijk geschikt zijn voor het medium radio, wat me ook van doorslaggevend belang lijkt; relevant zijn voor het doelpubliek van het net. Mijnheer Verstreken, dat zijn de criteria waarop de VRT zich baseert. Ze gaat ervan uit dat ze geen andere muziek programmeert dan die.
Op uw vraag over de visie van sommige muzieksamenstellers, is het antwoord nee. De andere vragen in dat verband moet ik dus ook niet beantwoorden. Men gaat ervan uit dat men geen zwarte lijst heeft.
De norm van 25 percent op Radio 2 verwijst naar 25 percent Nederlandstalig repertoire. Het percentage slaat op de volledige programmering van Radio 2 met een minimumaanbod van twee tot drie nummers per uur. U kunt dat nakijken. Ik heb nog niet de kans gehad om een uur lang ononderbroken naar Radio 2 te luisteren. Na 7 juni zal me dat wel lukken, vermoed ik. Voor 7 juni is dat misschien ook mogelijk. (Gelach)
Wat is de definitie van Vlaamse muziek? Ik herinner me, mevrouw Hermans, dat er bij de bespreking van het decreet nog pogingen zijn ondernomen om iets in die zin toe te voegen aan artikel 2, maar dat is uiteindelijk niet behouden. In elk geval vinden we de definitie van Vlaamse muziek terug in artikel 16 van de beheersovereenkomst: ?Een Vlaams muziekproduct is elk product waarbij de creatieve inbreng van een Vlaming als uitvoerder, auteur, producer of arrangeur een bepalende rol speelt. Nederlandse artiesten zonder bepalende Vlaamse inbreng vallen hier dus niet onder.? (Opmerkingen van mevrouw Margriet Hermans)
Het gaat hier om het woord ´bepalende´. Een bepalende Vlaamse inbreng is bepalend.
Nederlandstalige muziek is iets anders. Een Nederlandstalige productie is elke productie die in het Nederlands gezongen wordt. Dat zijn dus niet per definitie allemaal Vlaamse producties. Je kunt in het Nederlands zingen en toch geen Vlaamse productie zijn.
Bij het onderzoek door de VRT werd de Vlaamse muzieksector bevraagd over het muziekaanbod van de VRT en over de samenwerking met de openbare omroep. De bevindingen van die interviews werden door de VRT besproken met VLAPO. De VRT heeft al meermaals overleg gehad met de voorzitter van VLAPO, Luc Appermont.
Ikzelf heb intussen een brief gekregen van VLAPO met de vraag om een onderhoud. Dat onderhoud zal worden toegestaan en zal nog voor 7 juni plaatsvinden. Mocht daar interesse voor zijn, zal ik het resultaat van dat gesprek aan de commissie meedelen.
De voorzitter: De heer Verstreken heeft het woord.
De heer Johan Verstreken: Mijnheer de minister-president, de definitie, zoals die nu in het decreet staat, is soms nogal verwarrend. Ik vrees dat ze onvoldoende duidelijk is en dat er een betere omschrijving zal moeten komen. Wat is Nederlandse muziek? Wat is Nederlandstalige muziek? Wat is Vlaamse muziek? Blijkbaar blijft daar nogal wat verwarring over bestaan.
Er werd verwezen naar het onderzoek dat het onderzoeksbureau Partcours heeft gevoerd. Ik zie dat u zelf een document bij de hand hebt over het muziekbeleid van de openbare omroep. Is dat het onderzoek zelf, of is dat een samenvatting die de VRT van dat onderzoek heeft gemaakt?
Minister-president Kris Peeters: Mijnheer Verstreken, ik wens u te feliciteren met uw scherpe oog. Ik zal daar in de toekomst rekening mee houden. (Gelach)
De VRT heeft gezegd dat dit document voor intern gebruik is, maar ik zal uw vraag om kennis te nemen van het onderzoek overmaken aan de VRT. Ik ben altijd voorstander van een ´level playing field´. Asymmetrische informatieposities, waarbij ik meer weet dan u door informatie achter te houden, vind ik niet netjes.
Sta me toe uw vraag eerst door te spelen aan de VRT. Ik zal benadrukken dat alle leden van de commissie erop hebben aangedrongen om kennis te kunnen nemen van deze studie.
De heer Johan Verstreken: Mijnheer de minister-president, ik heb nog een aantal bijkomende vragen. Ik ben heel blij dat de VRT zegt dat er geen kwaliteitsverschil is tussen levensliedjes, populaire muziek of andere genres. Nochtans zijn er heel wat mensen - belastingbetalers - die geregeld bij mij en bij andere collega´s hun beklag doen over het feit dat ze maar één Nederlandstalig genre horen op de radio. Als het over het Nederlandstalige genre gaat, horen ze altijd het Nederlandstalige alternatieve muziekgenre.
Ik ben absoluut niet tegen kleinkunst of Nederlandstalige rockmuziek. Daar gaat het ook niet om. Maar de vraag is: wat is kwaliteit? Er zijn een beperkt aantal mensen die de muzieklijsten op de radio samenstellen. Wellicht gebeurt dat ook af en toe door een computer, waardoor de ziel van een radioprogramma een beetje verloren gaat. Sommige zenders kunnen dat doen, maar ik vind dat er toch één net zou moeten zijn met een uitgetekend Vlaams profiel.
Sommige mensen op de VRT zeggen bijvoorbeeld dat Stijn Meuris kwaliteit levert. Ik ga daar helemaal mee akkoord. Een nummer als ´Ik hou van u´ mag dan vaak gedraaid worden op de radio, net omdat Stijn Meuris het zingt. Maar Bobbejaan Schoepen die ´´k Zie zo gère m´n duivenkot´ zingt, komt zelden of niet op de radio, of enkel op tijdstippen waarop weinig mensen luisteren. De vraag blijft dus: wat is kwaliteit?
Ik geef nog een voorbeeld. Waarom mag een levenslied van Will Tura wel sporadisch gedraaid worden - ik zeg ´sporadisch´, want in prime time hoor ik Will Tura zelden - terwijl andere, eventueel nieuwe zangers die kwaliteitsvolle muziek maken, niet worden gedraaid? Waarom worden zangers die in een Vlaamse top-10 staan, maar gedurende één minuut of zelfs helemaal niet gedraaid? Als het om Nederlandstalige rock gaat, mag het nummer wel de volle drie minuten gedraaid worden.
Een zanger als Christoff, die schitterende muzikale arrangementen heeft, levert ??k kwaliteit. Een groot deel van de Vlaamse bevolking houdt daarvan. Onderschat dat niet. Hoeveel mensen beslissen over de muzieksamenstelling op de radio? Wie bepaalt dat? Bepaalt de directie dat? Horen schlagers en het levenslied bij het kerngenre van Radio 2? Tot op heden is dat volgens mij niet het geval. Als elk genre aan bod moet kunnen komen, geldt dat ook voor het levenslied.
Het lichte genre mag aan bod komen op tv, in programma´s als ´Zo is er maar één´. Het is een uitstekend programma. Ik hou ervan. Maar de VRT heeft geen enkel programma waarin artiesten van eigen bodem hun eigen lied kunnen zingen. Het is de enige staatszender ter wereld waar dat niet mogelijk is. Het gebeurt misschien eenmalig tijdens Eurosong en dan nog in het Engels. Het is een vicieuze cirkel. Waarom zouden platenfirma´s nog investeren in kwaliteit van artiesten van eigen bodem, als die niet aan bod komen op de radio of op tv? Dat kan overal ter wereld, behalve bij ons. Dat komt niet overeen met wat er leeft bij de bevolking en wellicht ook niet met wat er in dat onderzoek van Partcours staat. Ik heb het nog niet gelezen.
U zegt dat een duizendtal mensen online aan dat onderzoek heeft deelgenomen. Vertel mij eens welke luisteraars die van Vlaamse muziek houden online aan een enquête meewerken? Er zijn er, maar het geeft toch een vertekend beeld. Het is een fout onderzoek. Een onderzoek over Vlaamse muziek mag niet enkel online gebeuren. Het moet verspreid zijn over de regio´s en moet verschillende leeftijden bereiken. Het mag gedeeltelijk online gebeuren, aangevuld met andere manieren.
Als je echt wilt weten wat er bij de bevolking leeft, moet je uit de ivoren toren komen en eens naar een optreden gaan met Vlaamse vedettenparades. Dat moeten de politici en de directie van de VRT doen. De heer Decaluwe is al eens geweest. Ik kan u garanderen: het ziet er zwart van het volk, en dat zijn niet enkel 55-plussers. Het onderzoek weerspiegelt niet volledig wat er leeft bij de bevolking.
Mocht het document dat u bij hebt over het muziekbeleid van de openbare omroep door een universiteitsstudent als thesis worden afgegeven, hij zou gebuisd zijn.
Bruce Springsteen wordt gedraaid op Radio 2 omdat het kwaliteit is, Engelstalig en rock. Maar luister eens naar ´Hey little girl is your daddy home´. Het is een mooi nummer. Als dat letterlijk in het Nederlands zou worden vertaald en door een Vlaamse zanger zou worden uitgebracht, zou die worden uitgelachen en zou het nooit worden gedraaid op de radio. Moet ik het eens zingen? Hey kleine meid, is je papa thuis? Ik wil maar even de absurditeit aangeven van wat kwaliteit is en wat niet. In Nederland kan dat perfect: een levenslied draaien en daarna een Engelstalig nummer. Wij zijn veel te weinig chauvinistisch in die zaken.
Mijnheer de minister, u hoeft niet meteen antwoord te geven op de vragen die ik bijkomend heb gesteld. Dat is niet altijd mogelijk.
Ik ben vorige week naar de première geweest van een musical over het leven van wijlen Ann Christie, die werd gebracht door amateurs. Ze waren in mijn ogen minstens semiprofessioneel of zelfs beter. Het stuk van scenarioschrijver Jurgen De Kerf werd door T.A.K. gebracht in Kallo in theatermuziekcafé De Gekke Haan.
Het was een zeer aangrijpend stuk. In het slot wordt gesteld: ?Ann Christie heeft nooit bereikt wat ze wou, maar met heel wat steun en met de juiste mensen rond haar was dat wel het geval geweest. Dat is natuurlijk gemakkelijk gezegd. Ik denk dat als je hier in België een carrière moet starten, je al verloren bent voordat je eraan begint.? Dat is in vergelijking met de jaren zeventig nog geen haar veranderd.
Ik pik er nog een klein stukje uit: ?Had Ann Christie wat meer van zich af gebeten in haar carrière, dan had ze het waarschijnlijk veel verder geschopt. Ze was nu eenmaal een stille die alles opkropte.? Ik ga even verder: ?Er gaat geen dag voorbij of je bent op de radio te horen, beste Ann. Na je overlijden stond je zelfs in een mum van tijd in de top tien. Is dat niet geweldig? Je zou er vast en zeker blij om zijn geweest. Maar je had misschien nog blijer geweest indien je dat in je leven had mogen meemaken. Maar ja, Vlaanderen eert zijn kunstenaars pas wanneer ze gestorven zijn.? Ik wou dit gewoon even als extraatje meegeven.
De heer Jurgen Verstrepen: Het siert de heer Verstreken dat hij zo passioneel pleit voor de Nederlandstalige muziek. Ik spreek me niet uit over wat kwalitatieve muziek is of niet: dat beslist ieder voor zich.
Een openbare omroep krijgt een taak, een missie en krijgt belastinggeld om een cultuur uit te dragen. Pas op, ik neem het woord ´cultuur´ in de mond! Vlaamse muziek maakt onderdeel uit van de Vlaamse cultuur, en dus zouden ze dat verplicht moeten meenemen in het verhaal.
De ´booming´-periodes van de Vlaamse muziekindustrie tot nu toe hebben altijd een commerciële inslag gehad. Toen de dieren nog spraken: Mi Amigo van Sylvain Tack was de eerste promotor van het ´plezante´ lied. Nadien had je Radio Maeva, dat ook onderuit is gehaald. Dan had je VTM met het succes van ´Tien om te zien´. Er was altijd wel ergens een commercieel initiatief dat voor een stimulans zorgde. Dat is vreemd. Het was een risico. Nu is het weer verminderd.
Af en toe, als ik in een Italiaanse mood ben, luister ik met veel plezier naar Radio Italia, online of via satelliet. Soms heb ik een weemoedig gevoel, rond Kerstmis, en dan ontdek ik het Duitse Heimatkanal. Er zijn ook Radio Hollands Glorie en France Bleu. Er zijn internationaal dus enkele initiatieven, die dikwijls uitgaan van de overheid. Er is plaats voor.
Vreemd vind ik dat de VRT dat blijkbaar doelbewust niet wilt. Ze hebben hun streams uitgebreid. Ze komen met rock, pop en jazz. Maar nergens zie je daar een Vlaamstalig kanaal of zo tussen staan. Ik kan me inbeelden dat daar een markt voor is. Ik vind het net een product om aan de VRT iets over te zeggen. Maar goed, dat zal voor de volgende legislatuur zijn en dat zal bepaald moeten worden in de beheersovereenkomst. En dan kun je nadien nog altijd een evaluatie maken.
Ik heb me altijd verzet tegen quota op radiozenders in het algemeen. Ik weet dat u daar voorstander van bent. Ik ben van mening dat men de makers vrij moet laten in wat ze wel en niet brengen. Er is een taak weggelegd voor een omroep om een afzonderlijk kanaal te creëren waarin ze dat allemaal onderbrengen. Dan kan men merken of er een grote groep is die dat wil in Vlaanderen, of het de investering waard is.
Ik weet ook wel dat men dat kan wegmoffelen achter een DAB. Maar zelfs daar doet men het niet. Er luistert geen kat naar DAB. Zelfs daar zitten andere kanalen op. Daar zou men een test kunnen doen met een kanaal. Maar daar luistert niemand naar. Ik zie dat veeleer strategisch bij de openbare omroep. Het zou een van hun taken kunnen zijn.
Dan zijn er ook nog die metingen. Het is vreemd dat online wordt gemeten. Dat sluit een heel grote doelgroep uit. De luistercijfers komen dan weer wel van Radiometrie. Dat gebeurt op een heel andere basis. Eigenlijk zou de VRT de zaak gemakkelijk op een heel andere manier kunnen laten onderzoeken. Ik heb de indruk dat ze een keuze maken om er makkelijk mee weg te raken. Dat is een spijtige zaak.
De voorzitter: Mevrouw Hermans heeft het woord.
Mevrouw Margriet Hermans: Mijnheer de minister-president, ik wil u danken voor uw geduld. Het gaat inderdaad om een intern onderzoek. Misschien zouden we er in de toekomst eens aan moeten denken zelf een onderzoeksopdracht te geven. Het zou, volgens mij, een eerlijker of relevanter onderzoek zijn.
Mijnheer de minister-president, u zegt dat u er nog nooit van gehoord hebt. Dat ligt absoluut niet aan u. U bent het levende bewijs dat die muziek niemand meer bereikt.
Minister-president Kris Peeters: Ik heb begrepen dat de aanvullende vragen veeleer zeer waardevolle standpunten zijn en dat daar meer aan moet worden gewerkt. Ik heb een aantal dingen goed begrepen. Ik kan en mag me natuurlijk niet bezig houden met de programmatie. Dat er nog het een en het ander schort, dat heb ik toch wel begrepen. Ik zal dat op tafel leggen als ik de vraag stel naar de bekendmaking van het onderzoek.
Ik heb eveneens begrepen dat deze commissie allesbehalve tevreden is over de huidige stand van zaken en over het onderzoek dat gevoerd is.
De voorzitter: Mijnheer de minister-president, ik stel voor dat, als de vraag positief wordt beantwoord, het rapport via het intranet ter beschikking wordt gesteld.
Het incident is gesloten.