Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Vergadering van 24/05/2005
Vraag om uitleg van mevrouw Vera Jans tot mevrouw Inge Vervotte, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, over de werkzaamheden van het kankerregistratienetwerk
De voorzitter: Aan de orde is de vraag om uitleg van mevrouw Jans tot mevrouw Vervotte, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, over de werkzaamheden van het kankerregistratienetwerk.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Mevrouw Vera Jans: Ik verwijs naar een besluit van de Vlaamse Regering van 19 maart 2004, waarin een subsidie wordt toegekend aan de Vlaamse Liga tegen Kanker voor de coördinatie van het kankerregistratienetwerk en de verdere uitbouw ervan in samenwerking met het Antwerps en Limburgs kankerregister. Die subsidies hebben betrekking op de activiteiten die worden uitgevoerd van 1 januari tot eind 2004.
De Vlaamse Liga moet die subsidie aanwenden om 5 doelstellingen te verwezenlijken: het vaststellen van de incidentie van kanker bij de bevolking naar geslacht en leeftijd, het opvolgen van de spreiding, het vormen van een basis voor epidemiologisch onderzoek, het opvolgen en evalueren van de preventieve maatregelen en het bezorgen van beleidsinformatie aan de overheid.
In dat besluit werd opgenomen dat de Vlaamse Liga tegen Kanker een eindverslag van de registratieactiviteiten met betrekking tot het jaar 2004 moet bezorgen aan de administratie Gezondheidszorg tegen 1 april 2005.
Mevrouw de minister, wat zijn de voornaamste conclusies van dat eindverslag? Hoe worden de Vlaamse preventieve maatregelen terzake geëvalueerd? Zullen de middelen die zijn toegekend aan de Vlaamse Liga tegen Kanker voor de coördinatie van het kankerregistratienetwerk worden voortgezet in 2005?
Met het KB van november 2004 kende ook de federale overheid een toelage toe aan het Belgisch Werk tegen Kanker voor het opmaken en bijhouden van een register van de nieuwe kankergevallen in België gedurende 2004. Mevrouw de minister, is er overleg tussen u en de federale minister om de inspanningen in het kader van de registratie op elkaar af te stemmen en zodoende dubbel werk en dubbele uitgaven te vermijden?
De voorzitter: Minister Vervotte heeft het woord.
Minister Inge Vervotte: Mijnheer de voorzitter, dames en heren, we hebben alle versnipperde initiatieven gebundeld in 1995. Dat zijn de voornaamste conclusies van de registratieactiviteiten op het Vlaamse en federale niveau.
Dankzij de financiering van de Vlaamse overheid is er ook een vruchtbare samenwerking tussen de verschillende partners van het netwerk ontstaan. Die partners zijn de pathologisch-anatomische laboratoria, de oncologieafdelingen van ziekenhuizen, de ziekenfondsen, de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding, de Antwerpse Kankerregistratie en de Limburgse Kankerregistratie. De coördinatie van het netwerk wordt door de Vlaamse overheid toevertrouwd aan de Vlaamse Kankerliga.
Er is heel veel vooruitgang geboekt. De registratie is kwalitatief zo goed dat ze zelfs wordt opgenomen in de gezaghebbende publicatie 'Cancer Incidence in Five Continents'. Dat betekent dus dat het Vlaams kankerregistratienetwerk internationale erkenning krijgt.
In 2000 kregen in Vlaanderen 30.690 mensen te horen dat ze kanker hadden. Dat is een gemiddelde van ongeveer 84 mensen per dag. Kanker komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Gemiddeld heeft een op drie Vlamingen de prognose om ooit het bericht te krijgen dat hij of zij kanker heeft.
In vergelijking met 1999 werden er 6,5 percent meer kankers geregistreerd. Dat heeft te maken met een verbeterde registratie, maar natuurlijk ook met de vergrijzing, waardoor er meer ouderdomskankers voorkomen.
Borstkanker is met 4.879 nieuwe gevallen de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen in Vlaanderen. Een derde van alle kankers bij vrouwen is borstkanker. Daarna volgt kanker aan de dikke darm en op de derde plaats staat baarmoederlichaamkanker.
Voor mannen blijft prostaatkanker op de eerste plaats staan. Op de tweede plaats staat longkanker en op de derde plaats kanker aan de dikke darm.
Ik zal ook enkele percentages geven. Bij de mannen gaat het in 14 percent van de kankers om kanker aan de dikke darm. Bij vrouwen gaat het in 5,4 percent van de kankers om baarmoederlichaamkanker. Vlaanderen staat samen met Nederland bovenaan in de statistieken voor borstkanker.
Door de verbeterde registratie kunnen we verschillen zien per provincie. In de provincies Vlaams- Brabant en Antwerpen werden meer vrouwen met borstkanker geregistreerd dan in de andere provincies. Vooral de vrouwen tussen 50 en 69 jaar scoren zeer hoog. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat men in die twee provincies al veel langer bezig is met borstkankerscreenings.
Prostaatkanker komt veel meer voor in West-Vlaanderen en in Limburg dan in andere provincies. In bepaalde regio's van deze provincies wordt prostaatkanker actiever opgespoord dan elders. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de hogere cijfers.
In West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant wordt er meer kanker in het hoofd-halsgebied vastgesteld bij mannen dan in de andere provincies. Dat type kanker wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de combinatie van roken en veel alcohol drinken. Dat type van risicogedrag is een mogelijke verklaring voor de hogere incidentie van deze vorm van kanker in bepaalde regio's. De hogere opname en sterfte door chronische leveraandoeningen in deze regio's lijken die veronderstelling te steunen.
In de provincie Antwerpen komt longkanker bij vrouwen meer voor dan in de andere provincies. Vooral de stad Antwerpen scoort erg hoog. De cijfers voor Antwerpen benaderen die van Nederland, waar de voorbije 10 tot 15 jaar een continue toename van longkanker bij vrouwen werd vastgesteld.
In heel Vlaanderen is er een belangrijke verschuiving op het vlak van het risico op longkanker bij vrouwen merkbaar. Uit gegevens blijkt dat vrouwen jonger dan 50 jaar evolueren naar eenzelfde risico op het ontwikkelen van longkanker als mannen. Op het einde van de jaren tachtig was het risico op longkanker voor vrouwen nog zes keer kleiner dan bij mannen, terwijl dat risico volgens de cijfers van 2000 nog maar twee keer kleiner is.
Bij de minder vaak voorkomende vormen van kanker is het opvallend dat de melanomen - kwaadaardige tumoren van de huid - voor het eerst voorkomen in de top vijf van de meest frequente kankers bij vrouwen in West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant. Het ontstaan van melanomen heeft te maken met blootstelling aan de zon en meer bepaald met zonnebrand op jonge leeftijd. Er is een lange latentieperiode waarin die tumoren zich ontwikkelen.
Dan wil ik het even hebben over de evaluatie van de Vlaamse preventieve maatregelen. Specifieke bijdragen van het Vlaamse Kankerregistratienetwerk in het kader van preventie zijn onder andere de volgende. Er is momenteel enkel een pilootkoppeling samen met het Limburgs kankerregister om intervalkankers op te sporen in het kader van de borstkankerscreening. Ook worden incidentiegegevens betreffende borstkanker op recordniveau overgemaakt aan de administratie Gezondheidszorg, eveneens in het kader van de borstkankerscreening. Er werd ook een pilootstudie opgemaakt samen met de administratie Gezondheidszorg over de koppeling van sterftestatistieken en incidentiegegevens op populatieniveau. Verder hebben we natuurlijk ook de continue monitoring. Deze preventieve maatregelen zijn ook terug te vinden in onze Vlaamse gezondheidsdoelstellingen, die jaarlijks worden gepubliceerd. De laatste publicaties, zowel inzake rookgedrag, voedingspatronen als borstkankerscreening, zijn dus ook terug te vinden in deze gezondheidsindicatoren.
De middelen voor de Vlaamse Liga tegen Kanker voor de coördinatie van het kankerregistratienetwerk zullen in 2005 worden behouden. Daarvoor is een budget van 625.000 euro voorgesteld, dat evenwel nog moet worden goedgekeurd door de regering. Dat bedrag wordt verdeeld tussen de Antwerpse Kankerregistratie, die 319.855 euro krijgt, de Limburgse Kankerregistratie, die 99.440 euro krijgt, en de Vlaamse Liga tegen Kanker, die 206.205 euro krijgt.
Er was steeds overleg met de Nationale Kankerregistratie van het Belgisch Werk tegen Kanker, meer dan overleg zelfs, ook samenwerking. Maar zoals u misschien hebt vernomen, heeft het Belgisch Werk zichzelf onlangs juridisch ontbonden, wat dus betekent dat de organisatie in vereffening is en dat de meeste activiteiten zijn overgeheveld, ofwel naar de Vlaamse Liga ofwel naar de Franstalige zetel. De opdracht van de raad van bestuur van het Belgische Werk gaat nu over naar de federale minister van Volksgezondheid. Aangezien de organisatie ontbonden is, kan ze dus juridisch niet meer instaan voor de kankerregistratie. Nu is een tijdelijke en uitzonderlijke overgangsmaatregel van kracht, die afloopt in juni 2005.
We zijn dus wel aan het werken, samen met het federale niveau, aan een nieuwe kankerregistratie voor België. Zoals u weet, kwam dit ook weer ter sprake bij de hele batterij van maatregelen. We verwachten uiteraard dat ook Wallonië zijn verantwoordelijkheid hierin opneemt. Dat wordt ook besproken op die interministeriële conferentie, want het is natuurlijk de bedoeling dat we komen tot een coherent geheel, waarbij de gemeenschappen hun gegevens leveren aan de federale overheid die ze registreert, en waarbij er ook coördinatie is zodat niet verschillende keren dezelfde gegevens worden opgevraagd.
Er moeten duidelijke afspraken zijn tussen de federale overheid en Vlaanderen over wie welke cijfers en welke registratie levert. Daarvoor hebben we volgens mij toch wel een groot expertisenetwerk. Niet alle gegevens worden vandaag echter op Vlaams niveau geregistreerd, er werd ook geregistreerd op het federale niveau. Er was een goede samenwerking, maar nu zal er dus een nieuw samenwerkingsverband moeten ontstaan, waarover nog gesprekken lopen. Als we mee gegevens leveren aan dit organisme, willen we uiteraard ook vrije toegang krijgen tot die gegevens, en dat punt zorgt momenteel nog voor wat discussie met de federale minister. Dat wordt dus besproken op onze interministeriële conferenties.
De voorzitter: Het incident is gesloten.