Commissie voor Leefmilieu en Natuur, Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid en Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed Vergadering van 21/04/2005
Vraag om uitleg van de heer Karlos Callens tot de heer Kris Peeters, Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, over mesttransport naar Wallonië
De voorzitter: Aan de orde is de vraag om uitleg van de heer Callens tot de heer Peeters, Vlaams minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, over mesttransport naar Wallonië.
De heer Callens heeft het woord.
De heer Karlos Callens: Mijnheer de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, de situatie over de mesttransporteurs is u wellicht bekend en is diverse malen aangekaart. Vlaamse transporteurs die mest naar Wallonië uitvoeren, zijn al geregeld met het parket in aanraking gekomen. Soms zijn ze op heterdaad betrapt. In andere gevallen is hun aanvaring met het parket het gevolg van een inval bij de regionale Mestbanken.
De Vlaamse mesttransporteurs vragen, zoals het mestdecreet voorschrijft, bij de Mestbank mestafzetdocumenten aan. Zodra de Mestbank de geldigheid van de aanvraag heeft gecontroleerd en conform heeft verklaard, mag de mest worden uitgevoerd. Voorzover ik weet, heeft de Mestbank de transporten naar Wallonië nooit geweigerd. De Mestbank is immers niet rechtstreeks bevoegd om een transport naar Wallonië eventueel te verbieden.
De Vlaamse transporteurs lopen tegen de lamp omdat het Waalse afvalstoffendecreet de invoer van mest als een inbreuk op de regelgeving beschouwt. De Waalse overheid behandelt mest als afval voor landbouwkundig gebruik. Ik vind dit op zich vrij vreemd. Voor de Waalse boeren betekent mest immers een uitstekende grondverbeteraar. Mest is in dit opzicht allerminst een afvalproduct.
In Wallonië kan enkel door middel van de zogenaamde derogatie, een ministerieel besluit van de minister van Leefmilieu, in een uitzondering worden voorzien. De bestaande regelgeving geldt voor zuivere en bewerkte dierlijke mest en voor andere mestsoorten. De Mestbank kent de situatie en moet de Vlaamse transporteurs meedelen dat ze de Waalse regelgeving moeten naleven.
Precies op dit punt loopt alles mank. In mijn ogen vervult de Mestbank haar taak slechts gedeeltelijk. De Mestbank heeft de transporteurs een te onduidelijk signaal gegeven. Ik besef dat bepaalde transporteurs een zekere laksheid kan worden aangewreven. Dit betekent evenwel niet dat ze de intentie hebben kwaadwillig op te treden.
De voormalige ministers Dua en Sannen hebben in het verleden toenadering tot minister Forêt, de Waalse minister van Leefmilieu, gezocht. Ze hebben zelfs de intentie geuit dit onderwerp op de agenda van het Overlegcomité te plaatsen. Deze mooie woorden zijn evenwel zonder gevolg gebleven. Voormalig minister Sannen heeft me schriftelijk bevestigd van de gerechtelijke stappen op de hoogte te zijn. Hij heeft hieraan toegevoegd dat volgens hem 'milieukundig in de meeste gevallen geen overtredingen zijn gemaakt.' Aangezien Wallonië nog over voldoende plaatsingsruimte beschikte, kon volgens minister Sannen een gecontroleerde export de Vlaamse overschot gedeeltelijk opvangen. Aan de andere kant van de taalgrens heeft echter steeds een onverbiddelijk 'njet' weerklonken.
Sinds het aantreden van de huidige minister van Leefmilieu is nog geen oplossing voor dit probleem uitgewerkt. Aangezien momenteel heel wat processen lopen, blijft deze problematiek nochtans actueel. Zoals de meeste mensen allicht al weten, gaat het hier om aanzienlijke bedragen. Indien een aantal transporteurs hoge boetes krijgen, dreigen verschillende bedrijven over kop te gaan en een hele reeks mensen hun baan te verliezen.
Mijnheer de minister, hebt u dit onderwerp al met de Waalse minister van Leefmilieu besproken? Zo ja, wat zijn de resultaten van dit gesprek? Zal er aan een oplossing worden gewerkt? Is in dit verband al een timing opgesteld? Welke stappen kunnen we ondernemen om de bonafide chauffeurs alsnog van verdere vervolgingen te vrijwaren en hun fouten te verschonen? Welke rol speelt de Mestbank in dit dossier? Heeft de Mestbank haar opdracht correct uitgevoerd en de transporteurs voldoende gewaarschuwd?
De voorzitter: Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Mevrouw Tinne Rombouts: Mijnheer de voorzitter, ik zou me graag bij de vraag om uitleg van de heer Callens aansluiten. De meeste incidenten dateren van 2002. Het is tijd om de nodige duidelijkheid te creëren en een oplossing te vinden.
Tegelijkertijd ben ik bezorgd om de toekomst. Vlaanderen kampt met een hoge mestdruk. Uit verschillende gesprekken blijkt dat Wallonië in zekere mate over ruimte beschikt. Die ruimte kan worden gebruikt om onze mestdruk wat te verlichten. Binnen afzienbare tijd moeten we een nieuw MAP opstellen. De Vlaamse landbouwers die landbouwgrond in Wallonië hebben gekocht, zouden de mogelijkheid moeten krijgen om hun grond zelf te bemesten. Voorlopig mogen ze dit niet. Die landbouwers hebben in landbouwgronden geïnvesteerd. Ze mogen die gronden evenwel niet in rekening brengen. Iedereen weet dat een landbouwbedrijf niet door een taalgrens wordt afgebakend.
Mijnheer de minister, ik zou u willen vragen specifiek aandacht te besteden aan de Vlaamse landbouwers die in Waalse gronden hebben geïnvesteerd. Ze moeten de mogelijkheid krijgen om die gronden in rekening te brengen. Beschouwt u mesttransporten van Vlaanderen naar Wallonië als een van de uitgangspunten van het nieuwe MAP? Acht u dit politiek haalbaar?
De heer Frans Wymeersch: Ik zou me willen aansluiten bij de vragen die mevrouw Rombouts en de heer Callens hebben gesteld.
Mijnheer Callens, ik stel met genoegen vast dat uw fractie mest tegenwoordig ook als een product op zich beschouwt. In het verleden heeft de toenmalige woordvoerder van de VLD fractie mest vaak enkel en alleen als een afvalstof beschouwd. Uw uitspraken vormen op dit vlak een kentering. Ik dank u ervoor dat u het licht hebt gezien.
De heer Karlos Callens: Mijnheer Wymeersch, u beweert dus dat iemand van de VLD mest als afval heeft bestempeld? Dat geloof ik niet. Ik zou die woorden toch op papier willen zien.
De heer Frans Wymeersch: Mijnheer Callens, leest u dan maar eens de verslagen van de laatste commissiediscussies die ik heb gevoerd met de heer Denys. Als u die verslagen naleest, zult u perfect begrijpen wat ik bedoel. Het verheugt me in elk geval dat u mest als een product beschouwt en niet alleen als een afvalstof.
De heer Karlos Callens: De heer Denys heeft ooit gezegd dat mestverwerking een oplossing kan zijn. Europa kan enkel toelaten dat er subsidies worden gegeven voor mestverwerking indien die mest 'afval' wordt genoemd.
De heer Frans Wymeersch: Mijnheer Callens, ik ben desalniettemin verheugd over de bocht die uw fractie neemt.
De voorzitter: Minister Peeters heeft het woord.
Minister Kris Peeters: Mijnheer de voorzitter, dames en heren, de historiek is interessant voor mij. We zullen nog genoeg kansen krijgen om het een en ander te duiden tijdens de bespreking van het nieuwe MAP. We werken er hard aan en hebben onszelf opgelegd om het nog voor het zomerreces aan de Vlaamse Regering voor te leggen. We hebben nog heel wat werk voor de boeg, want het betreft een heel gevoelig, delicaat en complex gegeven. Op basis van het regeerakkoord werken we, rekening houdend met de Europese doelstellingen en de nitraatrichtlijn, aan een transparante en eenvoudige wijziging van het Mestdecreet en het MAP.
Ik kan u melden dat er verschillende contacten zijn geweest, ook informele. Ik benadruk dat er reeds overleg is geweest tussen minister-president Leterme in zijn hoedanigheid van minister van Landbouw, en zijn Waalse collega minister van Landbouw, de heer Lutgen, betreffende de mestproblematiek tussen Vlaanderen en Wallonië. Daaruit is een principiële bereidheid ontstaan om op korte termijn de problematiek van de grensboeren te analyseren en indien mogelijk op te lossen. Om een globale oplossing voor alle grenstransporten van eindproducten van mestverwerking en/of dierlijke mest tussen Vlaanderen en Wallonië te bespreken, wenst Wallonië te wachten op het arrest van het Europees Hof van Justitie in de zaak betreffende de onvoldoende naleving van de Europese nitraatrichtlijn, naar aanleiding van het rapport van de advocaat-generaal. Pas als er een duidelijk zicht is op de te nemen maatregelen die daaruit kunnen voortkomen, zal verder overlegd worden met Wallonië. Dienaangaande zijn er ook contacten tussen mijn kabinet en het kabinet van de minister president en van minister Lutgen.
De VLM-Mestbank heeft in 2002, naar aanleiding van de inbeslagname van alle relevante mestbankgegevens in verband met de transporten naar Wallonië, aan het advocatenbureau Stibbe de opdracht gegeven om een juridische studie te verrichten naar de wettelijkheid van de Waalse houding inzake mestinvoer in een ruim federaal en Europees kader. Deze opdracht werd door de VLM-Mestbank uitbesteed, onder andere om de betrokken transporteurs correcte informatie te kunnen verschaffen. Het Waalse gerecht heeft twee denksporen bewandeld in functie van de hoeveelheid getransporteerde dierlijke mest naar Wallonië in 2001.
Transporteurs die minder dan 1.500 ton dierlijke mest hadden vervoerd in 2001, werden doorverwezen naar de Waalse administratie Direction Générale des Resources Naturelles et de l'Environnement. Die heeft een administratieve geldboete opgelegd van 1000 frank per ton met een maximum van 1.000.000 frank. Een aantal transporteurs hebben deze boete reeds betaald, een aantal hebben bezwaar ingediend. De dossiers van de transporteurs die meer dan 1500 ton dierlijke mest hadden getransporteerd, werden door de respectieve onderzoeksrechters verder onderzocht. Tijdens het onderzoek werden zowel de aanbieders als de afnemers verhoord. Tevens heeft de onderzoeksrechter van Nijvel in het kader van dit onderzoek twee vrachtwagens in beslag genomen. U merkte terecht op, mijnheer Callens, dat dit een ernstige zaak is, niet alleen naar de inhoud, maar ook omwille van de gevolgen voor de beklaagden.
Dit gerechtelijk onderzoek bevindt zich in een eindfase, zodat we er momenteel in het kader van de scheiding der machten met enige voorzichtigheid moeten mee omspringen. Noch de overheid, noch de administratie is bevoegd om welke stap dan ook te ondernemen zolang het onderzoek niet is afgesloten.
Mest wordt in de Waalse wetgeving als afval beschouwd en behoudens derogatie verleend door de bevoegde overheid, mag Vlaamse mest niet worden ingevoerd in het Waalse Gewest. In het verleden nam de Mestbank weliswaar een controletaak op zich in het kader van afspraken tussen het Vlaamse en Waalse Gewest om een bepaald Vlaams mestquotum in Wallonië toe te laten. Eens Wallonië zijn grens sloot, vervielen alle afspraken. Op dat moment was het ook niet de taak van de Mestbank om de Waalse wetgeving te doen naleven. Deze taak behoort tot de exclusieve bevoegdheid van de Waalse overheid.
De Mestbank heeft de transporteurs bij haar veelvuldige contacten mondeling op de hoogte gebracht van de vigerende Waalse wetgeving waaraan men zich moest houden. Hierbij werd tevens verwezen naar de bevoegde dienst waartoe men zich in het Waalse Gewest kon richten.
Voor de grensboeren en zeker voor de landbouwers met grond in Wallonië kunnen we vrij snel tot een vergelijk komen. Voor een algemene oplossing voor de mesttransporten wacht Wallonië de uitspraak van het Hof van Justitie af. Wat betreft de gevallen waar de heer Callens naar verwijst, moeten we het gerechtelijk onderzoek afwachten vooraleer we verdere stappen kunnen zetten.
De voorzitter: De heer Callens heeft het woord.
De heer Karlos Callens: Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik blijf hopen dat dit goed uitdraait voor de betrokkenen en de Mestbank, zodat deze niet in diskrediet wordt gebracht.
De voorzitter: Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Mevrouw Tinne Rombouts: Mijnheer de minister, ik dank u voor uw antwoord. Het verheugt me dat er tamelijk snel een oplossing komt voor de landbouwers met gronden in Wallonië. Ik hoop dat er na de uitspraak van het Europees hof nog een kans bestaat dat de andere gronden kunnen worden benut voor de Vlaamse land- en tuinbouw.
De voorzitter: Het incident is gesloten.