Commissie voor Openbare Werken, Mobiliteit en Energie Vergadering van 22/02/2001
Vraag om uitleg van de heer Eloi Glorieux tot de heer Steve Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over maatregelen om toestanden zoals de 'Californische stroomcrisis' in Vlaanderen te vermijden
De voorzitter : Aan de orde is de vraag om uitleg van de heer Glorieux tot de heer Stevaert, minister vice-president van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken en Energie, over maatregelen om toestanden zoals de 'Californische stroomcrisis' in Vlaanderen te vermijden.
De heer Glorieux heeft het woord.
De heer Eloi Glorieux : Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, een aantal weken geleden was de Amerikaanse staat Californië in de greep van een, afhankelijk van de bron, al dan niet bewust in de hand gewerkte elektriciteitscrisis. De leveranciers slaagden er niet meer in om de steden en bedrijven op een ononderbroken wijze van stroom te voorzien, met alle gevolgen van dien.
Hiervoor werden verschillende redenen aangehaald, die in meerdere of mindere mate hun oorsprong vonden in de liberalisering van de energiemarkt in Californië. Anderzijds zijn er ook analisten die beweren dat er meer dan voldoende stroom is, maar dat het louter een strategische zet is van de nieuwe bewindsploeg onder leiding van president Bush, die meer elektriciteitscentrales wil. Omdat er te veel tegenstand is bij de publieke opinie, creëert men dus een probleem om die weerstand teniet te doen.
Wat ook de oorzaak is, verschillende residentiële centra, bedrijven, ziekenhuizen, scholen en gevangenissen werden tien dagen lang zonder stroom gezet, in sommige gevallen zelfs gedurende meer dan achttien uur. De Nederlandse Volkskrant van 31 januari meldde dat het adviesbureau Cap Gemini Ernst & Young in de studietrends in Energy 2001 concludeerde dat een dergelijke stroomcrisis ook Nederland zou kunnen treffen, als de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt daar in 2004 afgerond is. Volgens het adviesbureau bestaat het gevaar dat energiebedrijven, in hun zucht naar winst, te weinig oog hebben voor de continuïteit van de leveringen. Dit slaat concreet op een terughoudendheid om te investeren in nieuwe, toekomstgerichte en duurzame energiebronnen als die op korte termijn onvoldoende winst garanderen.
De adviseurs voorspellen ook dat omwille van de liberalisering, de meeste energiebedrijven op termijn in buitenlandse handen zullen overgaan. De mogelijkheden van de overheid om bij te sturen als iets misloopt, zullen daardoor veel beperkter worden.
Mijnheer de minister, de situatie in de EU is uiteraard niet dezelfde als die in Californië. Toch stel ik u volgende vragen. Werden de stroomcrisis in Californië en de oorzaken ervan, net zoals in Nederland, ook in Vlaanderen geanalyseerd met het oog op het vermijden van een gelijkaardige situatie? Zo ja, wat zijn de conclusies van het onderzoek? Houdt de liberalisering van de energiemarkt in de EU gelijkaardige risico's in? Is het mogelijk dat ook in Vlaanderen gebieden zonder stroom vallen? Dringen zich maatregelen op om een gelijkaardige stroomcrisis in Vlaanderen te vermijden? Zo ja, aan welke maatregelen wordt gedacht?
De voorzitter : Minister Stevaert heeft het woord.
Minister Steve Stevaert : Mevrouw de voorzitter, dames en heren, de twee grootste elektriciteitsleveranciers in Californië, Pacific Gas & Electric en Southern California Edison, kampen momenteel met zware financiële problemen. De situatie kan als volgt worden samengevat.
Ten eerste mogen de leveranciers er geen langetermijncontracten afsluiten met producenten. Ze kunnen zich alleen bevoorraden op de spotmarkt. Een van de kenmerken van een spotmarkt is dat de prijzen op korte termijn erg kunnen schommelen en dus ook heel hoog kunnen oplopen.
Ten tweede werden ter bescherming van de verbruiker aan de leveranciers maximum verkoopprijzen opgelegd. De aldus vastgelegde prijzen houden echter geen - of onvoldoende - rekening met de aankoopprijzen van de leveranciers.
Ten derde zijn de prijzen op de spotmarkt gedurende de voorbije maanden enorm gestegen, waardoor de leveranciers zware financiële verliezen hebben geleden en hun verplichtingen niet meer kunnen nakomen.
Ten vierde is de prijsstijging op de spotmarkt niet alleen het gevolg van de stijgende brandstofprijzen op de internationale markt, maar vooral van een onevenwicht tussen vraag en aanbod. Dit onevenwicht is een gevolg van de volgende factoren. Door een onvoldoende grote investeringsprikkel voor de producenten als gevolg van het systeem van de spotmarkt, worden langetermijninvesteringen onaantrekkelijk. De onvoldoende grote prikkel is ook een gevolg van de zeer strenge milieueisen in Californië. Een andere factor is de zeer sterke stijging van de vraag als gevolg van de economische groei en de ongeremde energieconsumptie in een gebied met een zeer hoge koopkracht.
Ten vijfde zorgen de maatschappelijke weerstand tegen de aanleg van hoogspanningsleidingen en de terughoudendheid tegenover langetermijninvesteringen ervoor dat het onmogelijk is om belangrijke hoeveelheden goedkopere energie uit de buurstaten in te voeren.
In deze context kunnen leveranciers niet langer hun verplichtingen ten aanzien van de producenten en financiers nakomen en moeten ze hun leveringen gedurende bepaalde perioden onderbreken om het onevenwicht tussen vraag en aanbod te compenseren en ervoor te zorgen dat ze niet failliet gaan.
De situatie in Vlaanderen is totaal verschillend van die in Californië. Ook in het voorziene plan van de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt worden dergelijke gevaren vermeden. Bij ons kunnen de elektriciteitsleveranciers niet alleen elektriciteit aankopen op de spotmarkt, maar ze kunnen ook langetermijncontracten afsluiten met producenten.
De federale elektriciteitswet bepaalt wel dat er maximum verkoopprijzen kunnen worden vastgelegd, maar die zullen in voorkomend geval zeker in functie staan van de aankoopprijzen. De prikkels om te investeren in de productiecapaciteit zijn bij ons veel groter omdat langetermijncontracten mogelijk zijn, omdat er een indicatief plan voor de productie zal worden opgesteld en omdat er openbare dienstverplichtingen inzake investeringen in het net en continuïteit van levering kunnen worden opgelegd aan de energiebedrijven.
Het Europese koppelnet laat, beter dan in Californië, toe om elektriciteitsstromen uit te wisselen. De verschillende geografische eigenschappen van de lidstaten zorgen bovendien voor een heterogene samenstelling van de beschikbare energiebronnen en energietechnologieën, en staan garant voor meer stabiele prijzen.
De voorzitter : De heer Glorieux heeft het woord.
De heer Eloi Glorieux : Mijnheer de minister, ik dank u voor dit duidelijke antwoord.
De voorzitter : Het incident is gesloten.