Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het pleidooi van de VSKO-topman om het hoofddoekenverbod in alle scholen en onderwijsnetten af te schaffen
Verslag
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Minister, maandag diende ik een vraag om uitleg in omdat ik het niet voor het eerst en waarschijnlijk niet voor het laatst in dit parlement wil hebben over een heel belangrijk maatschappelijk debat: het debat over superdiversiteit en actief pluralisme in onze samenleving, en over het dragen van levensbeschouwelijke kentekens, ook op school.
Uw voorganger en de vorige Vlaamse Regering kozen er naar mijn aanvoelen terecht voor om met betrekking tot het al dan niet toelaten van levensbeschouwelijke kentekens de autonomie van de scholen te respecteren. Men zei dat de inrichtende macht, de scholen zelf, het beste wisten wat goed is in de eigen omgeving. Zij beslissen over het al dan niet toelaten van de levensbeschouwelijke kentekens. Op het terrein zien we vandaag dat er zo goed als een algemeen verbod van toepassing is.
Er zijn ondertussen enkele dingen gebeurd. De Raad van State heeft een aantal arresten geveld en zet dat algemeen verbod op losse schroeven. We hebben maandag de topman van de Guimardstraat gehoord, die zegt dat als we dat actief pluralisme echt willen vertalen in onze scholen en in onze maatschappij, we dan dat verbod op levensbeschouwelijke kentekens misschien maar best aan de kant kunnen zetten.
Ik denk dat dat een moedig standpunt is van de heer Boeve. Ik denk ook dat wij gehouden zijn, in een democratische rechtsstaat, tot respect voor de rechtspraak van de Raad van State. Ik zie ook dat andere netten het debat verwelkomen. Ik denk echter ook dat een algemeen, maatschappelijk breed gedragen standpunt wenselijk is. Minister, ik vraag me dan ook af of u zelf een initiatief zult nemen om de stakeholders samen te brengen om tot die nieuwe maatschappelijke consensus te komen.
Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.
Minister, net als mevrouw Gennez heb ik maandag de directeur-generaal van de koepel van het katholiek onderwijs gehoord, die zei van oordeel te zijn dat het niet aan scholen kan worden overgelaten om al dan niet religieuze symbolen te verbieden. U weet dat het momenteel in het katholiek onderwijs zo is dat scholen soms een omzendbrief in reglement omzetten waarbij ze dan een hoofddoekenverbod opleggen. Nu is een aantal reglementen – niet zo veel heel –aangevochten voor de Raad van State. Er is ter zake een uitspraak gekomen. De heer Lieven Boeve, de directeur-generaal, vond het nu blijkbaar nodig om dat debat te heropenen, wegens de druk die er wordt uitgeoefend en de actualiteit van de radicalisering.
Daar is een reactie op geweest van het hoofd van het Gemeenschapsonderwijs, mevrouw Raymonda Verdyck. Ze zegt dat ze geen debat afwijst. Natuurlijk niet. Een debat is altijd intellectueel verrijkend en noodzakelijk. Ik moet er echter op wijzen dat wij van het Vlaams Belang bezorgd zijn. We willen niet dat het hoofddoekenverbod zoals dat nu in voege is, en de mogelijkheid van scholen die er is om een hoofddoekenverbod op te leggen, om dat in hun reglement in te schrijven, zouden worden afgeschaft, of dat die omzendbrief zou worden ingetrokken. Dat zou immers een stap achterwaarts betekenen. We hebben decennia feminisme achter de rug, een strijd die is gevochten voor vrouwenrechten, voor het recht op onderwijs enzovoort. De groepsdruk die ontstaat wanneer het hoofddoekenverbod zou worden opgeheven, lijkt me nefast voor jonge meisjes. Dat geeft vrij spel aan de verdere islamisering en radicalisering in onze samenleving. Dat is het standpunt van het Vlaams Belang. Minister, ik had echter ook graag geweten wat uw reactie is op het debat dat zich eigenlijk heeft ontsponnen sinds de directeur-generaal van het katholiek onderwijs zijn oordeel wou vellen in de krant maandagmorgen.
Minister Crevits heeft het woord.
Collega’s, ik dank u voor deze interessante vraag. Mevrouw Gennez, u zei daarnet dat mijn voorganger, en ook de vorige Vlaamse Regering, van oordeel was dat het tot de autonomie van de school behoort om al dan niet een verbod op het dragen van een hoofddoek op te leggen. Dat blijft tot op vandaag eigenlijk de lijn. Ik zie geen enkele reden waarom we van mening zouden veranderen. Meer zelfs, de arresten die zijn geveld door de Raad van State, hebben die lijn eigenlijk benadrukt. Gisteren of eergisteren heeft mijn administratie een Schooldirect verstuurd naar alle scholen, waarin ook wat uitleg wordt gegeven over de arresten die de Raad van State heeft geveld. Dat is eigenlijk vrij helder. Het is mogelijk voor een school om een verbod op het dragen van levensbeschouwelijke tekenen in te voeren, maar dat moet dan precies en duidelijk geregeld zijn, en het moet een wettig doel hebben. Je moet dus duidelijk de context aangeven waarom je het doet. Het moet ook proportioneel zijn. Je moet dus ook een concrete situatieschets kunnen geven, die aanduidt waarom het gebeurt. Het is belangrijk dat alle scholen dat weten. Als men daarin wijzigingen wil aanbrengen, dan moet men ook het schoolreglement wijzigen en zo.
Ik heb het standpunt van de heer Boeve gehoord. Ik heb hem eigenlijk niet horen zeggen dat we nu een algemene regel moeten uitvaardigen, dat scholen niet sterk genoeg zijn. Hij heeft ervoor gepleit om het debat toch eens open te voeren tussen de netten, om te bekijken of er geen nuanceringen nodig zijn. Ik heb dan ook mevrouw Verdyck beluisterd, die zei zeker open te staan voor een debat, maar ook dat dit op een genuanceerde manier moet gebeuren.
Mevrouw Gennez, u vraagt of ik de stakeholders aan tafel breng. Ik breng die heel vaak aan tafel. Ik heb er ook geen enkel probleem mee om ook over dit thema verder met hen van gedachten te wisselen. Dat is trouwens ook al gebeurd in de voorbije twee dagen.
Maar geen van beiden, niemand, heeft mij vandaag gevraagd om een decreetgevend initiatief of iets dergelijks te nemen. Ik denk dat het goed is dat ze met elkaar spreken, om te kijken op welke manier ze er verder mee kunnen omgaan. Voor mij, als minister, blijft de lijn zoals ze bestaan heeft in de voorbije jaren, namelijk dat het tot de autonomie van de school behoort, uiteraard rekening houdend met de contouren die geschetst zijn in het arresten van de Raad van State. Die blijven onverkort van kracht, ook vandaag.
Minister, ik betreur het een beetje dat we niet meer zouden doen met de maatschappelijke evolutie, die er toch wel is, met de Raad van State, maar toch ook met dat duidelijk engagement van de heer Boeve. In de commissie voor de bestrijding van gewelddadige radicalisering voeren we de discussie over hoe we dat actief pluralisme echt kunnen verankeren in alle belangrijke maatschappelijke sectoren en vooral in het onderwijs. Hoe kunnen we het respect voor de identiteit van al die leerlingen fundamenteel tot uiting laten komen en hun identiteit, respect en burgerschapszin in onze samenleving versterken?
Ik vind dat een mooie oproep van de heer Boeve. Ik hoor dat ook het GO! ertoe bereid is die discussie te voeren. We mogen natuurlijk geen maatregelen treffen die vrijblijvend zijn of die tot concentratie of problemen in deze of gene school zouden leiden. Maar daarom is een algemene regel op dit moment wel wenselijk. Ik denk dat er daarvoor heel wat draagvlak bestaat, zeker bij leraars, directies en heel veel leerlingen.
Minister, u hebt duidelijk uitgelegd wat er in die zeven arresten van de Raad van State staat. U weet dat het hoofddoekenverbod moet worden opgenomen in schoolreglementen en dat mensen schoolreglementen sowieso kunnen aanvechten, onder andere wat dat hoofddoekenverbod betreft.
Maar het gaat hier over zeer specifieke, fundamentele rechten: recht op onderwijs, recht op vrije godsdienstbeleving enzovoort. Dat zijn allemaal fundamentele mensenrechten, die zijn opgenomen in het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM). Als het over zulke belangrijke dingen gaat en over jonge meisjes, jonge vrouwen die onder een nefaste groepsdruk kunnen komen te staan, is het toch belangrijk dat scholen worden ondersteund. Mevrouw Bonte heeft tijdens een debat in de commissie benadrukt, en ik wil dat hier ook doen, dat decreetgeving hier eigenlijk wel op zijn plaats is. Ik denk dat een hoofddoekenverbod in een decreet zou moeten worden ingeschreven omdat we zo als gemeenschap, als maatschappij, laten zien dat het ons menens is met fundamentele mensenrechten en vrouwenrechten. We moeten laten zien dat daarover niet kan worden getwist en dat de hoofddoek niet zomaar een lapje stof is, maar een discussie inhoudt over vrouwen- en dus mensenrechten. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, u zei dat niemand u om een decreetgevend initiatief heeft gevraagd. Jawel, wij hebben het u gevraagd en we vragen het u nog eens. Waarom? Ik denk dat de zaak juridisch heel duidelijk is. Hoe ver staan we nu eigenlijk? Moet de hoofddoek worden toegelaten in alle scholen, behalve als er problemen zijn? Wat niet kan, is een algemeen, preventief hoofddoekenverbod in een schoolreglement. Zo staan de zaken er juridisch voor. Maar in de feiten, minister, is er eigenlijk bijna overal een hoofddoekenverbod. In het GO! is er een algemeen hoofddoekenverbod en in het katholieke onderwijs staat het nog steeds in heel wat schoolreglementen.
Minister, het is aan u om echt kleur te bekennen. De saga heeft veel te lang geduurd. Het hoofddoekenverbod heeft gepolariseerd, heeft ervoor gezorgd dat heel wat leerlingen en ouders het vertrouwen verloren zijn in de scholen. Het is aan u om een duidelijk signaal te geven. Dan zal dat moeten omdat het verbod er in de feiten nog altijd is, in bijna alle scholen, door een decreet. U zult initiatief moeten nemen.
Minister, wat bent u van plan om te doen? Bent u bereid om eindelijk een einde te stellen aan deze saga, die alleen maar heeft gepolariseerd?
De heer Van Dijck heeft het woord.
Minister, collega’s, ik val toch bijna van mijn stoel, hoor. Er wordt hier gesteld dat het goed is dat iemand moedig is om het debat aan te zwengelen. Ik dacht juist dat er een zekere rust was, waarbij eenieder beseft en begrijpt dat er schoolbesturen zijn.
Die mensen hebben dagelijks met de praktijk te maken. Zij kunnen oordelen wat in hun school belangrijk is om een harmonieus samenleven, waar we allemaal voor pleiten, tussen de verschillende culturen te bewerkstelligen. Het is de verantwoordelijke van een net dat het minste met diversiteit te maken heeft die de oproep doet. Ik heb altijd respect gehad voor de manier waarop het GO! hiermee omgaat.
Minister, ik vraag u dan ook om, na de arresten van de Raad van State, die breed uitgesponnen zijn en sterke juridische arresten zijn, de autonomie bij de school te houden. Het moeten de schoolbesturen zijn die de beslissing moeten kunnen nemen. (Applaus bij de N-VA)
Het punt is natuurlijk actueel en is ook in de commissie Radicalisering aan bod geweest. Intussen heeft de Raad van State inderdaad duidelijkheid gebracht en daarmee ook rust. Minister, ik ben blij dat u de consequente lijn voortzet om vertrouwen te hebben in de schoolbesturen. De regels liggen vast. Ik vind het ook goed dat u de krachtlijnen van de juridische tekst op een bevattelijke wijze aan de scholen hebt gecommuniceerd, zodat iedereen weet wat er nodig is.
Onze partij heeft zich altijd verzet tegen een algemeen verbod via een decreet, maar we denken ook dat je niet moet gaan verbieden om te verbieden en dat een decretale regeling absoluut niet nodig is. Er is duidelijkheid. We hebben vertrouwen in de schoolbesturen. En we zijn ervan overtuigd dat het debat zinvol is, maar dat er voldoende duidelijkheid is op dit moment.
De heer De Ro heeft het woord.
Minister, mevrouw Gennez en de heer Kennes verwezen al naar de commissie Radicalisering. We hebben er verschillende mensen aan het woord gehoord die, als het over gevoelige materie ging, maar één oproep deden: dialoog. Als het hoofd van het grootste net zulke uitspraken doet en nieuwe inzichten met Vlaanderen deelt, dan is dat een belangrijk signaal en wil men ook de dialoog aangaan.
Minister, ik ondersteun uw standpunt over de autonomie van de schoolbesturen, maar voor een dialoog op het hoogste niveau kan het goed zijn dat er een facilitator is. Minister, ik denk dat u de capaciteiten hebt om de mensen van de koepels bij elkaar te brengen en de dialoog te faciliteren. Vlaanderen staat op een kruispunt en het is spijtig dat het door ernstige gebeurtenissen tot die inzichten moet komen, maar we moeten het momentum grijpen. U kunt een belangrijke rol spelen door mensen samen te brengen en de dialoog aan te gaan.
Collega’s, als u mij vraagt of ik vandaag een decreetgevend initiatief zal nemen, dan is het antwoord op deze vraag ‘neen, ik zal dat niet doen’. Ik heb begrepen dat de volledige meerderheid het daarmee eens is.
Het is een goede zaak dat we het volle vertrouwen geven aan de scholen om op een goede manier met deze complexe problematiek om te gaan.
Ik ben bijzonder tevreden dat er vanuit de verschillende fracties ook geloof is in mijn capaciteiten om het overleg en de dialoog te faciliteren. Ik zal dat ook met volle goesting doen.
Minister, uiteraard is het uw rol om de dialoog te faciliteren. Mijnheer Van Dijck, ik hoor net heel veel mensen op het terrein duidelijkheid vragen met een algemene regel. Als er in specifieke situaties uitzonderingen nodig zijn omdat er een probleem is, dan zullen wij de eersten zijn om die schoolbesturen te ondersteunen. Die algemene duidelijkheid is er vandaag niet. Het respect voor diversiteit zouden wij toch graag vertaald zien, eerst en vooral in overleg met alle stakeholders, zoals de heer De Ro zegt, maar in laatste orde ook in een decretaal initiatief. (Applaus bij sp.a)
Minister, u was heel duidelijk: u wilt geen decretale oplossing bieden. Ik blijf er nochtans bij dat dat nodig is. Het hoofddoekenverbod zoals het er nu is, is goed, maar u laat de scholen eigenlijk een beetje aan hun lot over. Elke school kan nu gedagvaard worden voor de Raad van State over de hele discussie over de school en het betreffende reglement.
U laat de scholen in de steek. U zou beter wel decretaal optreden zodat het bestaande hoofddoekenverbod een effectief hoofdoekenverbod wordt in scholen, zowel voor lesgevers als voor leerlingen. Het gaat over fundamentele mensenrechten. Het gaat over veel meer dan een lapje stof, het gaat over de vlag van de islamfanatici. Dat kunnen wij niet toelaten, vandaar dat ik blijf pleiten voor een hoofddoekenverbod in een decreet, alstublieft. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vragen zijn afgehandeld.