Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de recente cijfers van het Federaal Planbureau en de gevolgen voor de Vlaamse begroting 2013
Actuele vraag over de impact van de gewijzigde economische parameters op de ontvangsten van de Vlaamse begroting 2013 en de te leveren budgettaire inspanning bij de begrotingscontrole
Verslag
De heer Van Rompuy heeft het woord.
Voorzitter, minister, mijn vraag heeft betrekking op de begrotingscontrole. Maandagmorgen, toen ik koffie aan het inschenken was, hoorde ik op de radio de minister van Begroting zeggen dat hij in Metro had aangekondigd dat er bij de begrotingscontrole 319 miljoen euro moest worden gevonden.
U hebt ook gezegd dat er nog een aantal facturen al in 2012 betaald zijn, wat 2013 verlichtte. U had het ook over onbenutte kredieten. Die waren hoger of lager ingeschat, ik weet niet meer precies wat u daarover gezegd hebt.
Mijn bedoeling was niet om hier vandaag een actuele vraag te stellen, maar wel om daar dinsdag in de commissie een debat over te voeren. Er is immers een publieke discussie over ontstaan. Over welke vragen gaat het nu? Is er al zicht op welke gewestbelastingen al dan niet goed zijn ingeschat? U stelde ook dat er nog geld over zou zijn om onderwijscapaciteit te financieren. Waar situeren die cijfers zich? Op federaal niveau spreekt men over 3 miljard euro en 2 miljard euro. Wij spreken over 300 miljoen euro. Welke uitgangspunten liggen nu aan de basis van deze controle?
De heer Tack heeft het woord.
319 miljoen euro, dat is het bedrag dat we gehoord hebben, minister. Dat is het bedrag dat u minder zou krijgen van federale dotaties, doordat de groei niet meer op 0,7 maar op 0,2 procent wordt geschat.
319 miljoen euro, maar dat is uiteraard zonder rekening te houden met eventuele minderontvangsten uit de gewestbelastingen, want daar had u het nog niet over gehad. Dat zou u opvangen door de onderbenutting van bepaalde uitgaven, wat mij een eufemisme lijkt voor het niet doen van bepaalde geplande uitgaven. U zou eventueel de belastingen verhogen, ook al bent u daar principieel tegen gekant. Kunt u ons enige uitleg geven over de juiste cijfers? Zult u dan de successiebelasting, de registratierechten of de schenkingsrechten opnieuw verhogen? Of zult u het kijk- en luistergeld opnieuw invoeren? Zult u de Vlaamse minister worden die de belastingen zal verhogen voor de reeds moegetergde Vlaamse belastingbetaler, die stilaan tot de grootste belastingbetalers van Europa behoort?
De heer Vereeck heeft het woord.
Als derde spreker loop je het risico dat je collegas alle vragen al hebben gesteld. Ik sluit me er grotendeels bij aan, minister.
Mijn eerste bekommernis betrof die cijfers. U lanceert via Metro het cijfer van 319 miljoen euro minderinkomsten via de federale dotaties. Ik vind het niet verstandig om hier en daar eens een getalletje te lanceren. Geef ons eens een totaalcijfer. Wat verwacht u, naast de federale minderinkomsten, aan minder gewestbelastingen? Wellicht zijn er ook minder uitgaven, omdat de inflatie gedaald is. Dat werkt langs twee kanten. Geef ons alstublieft eens een totaalcijfer. Maar dat is de vraag van de heer Van Rompuy. Die hoef ik dus niet te herhalen.
U hebt tegenstrijdige verklaringen afgelegd over de belastingen, minister. Ik kan u een aantal krantenartikelen geven waarin u zegt de belastingen niet te zullen verhogen, maar elders hebt u gezegd dat u ze wel zou verhogen, onder andere in het middagjournaal op VRT of vtm. Mijn vraag is dus welk standpunt u inneemt. Maar helaas is die vraag al gesteld door collega Tack, dus die hoef ik ook niet te herhalen.
Dan heb ik nog één vraag die mij bijzonder boeit. U sprak in het interview in De Ochtend ook over een aantal meevallers. Dat ging dan over facturen die vooruit waren geschoven.
Dat heb ik niet gezegd.
U sprak over een aantal facturen uit 2013 die u in 2012 betaald heeft, waardoor de betalingen in 2013 wat lichter zouden zijn. Kunt u ons zeggen over welk bedrag dat gaat?
Minister Muyters heeft het woord.
Ik heb in Metro gezegd wat ik kon zeggen, collegas. Er zijn met betrekking tot de dotatie van de federale overheid twee vuistregels. Vuistregel één: elke 0,1 procent lagere groei of minder inflatie komt overeen met 20 miljoen euro.
Vuistregel twee is dat, als het gaat over het jaar 2012, het dubbel moet worden geteld. Het heeft eigenlijk als effect dat de afrekening van 2012 met 20 miljoen euro verandert, maar ook dat de startbasis voor 2013 20 miljoen euro lager ligt. Dat zijn de twee vuistregels.
De nieuwe cijfers van het Planbureau van februari zeggen dat de groei van 2012 gezakt is van min 0,1 naar min 0,2. De inflatie van 2012 is met min 0,6 procent gezakt. Wat zijn de cijfers voor 2013? Ik kom erop omdat u iets verder gaat en alleen dit cijfer noemt, met name dat de groei van 0,7 naar 0,2 is gezakt. Maar de inflatie toch ook belangrijk is gezakt van 1,8 naar 1. Als je met deze parameters de twee vuistregels toepast, dan kom je op 324 miljoen euro, als ik goed kan rekenen. Die 319 is het juiste cijfer als je de afrondingen weglaat, maar met de vuistregels had iedereen in februari al kunnen zien wat de grootteorde van de minderdotatie was. Echt veel nieuws heb ik daar niet mee verteld.
Er is dan een discussie geweest met de persoon van Metro, maar ik zal aan u heel duidelijk de andere stappen zeggen. We moeten onze eigen inkomsten inschatten en dat is wat moeilijker. Waarom? Het is niet zo lineair met de groeicijfers en de inflatiecijfers. We proberen de eigen inkomsten in te schatten, rekening houdend met de inkomsten tot en met eind februari 2013. Daarmee gaan we nu de inschatting maken van wat we denken binnen te halen in 2013.
Er is een tweede moeilijkheid. We zijn bezig met de inschatting te maken, inclusief twee elementen die nog meespelen. We hebben een versnelling van de successierechten doorgevoerd: van vijf maanden naar vier maanden. Dat heeft nog een effect op 2013. We hadden het ingeschat op 40 en we denken nu dat die 40 een onderschatting is van de versnelling. U herinnert zich ongetwijfeld dat er eind 2012 een meevaller was door een aantal grote dossiers van successierechten. Hoe moeten we die meenemen naar 2013? Ik bedoel: zullen we in 2013 dezelfde meevaller hebben of niet? Die oefening is volop bezig. Ik heb nog niet alle gegevens. Ik kan dus nog niet zeggen hoeveel dat element is.
Een derde element is de onderbenutting. U weet intussen hoe ik de onderbenutting bereken. Je gaat kijken wat de onderbenutting is op de betaalkredieten in het laatste bekende jaar. Bij de begrotingsopmaak was het de onderbenutting 2011. Bij de begrotingsaanpassing is dat de onderbenutting 2012 die wordt meegerekend. Er moeten correcties op worden toegepast. Je moet nagaan welk nieuw beleid er is, welke besparingsmaatregelen er zijn en welke onderbenutting van vroeger waarschijnlijk eenmalig zal zijn. Ook die oefening is bezig. De onderbenutting eind 2012 was vrij hoog. Dat weten jullie ook. Ik ga er dus van uit dat het een positief effect zal hebben op de begroting. Dat is alles wat ik zeg. Als het percentage van de betaalkredieten 2012 wordt genomen en niet 2011, en als de onderbenutting in 2012 hoger ligt dan in 2011, dan zal de inschatting voor 2013 hoger liggen. Dat is alles wat ik in Metro heb gezegd. Ik heb er geen cijfer op geplakt.
Een vierde punt zijn de technische bilaterales. Wat gebeurt er bij technische bilaterales? Elke minister komt voor zijn of haar bevoegdheden zeggen hoe de stand van zaken is van de begroting van de betrokken departementen om dan na te gaan wat de verwachting van de verdere uitvoering is. Daar kun je meevallers en tegenvallers hebben. Ik geef er u eentje. Als we eind 2012 nog een minnelijke schikking treffen voor een zaak die al lang aansleept terwijl die in 2012 niet in de inschatting zat bij de verrekening voor het Vlaams Fonds voor de Lastendelging, dan is dat een meevaller omdat het niet in 2013 zal moeten worden betaald maar in 2012. Een tweede meevaller die bij zon technische bilaterale allicht aan bod komt en waar de berekeningen nu voor worden gemaakt om het totaal van de technische bilaterales te kennen, is dat, als de gezondheidsindex niet meer 1,9 is maar 1,1, dat een positief effect heeft op de apparaatskredieten.
Ik denk dan ook dat we een aantal meevallers hebben die daar verrekend zullen worden. Meer heb ik daarover niet gezegd en meer kan ik daar ook niet over zeggen. Want uit die technische bilaterales komen ook een aantal onduidelijkheden en een aantal politieke beslissingen die moeten worden genomen wanneer er een inschatting is van bijkomende uitgaven.
Ik vat samen, en dat is ook wat er de facto in Metro stond. Over de dotatie is er zekerheid want de inflatiecijfers en groeicijfers voor 2012 en 2013 zijn gekend. Het gaat over min 319 miljoen. Wat de eigen ontvangsten betreft, is er een plus, wegens de versnelling van de successierechten, maar ook een min, wellicht wegens tegenvallende inflatie- en groeicijfers.
Wat de onderbenutting betreft, verwacht ik een verbetering vanwege het feit dat de realisatie in 2012 lager lag. Wat de technische bilaterales en de politieke beslissingen betreft, weet ik niet wat het resultaat is.
Eindsom, ik ben zeker dat we die 319 miljoen euro niet zullen wegwerken met wat ik tot nu toe heb gezegd. De vraag is dan wat we kunnen doen. We kunnen de inkomsten verhogen of de uitgaven verlagen of een combinatie doorvoeren van beide. Wanneer men me vraagt wat ik daarvan vind, dan antwoord ik daarop dat ik niet vooruit wil lopen op de discussie die daarover binnen de regering wordt gevoerd. Wat mij betreft, zullen het echter geen belastingen zijn.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Persoonlijk vind ik dat men voor zon debat best de primeur aan het parlement laat en niet aan Metro.
Veel geblaat en weinig wol, maar we weten in feite nog altijd niets. We weten nog altijd niet of de belastingen zullen verhogen of niet. U hebt het ook gehad over die financiële meevallers. We moeten daar dus niet uit verstaan dat er een konijn uit de hoed zal worden getoverd om eenmalige inkomsten te verwerven. Dit is dus geen eufemisme voor eenmalige inkomsten.
In onze uiteenzettingen voor de begroting tijdens de laatste plenaire vergadering van vorig jaar hebben we al gezegd dat er meer dan 300 miljoen euro nodig zou zijn. En blijkbaar klopt onze voorspelling. Minister, wanneer komt de eerste begrotingscontrole?
Minister, ik kan alleen maar vaststellen dat we op onze honger blijven. Het was dan ook niet zo verstandig om dat cijfer te communiceren. U kunt best zowel aan de bevolking als aan het parlement een zo accuraat mogelijke schatting geven. Onze vraag is natuurlijk een beetje uitgelokt door de communicatie.
Minister, zegt u dat die belastingen er over uw lijk komen? Zegt u dat het absoluut zonder u zal zijn indien dat zou gebeuren?
Als ik het goed begrijp, dan zijn de bilaterale begrotingsonderhandelingen volop bezig maar u hebt geen cijfers. U bent toch al begonnen aan een eerste bespreking afgelopen vrijdag of vorige week? Ik dacht zelfs dat u nu vrijdag zou landen. Maar dat gebeurt dus eigenlijk nog altijd op basis van geen cijfers.
De heer Diependaele heeft het woord.
Ik heb de indruk dat dit debat te vroeg komt. Het zou beter zijn dat in de commissie te voeren. In die zin is er natuurlijk ook niets weggegeven. Ook uit het interview in Metro hebben we heel weinig, om maar niet te zeggen niets bijgeleerd.
Mijnheer Vereeck, ik vind het zeer ontgoochelend dat u op een bepaald moment bij de scholenbouw, in uw reactie in de pers, verwees naar die 241 miljoen euro waardoor een aantal misverstanden de wereld in zijn gestuurd. Ik weet dat dit voor de bevolking moeilijk te begrijpen is. U zou echter heel goed moeten weten dat wij in dit parlement aan de regering beleidskredieten geven en dat de monitoring gaat over betaalkredieten die niet zomaar kunnen worden omgezet. Ik vind dat zeer foute informatie om zomaar in de media te zeggen dat men daar maar geld van had moeten afnemen. Ik begrijp dat de mensen dit moeilijk kunnen begrijpen, maar het is verkeerd om het op die manier te verspreiden.
U weet dat we daar gebonden zijn door bepaalde begrotingsregels waar we nu eenmaal niet onderuit kunnen. Ik denk dat enige intellectuele eerlijkheid in de media als reactie op dat artikel mooi was geweest.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, klopt het dat een van die meevallers de FFEU-middelen (Financieringsfonds voor Schuldafbouw en Eenmalige Investeringsuitgaven) zijn? Die zijn toch wel een serieuze meevaller, die wordt veroorzaakt door de achterstand in het wegwerken van de zwarte punten in het verkeer? Als dit zo is, bevestigt dit dan niet de thesis dat men inderdaad vorig jaar wel extra geld had kunnen uitgeven aan de scholenbouw?
De heer Van Mechelen heeft het woord.
Ik heb mijn wenkbrauwen gefronst, en dan de historische kritiek losgelaten op uw radio-interview. Mijnheer Van Diependaele, van twee dingen één. (Opmerkingen)
De Vlaamse Regering heeft laten weten dat er een overschot was op de begroting van circa 240 à 250 miljoen euro. U hebt gezegd in het radio-interview dat u nog extra facturen hebt betaald in 2012. Dat wil zeggen dat het overschot eind 2012 geen 240 of 250 miljoen euro was, maar mogelijk 300 of 400 miljoen euro. Men heeft geld weggepompt, en op zich valt daar nog iets voor te zeggen.
Ik herhaal wat ik in de commissie Financiën en Begroting omstandig heb uitgelegd. Met enige techniek, enige zorgvuldigheid en enige voorbereidende werkzaamheden had men perfect eind vorig jaar een pot van 100 tot 150 miljoen euro kunnen reserveren om in 2013 te besteden aan schoolgebouwen. Dit vind ik misdadig verzuim. (Applaus bij de Open Vld)
De heer Sannen heeft het woord.
Mijn eerste vraag ging daar natuurlijk ook over. Door het vervroegd betalen van bepaalde facturen in 2012, of laat ons zeggen door het feit dat u die facturen vroeger hebt kunnen betalen, heeft dat enige invloed of hoe verhoudt zich dat tot de afrekening van 2012?
Minister, u kunt ons niet zeggen wat de inspanning van Vlaanderen op dit moment zal zijn. U hebt de weergave gegeven welke elementen daarbij spelen. Er werd u de vraag gesteld: meer inkomsten door belastingen of bezuinigingen? Ik heb hier echter nog niet gehoord of over structurele maatregelen dan wel over eenmalige maatregelen gaat? Het is een woord dat u op andere niveaus toch zo graag gebruikt.
De budgetcontrole is volop bezig, de technische bilaterales zijn afgerond. De politieke besprekingen daarover zijn bezig, we hebben nu eerste ramingen over de cijfers en die zullen verder worden gespecifieerd. We hopen rond Pasen te landen binnen de Vlaamse Regering. Natuurlijk zijn er al een aantal elementen al bekeken, maar wat het effect van die technische bilaterales zal zijn op enkele elementen weten we nog niet.
Of het belastingen, structurele of eenmalige maatregelen worden: ik wil het debat niet hypothekeren door nu al antwoorden te geven. We zullen dat bespreken binnen de Vlaamse Regering. Ik denk dat dit duidelijk is. Mijn visie over structurele en eenmalige maatregelen is gekend: ik denk dat eenmalige maatregelen toekomstige structurele maatregelen kunnen voorbereiden of voorlopig opvangen.
Mevrouw Meuleman, de middelen van het FFEU gaan bij toekenning over de jaren mee. Het is nooit een meevaller in de begroting, het is nooit begrotingsmatig. Dat zijn vastleggingskredieten die gewoon overgaan naar volgend jaar, die kunnen verder worden doorgeschoven. Het is niet zo dat we die meevaller zouden kunnen gebruiken voor scholenbouw. (Opmerkingen van mevrouw Elisabeth Meuleman)
Mijnheer Mechelen, zal ik u noemen, als u Van Diependaele zegt, zal ik mijnheer Mechelen zeggen. (Opmerkingen. Rumoer)
Neen, mijnheer Van Mechelen, u weet dat we de facturen VaK (Vastleggingskrediet) en VeK (Vereffeningskrediet) nodig hebben om dingen te kunnen doen.
Mijnheer Sannen, ik heb ook niet gezegd dat ik facturen vooruit heb geschoven. Ik heb gezegd dat we hebben vastgesteld dat er een aantal onvoorziene rekeningen in 2012 zijn binnengekomen.
Ik heb het voorbeeld gegeven van een grote minnelijke schikking waarvan we niet hadden verwacht dat ze in 2012 zou worden gerealiseerd. Dat geld is er wel in 2012 gekomen. We weten bijgevolg dat dit niet in 2013 zal gebeuren. Dat verschilt sterk van het vooruitschuiven van facturen. Daar heb ik het niet over gehad.
We kunnen ons de vraag stellen of het al dan niet verstandig is op dat ogenblik een interview te geven. Ik ben geïnterviewd. De journalist heeft me gevraagd hoe een begroting tot stand komt en wat tijdens de aanloop naar een begrotingscontrole gebeurt. Het leek me niet onverstandig hem het cijfer te geven. Iedereen kan, ook zonder de orde van grootte te kennen, berekenen dat het om 319 miljoen euro gaat. Ik zie niet in wat het probleem zou kunnen zijn. Indien ik het goed heb begrepen, hebben de vraagstellers daar ook geen probleem van gemaakt.
Het lijkt me niet verstandig, als dat het goede woord is, een publiek debat over de begrotingscontrole aan te vatten voor we de evolutie van de cijfers kennen. Dit leidt immers tot discussies. Volgens de heer Van Mechelen had het overschot wat groter kunnen zijn. Bepaalde facturen die in 2013 moesten worden betaald, zijn in feite al in 2012 betaald. Sommigen leiden hieruit af dat er in feite geld voor de capaciteitsuitbreiding in het onderwijs was. Volgens de minister komen er geen nieuwe belastingen. Als minister van Begroting weet hij echter nog niet wat het resultaat zal zijn.
Het is geen traditie in Vlaanderen naar aanleiding van de cijfers een publiek debat te voeren voor de Vlaamse Regering een standpunt heeft ingenomen. Federaal is dat blijkbaar wel het geval. Dit brengt ons als leden van het Vlaams Parlement trouwens ook in een moeilijke positie. Wij krijgen ook de vraag wat we hiervan vinden. Volgens mij gebeurt dit best binnen de Vlaamse Regering. Eenzijdige communicatie in Metro kan aanleiding geven tot actuele vragen zoals die vandaag zijn gesteld. Dat lijkt me geen goede zaak.
Minister, als we dan toch proberen creatief met namen te zijn, mag u me in de toekomst als lid van de commissie Financiën aanspreken als de heer Taks. (Gelach. Opmerkingen van minister Philippe Muyters)
Ik durf niet zo ver te gaan te beweren dat het niet verstandig was met die cijfers uit te pakken. Het lijkt me evenwel niet opportuun zoiets te doen wanneer u tien dagen later toch de exacte gegevens zou kennen. Als de eerste begrotingscontrole tien dagen later dan toch klaar zou zijn, zou ik daar nog even mee wachten.
Verder onthoud ik van deze discussie dat u een nieuwe begrotingsterm hebt uitgevonden. We hadden al eenmalige en structurele maatregelen. U hebt nu ook de eenmalig structurele maatregelen uitgevonden. Dat zijn eenmalige maatregelen die in de toekomst altijd nog structureel kunnen worden. We danken u voor zo veel creativiteit. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister, u mag mij in de toekomst de heer Verrekenen noemen. U gebruikt dat woord toch voortdurend. (Gelach. Opmerkingen van minister Philippe Muyters)
Ik ben verrast. De bilaterale gesprekken zijn volgens de minister afgerond. Dit betekent dat de cijfers er zijn. Volgens mij zou de minister die cijfers hier al naar voren kunnen brengen.
Ik sluit me aan bij de opmerking van de heer Van Mechelen over de creatieve omgang met de mogelijkheden die er eind vorig jaar waren. Op die manier hadden we toch voor nieuwe kredieten voor de scholenbouw kunnen zorgen.
Ik blijf het jammer vinden dat u de monitoringrapporten over het einde van 2012 niet ter beschikking stelt. Wat de belastingen betreft, hebt u verklaard het debat niet te willen hypothekeren. Ik heb vandaag eigenlijk niets gehoord. U zou perfect in de Federale Regering kunnen functioneren, want daar wordt ook niet prijsgegeven wat het wordt. Worden het meer belastingen, structurele maatregelen of eenmalige maatregelen? Het is mij nog steeds niet duidelijk wat u eigenlijk wilt.
De actuele vragen zijn afgehandeld.