Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
Mevrouw de minister, ik stel u graag een vraag naar aanleiding van een aantal berichten, die gisteren en eergisteren in de pers zijn verschenen over de spectaculaire stijging van het aantal afsluitingen van het aardgas en het bericht over de toenemende problematiek van energiearmoede.
Dat laatste bericht verscheen niet toevallig gisteren. Gisteren was het immers vijf jaar geleden dat de Vlaamse energiemarkt werd vrijgemaakt. Naar aanleiding daarvan heeft de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) een rapport gepubliceerd.
In dat rapport staan toch een aantal merkwaardige - ook positieve - conclusies. Zo concludeert de VREG dat de vrijmaking van de markt voor de Vlaamse afnemer toch wel vruchten heeft afgeworpen, en dat ook het ecologische energiebeleid succesvol is geweest. Er is een sterke stijging geweest van de productie van groene stroom. Veel gezinnen zijn door de informatie op de factuur ook rationeler met energie gaan omspringen. Bovendien, zo stelt de VREG, kan men toch nog altijd heel fors besparen op de energiefactuur, ondanks de sterk gestegen energieprijzen.
Mevrouw de minister, het probleem is dat de positieve gevolgen niet voor iedereen zijn weggelegd. Voor wie zijn die positieve gevolgen? Wie kan die forse besparingen op de energiefactuur realiseren? Degenen die bewuste keuzes kunnen maken, degenen die hun factuur kunnen betalen en het systeem doorhebben! Het gaat dus om degenen die goed geïnformeerd zijn, die de kennis hebben om op zoek te gaan naar de goedkoopste leverancier, die de middelen hebben om te investeren in energiezuinige maatregelen.
Wat gebeurt er dan met degenen die die bewuste keuzes niet kunnen maken? Voor die mensen die geen bewuste keuzen kunnen maken, die niet weten hoe ze op zoek moeten gaan naar de goedkoopste leverancier, die een slecht geïsoleerde woning huren, die niet kunnen investeren in energiezuinige maatregelen, is de liberalisering eigenlijk een kleine ramp geworden. Want, zo stellen middenveldorganisaties, experts en vooral de verenigingen waar de armen het woord nemen, de kloof tussen de energiearmen en energierijken blijft steeds maar toenemen. Meer nog, mevrouw de minister, de kloof tussen mensen die de energie kunnen betalen en degenen die dat niet meer kunnen, is nog nooit zo groot geweest als vandaag.
Als klap op de vuurpijl deelt de VREG ook het aantal afsluitingen van aardgas van vorig jaar mee. Ze zijn spectaculair gestegen. Ze zijn maar liefst verdrievoudigd, waardoor nu ongeveer 3500 mensen niet meer zijn aangesloten op het aardgas. Het gaat om mensen, mevrouw de minister, die al gedumpt zijn door een commerciële leverancier, en daarna terecht zijn gekomen bij de netbeheerder. Ook die facturen konden ze niet meer betalen. Ze verschenen dan voor de Lokale Adviescommissie (LAC). Uiteindelijk werd hun energietoevoer afgesloten.
Die verdrievoudiging, mevrouw de minister, moet geplaatst worden naast het aantal afsluitingen van het elektriciteitsnetwerk, die vorig jaar waren verdubbeld ten opzichte van het jaar voordien.
Ik weet, mevrouw de minister, dat de problematiek van energiearmoede u en bij uitbreiding de Vlaamse Regering na aan het hart liggen. Ik ben me daarvan bewust. Ik weet dat er goodwill aanwezig is. Dat wordt ook niet ontkend door die middenveldorganisaties. Uit wat ik daarnet heb gezegd, blijkt echter toch duidelijk dat dit niet volstaat. Welke conclusies trekt u uit vijf jaar liberalisering van de energiemarkt? Welke, eventueel bijkomende, maatregelen overweegt u te nemen om tegemoet te komen aan de conclusies van de VREG en aan de kritieken van de middenveldorganisaties, van de verenigingen waar armen het woord nemen over de spectaculaire stijging van het aantal afsluitingen van gas en elektriciteit? Wat denkt u te doen aan de steeds toenemende kloof tussen energierijken en energiearmen?
Minister Crevits heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik vermoed dat de verwijzing naar het rapport van de VREG eigenlijk een verwijzing naar het jaarverslag betreffende de sociale openbaredienstverplichtingen inhoudt. Elk jaar stelt de VREG een jaarverslag op. Dit document bevat een aantal interessante cijfers en brengt een aantal pijnpunten naar voren. Het gaat dan om zaken die in Vlaanderen nog beter kunnen worden georganiseerd. Ik zal die cijfers even overlopen.
De VREG concludeert in de eerste plaats dat het aantal herinneringsbrieven, ingebrekestellingen, afbetalingsplannen en aan de OCMW's doorgestuurde dossiers is gedaald. Herinneringsbrieven zijn brieven die worden verstuurd indien iemand na een paar weken nog steeds zijn factuur niet heeft betaald. Het aantal doorgestuurde dossiers daalt.
De tweede conclusie luidt dat het aantal actieve budgetmeters van 25.405 tot 34.400 is gestegen. Dit is een grote toename. Budgetmeters bestaan momenteel enkel voor stroom en niet voor gas. Het aantal ingeschakelde stroombegrenzers is van iets meer dan 3700 tot iets meer dan 3400 gedaald.
De VREG concludeert tevens dat het aantal afgesloten toegangspunten voor elektriciteit van 410 tot 596 is gestegen. We moeten dit zien in verhouding tot een totaal van 2,6 miljoen huishoudelijke afnemers.
De vierde conclusie van de VREG luidt dat het aantal afgesloten toegangspunten voor aardgas eveneens is gestegen. Het gaat hier om een opmerkelijke stijging, met name van 823 tot 2028 afsluitingen. Hier gaat het om een totaal van 1,5 miljoen huishoudelijke afnemers.
Wat de stijging van het aantal afgesloten toegangspunten voor aardgas betreft, moet enige nuance worden aangebracht. De stijging is in 2006 al aangekondigd. Eandis heeft toen verklaard dat er een stijging zou zijn. Een aantal dossiers die in 2006 reeds door de LAC's zijn goedgekeurd, zijn echter pas in 2007 afgesloten.
Die nuancering doet niets af aan de terechte opmerking dat we met een stijgende tendens zitten. De kloof wordt groter. Dit betekent niet dat de Vlaamse Regering tot op heden niets heeft gedaan. Dat is trouwens niet de teneur van de actuele vraag van mevrouw Hostekint.
Indien ik naga wat de afgelopen jaren is gebeurd, kan ik enkel beklemtonen dat het belang van de sociale openbaredienstverplichtingen bijzonder groot is en zelfs nog is toegenomen. De Vlaamse Regering heeft twee jaar geleden terecht beslist de gewaarborgde levering van 6 ampère tot 10 ampère op te trekken. Ik heb het even opgezocht. Met 6 ampère kan men zelfs geen strijkijzer bedienen. De stijging maakt het een gezin mogelijk een aantal elementaire toestellen verder te gebruiken.
De VREG heeft nog een tweede pijnpunt aangehaald. Momenteel bestaan geen budgetmeters voor aardgas. We hebben hier in de commissie al een paar maal over gediscussieerd. Budgetmeters zijn een belangrijk instrument om gezinnen in nood op een begrensde manier toch van energie te voorzien. Ik heb vernomen dat Eandis en Infrax hebben laten weten dat de technische problemen in verband met de plaatsing van aardgasbudgetmeters ondertussen uit de weg zijn geruimd. Het gaat hier nochtans om een ernstig probleem. Het is steeds mogelijk de aardgasaansluiting af te sluiten. Indien ergens een kraan openstaat en de aardgasaansluiting weer wordt aangesloten, ontstaat een veiligheidsprobleem in de woning. Dat probleem zou nu van de baan zijn. Dit betekent dat de decretale mogelijkheid om aardgasbudgetmeters te installeren, kan worden geactiveerd. Het is mijn bedoeling hier zo spoedig mogelijk werk van te maken.
Een andere belangrijke conclusie van de VREG luidt dat het sociaal energiebeleid met de goede werking van de LAC's staat of valt. Dit is eigenlijk al geweten. Het is belangrijk dat we de criteria volgens welke kan en mag worden afgesloten voor alle LAC's in Vlaanderen identiek maken. Het probleem is dat bepaalde LAC's momenteel efficiënter dan andere LAC's werken. De Vlaamse Regering heeft haar principiële goedkeuring aan een besluit hierover verleend. We hebben advies gevraagd. Volgens mij zal dit besluit binnen enkele maanden definitief worden goedgekeurd. Op dat ogenblik zullen de afsluitingscriteria worden geoperationaliseerd en zou het uitgesloten moeten zijn dat wordt afgesloten indien een gezin zich in nood bevindt en er geen enkele budgettaire marge is.
Mevrouw Hostekint, eens te meer blijkt het grote belang om in de komende jaren verder te investeren in de rationalisering van het energieverbruik. Er is een federaal pijnpuntje. Het sociaal tarief bestaat. Er hebben ongeveer 300.000 gezinnen recht op, maar het is niet geautomatiseerd. De Vlaamse overheid heeft dat in de watersector wel gedaan. Dat kan perfect ook op federaal niveau gebeuren. Dat staat in de beleidsnota. Dat zal de gezinnen die recht hebben op het sociaal tarief, hun dat recht ook duidelijk geven. Vandaag moet men nog steeds een papiertje invullen om de vrijstelling te krijgen. Een pak gezinnen doet dat gewoon niet.
Inzake rationeel energiegebruik is heel recent een obstakel uit de weg geruimd. Gezinnen die niet konden genieten van de federale belastingkorting omdat hun inkomen te laag was, krijgen een vervangende premie. Die premie is goed onthaald, ook bij de armenverenigingen. Een Vlaamse gemeente heeft nu ook de beslissing genomen om bij die premie ook het gemeentelijk aandeel van de belasting te voegen. Er wordt dus 8 percent extra gegeven om een duwtje in de rug te geven.
Alle zaken die energiezuinigheid van woningen in de hand werken, moeten we de komende jaren stimuleren. De Vlaamse Regering maakt daar werk van. Er wordt momenteel gedacht aan de mogelijkheid om sociale verhuurkantoren extra middelen te geven om woningen energiezuiniger te maken. Daar wordt aan gewerkt, met de bedoeling om het een stuk draaglijker te maken. Dat moet uiteraard gebeuren binnen het bevoegdheidskader van Vlaanderen.
Mevrouw de minister, ik dank u voor uw antwoord. Wat u hebt opgesomd, zijn lovenswaardige initiatieven. Van de cijfers die voorliggen, gaat een belangrijk signaal uit. U kunt er niet omheen. We horen nu ook dat een op vijf huurders zijn huisvesting niet meer kan betalen. Dit duidt op een tendens in de maatschappij waarbij de kloof tussen mensen die wel mee kunnen in deze samenleving, die mondig en goed geïnformeerd zijn, en de anderen steeds groter wordt. De kloof tussen mensen die wel een degelijk huis kunnen betalen en de anderen wordt steeds groter. De kloof tussen mensen die hun energie wel en niet kunnen betalen, wordt steeds groter. Ik wil daarvoor waarschuwen. U hebt lovenswaardige initiatieven opgesomd, maar uit de cijfers blijkt een verdubbeling van het aantal afsluitingen van elektriciteit en een verdrievoudiging van het aantal afsluitingen van aardgas. U kunt daar niet omheen. Er blijft een belangrijk probleem. De inspanningen zijn duidelijk niet genoeg.
Ik hoor u graag zeggen dat er zo spoedig mogelijk werk zal worden gemaakt van de budgetmeters voor aardgas. 'Zo spoedig mogelijk' klinkt nogal vaag. Misschien kunt u daar een meer concrete timing op kleven.
De heer Gabriels heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik kan zowel de vraagsteller als de minister voor een deel bijtreden inzake datgene wat wordt gedaan, en dat dit lokaal kan worden ondersteund. Ik hou niet van de termen 'energiearm' en 'energierijk'. Er zijn genoeg mensen die kreunen onder de verhoogde olieprijs, maar die uiten zich niet altijd in diegenen die het niet meer kunnen betalen. Wat er wordt uitgekeerd, zal altijd moeten worden verdiend. Ik wijs op een aantal indicatoren. Verwachte inflatie voor 2008: plus 4,8 percent. Faillissementen in juni: plus 25 percent. De Bel-20 is sinds januari met 25 percent gedaald. Exportprestaties sinds 1995: min 27 percent. Ik hoop dat men ook in de gaten blijft houden dat er hoe dan ook iets verdiend moet worden om het te kunnen uitkeren. Het geheel moet worden bekeken zonder er één segment uit te lichten.
Uiteraard laat de crisis zich overal gevoelen. Het is van belang om te antwoorden op punctuele vragen.
Ik heb een kader geschetst waarbinnen we werken. De Vlaamse Regering staat ervoor bekend dat ze maatregelen goed overdenkt en kadert in een visie. De visie over energiearmoede bestaat al een hele tijd. De sociale openbaredienstverplichtingen bestaan al een hele tijd. U vraagt waarom er nog geen aardgasbudgetmeters zijn. Het antwoord is eenvoudig: eerst moeten de veiligheidsproblemen worden opgelost. Stel u eens voor dat dergelijke meters worden geïnstalleerd en er aardgas in woningen vrijkomt.
Ik heb vernomen dat de problemen zijn opgelost. Het artikeltje in het decreet over de budgetmeters kan dus worden toegepast. Ik heb de bedoeling om dat samen met het zogenaamde Maxibesluit aan te pakken. Er zal een aanbesteding moeten gebeuren, waardoor ik vermoed dat in de loop van 2009 de eerste budgetmeters voor aardgas geplaatst kunnen worden.
In dank de minister voor het antwoord. Ik kijk met belangstelling uit naar wat er zal gebeuren. Tot de heer Gabriels wil ik nog zeggen dat het natuurlijk niet de bedoeling is om één elementje te isoleren. Wat u zegt, bevestigt wat ik zeg: als ook voor die mensen de hogere voedsel- en brandstofprijzen een probleem zijn, dan is dat des te meer zo voor mensen die het minder breed hebben.
Het incident is gesloten.