Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het rapport `De meerwaarde van bio'
Verslag
De heer Sintobin heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister-president, geachte collega's, uit een grootschalig onderzoek van de universiteit van Gent, dat werd gesubsidieerd door de Vlaamse overheid, zou moeten blijken dat biologisch geteelde groenten niet per definitie veiliger en gezonder zijn en dat gezondheidsclaims vooralsnog niet aan de orde zijn.
Ik wil hier niet ingaan op de technische aspecten van dit onderzoek, misschien kunnen we er in de subcommissie voor Landbouw eens van gedachten over wisselen. Dit onderzoek stelt echter dat bio soms beter, maar vaak ook slechter scoort in vergelijking met de 'klassieke' tegenhangers. In feite stelt dit onderzoek de meerwaarde van biologisch geteelde groenten in vraag. Inzake milieuvriendelijkheid scoort bio dan wel beter. Ook zou biolandbouw een gunstig effect hebben op biodiversiteit.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik verrast was door de resultaten van dit onderzoek. Ook BioForum, de vereniging van Belgische biotelers, reageerde uiterst scherp en negatief op dit onderzoek en stelde dat dit onderzoek tendentieus en voorbarig was en eigenlijk gebaseerd was op een onvolledige literatuurstudie. BioForum verwijst trouwens naar een gelijkaardig onderzoek van de universiteit van Newcastle waarin de meerwaarde van biogroenten wel duidelijk wordt erkend.
In de subcommissie voor Landbouw hebben we reeds verschillende malen van gedachten gewisseld over de toekomst van de biolandbouw in Vlaanderen omdat uit recente cijfers blijkt dat de biolandbouw in Vlaanderen - u hebt het zelf ook toegegeven, mijnheer de minister-president - het niet zo goed doet in vergelijking met andere Europese landen. Daar stelt men wel een vooruitgang vast, terwijl er in Vlaanderen sprake is van een stagnatie en zelfs een achteruitgang in de productie en het verbruik. Daarom lanceerde de Vlaamse Regering een actieplan Biolandbouw waar toch heel wat middelen naartoe gaan.
De verbruikers zijn bereid om meer centen neer te tellen net omdat ze ervan uitgaan dat bioproducten gezonder en veiliger zijn dan hun klassieke tegenhangers. Het zal u misschien verbazen, maar ik ben een ervaringsdeskundige. Mijn echtgenote is een fervent voorstander van het gebruik van bioproducten. Ik stel vast dat niet alleen bij haar, maar bij veel mensen - zo blijkt uit lezersbrieven - dit onderzoek twijfel heeft veroorzaakt en dat ze zich veel vragen stellen. De hele filosofie achter de biolandbouw wordt met dit onderzoek op de helling gezet. Dit onderzoek heeft het imago van de biolandbouw ernstige schade toegebracht.
Mijnheer de minister-president, wat is uw reactie op dit onderzoek? Is het niet zo dat, vooraleer tot eindconclusies te komen, grondiger en uitgebreider onderzoek nodig is? Hoe valt dit onderzoek te rijmen met het onderzoek van de universiteit van Newcastle? Bent u ook van mening dat dit onderzoek het imago van de biolandbouw heel wat schade toebrengt?
Mijnheer de minister-president, ik heb al verwezen naar het actieplan Biolandbouw. In hoeverre heeft dit onderzoek implicaties op de actualisering ervan? Er is het actieplan 1 en het actieplan 2. Er zou een continue evaluatie en bijsturing volgen. Welke implicaties heeft dit onderzoek voor het actieplan?
Mevrouw Dua heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister-president, mijnheer de minister, collega's, ik was ongelooflijk kwaad en verontwaardigd.
Maar deze keer toch niet op mij!
Ik was kwaad omdat bepaalde zaken zo herkenbaar zijn. De krantentitels logen er niet om: 'Biogroenten niet altijd gezonder'. Men zal maar consument zijn die naar de winkel stapt en vol overtuiging biogroenten koopt. Men zal maar consument zijn die daar wat meer voor wilt betalen omdat men er echt in gelooft dat biologische landbouw een meerwaarde heeft.
De berichtgeving volgde op een studie die in uw opdracht werd uitgevoerd door de vakgroep Landbouweconomie van de Universiteit Gent. (Opmerkingen van minister-president Kris Peeters)
De titel van de studie was: 'Meerwaarde bio?'
Ik was kwaad en heb onmiddellijk de website van de universiteit geraadpleegd. Ik heb dat rapport van 230 bladzijden gelezen. Ik zal me niet uitspreken over de wetenschappelijkheid van de studie. Het is zeer moeilijk om daarover op twee dagen een oordeel te vellen.
Toch zijn me bepaalde zaken opgevallen. Het gaat om een literatuurstudie. De Universiteit Gent heeft geen enkel onderzoek verricht. De vorsers hebben een aantal zaken samen genomen en daar een compilatie van gemaakt, goed wetende, zoals ook letterlijk in het rapport staat, dat goed wetenschappelijk onderzoek over de vergelijking tussen biolandbouw en de gangbare landbouw zeer schaars is. Dat is ook de reden waarom de Europese Commissie de opdracht heeft gegeven om die zaak nu eens grondig aan te pakken. De resultaten zullen binnenkort gepubliceerd worden. Alle resultaten in dit rapport wijzen juist op een zeer grote meerwaarde van de biolandbouw. Ik vind dat toch wel zeer vreemd.
Ik heb al die hoofdstukken ook eens nageplozen. Uit praktisch elk onderzoek blijkt dat de biolandbouw beter scoort dan de gangbare landbouw, zowel op het vlak van nitraten, van fosfaten, van biodiversiteit, van bodemkwaliteit enzovoort. De biolandbouw en biolandbouwproducten scoren praktisch steeds beter.
Het voorlaatste hoofdstuk gaat over de voedselkwaliteit. Het wordt opgesplitst in twee delen: de residu's - de giftige stoffen - en de intrinsieke voedselkwaliteit. Wat de residu's betreft, staat er dat bio beter is. Er zijn minder pesticiden, minder nitraten. Maar daar wordt wel aan toegevoegd dat de consument die biogroenten koopt ook degene is die meer groenten eet. Daardoor zou het positieve effect dus ten dele teniet gedaan worden. Dat is toch wel een heel kromme redenering.
Daarna gaat men over tot de kwaliteitskenmerken: vitamines, kalium, calcium. In de tekst staat dat het zeer moeilijk is om conclusies te trekken, omdat er geen goed onderzoek is verricht en veel te veel factoren een rol spelen.
Tot slot volgen de conclusies en de communicatie. Mijnheer de minister-president, u weet dat communicatie belangrijk is. De communicatie is de titel in de krant: 'Biogroenten niet altijd gezonder'. Dat was blijkbaar ook de bedoeling. Als ik alles op een rijtje zet, krijg ik de indruk dat een bepaald uitgangspunt bewezen moest worden. De traditionele landbouw wil gewoon vermijden dat de biolandbouw het predicaat 'gezond' of 'gezonder' claimt. Daar is men als de dood voor. Met het rapport wilde men dat bewijzen. Ondanks alle mogelijke positieve conclusies in het rapport, is de eindconclusie dat de mensen de moeite niet meer moeten doen om bioproducten te kopen.
Mijnheer de minister-president, ik ben ongelooflijk kwaad en verontwaardigd. U ligt toch niet aan de basis van deze tendentieuze berichtgeving?
U weet maar nooit natuurlijk.
Ik sta van niets meer verstomd. Ligt u mee aan de basis van de tendentieuze manier waarop wordt gerapporteerd over de biolandbouw? Als verantwoordelijke minister moet u zich duidelijk distantiëren van de conclusies van deze studie. Dat zou een zeer belangrijk signaal zijn voor de consument.
Aangezien deze rapportering schade heeft toegebracht aan de sector - en die staat al niet sterk in Vlaanderen - wil ik u vragen extra inspanningen te doen en eventueel in extra middelen te voorzien, zodat we een communicatiecampagne kunnen voeren naar de consumenten om duidelijk te maken dat bio een grote meerwaarde heeft en om ervoor te zorgen dat meer consumenten bioproducten kopen.
Mijnheer de minister-president, ik hoop dat u met mij de verontwaardiging deelt en met mij samen een oplossing zult zoeken voor de biosector. (Applaus bij Groen!)
Mevrouw de voorzitter, collega's, ten eerste heeft de sector subsidies gevraagd om onderzoeken te doen waaruit zou kunnen blijken dat de biolandbouw een meerwaarde heeft.
Mevrouw Dua, u dicht mij veel toe, ook het kwade blijkbaar, namelijk dat ik die studie zelf zou hebben besteld, dat ik zelf een inbreng in de communicatie zou hebben gehad en dat ik de conclusies van die studie vooraf zou hebben vastgelegd. In alle bescheidenheid: mocht ik dat willen, dan zou me dat niet lukken. Daar is volstrekt geen sprake van. De sector heeft die studie zelf besteld en is er ook de eigenaar van. Ik heb alleen subsidies gegeven omdat men mij dat vroeg.
De studie geeft een aantal dingen vrij genuanceerd weer. U hebt ze doorgenomen. De Universiteit Gent is u zeer dierbaar, neem ik aan. Universiteiten en wetenschappers hebben de opdracht om de zaken goed weer te geven en kritisch te zijn. Als dat soms niet goed valt, moeten we nagaan hoe we het verder aanpakken. Die studie op zich is zeer genuanceerd. Hoe ze in de media is gekomen, is een ander verhaal.
Daarnet is verwezen naar het aspect van de milieuvriendelijkheid, met al zijn facetten, en het aspect gezondheid. Wat betreft de milieuvriendelijkheid, zoals de biodiversiteit, is het vrij duidelijk dat de biolandbouw heel wat positieve elementen bevat. Het element gezondheid moeten we zeer genuanceerd en geval per geval bekijken.
U bent verontwaardigd over deze studie. Ik heb nog niet zo lang geleden op de VRT een programma gezien over de problematiek van de legkippen. Ook de vraag of een bioproduct gezonder is dan een gewoon product, moeten we zeer genuanceerd bekijken. Ik heb begrepen dat die studie dat doet. Het debat moet verder gevoerd worden. De ongenuanceerde uitspraken die in bepaalde media zijn gekomen, zijn te betreuren. Gelukkig is het zeer duidelijk dat voor de gewone producten het aspect gezondheid nadrukkelijk op een hoog niveau zit, onder andere door de strenge controles.
Bij bioproducten moeten we ook het milieuaspect in acht nemen. Het voorbeeld van de kippen is zeer duidelijk. Dat kippen kunnen rondlopen, heeft een andere impact op hun leven dan als ze in een legbatterij zitten.
Ik heb in de commissie een nieuw actieplan aangekondigd dat klaar moet zijn tegen juni 2008. We zullen er een aantal elementen in meenemen, deze en andere. Er wordt nu een actieplan voor de biolandbouw in Vlaanderen uitgewerkt.
Mevrouw Dua, de VLAM zal dat actieplan gestalte moeten geven. Dat beschikt daartoe over de nodige promotie-elementen.
De studie is genuanceerd. In juni 2008 zal ik een actieplan voorleggen waarin rekening zal worden gehouden met alle elementen en alle actoren. Bioproducten zitten in Vlaanderen onder het gemiddelde niveau van Europa. Er bestaat een markt voor bioproducten. Het feit dat die markt bij ons niet verder ontwikkeld is, heeft te maken met een aantal elementen zoals opleiding, kennis, distributie, enzovoort.
Ik zal daar verder aan werken. Er is in Vlaanderen ruimte voor biolandbouw. Vanuit het beleid moet daar de nodige aandacht aan worden besteed.
Mijnheer de minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Mevrouw Dua was wat radicaler in haar betoog. Zij was kwaad, ik was verrast. Feit is dat de media, zoals in vele dossiers, een rol spelen waar we ons ernstige vragen kunnen bij stellen. Het gaat hier over een genuanceerd rapport, maar wat bij de consument blijft hangen, is de krantentitel die mevrouw Dua net heeft getoond. Ik wil dan ook pleiten voor een rechtzetting van die berichtgeving.
In Vlaanderen worden honderden wetenschappelijke studies besteld en uitgevoerd. De communicatie daarover is soms allesbehalve. In hoeverre valt dit onderzoek te rijmen met het onderzoek van de universiteit van Newcastle? Ik stel me soms vragen bij de waarde van heel wat wetenschappelijke dossiers. Vaak spreekt het ene onderzoek het andere tegen.
Mevrouw Dua, ik betwijfel of de traditionele landbouw de biolandbouw als een concurrent beschouwt en alle middelen die de biolandbouw ter beschikking worden gesteld, in vraag stelt. Mijnheer de minister-president, ik wil u vragen om vanuit uw functie de berichtgeving hierover proberen bij te sturen.
Mijnheer de minister-president, ik denk niet dat het de schuld is van de media. De opstellers van het rapport hebben op een bepaalde manier gecommuniceerd. De media hebben daar iets uitgepikt en dat uitvergroot. Zo werkt dat altijd. In die zin blijf ik betreuren dat men een bepaald aspect uit de studie heeft gelicht om ervoor te zorgen dat er geen claim wordt gelegd op het predicaat gezond.
Mijnheer de minister-president, ik heb eigenlijk maar één vraag waarop u gewoon ja of neen moet antwoorden. De opdracht van de studie betreft de meerwaarde van bio. Mijn vraag aan u is of u vindt dat de biologische landbouw een meerwaarde heeft in Vlaanderen.
De heer De Meyer heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister-president, ik doe niet mee aan het culpabiliseren van een sector of van een segment van een sector. Ik vind het trouwens heel riskant om een intentieproces te maken op basis van een aantal krantenartikels. De meesten onder ons hebben de studie nog niet gelezen.
Mijnheer de minister-president, ik wil u vragen om die studie ter beschikking te stellen van de subcommissie voor Landbouw zodat ze daar ten gronde kan worden besproken en er met meer kennis van zaken over geoordeeld kan worden.
Ik wil ook suggereren dat, als er nog meer moet worden bestudeerd, dat kan gebeuren door onze eigen wetenschappelijke instelling, het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO). Ik pleit er dus voor om niet te snel te oordelen, maar wel om gefundeerd te oordelen. Onze eigen instellingen, die heel wat kennis en knowhow hebben, kunnen bij verder onderzoek worden betrokken.
De heer Callens heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik wil me vooral richten tot mevrouw Dua. U vindt dat het artikel in de krant enorm negatief is voor de biolandbouw. Ik treed u bij, maar ik wil er toch iets aan toevoegen. Kunnen we dit niet aanzien als een positief signaal vanuit de klassieke landbouw? De biolandbouw verzette zich oorspronkelijk voor 300 percent tegen alles wat met milieunegatieve elementen te maken had. Men zou proberen een oplossing te geven aan de problemen op het vlak van milieu en gezondheid. Ik ben erover verheugd dat de klassieke landbouw voor een stuk het voorbeeld van de biolandbouw heeft gevolgd. Ik wil het even hebben over de vitamines. Bepaalde mensen denken dat de klassieke landbouw zich alleen baseert op productie, snelgroei en snelgroeimiddelen die negatief zouden zijn voor de gezondheid. Vandaag blijkt dat ze producten op de markt brengen waarvan we geen schrik moeten hebben en die goed zijn voor de gezondheid.
Op het vlak van pesticiden gebeurt er best ook een onderzoek. Misschien kunnen we ook tot gelijkaardige conclusie komen. Mevrouw Dua, indien het resultaat van dat onderzoek er ook op zou wijzen dat klassieke producten evengoed scoren als biologische, dan zijn we op het vlak van landbouw heel goed bezig. Dankzij uw inspanningen en die van andere partijen en ministers in het Vlaams Parlement om de landbouwers bewust te maken van het milieu en dankzij de inspanningen van de landbouwers zelf om milieuvriendelijk te produceren, zien we stilaan resultaat. Ik vind dan ook dat het artikel positief kan zijn voor beide.
Mevrouw de voorzitter, het is aan BioForum en VLAM om de nodige communicatie te doen, ook inzake biolandbouw, en dat gebeurt ook.
Mevrouw Dua, ik hoop dat uw vertrouwen in de wetenschappers en de Universiteit Gent niet zo snel verdwijnt. Ik raad u aan om die wetenschappers meer krediet te geven. Dat zijn zeer consequente en goede wetenschappers, die ook vanuit het Vlaams Parlement alle respect verdienen. U bent iets te hard voor hen.
U stelt me een ja-of-neenvraag. Ik heb gezegd dat de biolandbouw in Vlaanderen een toekomst heeft. Ik wil me daar als minister van Landbouw ook verder voor inzetten. Op het vlak van milieuvriendelijkheid scoort biolandbouw beter in de studie. Op het vlak van gezondheid is men genuanceerder en ik kan dat begrijpen. Biomelk bijvoorbeeld moet van koeien komen die grazen op weilanden die alleen biologisch worden bemest. Waar zit het verschil op het vlak van gezondheid met gewone melk van koeien die niet op zo'n biologisch bemeste wei grazen? Dat is zeer genuanceerd. Het is wel duidelijk dat er op het vlak van milieuvriendelijkheid belangrijke elementen spelen.
Ik herhaal dat ik zal ijveren voor een nieuw actieplan en voor de toekomst van de biolandbouw in Vlaanderen. We zullen daarvoor de nodige maatregelen nemen. Ook in de communicatie van de VLAM en BioForum moet heel genuanceerd de meerwaarde van bioproducten in Vlaanderen aan de consument duidelijk worden gemaakt.
Aan de heer Callens wil ik nog zeggen dat ik de zaak uiteraard niet wil dramatiseren, maar dat de communicatie over dit onderzoek wel degelijk een serieuze negatieve impact heeft op de consumenten. Ik raad u aan om de talrijke lezersbrieven te raadplegen. Heel veel mensen die al consument zijn, twijfelen en anderen die overwogen om de stap te zetten, zullen dat nu zeker niet meer doen.
Collega's, ik wil toch iets verduidelijken. Dat ik nu deze vraag stel over de biolandbouw, wil niet zeggen dat we iets hebben tegen de traditionele landbouw, wel integendeel. In de subcommissie heeft onze fractie dat al voldoende bewezen, onder meer tijdens de bespreking van het Mestdecreet. Ook wij zijn ervan overtuigd dat de traditionele landbouw de voorbije jaren enorme inspanningen geleverd heeft op het vlak van het milieu.
Het is nu vooral belangrijk om er via de communicatie voor te zorgen dat mensen die echt bewust biogroenten kopen, gestimuleerd worden. Er moet iets worden gedaan om de biosector terug van de grond te krijgen.
Ik beklemtoon dat we ondertussen - gelukkig maar - voor alle voedselproducten normen hebben. Die normen moeten worden gerespecteerd en worden onder meer door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen ook gecontroleerd. Er werden grote stappen vooruit gezet in vergelijking met de periode voor 1999. Dat was niet makkelijk, de landbouw vond het niet zo simpel om die draai te nemen. Nu hebben we minimumgaranties op het vlak van de volksgezondheid voor elk voedselproduct dat een consument koopt. Maar, en dat mogen we niet vergeten, het blijft zo dat een bioproduct beter is en minder residuen bevat.
Mijnheer de minister, u gaf het voorbeeld van melk. Ik raad u aan om in het rapport het hoofdstukje over melk te lezen. Het is een typevoorbeeld: de kwaliteit van de melk van biologisch gekweekte koeien is stukken beter dat de melk van andere koeien.
Ik kijk uit naar uw nieuwe actieplan en ik hoop dat er voldoende middelen zullen zijn om de communicatie met de consument te bevorderen en op die manier de biolandbouw de plek te geven waar hij recht op heeft.
Het incident is gesloten.