Verslag plenaire vergadering
Verslag
Bespreking
Dames en heren, aan de orde is het voorstel van resolutie van Manuela Van Werde, Joke Schauvliege, Jean-Jacques De Gucht, Sarah Smeyers, Vera Jans en Katja Verheyen over de veiligheid en de erfgoedwaarde van historische liften.
De bespreking is geopend.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Collega’s, ik vermoed dat iedereen van ons zich wel een beeld kan vormen bij liften met historische waarde. Dat zijn die oude exemplaren met open schachten, met schaardeuren en een houten kooi, met een typische stijl. Ze werden vaak ontworpen in de stijl van het gebouw. Het zijn staaltjes van vakmanschap. Het merendeel van die oude liften wordt nog dagelijks gebruikt, want ze zijn veilig. Er zijn namelijk geen ongevallen bekend met dit soort liften. Maar alle liften gebouwd voor 1958 moeten voor 31 december 2022 aangepast worden aan de veiligheidsnormen, of ze worden afgekeurd en buiten werking gesteld.
Het probleem bij liften met historische waarde is het verzoenen van de veiligheidsnormen met de erfgoedwaarde. Zo’n lift zou aangepast moeten kunnen worden zonder het uitzicht ervan te veranderen. Dat gebeurt momenteel niet. Bijna alle eigenaars willen hun oude exemplaren behouden omdat dit een meerwaarde is voor hun eigendom. Daarom hebben ze een aanpassing ook keer op keer uitgesteld. Laten we realistisch zijn: dat gebeurde ook wegens de financiële implicaties van het aanpassen of vervangen van zo’n lift.
Maar de tijd dringt. Het uitgangspunt van dit voorstel van resolutie is dus die naderende deadline van 2022, die honderden liften met historische waarde stil dreigt te leggen. Als er op de verschillende beleidsniveaus van dit land niet snel gehandeld wordt, dan dreigt er dus een prachtig stuk erfgoed verloren te gaan.
Veiligheid is een federale bevoegdheid, maar Erfgoed valt onder de deelstaten. Minister Diependaele, bevoegd voor het onroerend erfgoed, heeft na vragen in de commissie Onroerend Erfgoed al contact opgenomen met het federale niveau. Ook het Waalse en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest hebben initiatieven aangekondigd voor het behoud van de liften. In de Kamer heeft minister Pierre-Yves Dermagne, bevoegd voor de economie en het werk, en dus voor de veiligheid, vorige maand op een vraag van mijn goede collega Anneleen Van Bossuyt al geantwoord dat hij ‘zal werken’ aan een uitstel van de deadline van eind 2022.
Maar – ik zei het ook al in de commissie – de weg is lang en moet op verschillende niveaus bewandeld worden. Daarom vragen we met dit voorstel van resolutie aan minister Diependaele om het overleg met alle bevoegde overheden en met de erfgoedadministraties voort te zetten en om de bestaande en aangekondigde initiatieven in het Waalse en Brusselse Hoofdstedelijke Gewest te onderzoeken. Ten derde vragen we om bij de federale minister van Economie en Werk te pleiten voor ofwel een versoepeling van het koninklijk besluit van 9 maart 2003 betreffende de beveiliging van liften en de termijn van 31 december 2022 voor de keuring en modernisering van historische liften te verlengen, ofwel te pleiten voor het behoud van de datum van 31 december 2022 voor de verplichting om de risicoanalyse – dat is de technische keuring – te kunnen voorleggen, gecombineerd met de verplichting om de geadviseerde werkzaamheden te laten uitvoeren binnen een vastgelegde tijdspanne.
Punt vier gaat over de keuring, de risicoanalyse dus. De traditionele methode van keuren is niet geschikt voor liften met historische waarde. Er is een alternatieve methode, de Kinneymethode, die wel geschikt is maar bijna nooit wordt toegepast. We vragen in punt vier dus om in overleg met de Federale Regering te zoeken naar manieren om de werking van de subcommissie aan te passen. Die subcommissie is een commissie waarin eigenaars van historische liften terechtkunnen voor een uitzonderingsprocedure. We vragen dus om die werking aan te passen en samen te bekijken hoe de Kinneymethode effectiever in de praktijk gehanteerd kan worden.
In punt vijf vragen we om, in samenwerking met de andere gewestelijke erfgoeddiensten en de federale instanties en partners, op zoek te gaan naar technische oplossingen voor historische liften, zodat ze aan de wetgeving op de veiligheid kunnen voldoen en tegelijk hun erfgoedwaarde kunnen behouden. Het goede nieuws is hier dat er intussen een precedent is: in Oostende is de historische lift in het gebouw Art Dec'Eau veilig aangepast zonder dat het uitzicht is veranderd.
In punt zes vragen we aan minister Diependaele om de lokale besturen, de onroerenderfgoedgemeenten en de intergemeentelijke onroerenderfgoeddiensten aan te moedigen om een inventaris op te maken van liften met erfgoedwaarde op hun grondgebied en deze te ondersteunen.
In punt zeven vragen we informatie te verstrekken aan eigenaars en beheerders van historische liften en een sensibiliseringscampagne voor hen op te starten, zodat ze op de hoogte zijn van het bestaan van de uitzonderingsprocedure en van de alternatieve oplossing, en zodat ze de mogelijkheden van de nieuwe aanpak op basis van de Kinneymethode leren kennen.
Ten slotte vragen we te werken aan een omzendbrief, een draaiboek of een ander referentiedocument waarin de theoretische uitzonderingsmogelijkheden worden opgelijst, zo mogelijk gestaafd met best practices, zodat de beslissende instanties een document ter beschikking hebben dat ze kunnen consulteren bij het nemen van beslissingen.
Collega’s, ik heb nog een opmerking. In de tekst is er jammer genoeg een kleine materiële fout geslopen, die pas na de stemming in de commissie werd opgemerkt. Het gaat over punt 3°, b), waar de deadline van 31 december wordt vermeld. Daar moet het jaartal 2021 veranderd worden in 2022, uiteraard. Mijn vraag is dan ook of de plenaire vergadering ermee akkoord kan gaan om dit recht te zetten, bij wijze van een louter technische correctie.
Dan rest mij enkel nog de collega’s die hebben meegewerkt aan dit voorstel van resolutie van harte te bedanken voor de constructieve samenwerking.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Ik wil heel kort namens mijn fractie en zeker ook namens mijn collega Joke Schauvliege een paar dingen zeggen over dit voorstel van resolutie over een heel specifiek deeltje van ons onroerend erfgoed. Collega Van Werde heeft al goed geschetst dat de toekomst van deze historische liften onder druk staat. Volgens de thans vigerende regelgeving dienen alle liften die dateren van voor 1958 tegen het eind van volgend jaar aan alle veiligheidsnormen te voldoen. Niemand discussieert over het feit dat ze natuurlijk volledig veilig moeten zijn, maar het is op dit moment wel uiterst moeilijk om die geldende veiligheidsvoorschriften te laten sporen met de esthetische waarde van deze liften.
In dit voorstel van resolutie wijzen we op het feit dat de risicoanalyse die eigenaars moeten laten uitvoeren door een externe dienst voor technische controle, wel een aantal vragen oproept. De standaardmethode is echt wel niet evident toe te passen op die historische liften. Er is dan inderdaad wel een uitzonderingsprocedure voorzien waarop de eigenaars van die liften een beroep kunnen doen, maar we stellen vast dat daar toch weer bijzondere controlemechanismes op worden losgelaten.
De alternatieve procedures kunnen worden ingeschakeld, maar ook dan is de technische controle vaak bijzonder streng. Het resultaat van dat alles is dat we het als indieners noodzakelijk vonden om iets te doen en de nodige initiatieven te nemen zodat die historische liften niet zouden verdwijnen of volledig buiten gebruik zouden raken.
Concreet vragen wij met dit voorstel van resolutie aan de regering om het overleg met alle bevoegde overheden dat er momenteel is voort te zetten en zeker ook om de initiatieven die reeds genomen werden of die op stapel staan in andere gewesten te onderzoeken. Belangrijk is ook – en het werd reeds aangehaald – dat we bij de federale minister zullen nagaan welke versoepelingen er kunnen worden aangebracht in de bestaande regelgeving en hoe we ervoor kunnen zorgen dat we die alternatieve methode effectiever in de praktijk kunnen toepassen.
Als indieners pleiten wij ook voor het opstellen van een referentiedocument. Zie het als een omzendbrief of een draaiboek waarin we de theoretische uitzonderingsmogelijkheden oplijsten en verduidelijken met best practices. Daarnaast vragen we om op zoek te gaan naar technische oplossingen voor de historische liften, zodat ze aan de wetgeving met betrekking tot de veiligheid kunnen voldoen en tegelijkertijd hun erfgoedwaarde kunnen behouden.
Met dit voorstel van resolutie willen we een bijdrage leveren aan het behoud van een heel specifiek deel van ons onroerend erfgoed. Zoals collega Van Werde ook zei, werd dit voorstel van resolutie in onze commissie eenparig aangenomen. We hopen dat het ook in deze plenaire vergadering op ieders instemming zal kunnen rekenen.
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Zoals we ondertussen al weten, hebben we een liftenpatrimonium dat uniek is in de wereld. We hebben achter de gevels van oude appartementsgebouwen pareltjes van antieke liften met prachtige gietijzeren kooien en van die sierlijke harmonicahekjes. Die liften zijn geen saaie blikken dozen om je van verdieping 1 naar verdieping 2 te brengen. Neen, het zijn kleine tijdmachines die ons een blik gunnen in ons verleden. Het zijn kortom, collega’s, kleine stukjes erfgoed die we moeten koesteren. We moeten ze beschermen en niet, zoals spijtig genoeg in andere Europese landen, vervangen door moderne exemplaren.
En natuurlijk en uiteraard worden die liften aan zware controles onderworpen. Een ritje met de lift mag nog zo nostalgisch zijn, het is niet de bedoeling om nostalgisch van de hoogste verdieping naar beneden te tuimelen. Er worden dus risicoanalyses uitgevoerd en wanneer die niet goed zijn, moet die lift worden gerenoveerd of gemoderniseerd. Dat is normaal, maar moderniseren is geen synoniem voor vervangen. Renoveren mag niet betekenen dat het historisch karakter van deze magnifieke liften verloren gaat. En toch is dat wat vandaag dreigt te gebeuren terwijl er perfecte oplossingen bestaan die zowel de veiligheid als de bescherming van hun historische waarde garanderen.
De voorgaande sprekers en collega's hebben al perfect geduid wat er inhoudelijk staat te gebeuren. Ik zal dat hier niet meer herhalen. Ik ben blij met het voorstel van resolutie, voornamelijk ook in naam van mijn goede collega Jean-Jacques De Gucht. Ik denk dat we veilig in ons verleden kunnen vertoeven zonder van de vijfde verdieping naar beneden te vallen.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.